Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 3, 19 January 1906 — NA OIHANA IMI OLA. [ARTICLE]

NA OIHANA IMI OLA.

O ka oihana mahiai oia ka hana hookahl nana e haawi nei i ke ao nei i ke ola ma na meaulu i hoouluia mai ka honua mai. a o keia. ke kela o na hanalima apau ame na hana e ae, maloko o ka mahele hooulu a he lalo mai na hana e ae. O ka oihana lawaia ame hanai holoholona kona mau hoapili, a ke huli aku kakou a nana i ke ola ana o na lahui like ole o na makahiki he nui i hala ae maloko o na moolelo lahui kahiko o na aina. 1 paa ko lakou mau moolelo ma na palapala aole e nele ka mohala mua ae o keia mau oihana a ekolu ke ulu ae na ninau ana no ka malama ola o na kanaka. Iloko o ka nohona o na olwi ponoi o Hawali Paeaina nei, na kanaka Hawaii. ka lahui kumu o keia aina. aole e nele ka ike maopopo ia aku o ka oiaio o keia mau mahele—o ka oihana mahiai ame ka oihana lawaia ame ka hanal holoholona, o na oihana mua nae na mea aial loa. A hanau mai he keikikane, a e like me ka pii ae o ke kamaiki i ke kanaka opio a kanaka u'i, e pa-e mau ana ka olelo o na makua, i mahiai oia ina no ka uka ke kanaka a I lawaia hoi, Ina o ke kai kona huluaa. A hanau mai he kaikamahine, o ia leo hookahl no ke pa-e ana iaia, i nanala moena ka hana, a i kuku-kapa no hoi. A i ka hoohui ana I keia mau hana. ka ke kane ka mahiai ame ka lawaia, a o ka ka wahine, ka nanala-moena ame ke kuku-kapa, o ko lakou huina ka pouha-na o ka malama ana o keia lahuikanaka ia iakou iho maiuna o Hawali aloha mai na kupuna kahiko loa mai; a o kela huina hookahl no ka iwikuamoo o ke ola o ka noho honua aneL A o ke keia o keia mau hana i hoakakaia ae la, ka ko na wahlne ame ka ko na kane. ola no ka oihana jnahiai, a i na la i hala ua ike nui ia na oiwi ma ka mahiai a ma na hana e ae e pono ai ka noho ana. kekahi kumu i ala mai ai na olelo hoomaikai ana no na oiwi—o lakou no na haku no lakou iho. He home, he ai a he i'a, ma kekahi olelo ana, he ohana ia i noho uiakolako, oia hoi, he home. he halau. he wahi papai-hale (hale-pili) a ua malu a hala ka ua ame ka wela o ka la, ame ke anu o ka makani; he ai ko ka home, oia hoi, ua po'i a wiii ka uaia a naiowaie ke kanaka iioko o ke kalo i kauamea o ka ulu o ka ai. A i kokoolua no ka ai, aia ka makuakane iawaia i ka moana. i ka iawaia po. i ke kaili ma ka waa* i ke ka-mo-koi ma na paa-ia, i ka lawaia upena, i ke ko-lau. i ka holo-anae. maloko hol 0 keia mau hana iawaia ame na ano lawaia e ae i neie ole ai ka ioaa mau ana o ke kokoolua o ka al; a ke hala 1 ke kane no kekahi manawa. aol« i neie ka puka aku o ka makuahine o ia wahi pupupu-haie i ke ku'i opihi ma na olaeiae kahakai, I ke o-hee ma na pohopoho, i ka ohl pipipi ome iao, i ke ku'i limu, a o lakou apau ame na hana imi pono nohona e ae. a hoi mal piha na Ipukai a ola ia kinl ke a mai ia ke | ahi. | A maluna iho la o keia imi ola ana i maa mau ai na keiki hanau o Hawaii I k» ikeia. mal ka wa kahiko loa mai. a ke ano mailo aku nei ka ike nui ia o ia mau hooikaika imi pono nohona ana. a ke huli ae a nana i na mea e pono a! na lako home, aole i neie na wahine Hawaii l ke komo hooikaika mau ana iioko o kr kuku-kapa ka hana hoi e loaa ai na aahu no kekahi hapa o ka nui kino, a ma ka nanala-moena i paa g> rta moena i neie hoi kekahi mau home me na punee ame na nuu-moena. A i ka hoohuihui ana I keia mau mea e Uke me ia i hooaiai mua ia ae nei. aole i nele ke kela ae o k& oihana malilai: a mai poina nae kakou i ka oihana hanai hoioholona—e iike me hanai moa ame hanai puaa ame na hanai e ae. A ma keia mau oihana iike oie o ka Jmt ana i ke ola o ka noho ana i kulumJk ia kakou o Hawaii nel l na wa i hala a e pahemohemo aku nei i keia mau la, o ia ano hooikaika iike ka l loaa aku I na lahuikanaka apau o ka iMmoa i kuiike nae me ke ano o ka noho an* o na wahi pakahi o na kanaka i noho ai, a ia kakou o HawaU nei. o na au no nae i haia he haawii» ia i ha'o oie t ka ikeia aku o na ohana oiwi Ha-

wa,ii. o iakou no na haku mal'-ina iiio 0 iakoU, a maluna o ko lakou mau inaluna o ko lakou hoouiaio im* o!a ana r,o ka nohona o na. ohar.aHe V* ikalka ko kakou mau kupuna 1 ka mahlai. i ka lawaia. ame na hana i maa ia lakou. a e If<w m«- ke kaulana o na rJii i ka hooikaika mahi «* Hke m* Karr,fhamtha L p«Ja no i hiihai aku ai r.a makaainana ma ia haawina iike; eia nae. aoie i neie ka lanakiia mau ana o ka haawina paEauaieJo i»aena o kakou a oia kekahi o na haawina hoopilikia ioa la kakoa Hawaii —o ka paiaualelo a maka'u hana—aka. he oiaio no ia i ioaa. i na iahui apau ° honua me ka nana ole ae o ka lahui hea la ia—aia 1 na haole Amertka. i na Pelekane. i na Pake. lapana. paele. makini-ka, Norewai, Sue-']f-na. a p«la aku. A o ke keia no nae o keia mau hana imi oia ame na hana e ae no. oia no ka oinana mahiai, ao!e nae i nele ka heluJa o ka lawala ame hanai holohoiona ma ka papa like. a ina. aole he hana a kekahi malalo o ka hakuhana, e like me kekahi poe o ke kulanakauhale nei. a h<? wahi apana honua kekahi i kuleanaia. ma Honolulu nei a rna na kuaaina aku nei o Oahu, a i ole ma na mokupuni o kakou. ua oi aku ka waiwai no ua poe oiwi la e hoohala i kona manawa i maopopo mua e hoomaunaunaia ana ma ka noho hana ole, e hoowalewale mai a.i o Kakana no ke komo ana i na hana e hihia ai iloko 'o ka poino. A he hana naauao ia o ka hoi ana a mahi i ka aina, e like me na kupuna o ka hooikaika ana, a aole 0 niakou kanalua i ka hoike ae i ka holomua o ia oiwi, a oia no hoi ka moi maluna iho o kona wahi mau pono, ua 01 aku ia mamua o ka noho hoomaunauna waie ana i kona manawa iloko o ka palaualelo, koe wale no a paa i ka hana e loaa ai na pono. O NA OIHANA MAHIAI. LAWAIA AME HANAI HOLOHOIX)NA, UA OI MALUNA O NA HANA E? AE, NO KA MEA, HE MAU HUA KA LAKOU E HOOHUA MAI AI, AOLE MA KA PANAI AKU A PANAI MAI. AKA, MAMULI O KA HOOHUA ANA MAI MAHOPE IHO O KA HAAWI ANA IA O KA IKAIKA O KE KANAKA MALUNA O IA MAU OIHANA, A HALA OLE KO LAKOU HELUIA MA KA PAPA IMI OLA PANAI OLE NO KE KANAKA.