Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 3, 19 January 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKUNA IX. KA HOKA OKE AUMOE. "linua o Alahe." i hoohe. a'e ai o Kuliana. i ka manawa i paa. aku ai kona mau lima kouahao i ka pahikaua a Oma i haawi aku a.i iaia, "ua hiki ?Vu ke aka henehene aku i ka poino i keia manawa. E a l akai koke 'aku ia'u iwaho. a e lilo keia hora o ia ka hopena o :*a mana o Horama!" MOKUNA X. HE HOONALONWLO ALII. ?«Ie ka makaala ame ka mahe i puka aku ai lakou nei mai ka lua aku; a Oma i hoopaa a'e ai īka puka, hele aku la o Selima mamua me ke kukui. Ua lako iako;i me na pahikalia maikai, ahe mau pahi pokopoko ke paa ana ma na knapo o Oma ma. "Maka huli hea kakou e puka aku ai:*' i ninau iho ai o Kuliana, ia lakou i hiki aku ai i ka palena o ka lua miia. "E hiki aku ana kakou ma kekahi wahi e kukulu mau ia nei he koa kiai." i pane aku ai o Oma: "a o kahi manaolana wale no no kakou o ia ka hiki ia knkou ke lele aku maluna o ua kiai la me ka pilikia ole ame ka haluku ole e lohe ia mai ai." "O ka mea e hiki ana ke hana aku me ka ikaika. e hana aku no kakou,'' wahi a Kuliana i pane aku ai; "a ke manao nei wau e maalea ana no hoi kakou a aole e pepehi aku iaia, aia wale no a maopopo pono loa e ko i'o ana ia hana." "E hilinai mai ia maua," i pane aku ai o Oma, me kona ku pu ana iho oiai o Selima e wehe ana i kekahi puka. "Ua haawi a'e nei kakou i ko kakou mau oia iloko o ka piiikia, a o ka holopono wale no o ko kakou puka ana aku mai keia wahi aku ka mea nana e hoopakele a'e ia kakou. Eia na'e, e like no me ka'u i hoike mua aku nei, aia he mau poino ma ko kakou alahele." ' "Ua ike mua oe i ka niea e loaa mai ana?" "Ae." "A ua makaukau oe e ku mahooe o ka mea e ala mai ana?" "Ae." "Ina peia eku aku kakou imua oka ino e hoea mai ana. Ina 0 ka olua hana i hele mai nei no ka hookuu laelae ana a'e ia'u, a ua makaukau olua no ia mea, pela no auanei ko'u makaukau." I keia manawa, oiai ua wehe mua aku la o Selima i ka puka a hele e aku la e nana i ko lakou alahele, i hoi awiwi mai ai; me ka nanaina pahaohao maluna ona. "Ua iohe aku ne; an iie mau kapuai wawae ma ke alahele maluna," wahi ana i hawanawana mai ai. "Pela anei?" "Ae. Ua lohe moakaka aku nei wau." "Heaha keia alahele a olua e kamailio nei?" i ninau aku ai o Kuliana. "O ia no o na alahele a kakou e hele aku ai,'* wahi a Oma, "a o keia no lioi kahi a kakou e manaokma ai aole kakou e halawai ana me kekahi kiai." "Maiia paha." wahi a Se.iima, "ua kukuluia a'e nei he kiai hou malaila." "Aole loa pela." i pane aku ai o Oma. "Malaila ko'u hele ana mai he manawa pokoie i liala a'e nei. a aoie he mea ma ia wahi. Hamau—ke lohe aku nei wau ina kapuai wawae mai nei aku—a ke manao nei wau eia ke hele mai nei maanei. E ku iki iho. E noho elua ma keia wahi, a e hele a'e wau e ike i keia mea." I ka pau ana o keia mau olelo, hele aku la o Oma iloko o ka oouli, no kahi i loheia aku ai na kapuai wawae, a malalo hoi o kekahi alapii e iho mai ai ilalo,* Mahope o ka liala ana a'e o kekahi mau minule pokole hoi mai la oia, a o kana huaolelo mua i hoopuka mai ai ka mea nana i hoike mai ua pihoihoi oia. "Ke liele mai nei ka moi!" "Ka moi!" i hooho a'e ai o Kuliana, me kona hanu nui ana iho. "Ae—a he ehia o kona mau koa e hele pu mai nei me ia. Ua 'nele mai nei kekahi mea me lakou a hiki i ke poo o ke alapii, a ke manao nei wau o ka moi ame na koa wale no ia e hele mai nei; a i ole ua waihoia aku nei na koa i hope, a ke hele pu mai nei o Horama me kekahi mea." "Alaila, e hele inai ana oia e hui me a'u," i pane aku ai o Kuliana. "Pela i'o paha," wahi a Oma; "nokamea aole he mea e a'e ma keia wahi ana e makemake mai ai e ike, koe wale iho no keia mau paia puanuanu." "Hamau! Eia a'e lakou la. Ke lohe nei watt iko lakou inau leo, a ua hiki hoi ia'u ke ike aku i ka maiamaiama mai o ko lakou kukui." O Selima keia e kamailio nei, a iaia e 'kamailio ana, ua hu-na a'e la oia i ko lakou kukui iloko o na alu o kona lole. Mai kahi aku o lakou nei e ku ana ua hiki ia iakou ke ike aku i ke poo o ke alapii ma kekahi aoao mai o ke alahele; a aoie no hoi i iiuliu iho, ike aku la lakou nei i ka iho ana mai o kekahi mau kino kanaka elua. o ke kanaka mua ioa e paa ana i ke kukui, a he aalui hoi kona o ka moi, a o kekahi iho me lie mea la he aliikoa o ka halealii. "Akahi wau a ike maopopo i keia manawa," wahi a Oma. iaia i ike a~ku ai i na kinaka e nee mai ana i o lakou nei. "Ua kuhihewaia wau. Ua waihoia aku nei na koa i hope, a o P>inoni keia, kekahi o na kapena o ka pualikoa kiai o ka moi. e hele pu mai nei me ka moi." I kela manawa aoie i maopopo ia Kuliana kana hana e hana aku 2i. He manawa no. iaia eku ana. i unuhi hapa a'e ai oia i kana pahikaua mai kona wa-hi a'e; aka na'e, rre he mea la o Oma ka mea noonoo maikai o lakou, : kona manawa i lohe aku ai i ka nakeke o ka Kuliana t>ahika'?a. "L kmi haku. i hawanawana aku ai oia, me kona hoopa ana aku 1 ko Kuhana lima. "e kuem: hope aku kakou mai ke alahele aku. a hook'.ui aku ia laua e hele a'e." "Ua pono kau/' i panai aku ai o Kuliana. "Ma ia ano e kaa ana laua malalo o ko kakou mana." A'*a mahope aku o ko lakou nei wahi e ku nei he puka i ha'la hope a e :a lakou. a aia ma kekahi aoao he wahi kuono poopoo loa i hanaia no ka hoahu ana ika opala. Iloko o keia wahi i komo awiwi aku ai lakou nei, me ko Selima huna nalo loa ana iho i ko lakou nei kukui e ike ole ia mai ai kauwahi malamalama. Iloko o ka manawa pokole kokoke loa mai la ka moi ma ko lakou nei wahi e pee sna. e paa ana no hoi i ke kukui mamua pono o kona alo. a e kulou ana.kona p«x>, me he mea la ua hoomakauka'u oia o hehi hewa kona mau wawae. L hele malie ana ua moi la. a e naka haaluiu ana hoi kona kino. I kona manawa i hiki aku ai ika puka oke alahele e hiki aku ai i ko Kuliana wahi i hoopaaia ai, huli mai la oia a pane mai ta i kona hoa:

"F manao wei wau he mea p<:mo ia oe ke noho iho niaanei. < i kr-'"a Ke alahele hope loa. a e hele n«:«?kahi aku wau no ke koena o ka'u huakai." "He mea yorio owau pu ! >:ekah» e hele pu akii nie oe. e kuo haku. "Aolf —?ja hoc«h-'4»> wau i k»'»*u manao e heie hookahi zku." "Aka." « pane heu aku ai o ī'inoni. "he apirjpuu ke alahele a pakikakika r.o hoi. a malia «> hehi hewa aku e-e. '"Hele pela, e ka i h«"x>ho a e ai :<a jr»oi me ka inaina. '*Ke manao nti anei ee ke r»av.'aliwali aku nei ko u mau kama wawae." Ke hoike aKu nei wau ia oe ua oi aku ko u ikaika i keīa manawa. r. he!e aku no wau no ke koena o ka'u huakai e like me ka ? u i hoike aku nei. ii ioaa aku ana o Seiima i&'u ma ka puka oka iua, a nana e haawi-ma? i na k» 1 ua ana a'u e makemake ai. He mea pono ia'u ke ike hookahi ak\: i keia pio. Aia me ia kekahi meahuna i kupono ia'u ke huii aku mamua o ke oki ia ana a'e o kona poo.' "Ke nonoi -Vkii r.ei wau ia oe. e kuu haku. e makaaia." "E-hamau oe, e P.inoni. Mai noonoo oe no'u nei. Ua maopopo no ; a'u ka'u mea e hana aku ai. E huh no wau ika mooielo o keia kanaka powa, aiaiia. e moku koke no kona poo me ka hikiwawe. E noho <x i maanei. a e kaii no ko'u hoi mai." .\fe keia mnu huaoielo. aoomau aku ia ka moi i kana heie ana. a i ka manawa i nal'» aku ai na kapuai wawae haaiuiu o ua moi ia mai ko Kuliana n?a iohe ana. hohoia aku la o Kuliana i kona iima a hiki i Va j>a ana o kekahi o kona mau hoa. "f'»wai ke»a ? * i rinau aku'ai o Kuliana me ka hawanawana. Aole keia he mea e aku. aka o Se!ima no. "Aole lie manawa i koe. He mea pono e paa keia kapena. E wehe a'e i kau kukui. a e hopu no wau i keia kanaka, wahi a Kuliana i pane aku ai. Hooko aku la o Seiima e iiKe ine ke kauoha, a i ka manawa i poha aku ai ka maiamaiama o ke kukui, ua hoopuiwaia a'e ia o Ēinoni. Eia na'e iaia i hui» awiwi mai ai oia no kona manaw r a i loaa koke aku ai i kekahi mau puupuu mahanahana mai ia Kuiiana aku. a hina aku ia ua kapena ia iiuna o ka papahele, a mamua o ka hiki ana iaia ke oni a'e f ua paa iho ia oia i ka nakinakiia, a hoopaaia iho la ko Oma kuapo opu ma ko Binoni waha. "Ano," i hooho a'e ai o Kuliana, '*o keia ka wa no ka moi. He wahi mea liilii waie no oia i hiki ke palai-e waie ia aku no a o ka paa no ia " ,S A pehea oe e hana aku ai iaia? M i ninau aku ai o Oma. Ua hoholo koke a'e ia he wahi noonoo pouii iloko'o ko Kuliana waihona noonoo. O keia iho la ka manawa kupno loa nona e hookaawale aku ai i kona enemi mai kona alaheie aku. a ia manawa no hoi hookuu a'e ia Damaseko mai kekahi kanaka i haaieie aku i ka hoomalu ana me ka pololei. Eia na'e aoie i ioihi ioa keia noonoo iioko ona. Aole ioa i makemake kona uhane e hana aku oia i kekahi iiana paumaeie e like iho la me ia i komo mai ai iloko o kona noonoo ana. Ike aku ia o Oma ike kuha'u ana iho o kona haku, aiaiia ninau aku la oia me kona haaiulu pu ana a'e: "E pepehi ana anei oe iaia?" "Aoie. aoie," i pane awiwiia aku ai. "He hana hoohewa waie ia. He eiemakule hupo a ike ole oia i kana mea e iiana nei, e lilo mai ai kona oia ana i mea e hoowahawaha mau loa ia ai. E waiho aku kakou iaia ma kahi ana i waiho aku ai ia'u, a na kona poe kauwa no e imi a'e iaia mahope o ko kakou hala ana aku. E hahai mai mahope o'u—o wau hoi ke alakai a'e ia kakou ma keia mea, a pau 110 hoi ia, na olua hoi e alakai aku no ke koena o ka kakou huakai." Me ka paue hou oie aku, heie aku ia o Kuiiana no kahi ona i hoopaaia ai. e hele ana hoi o Seiima ma kona aoao me ka paa no i ke kukui. Aole i iiuiiu iho ike aku ia lakou nei i ka moi e he'le ana mamua o lakou nei, alaila hookuuia aku ia o Selima e hele mamua. Ua hiki aku o Ho'rama i kela manawa ma ka puka o ko Kuliana iumi i hoopaaia ai i ka wa a Selima i hoea aku ai. "Ha—Selima, o oe anei ia?" i ninau aku ai ka moi. "Ae, e kuu haku." "Aoie wau i ike ia oe i kuu wa i hele mai nei. Iliea oe kahi i pee ai?" "Aole wau i pee, e kuu haku; aka e hana ana no wau i ka'u hana." j "A pehea ka paahao?" ! "Eia no oia ke paa mai nei." I "E welie aku i ka puka. Ke makemake nei wau e kamailio p|U | me ia. l'a paa loa anei oia ika nakiuakiia?" j "Ao!e he uhane e hiki ke welie a e i kona mau kupee i hoopaaia | aku ai." "Ina peia e wehe aku i ka puka-—wikiwiki. Ua paa anei kona niau lima?" "Ae, e kuu haku." "A aoie e hiki iaia ke oni a'e mai kona wahi i hoopaaia ai?" "Aia na kaulahao apau ua hoopaaia i ka linahao iwaenakonu o ka pa|)ahele." "ina pela e noiio oe mawnho nei, e Selim«i. Ua makemake wau e kamailio hookahi me keia paahao." Aole i maopopo ia So!ima ka hana e lawelaweia aku ana, aka. ua maonopo iaia aia ma ko Kuliana aoao ka iiana, nolaila hoomaka aku ta oia e welie i ka prka a lianiama. "Ua hiki ia kakou- ke pani aku iaia a paa iioko olaila, a haaiele ilio iaia malaila," i hawanawana iīio ai o Oma ia Kuiiana i ka wa i j komo aku ai ka moi. j "Aole, aole," i pane koke aku ai o Kuiiana. "He manao okoa ] a'e no kekahi o'u. Malia o loaa mai he wahi hana ma ka lawe ana i mai i kela mau aahu alii." J "Auwe 110 hoi e!" i hooho a'e ai o Oma, "ua oi ka waiwaii'o o j ia mea mamua o umi kaukani o ka'u n>au mea i noonoo ai. Ina oe e i komo ana i kela aahu, ua hiki ia Selima ame a'u nei ke alakai aku j ia oe mai keia wahi aku. Mailuna mai keia noonoo ulia laki. Ha l ke komo la oia iloko. E hahai anei au mahope ou?" "Ua hiki no ia oe ke ku kokoke mai," A hiki iho la i keia manawa ua noonoo mau o Kuiiana e lele aku,maluna o ka moi me ka pane leo ole aku —e ku'ipalu iho i ka ! moi|a hiki ? ka moe malie ana iluna o ka papaheie, a nakinaki aku. ! a haalele aku iaia me ka maopepo ole o ka mea nana i hana aku ia mea, aka i kela manawa ana i ike aku ai i ka moi e komo ana iloko; oka lumi ? ua komo mai ia lie noonoo okoa iloko ona. O kona ma-! nao e ku aku no imua o ka moi a hoike aku i kona hoohaahaaia ana. ua ala ikaika loa ihoia ia iloko o Kuliana e hiki ole ai ke kapae aku. | O ka noonoo iloko ona ua hiki iaia ke hehi aku i ke kania-i o ua moi! la me kona mau wawae ponoi, a kaiii a'e i ke ola mai iaia aku ua • nalohia aku la ia. Aia no he kumu hou a'e a Kuliana i iini ai e ku ; aku imua o ua moi la, oiai ua ioaa mai ia ka manawa me ka maopopo I ole. Ua hele a'e ua Horama la no kekahi kumu e ike iaia, a e ike hoi i kekahi meahuna. Kolaiia, ulu a"e la na manao oua Kuliana la e ike i ka manao o ka moi. j "E noho iki :ho maanei/' i pane aku ai oia ia Oma: a taia i h«.x>-1 pnka aku ai i keia mau huaoielo, komo aku la oia iioko o ka lumi. a o keia no hoi ka manawa a Horama i ike ai ua lele mua ka manu. "Ho! Seiima!" i kuhea a'e ai ka moi. me kona huli pu ana mai i kahi oka puka, "Heaha hoi keia? Aole anei o keia ka " ; Tau iho la ko ka moi kamailio ana, oiai ua kau mai la ka ma-: lamalama o kana knkui nialuna o ke kanaka i hahai aku mahope ona.! e hoike ana hoi i kekahi helehelena okoa. * 4 E Horama," wahi a Kuiiana i pane aku ai, "ua loaa mai la ia oe ka Weli o Damaseko aole he pio e like me kau i manaolana ai. M <Aole i DBD.)