Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 6, 8 February 1907 — NO KA OPIO ILIHUNE HOOIKAIKA NAAUAO NA KOKUA E PONO AI. [ARTICLE]

NO KA OPIO ILIHUNE HOOIKAIKA NAAUAO NA KOKUA E PONO AI.

E ka lahui Hawaii mai Hawaii a Kauai e huipu mai ana ia Niihau, ke kono aku nei makou ia kakou apau e huipu mai iloko o ka noonoo ana o keia kumuhana nona keia poomanao, no ka mea, he kumuhana keia i pili loa ia kakou ma ko kakou kulana lahui ina nae he aloha kahi iloko o ka lahui iaia lakou iho; e like me ka pili o keia ninau i kela ame keia mea pakahi iho, a oi loa aku i ka mea e hooikaika ana i ka naauao a i kona ohana hoi i pili loa iaia. Aka hoi, ina o ka mea e hooikaika ana i ka imi ana i ka naauao he opio ilihune oia a mai ka ohana ilihune mai oia e hiki pono ole ai iaia ke hoomau aku i ka imi ana i ka naauao a hiki ole ī kona mau makua ke kokua aku no ka hoomau ana, alaila, pehea iho la ka pono oua opio la? Pehea la e hiki ai iaia ke hoomau aku ika imi ana ika naauao a hiki ikawa e puka pono ai? Nawai ana la e kokua iaia? Pehea la e loaa ai iaia'na kokua i hiki ai oia ke hoomau i ka hele ana i ke kula? Pehea la e hiki ai iaia ke alo mai ka haalele ana a waiho ana iho i ke kula, no ka mea, eia oia ke hookikinaia mai nei e ka nele o ka ilihune e waiho i ke kula? Pehea la e holoiia ae ai na waimaka e iho makawalu ai maluna o kona mau papalina, ī kekahi manawa, i kona wa e noonoo ai me ke kaumalia o ka naau i ka hiki ole iaia ke hoomau ij*a imi ana ika naauao? A i ole, e hele anei oia i ka hana mamua i loaa mai ai ke dala a hiki i ka lawa kupono ana alaila »hele hou oia i ke kula? He mau ninau keia i nele oie ka loaa i ka poe ilihune i ake nui e huli i ka naauao, a eia iloko o Hawaii Paeaina nei iwaena o na Opio Hawaii mai na kaikāmahine a na keikikane ia ano haawina, aole nae i na opio apau, a ma ka aoao o ke Kuokoa, ua ike makou ia mau kulana o kekahi mau opio o kakou oiai ua komo maoli makou e kokua pu a kaana pu ae iloko o na hana e hiki ai ke kekahi mau opio, a na ia mea i koi mai ia makou e waiho aku i keia ninau no kakou e noonoo ai, no na ahahui kokua e ku nei e noonoo ai a no na ahahui haumana e noonoo ai no ka pono o ko kakou hanauna hou e nee nei. Eia iloko o ka aina nei i keia la he lehulehu o na Hawaii kane a wahine i hoonaauaoia a ua makaukau maoli no mamuli o na kokua ana o na haole i noho kamaaina loa ia Hawaii nei a no lakou na ohana i hanau ma Hawaii nei a kakou no e na Hawaii ī īke ai, a he pomaikai hoi ia no ua poe Hawaii la i hoonaauaoia, a he pomaikai hoi ia no ko lakou ohana i kaa malalo o ka lakou malama ana a he pomaikai hoi ia i ka aina kahi o lakou i hanau ai, a he pomaikai hoi ia no ke aupuni a lakou e noho la malalo o kona malu. He mea oiaio no aole o na Hawaii wale no ka i kokuaia e keia poe haole kupa o Hawaii nei, aka, aia no he mau keiki haole, Pake a lahui e ae i kokuaia e lakou, a he mea oiaio no he mea kupono e loaa keia pono i na opio apau me ka nana ole ae owai la oia, aka nae ma keia kalele ana maluna o keia kumuhana no na Hawaii opio ka hikimua o ka makou kalele ana na na ahahui Hawaii ke kokua ana i na Hawaii e pono ai. Me ka hoopaapaa ole ua oi aku ka aie o ka lahui Hawaii no ke kokua ana i ko lakou poe oiwi opio mamua o ka poe mawaho ae e kokua nei, a oiai he mea kupono maoli no ka haawi ana i na kokua i ka poe oiwi opio ilihune e hooikaika nei i ka naauao mamuli o ko lakou nele e hoomakiliia ae ai ko lakou mau noonoo no ke kokua ana he mahele maikai a pookela, e like me na lahui naauao e ae e hana nei. ]Vla ke Sabati i hala aku nei i hooholo ae ai ke Kula Sabati o Kawaiahao e komo iloko o keia hana maikai ma ka lawe ana ae nana e kokua aku i kekahi kaikamahine opio e «hele nei i ke kula a hiki i kona wa e hemo pono ai mai ke Kula A'o Kumu mai o Honolulu, he lede opio hoi i kakoo loaia mai e ke pookuu o na kula nei, a makou e manao nei i ka waiwai loa o ka Hui Kokua a Hookuonoono o na Oiwi Hawaii e kokua ai, no ka mea, he hana maikai keia i kulike ai me ka huaolelo "kokua" maloko o kona inoa ke ku nae i ka lakou koho ana ina he pono ia e like me ka ike ana o ke Kula Sabati o Kawaiahao i kona kupono ame ka hiki ole iaia e alo ae i ke kokua ana i na mea oia ano. Aia malalo o ke alakai ana o ke kumupoo o ke Kula A'o Kumu o Honolulu nei e hooliloia nei kekahi huina dala nui maluna aku 0 ke kaukani no ke kokua ana ia lakou maloko o ko lakou mau la kula, he hana hoi i hoomaheleia he mau makahiki i hala *e nei, a hiki mai i keia la eia he mau haumana i hemo pono aku mai ua kula nei a eia ke noho hana nei iloko o ka Paeaina ma na wahi like ole a ma na kulana hana like ole elike me kumukula, kupakako a pela aku. O kekahi poe o lakou ua hoihoi mai ina kokua i haawiia aku ia lakou ma ka hookaa ana mai, pau pu me ka ukupanee noloko o ka manawa a lakou i lawe ai mai ko lakou mau uku ae. Ma keia meii ua loaa pono mai ia makou ka oiaio, ke kumu o ko makou koiia ana mai e paipai aku ia kakou e hoomahele ma ia alanui hookahi a kokua aku i ko kakou poe opio ilihune e hooikaika nei i ka naauao me ko lakou hoihoi mai, he haawi hou ana aku ia ia pomaikai like i kekahi mau opio hou aku. He haawina maikai hoi e haaheo ai ua mau opio nei e ike iho ai lakou ua kanaka makua. Eia ka Hui Haumana Makua o Kamehameha ke hapai nei i keia hana kokua iwaena o ka poe opio ma ka lawe ana mai i ka uku ana i ka ukukula o kekahi opio kane Hawaii nana e uku a eia oia ke noho nei iloko o ke Kula o Kamehameha. Eia no hoi ka Papa Kahu Waiwai o Pauahi Alii ke liooko nei 1 ka makemake o na mea i ka.uohaia ai lakou e hana &ku no ke kokua ana i na Hawaii opio e ake nei no ka naauao ma ka uku ana i ko lakou mau ukukula a na haumana no hoi e hana nei ma ko lakou hana ana i na hana o ke kula kahi i kohu pono loa ai ko lakou kuleana ana i na dala i haawiia mai no ko lakou mau ukukula ma kekahi olelo ana ua hana no lakou no ko lakou mau ukukula. Mamuli o na mea i ikeia i paipaiia mai ai makou e hoohaili mau aku i ko kakou noonoo maluna o keia kumuhana e like me ka maa ia makou ika hoopuka mau ana. E noonoo eka hoakanaka i keia e like me ia e noonooia ai e na ahahui kokua.