Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLII, Number 28, 12 July 1907 — Ilamuku Mikaela Ne. [ARTICLE]

Ilamuku Mikaela Ne.

KA HULI HOI ANA MAI MOSEKAO MAI. I

ilio o ka liana ia ana o Kuikahi nie Napoliona, ua hou ka noonoo ana i ke Kumukanawai o ka Moi Lui, me ■ K a apono ana mai o ka lahui me ke kokua a na aupuni hui, nolaila, iM ;iini]»v iho o ke kakauinoa ana o ka Moi Lui XVIII. i ke Kumu hou i apono ia, ua ae ia aku oia e na aupuni hui e hoi ae in .iluna o kona nohoalii, a ma ka la 30 o Mei, ua hana ia ke Kuikahi T„ ;J wijena « Farani rae na aupuni hui, me ka hoihoi ana aku a hoihoi lU(U .. na aoao elua i ka pomaikai o kela ame keia aupuni pakahi. Ma ka hi 20 o Aperila, oia ka la i hiki akn ai o na Kouiisina i j- - ,.iiiain»*bU'aw, kahi a' ka Emepera e kali ana no kona hopena, ua i,.. , ia aku la iaia, o keia ka la ana e haalele iho ai i ka lepo "o Ka.iani. a kau aku maluna o kekahi īnoku iio kona hoopaapio ia k.i mokupuni o Eleha. Aia imua o ke alo o ka Emepera, na I iainuku. na Kenerala ame na koa, ame kona Puali Kahiko na kua li"i ana e kaena mau ai, o lakou na koa aohe makuakane, a makuahine, na Opuu I'ua o Farani o na la i hala ae, a oia i pane mai ai i kana mau olelo hoj»e loa mamua o kona haai,- aiia niiii. K na koa o ko'u Puali Kahikor Aloha oukou apau loa. Ilor,, ~ na makahiki he iwakalna i hala ae nei, o oukou ko'u mau "ha hele pu ana me a'u ma ke alahele o ka hauohano ame ka 11;111«11 i. ka ulia popilikia 1 loaa ia kakou iloko o keia mau inan,rinixi i hala ae nei, ua hoike mai oukou i ka manao lokahi, kupaa . ka « nii hope ole. Ina o- ka wiwoole o na koa e ae a i like me ~ il<iko o ka laina kaua, ina aole e loaa ia Farani i keia la ka I iMhia o kona mau hooponopono aupuni ana. Mai kanikau oukou hopena, ina ma keia mua aku e liahai ia oukou e na poM i kai. E hoomanao ana au me ka poina ole ehaeha o na r ..i;•!!].! kaua a kakou i liele pu ai. • K <i'u iuau hoaloha, ke haawi hou'-aku nei au ia oukou i ko'u a o ko oukou aioha hoi ka'u e puili mai i ko'u poli, nolaila, . i, ;l ;iwi uiai i ko oukou hae i paumaele i ke koko o ka lanakila no h ,i inaiiawa hope loa." <» K< ii* rala Petit, ka mea nana e paa ana ka hae silika ulaula i K.iiukahaia ka inoa o na kaua lanakila o Jena, Auseturia, AVai.ima. Farai(lelana, ua hele mai la oia imua o ka Emepera a haau .ikn la i ka hae kaulana o ka Puali Kahiko, a oia ka Napoliona ; ,),, • i.iai ;ii iloko o kona mau lima a honi iho la i ka hae, huli mai , f : M 11;i •> na koa a pane mai la i kana mau olelo hope loa: K ae hou mai ia'u i hookahi manawa i koe e o'u mau hoaloha," u.ihi hou a ka Emepera, —"E lawe i keia honi hope loa ana a'u i kakou hae, a kuni paa aku iioko o ko oukou mau puuwai apau. Aiuiia nukou." I k« ia \vsi i pau ai o keia mau olelo a ka Emepera, ua ilio niai ;.i «,'m iwai-na o ka laina loihi o na koa, a lulu lima aloha pu iho la ~i.i iii.- lakou, a ua hoohanini ia ka waimaka o na Ilamuku me na !,,.a i k<i lakou alakai, e hele ana i kana huakai hope loa no ka noho ]. ~ ,Mia i ka iuokuj)uni o Eleba. Ua kau aku la o Napoliona me M:. r,. atian<l maluna o ke kaa a holo pololei aku la no kauliale o l.aiaua. a nia ka la 28, kau aku la maluna o kekahi -manuwa Berii.iuia. a hoU» aku la no kona home pio ma Eleha. I ka wa i paa pio ai o Napoliona ma Eleba, akahi no a maha u.i ,\u|iuni o Eui-opa i ke kaua, a pau ke kahe ana o ke koko o na kiiin ..l ; t; ua paa aku la ua kupueu nui nei a lakou i maka'u nui ai i na la ii.ainua ae, akalii no a loaa ia lakou ke ola iloko o ke kuokoa, ani' ka inalia inaikai o ka lianu iloko o ka hauoli. KE AUPUNI EMEPERA. < > ka haalele ana mai o llainuku Muraka i ke Aupuni o Farani ,i hui aku la oia ma kela aoao me na aupuni hui, oia ka haawina Ukv* i loaa ia Ilamuku Ne a haalele aku la oia i ke au hooponopono .. Napoliona. a .haawi aku la oia iaia iho me kona ikaika apau mal.iln o ka Moi Lui. a e ku-e aku oia i ka enemi e pakaha mai ana i ka u.ihoalii me kona koko. Ua hookipa aku ka Moi Lui ia Ne me ka hanohaiio nui, a i makana no' ka inoa kaulana ana e lei ana, i a wiwoole o na wiwoole, ua haawi aku ka Moi i na hoohanohano ,ij,;i n ina ke kulana Alihikaua Nui, me kekahi uku makahiki, a he lim.i im ka Hale Ahaolelo o na'lii. Aolu' kuinu nui e ae a ka Moi Lui i haawi aku ai i na hoopono- !,. Mn• <• like nie keia ia Me, ina oia he kanaka i helu ole ia iloko o na law. law.' kaua a Napoliona i na makahiki i hala ae. Ua pilia o Kni-.ipa liolookoa i ka lohe i kona inoa, a ua hoike mai na aupuni kaua luii, oia no ke kanaka hookahi nana i hoouka na kaua lanakila ; l-.aa ai ia Napoliona. Na keia nui kaulana o ko Ne inoa iloko o k„ Kaiani mau puali kaua ponoi, aolie makana e ae a ka Moi e h.i iu i aku ai iaia, koe wale iho no, o kona .haawi aku i ka hanohano ki- ki.- ]oa mai iaia aku, i kuniu e paa ai o kela kanaka liookahi ii;.il.i],i oua, a he koo ikaika hoi no ka maluhia o kona nohoalii ame k.i lahuikanaka. »»i;u na Aupuni o Europa e noho ana iloko o ka nanea, e liauoli aiia n.> ka paa ana o ko lakou enemi ino loa ma ka mokupuni o 1 !,-lia. hc hookahi makahiki ko lakou noho ana me ka maluhla, i ;i li"i. iloko o ka īnahina o Malaki, 1815, e noho ana ka Aha Uwao .. 'ia Kl.-h* o na aupuni hui ma ke kulanakauhale o Vienna, ua lohe i i uiai la ka louo, ua pae liou mai ka Emepera Napoliona ma ke k.iikuono o St. Juan a ua komo ae oia ma kahi kauhale o Cannes, a )ai];i ka Emepeia i hui hou ai me liamuku Davoust me ewalu 1 i.i'o na koa Kahiko e kiai ana ia mau kauhale, ua pii aku ka I ni'j..-ra iinua o lakou a pane aku la me keia mau huaolelo: "K ua hoaloha, ua ike anei oukou ia'u? Ua hoomaopopo anel "ukou a'u mau keiki? Owau ko oukou Emepera! E ki mai ia'u, īi! i i inakeinakt? oukou; E ki mai i ko oukou makuakane: Eia ko'u 'Muaiinia?" Ia wa i wehe ae ai ka Eraepera i kona koloka e aahu ana a ikr ia aku la ka hoku alii o Farani e kau ana ma kona umauma, I I ii"h> aku la na koa me ka eehia nui a moe aku la malalo o kona 'ii iii kajniai, a o ka huaolelo e lohe ia nei ma ka waha o na koa, — "la loihi ka Emepera. ? ' ' a holo ae la keia lono me ka weliweli nui i na Aupuni apau o ' i 'l' i. no ka pae hou ana mai o Napoliona kapakai o FaiMiii. a ua like ia nuhou me kekahi mea kaumaha loa e kaomi ana ' iianu o Europa a pilipu. E ho-a hou ia ana ke ahi enaena o ka I - ; la iwaena o lakou, iloko o ke koko a maluna o ke kahua kaua, f "al<* no e hooko ia ai ka iini o ria mea apau. I ka nianawa i lohe ia mai ai, ua huli aku na koa Kahiko 1 ' i Kin<*pera a komo iloko o ka laina kaua, he mau ihoailona ' k> niai ana, ua lio'iho'i hou ia ka manamana kuliikuhi hora o uai:awa he kanalima makahiki mahope aku, a o ka liopena o I v 'Mni iioko o keia mau minute, aia no ia maluna o ka puali kaua p-,"koa. II na koa Farani i hoonoho ia no ke kiai ana ma na wahi apau Aupuni. ua haalele mai lakou i ka Moi no Napoliona u ! no lakou apau, a ke pii mahualiua mai nei ko lakou heluna : ' na la apan. O ka Aha Uwao o na Elele o na aupuni hui e M aua ma A 7 ienna, ua kukala ae lakou, he kipi maopopo o Na- : "'i i. a he hoohaunaele hoi i ka noho maluhia ana o na Aupuni " ' ; i'"j.a. () ka lahui Farani holookoa, he nuhou eehia keia no ka mahuka ■"ai o Napoliona, a eia oia ma ke alahele e hiki mai ai i Parisa, K a Moi Lui o Farani, aole mea hiki iaia ke hana no ke p&le aku ; M ,M 'iona no kona nohoalii, a he hookahi wale no ana kanaka e

liiki ai ke hilinai aku, oia o liamuku Ne, ke kanaka ana i hookiekie aku ai ma kekahi kulana hanohano loa o kuiia Aupuni, a oia lioi ka Ne i huli ae ai i ka Moi Lui mannia o kona naakaukau ana no ka hele aku e paio me Napolioua. pane aku la oia me keia mau olelo: "Ea! 1 keia ia au e lawe ai ike alakai oka puali, a hele aku 'iniua o ke kahua kaua no ka pono o ka nohoalii. Iloko o na la pokole, e lohe ae ai oe ua lioouka kaua au nie Napoliona, a e lawepio mai au iaia iloko o kekahi pahu hao, a waiho aku iaia imua ou e ke Alii." , O keia mau olelo aNe imua oka Moi Lui, aolie mea hiki e ae iaia ke liana, koe wale iho no o koua haawi aku i kona hilinai ana apau maluna o Ne, ka Wiwoole o na Wiwoole. a ma kana mau olelo oia e hooko ai, ina i keia hora ua hoike mai o Farani i kona koino kino ana iloko o keia pilikia lahui. O ka olelo kuahaua a ka Moi, e komo ae kela ame keia koa pakahi o ke Aupuni iloko o ko lakou mau laiua, a e ma-ki aku no ka hema o Farani malalo o na kanoha a Ilainuku Ne. O keia mau lono i lohe ia aku ma na wahi apau o ke Aupuni, ua lawe ae o Ne i ka lianohano o ke alakai ana i na puali aupuni a ku-e aku ia Napoliona, ua holo aku la ia lono a hiki imua o ka Eniepeni, e hele mai ana o Uamuku Ne e hoouka i ke kaua a e hopu pio aku hoi iaia a haawi aku i ka Moi Lui, oia kana makana. () ka la 7 o Malaki, oia ka la i haalele aku ai o Ne i ke kulanakauliale o P.arisa me kona mau koa ponoi he eono haneri, a ma-ki aku la oia no ka hema o Farani, a o na koa o kela ame keia kauhale, e komo mau ana lakou iloko o keia puali, a ua pii mahuahua ae ka heluna koa iloko o keia mau la pokole a piha ka elua tausani a oi aku, a i ko lakou wa i hiki aku ai i ke kulanakauliale lioolulu o na koa ina Lonsle-saulnier, i keia wahi i ike ia aku ai na kanaka e komo aua iloko o na laina kaua no lakou ka heluna mahuaiiua he elima tausani, a e lolie ia ana ko lakou leo e kahea ana, no ka Emepera Napoliona lakou, —a e hookahe ana lakou ina koko nia ke kahua kaua no kona nohoalii. Ma keia walii e ike ia ai, ua liuli hou aku ka lahui Farani malalo o Napoliona, a o kona inoa hookalii, ua like oia me he Akua la.imua o kona lahui. Lohe iho la ka Emepera no ko Ne liiki ana akn i keia-wahi kauhah», nolaila, hoouna mai la oia i kekalii Elele e lawe aku i kana leta a liaawi ia Ne, a e ha'i aku ana oia iaia me na huaolelo pokole: <4 E hele mai io'u nei, e kuu Kenrala wiwoole. Mai kanalua a liooinanao no na niea i liala; no ka mea, e hookipa aku ana au ia oe e like me ka la inaliope iho o kau hoouka kaua kaulana ma kapa o ka muliwai o Mosekao." 0 keia ka Napoliona mau olelo ponoi e kono aku ana ia Ne e liele aleu imua ona, a e hooki])a aku oia iaia e like me kona ike ana aku iaia ma ke kulana alakai o na puali iloko o na kaua i Rusia. /He mea hiki ke koho ia aku ka manao nui o ka Emepera, aole e ihiki iaia ke liele iloko o na kaua nui ke ole oNe me ia. He mau hoike ana keia ua oi loa aku ka minamina nui o ka Emepera iaia mamua o n«'i niea e ae apau ma keia ola ana. Ma keia walii au e hoikeike liou aku ai i ka mea helulielu no na mea e pili ana ia Ne ame Muraka, na kanaka koa loa a Napoliona i olelo pinepine ai,—o laua na kanaka aohe makuakane a aohe makuahine ma keia ao. Ua hoike mua ia ma kekalii w r ahi o keia moolelo. ua liuli o Ne ame Muraka ma ka aoao o ka Moi Lui me na aupuni liui, e ku-e aku ana ia Napoliona mahope iho o na kaua 1 Lipasika a lioopaa inua ia ai ka Emepera i ka mokupuni o Eleha. Ua noho aku o Jfuraka ma ka nohoalii o Napela, me ke ku-e loa i na hooponopono ana a Napoliona, a oia hoi kana i olelo ai iloko o ke kulanakauliale o Koma penei: "E na koa —E like me ka loihi a'u e manao ai, e hoouka ia ana na kaua e ka Emepera Napoliona no ke kuokoa ame ka maluhia o Farani, —e ku ana au ma kona aoao, a haawi aku i ko'u ikaika apau malalo o kana mau kauoha.[ Aohe wa e hiki mai ai ika hopena o kana niau hana, no ka mea, ke hauu nei oia he kaua wale iio ina wa apau. O ko'u wahi ia oka hana, oka imi aku ina pomaikai no ke aupuni ame ka nolioalii —e liui aku me na aupuni e ae o Europa i komo iloko o ko lakou poai o na Aupuni kuokoa— anie ka lianohano o na Moi poo kalaunu me ka nolioalii," O keia ka Muraka mau olelo hukiku a hookiekie e pili ana i ka Emepera, he hanu kona me na ea wale no o ka pauda, a oia hoi ka Napoliona i palapala aku ai ia Muraka me keia mau olelo: "Ua manao au," wahi a ka Emēpera maloko o keia leka, 4< o oe kekahi kanaka i nianao wale iho no—ua make au—ka Liona o Europa nei. E ike ana oe ma keia,hope aku i kou kuhihewa. O kou hoohui ana aku i kou aupuui me na aupuni liui, aole ia he mau kumu e hooi aku ai i ke kiekie ame ka hanohano o ka nohoalii o Napela. O ka Moi o Perusia ame ka Emepera o Auseturia—he mau Moi laua ma ka lokomaikai o ke Akua, ame ka lokahi o ka lahuikanaka. Aka, no kou kulana iho, he Moi oe ma ka lokomaikai o Napoliona, ame ke koko o na miliona koa Farani i hookahe ia ma ke kahua kaua." O keia ka Napolioua pane i hoouna aku ai ia Muraka e ku-e •ikaika loa aua iaia me ka nana ole ae i ka nui o kana mau hana koa, a ke lawe mai kakou a hoohalikelike ae me ka Ne mau olelo e ■hoopaaia o Napoliona iloko o ka pahuhao, ua oi aku ka Ne mau olelo ino me ka ikaika i ka Emepera mamua o kekahi kanaka e ae, aka. aole nae i hoike ae o Napoliona i kona manao inaina iaia, a he mau lioike oiaio hou keia ma kona aoao, —he kanaka koa loa o Ne, aole e hiki ke hookaawale ia mai iaia aku. He elua mau leka liou aku a ka Emepera i hoouna aku ai ia Ilainuku Ne ma kahi kauliale mua i lioike ia ae nei, a iloko o ia mau !a pokole i hiki aku ai ka Ēmepeia imua o Ne me na tausani o na koa i huli mai mahope ona ma ke alahele e moe la i Parisa. O na tausani koa i lolie i na olelo mua a Ne no kona hoopaa aku i ka Emepera iloko o ka pahuhao, oia ka Napoliona i holo aku ai imud o kona llamuku wiwoole, a pane aku la iaia me keia mau olelo: "He oiaio," wahi a ka Emepera ia Ne me ko laua mau helehelena e nana ana kekahi i kekahi, "Ua hana oe i kekahi mea e hoeha mai ana ia'u ame Farani; aka, pehea la au e hiki ai ke poina i ka }lua ole o kau ihau hana koa, ame ka wiwoole o kau mau nlakai kaulana ma na kahua kaua i liala? E kapa aku no au ia oe—Ka Wiwoole o na Wiwoole." Na keia niau olelo a ka Emepera i pane aku ai ia Ne, me lie mea la, he mau olelo ia i pa-e iho inai ka lani mai, a o na mea ola apau e ku nei imua o Napoliona, ua like oia me ke Akua la, a o ka liuaolelo e puka nei ma ka waha o na koa, —"E ola loihi ka Emepera." Ma keia wahi e ike ia ai. ua hoi hope na olelo mua a Ne e lioopaa ana oia ia Napoliona iloko o ka pahuhao, a ua .haalele aku la hoi ia i ka Moi Lui a liuli hou aku la no me kona Haku mua o na la 'mamua aku, a oia ka Ne i pane aku ai i kona mau koa me keia mau,olelo:: "E na'lii me na Koa —O ke au hooponopono aupuni o na Bobona, ua haule. O ka Moi mua a ka laliui Farani i koho ai no lakou, ua puka hou mai oia i keia wa a noho aku iluna o ka nohoalii, ko kakou Moi nui ka Einepera Napoliona. O ka hanohano o ko kakou mau puali ame ke kuokoa o ko kakou aina, ua hoohaahaa loa ia ena poe nana ke alakai ana iko kakou nei aupuni. Ua hala ko 'lakou manawa e kau inai ai i ko lakou mau leo maluna o kakou: O ke kuokoa—ua lanakila no ka manawa hope loa, a no ko kakou Emepera ia no ka wa pau ole. Ena koa—Ua lawe pinepine au ia omkou imua o na kaliua kaua no ka lanakila, a o na koa wiwoole iloko o ko oukou mau laina na hoike oiaio no ia mea: I keia la, ua makaukau au e alakai hou aku ia oukou ma ia alanui hookahi, a e hiki ana kakou i Parisa iloko o na la pokole, a ilaila ko kakou hauoli e kukulu hou ia ai no ka hopena o ko kakou mau la hope." Aole i pau.