Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 52, 29 December 1905 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKI*VA VIII. IIOBAD.\NA. • AoU- 'pela, tim haku," i »k« a» « Alahla. he moa }««(> ia ko hoomiika mai pela. B hoike mua «a» «'« „ k..«. kainnaiiii: a <■ «aili» mai na'u «» u .• Ueiholo t hoiki liiliiKii mai luahma »». a e.ae mai e la*e aku . kou mau manao aloha apau nou.** . _ , kfkaUi man miuuie i noho hamau >ho ai o i hna, aKula, mt ka )»"0 malii- i imue maī ai «>sa: •'K knu Alabia aioha. ia'u i oieio ai e imile aku ana *au me k in»l<" *a» i luaopopo i kau mea e kawailio ana. O kela moeuhane kauuihao. i hoouiania mai m«- ke paliaohao na.ia mea i a. a-i akn i k«« uiakiiakane e hoike aku ia mea, a aole ho. »au . hooU ■iku 1 koua manawa e kamailio mai ai ia u uo ko u hlo ae . moi-«'-.ihine. aine ko'n hauan ana i keiki na ka ra« q Dama»dso t ua maua» »au lie hana ia na'u ka haawi ana aku utu īho. Ia i tiiao|>o|Ki ia'u ko Honima ano. Aka—i keu. mauawa ua i wan hc maii hou. Ua maka'u wau i ke ajahele au i lawe i,- ;ti. maka'u a kt» weliweli n«*i wau i ke kanaka au\ ae akui ai }•!•> i wahine muia. I ko % n manawa mua loa i ae aku ai e Ulo ; v .īlmii»' na 1-I»rama ua manao wau ua hiki ia'u ke hana aku ia u , mt . ka Inaa ole mai o na akeake'a, a aia hoi iloko olaila ka pono a i ole ka linuoli o ke ola ana. Aka. ke ike nei wau 1 ka loli e . A«K* wali- ua haalulu ko'u kino holookoa ma keia 11 : i-.ina'i. aka me he mea la ua huipu mai ka make īloko olaila. I ka •, nei im mo--uhane iho la wau o Horama ka'u kane. a ua paa hot lom» inana»» e popehi iau. Aole oia i hooholo e luma i m u e hke I;i . kana i hana ak» ai no Uelina; aka na kukala ae oia e kiolaia wau m<> k<« «»ia n» iloko o kekahi lua o na holohokma aikanaka. ile iii< a keia e ]ia ai kou ili, e Alahia. . •' \nw<. no hoi ka manaonao e!" i lioolio ae ai o Alaoia. ' Kia uae. e kmi Alalna aloha. ua moe iho la no wau me lie mea ! > na I,.aa mai ho kokua nui no'u oiai no nae ua maopopo no, ia u k«»'u poino. O. he ku maoli 110 keia i ka weliweh! E kuu Alahia 'iinha k« k maopopo ole nei ia'u ka*u mea e hana aku ai. "I'a hoike pau loa mai ana anei oe ia*u? ? ' i hawanawana iho ai «» Alahia. me kona apo ana aku i ka a i o kona hakuwahine, a īoni ih<' Ia mnluna o ka lae. „ . ■ V"l,. anei ua lawa aku la na nwa a u i hoike aku nei. Tjal« ■i i' lin.-i. u». kona limm ana ae i Uona mau maka me kona mau lima. ••Aolo. ina nae lie man mea hou no koe i knpono e lioike in ma . ~ kim l.ile niaikni. T'a hilinai mai oe ia - u a lioike mai oe ī kekahi -~o liilinai mai ia'u a e hoike pan loa mai. T'a lia'i niai oe ia u i Umii niakau i ka moi: a aole o'u pahaohao no ia mea. |a ha i n.ai ia'u O Uon male ana akn iaia ua oi aku ia mamua o ka make; a i,„i o'u kanalna 'ia mea. Aolo.palia oe i poina ua ku-e muaakn \van i u...t niale ana iain. Ma ko'n noonoo iho ua ku 010 keia i na nila. \ka. e kuu haku n.nikai, me he mea la he mau mea liou akn n<» koe." v„r. " Aole he mea aku i koe e liiki ai ia'u ke ha i aku īa oe 7 e kuu Alahia Aele- niai ninau liou mai oe ia'u. Ta lioike aku nei wau ia >e i na mea apau i luki ia'u ke hoike'akn. Ano, e ninau aku ana ;a oe- -heaha ka'u e hana aku ai? Ke kokoke mai nei ka hora a'u i ae aku ai e molia i kuu kino no ka moi.' -lle hookahi wale no au hann hiki, e kuu liaku,—he liookaiii wale no. a oia wale no ka'u inea e ike nei. v "K hai mai. e kuu Alahia." hiki ia ee ke holo maliuka/'"Mahuka! v i lioopili mai ai o nina me kona ano puiwa. "Aia no hoi he alahele okoa ae i hamama nou. n "A heaha la ia?" "K malo aku i ka moi. v "O, i» knu Alahia. he ku niaoli no keia i ke kaumaha! la loaa mua mai m» ka manao iloko o'u e mahuka; aka e hiki ana anei ia u ke haalele iho i kuu makuakane?" »'lnr» no oe e male akn ana i ka moi. e haalele ana no oe i ko makuakane. K noonno i keia mea, e kuu haku." • Aka hoi. ihea wau e mahuka aku ai? v "l'a noouoo mua no wan no ia mea," wahi a Alabia i pane akn ni. ke manao nei wau ua maopopo no ia'u kahi e loaa mai ai ka hi ia oe. He mau mile mai Damaseko aku f iwaena hoi o na pun. kahi hoi e kikee ae ana ke kahawai o Papa. a e o-e malie ana hoi koin. wai. aia Uaila e noho nei kekahi kanaka eleniakule i ku kaawale nkn nrii na kanaka aku. O Beni Rada kona inoa. Aia kona home iloko o kekahi ana nona na paia pohakn paa i hookumuia nuii ka hookumu ana o ka homia: a o kona o\a ana ua haawi aku oia no ua hana manawalea apau i ka poe iUhnne. Fa ike mua wan iaia. a ua maopopo no hoi ia'u he kanaka oluolu a lokomaikai oia.' "Pehea i h>aa mai ai ia w ka ike uo keia kanaka?" i ninan akn ai o IHina. me kona ano pahaohao. W T ike wau iaia ma o kekahi wahine luahine. o T?.ahela kona im>a v he wahine hele inau hoi keia i ke knlanakanhale nei, a na ka« maaina no hoi oia i kou makuahine. Ile hele pinepine mai keia I*»bela i k« kakou haie nei, a i kekahi hele ana mai ana o keia Beni Hatla pn kekahi nie ia —he kanaka poohina oia i hala aku hoi kona niaw mak ihikī maluna o ka paiena maa man. l*a haawi akn ko mnkuahine um i ke At\U\ e hooliloia aku no na hana manawalea: a mai keia elemaknle i ko mak.nahine, ina e hiki moi a»a ka mnnnwa e hooko akn ai oia i kekahi hana maikai ma ke noi ana o $>4 i mr >n o hāeei no Ua ike no wan e lilo mai ana oia i hoalohi nou \m <*' e mahnka ana e hele pn no wan me <*\ a me kahi ikaika W i loaa ia'u a e like hoi me ka loihi o na h* a'n e oh* aue kn no wa» a o kakoo iaoe wale no, K noouoo i keia, e kim haku. wan i kan. e k«u AkHa. a i kakahiaka o ka la w.ili» no wau i ko*u manao, E hoi akn rkeia manawa, eiai 'ke aumee loa akunoi, a he pono ke hoomaha I ka manawa i n«lu> hookahi iho ai o.Mm* m hmhihi iho U oi* i konn manawa i noonoo a* ai I keia hami hon imm m*. 11« inU hon i ka noowoo ana iloko ona ** ka mahnka aku. m waihoia mai la iimm ona ua *ikr oh* iaia k* ae. I n hmk* i>U* akn ma la AlahiaJ ko»» iaia I hoihoi mai ai i ua inea aaa I.l** « » Hehiia ame «»MK* H ,al ana h«i k»iw «« "«"wK". * * a< . i.ōa mai ke alo akn o T!«rama; nolmla. i ka W* ao* ' ® * Urn knpilikii o ia po, a hohola mai ho« M malamaUm* « k«,ta: ua hooho!» iho la oia i kona maaao, »«»e °>» «* mftU aktl

ika moi ktso!o iiia ia ht niea hiki iaia ke a!o ae. I ko Aiahm manawaj i koui» niat ai. u ninau aku Ui hos oia i koua h;iku i kaiui UH k a i hh>-s holo aL ua knhii''ii iho !a «ii l'lina ia. f «• \ka. e kmi ilaku." i ākti ai o Alalua. **fte inwkaiu wiUv no nlaheh' hik? ai ke kaf«it k ae i kau iae at. l"a makankau anei *v »i» k;i holo niahnka «oa akn?" "A«»ie i keki maiiawa —aoU* i keia manawa, e Alahia. L kaii kaua i keia la/* I ka anwimi ia kipa aku !a ka moi i ka hale o koua kuhina mii a h«"K»ha!a iho !a i kekahi manawa pokole me l'ima. Aoie !oa he HKUiawa mamua aku i hoike ae ai »> Horaina i kooa hanoki j>iha ! | l>ki* iho !a me keia kipa ana mai !a ana; aole no iioi he manawa| mauuia akn i hoike piha aku ai «a oioinana ia i kona aioha piha noi nina *♦ !ike ilto la nu> keia Imi aira he a!o a he a!o iue ka opio wahiue aiia e ake nei e mukiki aku i kona wai!iona me!i momona. I a haa-j nui iho ia ua inoi la i kona aloha. a kukala ae !a ua kokua ma! o Alahe iaia. a ke haawiia mai nei na pomaikai he nui nona i panihnkahaka no na !a i ha!a ana e noouoo nui ana no ka waiwai ame kona īiohoaln ana i manaoiana poho ai, ao!e loa e !oaa hon mai ana iaia he mea nana e hoohauoii i!oko o kona mau !a kahiko. Eia 0 kela hauoli piha o na moi !a. ame keia lu ana i kona mau manao aloha no l'lina, ua hiki no ke hoomaopopo ia akn he mau haawina ia i ioaa mai mamuii o kona pa waiii kiaha mua ana mamua o kona kipa ana mai e ike i kana wahine hoopalau. laia i haalele iho ai Ulina, hehee iho la ua uH la ilnna o kekahi noho pnlu. jK>poi ae !a i kona mau maka me kona man iima. a nwe iho la me ka ehaeha. lue he mea !a e puana ae ana oia i keia mau wahi lalani mele: "Aole oe o ke kipikua, E holu nape ai nei kika!a. ,? "E Alahia," i pane aku ai ua u*i !a i ka loaa ana he manawa nona e kamailio ai, <; aole loa e hiki hou ia'u ke hoomanawanui i keia men. I'a oi loa ka pono no'u e make mua mamua o ko'u haawi ana aku ia'u iho i kela kanaka. Ina lioi wau e make ana, o ka nele ana 110 ia o kuu makuakane; aka ina wau e mahuka ana mai Damaseko aku. malia palia o hiki mai no ka manawa a'u ehoi hou mai ai me ia. Ina e hiki ana ia oe ke hoomakaukau no ka haa!e!e ana iho i ke kulanakauhale nei, e hahai 110 wau ia oe i keia po no. v Ae mai la o Alahia e liooikaika 110 oia ma na ano apau e hiki ana iaia; amo kona kalihou ole iho a hoopau manawa ma ke kamailio ana, ua haalele iho la oia i kona lmkuwahine a hele aku la no kahi aifa i inanao ai e loaa mai ana na kokua ana no laua. l'lii mai la na eheu o ko ahiahi, eia nae aole i hoololi ae o Uliua 1 kana i hoo«iolo ai, He elua kuinu nui i nalo aku ai ka hie ame ke aloha o kona home mai iaia aku a e hiki ole ai iaia ke hoihoi mai i kana i hoohoio ai. Mamuli o ka make ana o kona makuahine ua kailiia aku inai iaia aku ka nani piha o kona honie; a o ka lua, ua kokoke mai ka manawa e nalo aku mai iaia aku na paia aloha oi kona hoine ina no ia e noho iho ana ma Damaseko. O ia home aolei ia nona. a o ka hnlealii o Horama, kahi hoi o ke kanaka ana e kauj e nei rso i ka w*e!i. oia akn ana kona halepaahao no ke koena aku' 0 kona mau la. Pela iho la i noho ai ua ī'lina la. e noonoo ana hoi i na kumu kupono apau e kako.o ana i kana mea i liooholo ai, a ia manawa i komo mai ai o Alahia. me na kapuai wawae inaina ame na heleheleiui hauoli. U E kuu hakn." i pane aku ai o Alahia, i koua manawa i hoomaopopo ai o laua wale no ko loko o ka lumi, "aia he kanaka iloko o ka malai>ua i makemake e kamailio pu me oe." <4 He kanaka'.'' i hooho ae ai o I'lina. "Ua olelo mai nei oia lie mea ano nui kana i pili i ke ola anu» ka inake—a i ole lie make paha a «he ola paha no kekahi mea, a ;he* make hoi ame ke ol«t no keia kulanakauhale,*' i hooman aku ai o Alahia, me ka nana ole ae ika hooho ana o kona haku. "Ua komo mai oia iloko o ka malapua me ka ike ole ia. a ua huli ae oia no ka l v i Ulina. Aole oia i hoike mai i kona inoa; aka ua ike no wau oia pn kekahi me ka haku o na powa ma ka Halealii o ke Awawa. a ua hoike mai nei no hoi oia he «hoaloha oia no Kuliana. Ina he makemake kou e ike iaia i keia manawa. ua hiki ia'u ke alakai mai iaiā maanei me ka loaa ole mai o na poino." <f Auwe no hoi oe, e Alahia; heaha ka manao o kan mau olelo?" 1 paneia aku ai me ka haalnlu. "Heaha la kona makemake ia'u?" "Ke manao nei wau he kanaka maikai oia. e kuu hakn. a ke manao nei no hoi wau he mea maikai no nou ka ike ananaku iaia. O ka'u keia e hoike aku nei ia oe." "Ua ha J i mai anei oia na Kuliana i hoouna mai iaia? ?? i ninau hou aku ai o Ulina me ka haalulu i ka manawa ana i hoopuka aku ai i ko Kuliana inoa. "Aole na Knliana oia i hoouna mai nei." i panai aku ai o Alahia; "eia i liel" mai nei oia ma ko Knliana aoao. Ke manao neiwau ua komo ka haku opio iloko o ka pilikia, a na manao keia kanaka malia paha ua hiki ia oe ke haawi aku i na kokna ana." "He mea oiaio. e kun Alahia. aole loa ia he hana pono na'u e hana aku ai. He hana pono ole ia. Aole wau e hana ana. Heaha keia haka o na powa ia*u?" "Aole i loaa mai ia'u ka ike o ia maoli ka manaolana o keia kanaka; aka ua ike wau i kona nonoi haahaa inaoli ana mai e ike ia oe. Eia nae, ii»a aole ou makemake e ike aku iaia. ua hiki no ia'u ke lawe aku i ka !ohe." "Hēaha kana e hana mai ai ina wau e hoole aku ana i kana?" "E hele aku no oia a aole oia e hoonluhua mai ia oe." "IVla.anei ka oiaio, e kuu Alahia?" <% Ae, e kuti lede. Ua nonoi haahaa mai oia ia'u e hoike aku ia oe e noonoo no oe i kau mea e hana aku ai. Aole oia i hookonokono mai i kekahi koi, a aole hoi oia e hanaino mai ke hoole ia aku; aka| ua nonoi haahaa mai oia e ae akn oe e ike mai oia ia oe." ] Aole he manao iloko o ua u'i la e kue aku 1 ka uhane nana hookonokono ana iaia e ike aku ike kanaka powa. Ao!e wa!e hoi 1 ne!e iloko ona he manao pnliaohao nana e hoala i kona luna mauao, a o k*>ht mau mea elna e hoholo aua iloko ona ua hiki ole iaia ke hoomoakaka loa ae. .lloike akn la oia ia Alahla wa hiki no iaia ke kn aku l ua kamika la a lawe mai imua o kona a!o, j *'E h»ie pn mai sio o** me ia, e Alahia. a e iuvho pti mal no oe nie a"« iaia e noho ana Hoko nei." Hala aku hx kona lionloha. n aole no hoi l linlīu aku hoi mai la om, me ka hahai \m ana mai o kekiUii kanaka loihi, kulaea ikaika. i hiki iikn hoi kona maa «uakahikl ike kanaha. I ke |R*Ua mm ako o nn kuknna ma!a»aa!ama o ke kukui malnna o ka helehelena o oa k&naka hosroaop<opo koke iho !a o ilina «a xkt no oia i kc!a me KnUmn tna ka Ha!»m!ii oke Awawa. Kunou haahaa !a i kotsa manawa i komo mai. ai. a i kona ike ana -mai !*.&» ka oj iowahme ano nona, hoomaka koke mai la. oia e-boike i kana rm*i- : ona i he?e ae ai ' E ka We i puana mai ai na kanaka la me ka e hiki koke at ke akii na maaao maka'a mai ka e aut& i \m ko k, klpa mai mi wau imua <m maluna o kekahi haea ku|mianaha. a h* mau olelo pokoh» ka*a ** aku si «o ka*» huakal oka hiki mmm neL O kau haka opio oa kom» oia tfc>k«» o ka pUikia." KiOiana anei' e kamailio mai aeiT' i nioaa aku ai ka opiowahiKe me komi hikileh» ana ae. «Ae. ekm l a* m. ain mai iinua o Uliiia, t paa at»a hos koaa llma ikae \ koua kap» fAol# f p»«4