Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 5, 2 February 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

I MOKUNA XI. MAI KAIII POINO A I KEKAHI. "A e hooko ana wau i ka'u niau olelo i hoopuka ai ina ia he mea i hiki ia'u," i pane aku ai o Ulina :ne ka ikaika o kona manao. "O oe ka mea nana e hoonohonoho niai i ka kaua papahana no ka koio malu ana." "Ua pau ka'u hana, e kuu haku. O Subala, kela kauwa hoolohe au. ke hele pu ana me kaua. Ua kamailio pu wau me ia a ua makaukau oia. Wahi ana ua hiki ke loaa iaia he elua lio mawaho koke aku o ke kulanakauhale nei: a ua ike r.o hoi oia i ke alanui e hiki aku ai i kahi o Beni Hada. kela elemaku'.e lokomaikai. Ke hiki kaua i kahi o keia e!emakule o kou malu no ia.' Aole he mea a Ulina e noonoo hou ai maluna o keia mea, no ka mea ua hooholo loa iho oia i kona noonoo maluna o ia mea a Uu paa kona manao e holomalu. Hlike me ka mau o kona noonoo ana i ko?ia hoohui ia aku me ka moi, pela no hoi e mahuahua a e ai kona maka'u i ka hopena weliweli e kau mai ana maluna ona. He lehulehu no na manawa ana i hoahewa ai iaia iho no kona ae ana e male aku i ka moi; eia na'e aole oia i noonoo iho ua hewa ia hana ana pela. laia i haawi ai iaia iho i ka moi ua nele oia i ka ike i na mea e pili ana i keia ola ana. a ua nele pu no hoi 1 ka hoomaopopo ana i na mea e ala mai ana nana c hoao ana i kona mau aoao ua nele i ka ike i ke ano o ke kanaka ana i ae aku ai e lilo i hoa nona. a o kela kalaunu alohilohi i kakooia mai e kana moeuhane kupaianaha ka mea nana i hoopunini loa i kona noonoo maikai. Mai kona manawa i hoopalau ai i ka moi a hiki i keia manawa ke maopopo la iaia ke ano o ka moi, a ua weheia a'e kona mau maka a moakakalea na mea apau imua oua; nolaila i keia manawa o keia ka ninau nui a ua L'lina la i olelo iho ai aia ilaila kona ola ame kona make. "E kakau a'e wau i leta na kuu papa," wahi a Ulina i pane aku ai. "Mai hoike aku no na'e oe iaia i kou wahi e hele nei,' wahi a A4abia. * "Aole au e hoike aku ana iaia ia mea. O ka'u wale no e makemake nei e hoike aku iaia, o ia no ke kumu o ko u haalele ana ia ])amaseko nei. E kii aku oe. e Alahia i ame ona peni, a ia'u e 'kakau ana e hele aku oe e hoike ,ia Subala ua makaukau wau no ka'u huakai. E haalele koke iho kakou ia nei ine ka awiwi/' Hooko aku la o Alabia i ke kauoha a kona haku, a iaia i puka aku ai iwaho o ka lumi, aia ko IMina lima ke kopekope la iluna o ka pepa. I ka pau ana o kona manao. hookomo iho la oia i ka leta iloko o ka wa-hi lcta, a waiho iho la ma kahi e loaa'i, a hoomaka koke aku la e ohi i na mea ana i makemake ai e lawe pu me ia. Lawe a'e la oia i kana mau mea makamae, na komolima elaimana, na ku!a pepeiao o na pohaku makamae like ole, na apolima gula j ame kala, na lei-ai elaimana, a hookomo iho la iloko o kana wahi eke j paalima. Lawe a'e la oia i na wahi lole kupono, a hookomo iho la j i kana eke me ia inau lole ona, a opeope iho la a paa. A pau keia lnau mea i ka hanaia komo mai la kana Alabia me Subala. ( > Subala, he kanaka kyjo ikaika a oluolu no hoi, a he kauwa hoi i noho loihi me ka ohana o Aboula Casema e lawelawe ana hoi no Ulina. a ua pipili kona aloha no kona hakuwahine me ka oiaio. I ko l'lina wa e noi aku ai iaia e hooko mai i kekahi hana nona, aole he mau ninau a hoolauwili wa'le e pu-a ae ana mai kona waha ae, i koe wale no ma kana mau mea apau i ike ai he pono ia no kona j hakuwahine. "E Sabula,*' i pnne aku ai o Ulina, "ua maopopo anei ia oe kau ! mau mea. e hana'i ?" "Ae. e kuu haku: e hooko aku ana wau i kau mau kauoha." "Pela no, aka nae, ua maopopo anei ia oe ko'u kumu o ke kauoha ana aku nei ia oe e hele mai imua o'u?" "Ae. E hele pu aku ana wau me oe mai keia kulanakauhale aku." "A pehea, ua ae anei oe ia inea "Ae, e kuu haku—ua makaukau au a ke hauoli pu nei no hoi." "Ina pela aole he mea i koe nana e hoapaapa iho ia kakou. E Alahia, ua makaukau anei oe? M "Ae, e kuu ha^u." Kuemihope aku la o Ulina no kona pahuume a lalau aktrla i kana puolo, a kulou iho la oia malaila no kekahi mau minute pokole, me kona mau lima e paepae ana i kona lae. laia i ea ae ai ua like kona helehelena me ka wena ahi ka ula mai i ka lewa, a ua kaawale aku Inai kona mau maka aku na hiona o ka maka'u, .e hoike piha ana i kona hooholo loa ana •« kona manao e haalele iho i kona home i aloha. Lalau aku la o Subala i na puolo lole. alaila puka aku la! lakou nei mai ka lumi aku. Hikj aku la lakou nei ma ka malapua, j a puka aku la lakou nei ma ka puka-pa iruku ; a ia lakou nei i hikil akn ai i ke alanui aupuni. alakai aku la o Subala ia lakou nei me ka j awiwi. Halaiwai aku la lakou nei me ke koa kiai puka o ka pa o ke kulanakauhale. eia nae o ka rula mau ma Damaseko, aole he na poe e puka aku ana mai Damaseko aku, nolaila, aole lakou nei i paa ia mau Elike no hoi me ka Subala i hoike mua aku ai ia Alabia, ua loaa i'o aku la fio ko lakou nei mau lio. a mamua 0 ka piha ana o ka hora niai ka nīanawa a lakou nei i haalele aku ai i ko lakou home, aia ua Ulina la ame kona mau hoa ke laweia la, e na lio, e kiani ana hoi ko lakou mau kapuai wawae no ka akau. He eono mile mai ke kulanakauhale aku hoea aku Ia lakou nei 1 ka palena o ka ululaau. a e moe ana hoi he wahi moali alanui e holo ana no ka akau, Maanei i ku iki iho ai lakou nei e hwhainu i ko lakou nei mau lio ma kekahi luawai. Ua lele iho o Subala ilalo no ke kioe ana iho i wai inu no kana mau !ede, a ia manawa oia i ai, no ka mea ua lohe aku la oia he mau kaina wawae kanaka ma kahi e kokoke ana ia lakou. a iaia i ea ae ai ike aku la oia i ke kino o kekahi kanaka e ku mai ana imua o kona alo. Mamnli no o ke pouliuli ua hiki ole ia Snbala ke ike maopopo aku i ka 'helehelena, aka ua hiki iaia nei ke ike aku he kanaka kino loihi keia, a ikaika no lioi, a o kona mau aahu aole.no Damaseko. "Ha! Owai i ninau aku ai o Sabula # me kona kuemi ana mai. "He kanaka no*wau ilike me kou, a i huli mai nei no hoi wau i keia luawai," i pane mai ai ka malihini. "A, owai hoi oukou?" Hoomaopopo aku la o Sabula ma ka leo he kanaka Arabia keia a iaia i nana pono loa aku ai i ua kanaka la, ike aku la keia ua lepo na aahu o ua kanaka la. 4, 1 huli mai nei no hoi makou i keia luawai, e ke kanaka Arabia," i pane aku ai o Suhala. "A» e ke koa» ua maopopo mai la oe i ka'u olelo ame ka lahui, aole anei pela 3 " "Ae; a me he inea la ua kuea ae la no hoi kaua/* i

ī *"Ua maopopo ia u ne «oa oe, aka ao!« u he mea c hoike mai ! aaa ia u i kou wahi i hele mai a?/* j "Mai Darraseko mai au." | *"A, —mai mai! A he mau iedc kekahi me oe. Malia j paha he *5aia no hoi ka laua, a ; ole mau raea makamae paha. He | kulanakauhale waiwai o Damascko, a he mea maa mau i ko iaiia poe ke kaahele ana me na eke daia." Ua hoopuiwaia o Subaia. a hopu koke iho ia oia i ke kuau o kana pahikaua, me ka pane ana aku:; "Ma kau mau oielo ke hoike mai nei oe i kou mau manao kolohe, e ke kanaka Arabia." "He mea oie na oieio. e ke koa. Ina e upoi iho ko*u mau ieheiehe ua hiki !oa ke hoaiaia ma: na uhane iike oie mai na kihi eha mai o ka honua. Hamau!" 1 ua Arabia ia i hookuu iho ai i kana huaoieio hope, aia hoi kani kapaiiii aku ,la kana hopio me he manu kanari la, a ia manawa pu no hoi i leie mai ai o*a imua me ke ku*i pu ana mai i ko Subaia mau maka. Aka nae, aoie no noi o Subaia he wahi iopa lomaioma wale iho no hoi. Ua hoopuiwaia oia i ke kani ana o ka hopio, a i kona īke ana i ka leie ana mai o ua kanaka Arabia la. aoie oia i ku hemahema iho. Na keia mau puupuu mahanahana i kioiaia aku i na maka o Subaia i hooponiniu aku iaia no kekahi mau sekona pokoie, aka i ka hiki ana iaia ke ike pono aku i kona hoapaio, hopu aku la oia ma ke kania-i a kuiai aku la iaia iiuna o ka iepo. "Heaha no !a hoi kou ano; M i ninau iho ai o Subaia i kona hoapaio, iaia e paa iho ana maiuna. "He kanaka ike au i ka iua," i pane ae ai ua Arabia la, me ka paa ana mai i ko Subala apo ōpu. "F. hookuu ae oe i kuu iole au e paa nei o pepehiia oe e a'u a i make loa."

Me he mea la mai hooko io aku no o Subala i kana mea i hooouka'i, aka mamua o ka hiki ana iaia ke hooko aku, ike koke iho } la oia ua hoopuniia oia e na kanaka he nui i lako me na meakaua. | E like me ka hikiwawe o kona noonoo, pela no ia i ku koke ae ai iluna, me kona oki ana aku i kona kuapo opu, alaila anehe aku la oia e lele iluna o kona lio: eia nae mamua o kona kau ana aku iluna ■ o ka noho, ua paa mai 5a oia i ka hopuia e na kanaka eono i lele uiai ; mahope a o kekahi poe i'no hoi ua lalau aku la i ko Ulina ma ! mau lio. Uwe ae la o Ulina me ka makaukau e lele iho mai kona lio, aka ua paaia alai la oia e na Arabia nana i hopu aku iaia. ,4 E ka lede opio," i pnka ae ai kekahi leo kalakala, 4, he pono ia oe ke noho malie. a mai hoouluhua mai ia makou." "Aka hoi, aole paha hoi oe e hoopoino mai ana ia'u?" wahi a Ulina i pane aku ai. "Aele au mea e maka'u āi, e ka lede opio. Aka, e hai mai ia'u —owai la kou inoa?" "Owau ke kaikamahine, a Aboula Casema, ke Kuhina Nui o Damaseko. M No Alabia i kela manawa, ua huli koke ae la oia me ka manao e papa aku i kona hakuwahine, eia nae, ua hanini e aku la ka wai a he olaola ale aku no ko hope. Aohe he wahi moeuhane iloko o Ulina e hoike mai ana iaia he mea hewa ka hoike ana aku elike me kana i hana'i, oiai na manao iho ta oia, o ka puka ana o ka inoa o kona makuakane he mea ia na keia poe e kau iho ai ka weli, a lawelawe limanui ole iaia; aka ma keia ua kuhihewa oia, a e maopopo ana ia kuhihewa ma na mea e ala mai ana mahope ae nei. ■ "F lakou ma e,' i lioolio ae ai kekahi o na kanaka Arabia, a me he mea ia oia'no palia ko lakou nei alakai; "ua loaa iho la ia kakou kekahi waiwai makamae loa. E noho malie oe, e ka leele hano- j hano, apau ka ? u kamailio ana. Aole oe e hoopoino ia aku ana. E nana'e makou i keia kauwa. keonimana ole au, a mahope aku e hooponoponoia aku ai nou. Ua !aki Ioa oe i kou kaa ana iloko o ko makou mau lima, no ka mea he poe no kekahi niawaho aku o makou, a o lakou na poe lapuwale." I ka hoi ana mai o ko Ulina noonoo maikai, hoomaopopo iho la oia i ka pilikia e hoopuni ana ia lakou. Helu aku la oia a ike iho la he ewalu ka nui o na kanaka Arabia, a he mea hoohewahewa ole no hoi ia iaia ke koho aku he poe powa wale no keia apau loa. He eha o lakou e nakinaki ana i kana Subala hoolohe, a o ke koena iho aia ke kiai la ia laua nei ame na lio. Paa iho la na lima o Subala i ka nakinakiia a kukuluia ae la oia iluna, a mahope iho kiiia mai la o Ulima ame Alahia a hookuuia iho la mai ko laua mau lio. j 4 'Mai puiwa oe," wahi a ke alakai o na Arabia i pane iho ai, i ko Ulina manawa i uwe ae ai. "Aole e loihi loa a o kou hoihoi ia aku no ia noluna o kou lio. Eia ko makou mau lio ke ku mai nei ma kahi mamao iki aku mai'nei aku, a i ko lakou wa e laweia mai ai mnanei, e kau hou ana oe iluna o ka lio a hoomau aku i kau huakai." ' I {, E hookuu ana anei oe ia Subala?" i ninau koke aku ai o Ulina. "A, o Subala ka ka inoa o keia kauwa au? E hookuu koke ia ana no oia. E hoomaha iho oe no kekahi manawa, e kuu leeie. Ua hala aku nei kekahi o ko'u poe kanaka e kii i ko makou mau lio." "Aka hoi, heaha kau i nookuu iho nei ia makou mai ko makou mau lio mai?' i ninau aku ai ka kaua Ulina. "E ike koke ana oe ia mea e ka lede maikai. A, —eia ae ko'u kanaka. Ano, e kuu lede, e ike ana oe i na mea apau. Aole au e hookuu aku ana ia oukou e kau maluna o ko oukou mau lio, 110 ka ! iriea aole o lakon maikai. O kfeia mau lio o makou ua oi aku ko! lakou ikaika mamua o ko oukou," "H£aha-la ka manao o keia kanaka?" i ninau aku ai o Ulioa ii kana Alabia aloha. "E kali kakou," wahi a Alahia, e hoao ana hoi e huna iho 1 kana hoohuoi ana. "Malia o hoike mai no hoi lakou ia kakou." Mamua o ko Ulina ninau hou ana aku ua hele mai Ia ke alakai o na Arabia e alakai ana hoi i na lio elua. a kauoha aku la oia i kekahi o kona mau hoa e hoopna aku i ko Ulina ma mau noho: a i ka pau ana. huli ae la oia ia Ulina a hoike aku la ua hiki iaia ke kau hou iluna o ka lio. Ua makaukau ka kaua Ulina e ku-e aku ia mea, t aka nae, mamua o ka hiki ana iaia ke hooko aku pela, ua lalauia mai la keia e na lima ikaika o kekahi kanaka Arabia a hookauia aku la iluna o ka lio. "E kala mai oe ia'u," wahi a keia Arabia. "oiai aole elike ana ka lawe ana a kela lio ia oe elike me kou, nolaila, e nakinaki ana wau ia oe a paa i ole oe e h&ule." e kamailio ana hoopaa ae Ia oia i kekahi kaula paa loa ma ko Ulina kino. a hoopaa iho T a i ke kuapo opu o ka lio ma kela ame keia aoao. Pela like no i hanaia aku ai maluna o Alahia, alaila huli aku la ko na Arabh noonoo ana no Sabula. Ua hookauia ae la no hoi oia maluna o kekahi lio malihini, a nakinakiia iho la elike no hoi me ko Ulina ma, "Heaha iho la ko lakou la manao ma keia?" i ninau aku ai o Ulina : ka manawa i loaa'i iaia he wa e papaleo hou ai me kana Alabia. "Ke hiki ole nei ia'u ke koho aku. e kuu haku." "Aole hoi paha pela oe e pane mai ai," wahi a Ulina. "E hoike mai oe i kau mea e manao nei—o ka'u keia ia oe." "E kuu aloha." V pane aku ai o Alahia, "ua maopopo lo* iakou mau manao. O keia mau Ho a kakou e kaUknei e hahai ana r*o i ko lakou mau haku !** "Ha!—alaila. he mau pio kakou? M "Pela ko'u manao. Aka e manaolnin* mau kakou aia no .he honena maikai e loaa mai ana. Malia paha aole no hoi kakou e hoopoinoia mai ana." fAole i i»ii.)