Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 6, 9 February 1906 — Page 1

Page PDF (1.27 MB)

This text was transcribed by:  Cyndi Defenbaugh
This work is dedicated to:  Aunty Jean Ahu

Ka Nupepa Kuokoa

                   KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
                     HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA PALIMA APAU
                    HONOLULU, T. H. POALIMA, FEBERUARI 9, 1906

BUKE XLIV, HELU 6                                               NA HELU APAU 3106.

                                   LE-I NA OLULO LAWAIA.

                         I ka Heleuluuluia o ko Lakou Wahi Waa e ke
                                              Kona.
                    Pae Lanakila i Hana a Hui Hou me na Ohana ma Lahaina.

    Lunahooponopono o ke Kuokoa.  Aloha oe:---E ae oluolu mai oe i kekahi manawa o kau nupepa i kaulana, ke “Kilohana Pookela o ka Lahu Hawaii,” i aneane e piha ka hapalua kenekura o kona kukuluia ana, no ko makou wahi moolelo walohia, a ku no i ka pilikia a mamuli o ka lokomaikai ame ke aloha palena ole o ke Akua, a pela makou i pae ola aku ai ma ka aina maloo.

    Ma ke kakahiaka o ka Poaha, la 18 o Ianuari, hora 5 a.m., haalele iho la makou ia Lahaina, no ka holo e lawaia moana ma ka waapa huelopoki; elima makou: Kapena Nautiro Kaaikauia, Wm. Kauwenaole, Paaoao, Iona Kahaulelio, Henry Smith, kou mea kakau i keia moolelo.
    Hiki aku la makou ma ke ko’a lawaia Naiapa, mawaho pono mai o Maunalei, Lanai, hora 10 a. m., pono-i ia, hoomaka makou e lawaia, a hiki ma ka hora 3 p. m., moku ka heleuma o makou, o na wahi i’a i loaa he 4 wale no, he ekolu na Kapena Kaaikauia: 1 ulua, 1 uku, 1 moelua; a he moelua no hoi ka’u; a oiai makkou a liuliu ana no ke kukulu i ke kia no ka hoi mai, he malie wale no ka moana, me kahi makani aheahe malie maikai hema mai, elike me na lio heihei, hora 3 me 4 p. m., haalele makou i ke ko’a lawaia, e hoi ana no ka aina, hora 6 p. m. pili makou i ka Puu o Kekaa ke awa kumoku o ka mahiko Paionia o Lahaina, mawaho o Noni, Kaanapali, ia wa hoohuli hou ka waapa no ka hoopiipii e hoi no Lahaina, he hapalua hora paha ka loihi oia holo ana, ua loaa iho la makou i ua makani Kona nei e puhi ana me ka ikaika loa.
    Ke loku nei ka ua, me ua makani Kona hele huhu nei, a o na ale o ka moana, he ku i ka weliweli ke alawa ae na maka, a he kohu pali maoli no, o na pali koolau o Molokai, a ke holo nei ka waapa elike me ka holo ana o na mokuahi Mauna Loa ma, oiai makou e puhiia nei e ka makani’ elua wale no mea kiai a nana i na pilikia o makou a ka ino makani e puhi nei: oKapena Kaaikaula ma ka hoe, a o Iona Kahaulelio ma ka lukau (lookout); a o makou ekolu e pupue ana ma ke alo o ke kapena, o kona leo wale no ka makou e hoolohe ai i ke kahea mai: “E ia ae ka ale nui e!” puoho ae la makou, poi mai la ka ale, piha ka waapa, a noke aku la i ke ka i ka liu, a koe no kekahi kai, i mea hookaumaha i ka waapa.
    A o ka mea ano e ia’u, i ka manawa e kahea mai ai ke kapena, “Eia ae ka ale nui,” ua noonoo ae la au i na e poi ana ka ale nui, a piholo ka waapa, o ko makou hopena iho la ia, a hoomanao ae la au i keia mau lalani mele o ko kakou Moi i aloha nui ia i hala:
      E ka moana nui kai lipolipo,
      Kai hoopuakea ika ili,
      E lana malie kou mau ale.
    Ia manawa ke uwiuwiki mai la iloko o ko’u hoomanao ana no ko’u makuahine aloha, he makuahine haipule mai kona mau la opio mai, a mare me ko’u makuakane, James Smith he hookani ogana no ka luakini o Wainee, Lahaina, a hiki i keia wa, i ke 69 o kona mau makahiki: o ko’u manaoio iloko o keia wa o ko makou pilikia, e noi ana kona leo pule i ke Akua, e hoopakeleia makou, a pela pu no ko Wm. Kauwenaole makuahine, he haipule no ia ekalesia no o Wainee, e huipu ana ka laua mau leo pule no makou.
    O ka mea haohao a kupanaha, i ke kakahiaka poniponi loa o ka Poalima ae, a ia makou e paialewaia ana e na ale ahiu o keia wahi a makou e lana ana, ike aku la makou i ka piko o keia aina, i ka manawa a ke ao i mahia ae ai owai la kela aina?  A liuliu uhi hou ia ae la no e na ao, a ke puhi nei no ka makani mai ka hikina-hema a i ke komohana-akau, me ka ikaika a he kuakea wale no ka moana, a ma ka hora 8 kakahiaka paha, ike aku la makou he wahi puu, me ka lae e oni ana i ke kai, hoopuka ae nei au, o kahi puu kela o Haleolono, a o ka Lae iho kela o Kalaau, eia ka kakou mawaena o Molokai ame Oahu; ia manawa hooholo like ae nei na manao o makou me Kapena Kaaikaula, ma kahi a makou i ike aku la i ka aina, malaila makou e holo ai west by north ka ihu.  Ia wa kukulu ke kia, a o kahi pea ihu wale no, he hora paha keia holo ana, oia mau koliuliu no o ka puu me ka lae, pane mai nei ke kapena e kulai ke kia, a huki ka pea nui, me ka eleu keia hana ana, li ka pea, o ka holokiki mai la no ia, e le-i ana iluna o na ale: ma ko’u hoomaopopo, ua hapa ka holo o Mauna Loa ame Kinau, i ko makou holo pakika iluna o na ale, e pae ana elua a ekolu ale alo ae ana; akahi no au a ike pono i ke akamai o Kapena Kaaikaula iloko oia makani kuakea o ka moana, me na ale kawahawaha e ku lalani mai ana mahope o ka waapa, he puupale wale no ia i ke keiki holo moana o ke kai o Pailolo, mai na opio a elemakule no i ke kai.
    Ia wa ke kiekie loa mai la ka puu, a ike maopopo loa ia ka lae, pane ae nei au eia kakou ke iho nei i Kauai, pane mai nei o Paaoao i po no a ao hiki kakou i Kauai, oiai ke paa nei no ka aina i ka noe, aole no he ike ia o Mauna Kea ma, ke uhi pouli ia nei no ka aina, ia manawa pu-a mai ana ka uwahi o ka halewili o Hana, alaila o ka Lae io no kela o Kalaau, a o Mauna Loa keia e pii mai nei, a e hoopololei ae ko kakou ihu ilaila, no ka mea, o ka Poalima keia.  Me ka piha hauoli makou i puana ae ai me na huaolelo: “Laki maoli kakou!” aole i u iho keia hauoli ana no ka halawai aku me ka mokuahi Mauna Loa, ua wehe ae la na ao e uhi ana i ka aina, e kahe makawalu mai ana ka wai o na pali Koolau, a e waiho lahalaha mai ana keia aina nani imua o ko makou mau maka, a makou no i ike ole ai mamua.
    A woai keia aina? wahi a makou i puana like ae ai, a ia makou i kokoke agu ai i ka Lae o Naualele, me ka puu kaulana o Kauiki, akahi no a maopopo ia makou, ma ke kakahiaka Poalima, aia makou mawaena o Hawaii ame Maui, me he la he 200 mile ko makou mamao mai Maui aku, mawaho o Hilo, Hawaii.

                             KA PAE OLULO ANA I KE AWA
                                  LAE O KAPUEOKAHI.
    Ia makou i pae aku ai i kahakai, e ku ana he lede puuwai hamama, o Mrs. Kapeka Aikau, wahine a ke Kapena Makai o Hana, ninau mai nei me ka leo olu waipahe: “Mae hea mai ko oukou waapa?” “Mai Lahaina mai, i puhiia mai e ka makani.”  Ia wa ke kahea aku la no ia i na Kepani e kuku mai ana e hele mai e kokua e hapai i ka waapa.
    Ma ko makou paina i konoia mai ua hiki pu ae o Mr. Kilinahe, Rev. L. B. Kaumeheiwa, Paaoao, Wm. Kauwenaole, Kapena Kaaikaula, a o kou mea kakau no hoi kekahi.
    Ma ka Poakahi, Ianuari 22, hele makou i ka lawaia kolau me Mr. Kilinahe, loaa no ka i’a.  Poalua ae, Ianuari 23, pii ko makou kamaaina i kahu imu i ai na makou e hoi mai ai.  Poakolu ae, Ianuari 24, haalele makou ia Hana, a na ka mokuahi Kalaudina i lawe mai, a ma ka hora 10 a. m. kupono makou mawaho o Kahului, hookuu makou ia Kalaudina, me ka manao e hiki mua i Lahaina, ia makou i huli hoi mai ai, loaa hou no makou i ua makani Kona nei, i noke wale ia no i ka hoe a hiki i Honokahau, Kaanapali hoaumoe malaila; kakahiaka ae, Poaha, ianuari 25, hiki makou i ka home aloha, ka La’i o Lele, Pohu o Hauola, ke ahe makani Ma-a-a, a holo ka pihe uwe me ka ohana ame na hoaloha i hiki ae.
    A no na luna aupuni ame na poe hanohano e ae o ua “Ua Kea nei o Hana,” i hookipa mai no ia makou, me na kunou aloha ana, aloha nui oukou.  A ke hooki nei ka makapeni a ke keiki o Makila, i kona kakau ana, a maluna o Mr. Lunahooponopono ame kou mau keiki hoonoho hua kepau ko makou aloha.
                                                            HENRY SMITH.
                                            Makila, Lahaina, Feberuari 5, 1906

                                     KA BILA 75 PA-KENETA.

    O keia malalo iho nei ka lono telegarapa i loaa mai i ka auwina la o ka Poalua nei, a na ia lono e hoike ae nona iho:

   “WASINETONA, D. C., Feb. 6.---Eia noonooia nei ka bila a Elele Kalanianaole no ke kukulu ana i waihona no na hana o ka lehulehu o Hawaii i keia la e ke Komite o na Teritori o ka Hale.  Ma keia bila i komo ai ka manao o ka Peresidena e hookaawale ana i 75 pakeneta o na loaa Federala o Hawaii ma ke ano he waihona no ka lehulehu.”
    Ma na nuhou kuwaho e puka aku nei, e ikeia iho ai, ua hiki aku na Elele Kuikawa o Hawaii nei ma Wasinetona, a o keia lono hoi maluna’e ka hoike maopopo loa, aole i hoomaha ua mau elele la, aka, ua komo koke aku ma ka lakou hana i hoounaia aku ai.

                          O NA HAWAII NO KA NUI O NA
                                  MAKE NO IANUARI.

    O ka papa hoike o na make o Honolulu nei no ka malama o Ianuari i hala iho la, ua ikeia ma na huahelu, o na oiwi Hawaii no ka oi o na make maluna o na lahui e ae o ke kulanakauhale nei.
    No ka malama o Ianuari, he 74 make, he 52 kane ame 22 wahine.  A ina ma na lahui, e ikeia no he 3 Amerika, 13 Pake, 36 Hawaii, 6 Hapa-Hawaii, ua like me 42 ka huina nui; he 9 Kepani, he 1 Korea, he 5 Pukiki, a he 1 lahui e.
    Iwaena o na make, malalo o hookahi makahiki, he 20 ka nui; mai ka akahi a ka elima, he 6; a iwaena hoi o na Hawaii, he 42; he 13 make malalo o hookahi makahiki.
    O keia malalo iho ka hoike no na make, na male ame na hanau: Make—52 kane ame 22 wahine; huina, 74.  Na hanau—47 aole nae i piha pono ka hoike.  Ma male---39.

                                  HOOKUKU HOLOLIO PA-U.

                          Me na Kaa Otomobila Ame na Kaa Holo Lealea
                                             pu Kekahi.
                      E Malamaia Ana ma ka La Hanau o Wakinekona.

     {LARGE TWO COLUMN WIDE, BOXED PORTRAIT OF A WHITE HAIRED HAWAIIAN WOMAN WITH A LEI PO’O AND MAILE LEI SEATED, WHITE BLOUSE AND JACKET.  PORTRAIT BY “RICE& PERKINS”}  
               with caption-  MRS. KAMAKA STILLMAN.
   
     A hiki mai i ka la 22 ae nei, oia ka Poaha eha o keia malama, e malamaia ai ka hookuku hololio pa-u o ke au kahiko o Hawaii nei, i hui pu ia me na kaa otomobile ame na kaa holo lealea e ae, he mau hana hoi e hoolalaia nei no ka malamaia aku ma ka la hanau o Wakinekona, ka Peresidena mua o Amerika Huipuia.
    E like me ia e hoolalaia nei na hoomakaukau ana o na hana ua ikeia eia ke nee nei me ka holomua ame ka ikaika o ka hooneemua ana, a i ka wa e hiki ai i ka hooneemua ana, a i ka wa e hiki ai i ka manawa o ka hooko ana, o ka makaukau no ia, a o ka puka no hoi ia i kuahu.
    E like me ia i hooaiai mua ia aku ai ma na helu o ke Kuokoa, no ka malamaia aku o keia hana maikai hookahakaha, pela na hoomakaukau ana o na hana hoohiwahiwa maluna no o na kaa otomobile ame na kaa lealea ame na kaa o na ano e ae e komo ana ma keia huaka’i hookahakaha, a na wahine hololio pa’u no hoi e hoomaamaa nei ma ka hololio ana ame ka hoomakaukau ana i ko lakou mau pono holio iho, malalo o ke alakai ana a Mrs. Kamaka Stillman, kekahi o na wahine i kamaaina ma keia ano o na la i hala ae. 
    Ma ka paina i malamaia ae ma ka Hokele Hawaii i ke ahiahi Poano i hala iho nei e ke Komike Hoeueu i hoikeia ae ai na hoolala laula ana o ka papa kuhikuhi, e like me ia malalo iho nei:
    Ua hooholo ke komike e hoolawaia me na lipine bo-lu i ka poe apau ia lakou na maka helu ekahi a i k apoe o ka makana helu ekahi a i ka poe o ka makana helu elua ka lipine ulaula.  A malalo hoi o Mr. McCandless ka hooponopono ana o na kaa otomobile o na ano apau e komo ana i ka hookahakaha o na papa a elua—papa lipine bolu ame lipine ulaula.  O ka poe i makemake e komo iloko o ka hookahakaha otomobile e ike ae ia A. A. Young a i ole i a Kakauolelo Wood o ke Komike Hoeueiu.
    A o ka hookuku hoolio pa-u hoi, ke kilohana o na hookahakaha o ka la hanau o Wakinekona, he hana hoi o Hawaii nei i ha’o ae mai na ae maka no kekahi manawa loihi, a o ka makamua keia e hana hou ia ai iloko o ke kulanakauhale nei, ua hoonohonohoia ae kona mau makan e like me na papa.
    O ka makana no ka lede hololio pa-u helu ekahi, he $25.00; no ka lede hollio pa-u helu elua, he $15.00; a no ka helu ekolu he $10.00; a no ka helu eha, he $5.00, a o ka helu elua o na papa a elua, he $2.50 ia laua pakahi.  I ke paniolo iaia ke helu ekahi, he $20; a o ka mea hiehie a maa ma ke kau lio he $5.00.
    O Kiaana-wahine Carter ka lede nana e haawi i na makana, a ma ka konoia ana aku o ka Moiwahine-i-pau Liliuokalani, a aeia ke kono, e lawe ae ai oia i ke kulana hanohano no na hana o ka la; a ina no ka holopono loao na hoolala ana alaila, e kipa aku ai ka huakai no Wakinekona no ke kii ana aku iaia a hui pu ma ka huakai no Kapiolani Paka.
    O na lunakanwai maloko o na papa like ole no na hana o ka la hookahakaha, oia iho keia:
    No na kaa otomobile—Mrs. F. M. Swanzy, Mrs. E. Faxon Bishop, Mrs. Cecil Brown, Mrs. R. C. Van Viiet, Mrs. R. de B. Layard.
    No na kaa holo lealea—Mrs. F. A. Schaefer, Mrs. C. B. Cooper, Mrs. Samuel Parker, Mrs. F. W. Macfarlane, Mrs. W. M. Giffard.
    No na hololio pa-u—Mrs. Helen Noonan, Mrs. H. W. Lyon, Mrs. C. H. Holloway, Mrs. Eben Low, Mrs. Helen Holt.
    E like me ka hoopuka mua ia ana aku, pela no hoi e hookoia ai ma ka akoakoa ana ae o na mea apau ma Kamaki Kuea, o na kaa o na ano apau mawaho lakou o ka paka ma na alanui apuni, a o ka poe hololio, iloko lakou o ka paka, a o ke kahua o na lunakanawai e kukuluia ana ma ka lihi makai o ka paka, e huli ana i ke alanui Moi; a mamua o ka hoomaka ana o ka huaka’i e nana pono ia ai na kaa ame ka poe hololio a hiki i ko lakou kupono ana, a oia no hoi ka manawa e ka’i ai.
    O Lunamakai Brown ka ilamuku o ka la a malalo hoi o kana alakai ana—ka’i, ka’i no Kapiolani Paka kahi e malamaia ai ka hookahakaha hookuku e kananaia ai na helu.  Aole e noele ka laukanaka ae o Kpiolni Paka ia la.

                              AKAHI NO A HOLOHAUIA KA
                                    MOANAWAI WAIAU.

    Ma ka hoea ana mai o Mr. Eben Low o Waimea, Hawaii, i ke kulanakauhale nei, i loheia ae ai kekahi mau anoai meahou o Maunakea.  Wahi ana, no ka ikaika loa o ka paa ana o ka hou i uhi ae maluna o ka moanawai o Waiau ua hiki ke heleia maluna ona.
    Ua loaa aku ka moanawai Waiau he lokowai iluna o Maunakea, ma kahi o 15,000 kapuai ke kiekie maluna o ka ilikai, e uhiia ana e ka hau paa, a na makaikai i holoholo ae ai maluna ona.  Ua hoao pu ia e ikeai ka manoanoa o ka hau ma ka eli ana, aka, i ka eli ana a hiki i ka elua kapuai ua haalelle iho la na kaahele i ka eli hoomau ana. 
    Ua olelo ae o Mr. Low, oia ame kona poe hoahele i hele pu ai, ka poe mua loa i hele maluna o ka moanawai i uhiia e ka haupaa.  Ma ka nana ana iho he laumania maoli no ka hau e kupono loa ai no ka lealea holohau.  E like me ke kamaaina i ko Hawaii nei poe mai kinohi mai aole i ikeia he i’a, a ua manaoia no hoi aole he ola o ka i’a iloko o keia moanawai hu’ihu’i.
    He moanawai ano kamahao no keia nona hoi ke ana-waena ma kahi o elua ame ka hapa mile a aia hoi ma kahi kalaneo loa o ka mauna.  Aole kekahi meaulu malaila, laau loloa, nahelehele, a me na ano e ae, he ole loa no.  O kekahi keia o na moanawai i ana ole ia kona hohonu a hiki i keia manawa aole i maopopo kona hohonu.

                                 ATKINSON MA KE KIANOA.
                        No Hawaii Teritori, i ko Kiaaiana Carter wa e
                                         Hoomaha ai.
                      Haawi Oia i Kona ae ma o ke Kauoha a Kona Kauka.

   Ua haawi ae o Kiaaina Carter i kona ae e hoomaha iki no ka manawa mai ka lawelawe ana i kona oihana Kiaaina no ka Teritori o Hawaii, a hoonoho ae ia Kakauolelo Teritori Atkinson ma kona wahi ma ke ano Kokua-Kiaaina no ke kianoa ana i ke aupuni e like me ka loihi ona e hoomaha ai.
   “Ua manao wau ua maopopo i na mea apau, o ka hoi ana mai o Kakauolelo Atkinson, he hoi ana mai ia e malama i ka hana,” wahi a Kauka Judd, ke kahuna lapaau o ke Kiaaina, i ka po Poakahi nei. “A heahea no ka waiwai o ke kauoha ana aku iaia e hoi mai ina aole pela; aohe he kumu e ae? Ma kekahi ano, ua oi aku ka maikai nona e noho aku no i Amerika.  Ae, ua lokahi loa ka manao o ke Kiaaina no ka hoi mai o Kakauolelo Atkinson e malama a e lawelawe i na hana o ka oihana kiaaina.
   “I kou manawa e ma’i ai, he mea pono e hoolohe i na kauoha a ke kauka.” wahi hou a Kauka Judd; “aole anei pela?  a pela no hoi ke Kiaaina.  Aole e hiki iaia ke alo ae, a o ka hoolohe wale no i na kauoha a ke kauka ka mea e pono ai.”
    A ma ka ninauia ana aku o ke kauka e pili ana i ke kulana ma’i o ke Kiaaina ua hoike mai la oia i ka maikai ae i keia manawa.
   “Ke maikai ae nei oia i keia manawa.” wahi hou a ke kauka; “a ke pii loa ae nei ka oluolu.  Ua emi mai kona ana-wela a ka mau nei, a o ke kulana o kona kino, ke hele loa aku nei i ka maikai loa.  Ua loaa iki kahi noho ana iluna no kekahi manawa o ka la.  He oia mau no kona nawaliwali kino, a no ia mea i loaa ai ka manao ia’u e pili mau aku me ia a hiki i ka wa e oluolu pono ai.
   “O ka hoohala ana i ka manawa hoomaha maluna o ka moku no kekahi manawa he mea maikai loa ia mahope iho nae o ka wa e ikaika ae ai.  O ko’u makemake oia no ka malama ana iaia a loaa iaia ke ola, a o kela ano hoomaha oia maoli no ka mea kupono loa nona e hana ai.”
    No ka hookuu laelae ana aku i ke Kiaaina no ka hoomaha ana ame ka noho ana mai o ke Kakauolelo Teritori ma ke kianoa no ka hookele ana i ke Aupuni he mau ninau ia no keia mau la i hooponoponoia iho nei.
    No ke Kiaaina hoi, ua manao kona kauka e hoopuka i leka iaia (Kiaaina) e hoike ana i ka hiki ole ame ka makaukau ole ona e komo aku iloko o kona keena hana no ka lawelawe ana i na hana o kona oihana oiai no e nawaliwali ana, alaila, na ke Kiaaina hoi e hoopuka aku i leka i ke Kakauolelo Teritori no k alawe ae ia kulana kiaaina me ka hoike ana i na kumu i waihoia ae ai e kona kauka, a o ka holopono ana no hoi ia e moekahi ai me ka loaa ole o kekahi mau anuu.
    No ke kauka iho hoi, aole oia i manao e hookuu koke aku i kana ma’i e komo koke aku iloko o na hana, a nolaila, oia e hoopuka ai i leka no ke kulana o ke Kiaaina i nele ole ai ke Aupuni i ke kianoa ole ma ka manawa e hoomaha ai o Carter.
    Ma keia kakahiaka e ku mai ai o Kakauolelo Atkinson mai Amerika mai ma ka mokuahi Alameda a i keia la no hoi e hoopau pono ia ae ai na hana e pili ana i ka hoopuka ana i na leka o keia ano, a o na mea aku i koe e hoopau pono ia ai ma ka Poakahi o keia noa ana ae.
    A i ka manawa e noho ae ai o Hope-Kiaaina Atkinson ma ke kianoa o ke Aupuni Teritori a ma ka manawa no hoi e oluolu loa ae ai o Kiaaina Carter, alaila, oia ka manawa e hapai hou ia ae ai ka ninau e pili ana i kona hoomaha ana maluna o ka moku a i ole holo loa aku paha ma na aina mamao, a malia, ma ia manawa no e waihoia aku ai ia kumuhana hookahi i Wakinekona no k ahookuu pono loa ia mai o ke kanaka ma’i, mawaho ae o ka palapala hookuu a Kauka Judd.

                                      NUHOU KUWAHO.

                                     HOA’O E AKEAKEA.
    PARISA, Feb. 3.---Eia kekahi mokukaua holomama o Farani ke hoa’o nei e akeakea i kekahi moku i manao ia ke lawe nei i na meakaua no Moroko.
                    KAUOHA E KIPOKA I NA MOKUKAUA FARANI.

    WILLEMSTAD, Feb. 4.---Ua kauoha a’e nei o Peresidena Castro e kipokaia na makukaua o Farani ma ko Venezuela mau kai.
    Me he mea la ma keia, eia o Peresidena Castro ke imi aku nei i kona wahi e poino ai.  He mau la i kaahope a’e nei ua hoounaia aku la he ekolu mau mokukaua holomama o Farani no Venezuela me ka manao e maliuia mai kana mau uwalo ana.  He mea oiaio ua moku i’o a’e no na kukai maikai ana mawaena o Farani ame Venezuela, aka na’e ua loaa a’e no na manaolana e pau ana keia ninau i ka hooponoponoia me ke ala ole mai o ke kaua.  Ina e hookoia ana keia kauoha a ua Peresidena la, alaila, o ka pau no ia o na manaolana e hiki ana ke hooponopono ia mawaho, a o ka hopena e a ana ke ahi, a e uina ana na leo o na pukuniahi, a hookala ka haokila i ka haokila.
                       LIKE OLE O BALFOUR ME CHAMBERLAIN.
    LADANA, Feb. 4.---Ua like ole a’e nei na manao o Balfour ame Chamberlain, a ke maka’uia nei o mahae a’e ka aoao ku-e o ka Ahaolelo iloko o elua ai ole ekolu aoao.

                        HAUNAELE HOOMANA MA FARANI.
    PARISA, Feb. 4.---Eia no ke hoomau ia nei na ku-e ana ma na wahi like ole maluna o ka lawe ia ana a’e o na hoike waiwai o na waiwai ekalesia no ka pono o ke aupuni.

                     KE KOKOKE AKU NEI I KA I’O O KA NINAU.
    ALGERCIRAS. Feb. 4.---Eia ke kokoke aku nei ka halawai nui a na mana aupuni nui i kahi puikaika loa o ka ninau e pili ana i ke kiai ana i na palena aina o Moroko.  Ke manao ia aku nei he uuku loa kahi aho o ka loaa ana a’e o ka olelo hooholo.
    Ua manao o Farani ame Enelani ua pau keia ninau i ka hooponoponoia e laua, e haawi ana hoi ia Farani i ke koikoi nui o ka lawelawe aupuni ana ma ia wahi; eia ma’e i ka manawa i lele a’e ai ka Emepera o Geremania ma Tangier ua olelo a’e oia aole he hopena i loaa a’e me ke komo pu ole aku o ko Geremania mau kuleana.  Ua paa loa ko ke Kaiser manao, a mahope o ka haule ana o kekahi launa ana, ua koiia aku o Farani a hiki i kona haawi pio ana mai.  Mahope koke iho o keia i kaheaia ai ka aha kuka o Algeciras, a i keia manawa ke hookokoke aku la ua ahakuka la i kahi koikoi loa o ua ninau la, a malaila e maopopo ai ina paha o Farani, ka mea e paa nei ka teritori e pili kokoke nei me Algeciras, ka i kuleana no ke kiai ana i na palena o Moroko a hoomalu aku hoi i na poe Mua powa, a i ole o na mana nui paha.

                         KU-E AMERIKA MA KINA.
    HONOKAONA, Kina, Feb. 5.---Mamuli o ka lawe ole o na makai, eia na lahui e maanei ke pihoihoi nei.
    PEKINA, Feb. 5.---No ka hooko ana i na manao ku-e Amerika, ua hoopau aku nei o Kiaaina Chi Li ia Polopeka Tenny ka mea kuhikuhi (mana hooko) o ka Oihana Hoonaauao.  Eia ke ala hou mai nei na ku-e ana i na waiwai o Amerika.

                  KANAKOULU A OI MAU KINOMAKE I LOAA.
    VITORIA, Feb. 5.---He kanakolu-kumamakolu poe i make o ka mokuahi Valencia i poina ka i loaa a’e nei.

                                 ALA KU-E IA AUSETURIA.
    VIENA, Feb. 5.---Ua hoikeia a’e ua hololea a’e nei ka aelike mawaena o Italia ame Montenegro, i manao ia hoi no ka wawahi ana aku i ko Auseturia mana ma Balkans.  He ma’i ko ka Moi o Roumania.

                   HIKI NA ELELE HAWAII I WASINETONA.
    KASINETONA, Feb. 5.---O ko Hawaii mau elele no ke kakoo ana aku i ka manao o ka Peresidena no ka hookaawale ana i 75 pakeneta o na loaa auhau dute o ke Aupuni Federala e ohiia ana iloko o ka Teritori no iwakalua makahiki, no na hana o ka lehulehu iloko iho o ka Teritori, ua hoea mai nei.

                  MANAO E HAALELE I KA AOAO DEMOKARATA.
    WASINETONA, Feb 6.---Ua hoala a’e o Lunamakaainana Patterson o Kolorado i na nune ana iloko o ka Aha Senate mamuli o kona hookomo ana a’e i kekahi olelo hooholo e hoike ana he hana ha’iha’i i ka lakou mau olelo hoohiki ma ke anao he mau Senatoa, a ha’iha’i pu no hoi i ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, no kekahi ahakuka ka hoao ana e hookikina i na Demokarata e koho ku-e i ke apono ana i ke kuikahi me San Domingo.  Ua olelo a’e o Patterson ua manao oia e komo iloko o ka aoao Repubalika.
                             (E nana ma ka aoao 5.)