Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 15, 10 April 1908 — KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA KA WELI O NA POWA A O KE Kaaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia. [ARTICLE]

KA MAKAIKIU NIKOLASA KATA

KA WELI O NA POWA A O KE Kaaeaea Nana i Hanu ka Pohaku Daimana Kalaunu i Lawe Aihueia.

Ke hoolauna houia aku nei keia moolelo imua o ka lehulehu aole i mea hoonanea wale no no na honie, aka, i mea hoonaauao pu kekahi; i mea e ike ai i ke koa, ka wiwoole, ame ka lilo ana o ka make i mea paani wale ia no e_ka poe i hoohiki paa ia lakou iho no keia koikoi, a ua kau nui aku na manao o ka lehulehu i ka palekana o ko lakou mau ola ame ko lakou mau waiwai maluna o keia poe, na inakaikiu. MOKUNA I. KA NIKOLASA KATA KOKUA. • "E, auhea oe, aneane e pau ko'u manaolana e loaa hou mai ana kela pohaku daimana." "O ko'u manao hopohopo pu no ia, koe wale no ." "Koe wale no a aha?" • "Ua ulu ae ia'u kekahi manao a ua Hlo maoli i mea hoouluku loa ke noonoo ae ia mea." "Healia ia manao?" "A eia, ua ulu ae ia'u. keia manao, a hf> manao maikai maoli no nae ia i ko'n noonoo ana, e hele kaua a e noi aku i ka oluolu o kekahi makaikiu Amei-ika, a he makaikiu lioi ia a'u i lohe wale ai i kona koa, ka wiwoole ame kona komo ms*u ana iloko o na liihia koikoi a pohihihi loa, a ua paa mau iaia na ]»oe haihai a pau i na wa apau ana i huli ai, a o koua inoa o Nikolasa Kata." He mau kanaka elua keia e u kamailio nei iloko o ka lialeaina 'ma Nu loka.. 0 ke kanak?j i kamailio ho]>e iho la, inu ae la oia i kona ti, a me ka hftekeu ana ae i kona poohiwi, ua ulu koke ae la iaia kela manao a kamailio aku la i kona kokoolua i ka laua hana pono e hana ai i mea e loaa ai ka waiwai makamae i lawe aihueia. , A o kekahi lioi o laua ku ae la oia iluna ame na maka liulili o ke pihoihoi, pane mai la: "O kena ka manao maikai loa " wahi ana me ka pilia lioilioi. "E hele koke kaua i keia manawa e luili ia Nikolasa Ivata," a .liopu aku la oia i ka pooliiwi o kona kokoolua a kaualako aku la iaia iwaho i ke alanui. Aole i loihi loa ko # laua hele ana aku hiki aku la laua i ke keena liana o ka Makaikiu Nikolasa, a ua lioohikileleia oia i kona ike ana mai i ke komo ana aku o keia mau kanaka elua, oiai i kela manawa, ua nanea loa oia i ke kulou e heluhelu ana. Aohe like <ī ka lielehelena ame ke ano o keia mau kanaka. O keka.hi o laua ]>aioa a he pololei nae kona oiwi me he pua ke-a la aka poe ke'a ]>na. He iauoho loloa a umiumi nui hina kona, aiai no lioi me he hau la o Heiemona. O kona ano, he malie, a he akahele, a o kana kamailio ana ma ka Olelo Enelani he maopo]>o maikai kana hoo])uka ana me he haole Pelekane niaoli la oiai nae ua hoike mai oia i kona inoa o ka Rarona Valadiinira R»ibelika, lie ano kaukaualii oka poe olelo e. T'a hoakaka pu mai no oia .he kanikela nolio oia no Koumelia ma Ainerika Huipuia, a o kon t f keena oihana aia ma ka Bowling Green. O kona kokoolna —ka mea nona ka inoa o lana Palopa—lie helelielena kona i like oie ka aoo ame na makahiki me kona kokoolua. He wahi eueu iki wale ae no kona kiekie i ke kiekie maa mau o na kanaka a kakou e ike nei, aka nae, mamuli o ke kihikilii loa o kona mau poohiwi ame ka puipui o kona kino ua lilo oia i mea ano pokole ke nana akn. 0 kona helehelena lie ano ma'ua'ua no ka liana mau ma na hana Owaho kahi e pa mau ai ka' la maluna pna, e pa mau ia ana e ka ua, ame ka makani. 0 na maka o keia Palopn lie uliuli poniponi n me he mea la, aohe ona hoolnolu maikai i ka po ame ke ao, a i ka nana aku aohe ona hoihoi i ka noho malie i kahi hookahi, a e lele e wale ana no kona mau maka liulili. He maikai kana kamailio ana ina ka olelo Enelani, aka nae he koikoi ke kalele ana o ka'leo e like no me ke! knmailio ana a ka poe olelo e. 1 ko laua wa i komo aku ai iloko o ka rumi, .huli ino mai la ka makaikiu me ka hikilele a ku ae la iluna a liele mai Ia e lululima *ie laua, a olelo mai la e nolio iluna o ka noho. "He mea hoopaliaohao aku paha keia ia oe e Mr. Kata." wahi a ka barpna, "o ko'u liele ana mai la ia nei a e noi aku i kau kokus oiai no nae o ka oihhna makaikiu o ko'u aupuni eia malalo o ko'u

mana. aka nao, o ike inui o<\ o ka lianu nana i kanalako niai noi ia maua ia noi lie luma k»»ikoi l<m ia a lio waiwai ano nui no iioi. e liiki 010 ai ia'u ko haawi akn i Via hilinai ana nialnna o k«-kahi inoa okoa akn i liko 010 ko akaniai amo ka inaka'n 010 o liko ino koii." "Mf ka mahalo i kou lokomaikai o ka barona," wuhi a Nikolasa Kata. t% lve hoomao]>o]>o akn noi an oka nalowalo aun o kela dainiana kalannn na lilo loa kola i moa hmikaumaha loa ia olna, no ka inoa, ho waiwai ano nui loa kola." Iluli ino ao la o Paloga a naua pono aku la i ka niakaikiu, nu» ka hoohuli j>ouo ana no i kona noho, no ke kahaha l<»a o koiiu nauu i kona lolie ana. O ka barona hoi i kela manawa aolie ona pimi lw. akn kau jK)no aku la kona may niaka me ka haka pono Ana ia Nikolawa Kata, me ka noonoo nui ana heaha ana la kana mea e kamailio hou inai aua"Ka pohaku daimana kalaunu!'' wahi ana me ka leo pahaohao me ka malie nae. "Ae," wahi ana me ka leo malie, "ua nalowale a he makemake olua e .hoihoi hou ia mai." Nana dku a nana mai kela mau kanaka me he mea la e i aku ana kekahi i kekahi, heaha ana la ka manao o ka makaikiu no kela hihia, a peliea la oia i ike mua ai. "Ea, he makaula anei oe? M wahi a Paloga i ninau aku ai me ka leo koikoi. "Aole," wahi a Kata, he makaikiu wau." "E, kupaianaha; p<»hoa oe i ike mua ai ua nalowale kela daimana kalaunu? I'a ha'i mua ia mai no ka paha ia oe? lMiea oe i maopopo ai he (hiimana kalaunu ka mea i nalowaie?" wahi a Faloga. "E oluolu oe e ke keonimana e ninau pakahi mai," wahi a Nikolasa Kata, me ka akaaka ana iho. "O ka'n hana ia okn ik«» ina mea ano hou ho nui aohe nae o'u hoike aku ia ha'i ia mau mea. I ka hiki ana mai o ka manawa kupono, alaila ia wa wau e hoike ai i ka'u mea i ike ai no ia mea. Me ka poe haihai kanawai ka'u hana mau, aka nae oia ano kanaka aoho lakou he poo hana kami ma mail ma ke ano akamai loa." "E Mr. Kata," walii a ka barona, me ka iiui nul, "ua }vau mua niai nei 110 ia oe i ka lioakakaia ka hana nana i kaualako mai nei i 1 ko ninun nian kino amo ko maua mau manao iinua ou me ka jmloloi loa. Ko noi akii noi inaua ia oo e lioakaku piha mai oo ia mana 1 i kou manao o pili ana i keia hihia. Ta iko no anoi oo i ka moa i \ lianaia 110 kola daiinana kalaunu?" "Aohe au i ike," wahi a ka makaikiw iHe heloholena kaumaha ko ka barona i kola minuto, 110 kona hoka i ka wa i hoolo aku ai ka makaikiu, aole oia i ike; a o ' hoi ke oni wnle mai la no oia iluna o kona noho me ka inaikai oI<» o kona noonoo auvo kona lieleholena. "O ka maua e makemake aku nei e hoakaka mai oe i ka nui u kau mea i iko, ina e oluolu mai ana oe," wahi a Pologa. "O l!o oluolu loa wau me ka manao niaikai," wahi a Xikoln*a ]\atn. "I pane no ka Ina o kau mau ninau, lio nui ko'u maii hoa lolia ma na walii hana liko ole oke kulanaknuhale nei. l'a iko lakou i nn moa apau a'u i makomake loa ai o ik«». O kekahi o 'akou ka i kamailio mai ia'u elna la i hala ao noi no koknhi pnupnu daimana i iu aku iaia, nona ka waiwaiio i lilo.i moa lioopah&ohao loa iaia. Ua noi ia aku kona inanao no ka waiwaiio o kela daimana." "O, ua hoikeike aku maua i kela daimana malalo o kekahi olelo hooliiki e huna loa oia i kela mea aole e hoike wale ia," a Pa,lopa i hoaknka aku ai i ka makaikin, me ka manao pihoihoi loa iloko ona. "Aohe l#wa i hanaia, a aole no hol he hewa e hana ia'aku ana, ma ka lioike ana niai ia mea liuna ia'u," walii a ka inakaikiu. "He mea oiaio no kela, M wahi a ka baronn. "Ua lia'iia mai no anei ia oe kahi i loaa mai ai o kelu puupuu daimana?" ■M "Aolo. Ta ike no au he pohaku daimana hou koln a un manaoia kola pnupuu dairnana i nioa kinohinohi no ke pa papal<> kalnunu o ka Moiwaliine o Koumelia. He nui kona kumukuai, a oiai ma ko'u ano lie makaikiu, ua ike koke no an ho waiwai maknmu" kuko nui ia kola o alako aku ai i kekahi moa e hana i kekahi kaīaima. Nolaila. i ka wa i loaa mai ai ia'u ka olua inaii palapnhi hoolauna, ike koke iho la no au ua nalowale kola daimana, a i 010, ua aihueia palia, a i liele mai nei olua e kii ia'u e liuli aku i kela waiwai makamae kumukuai nui no olua." "E liiki ana no ia oe ke huli aku i kela daimann n loaa?" wahi a Paloga i ninau koke aku ai. "Aole liiki ia'u ke 01010 ao pela i kela mnnawa. E hoao au e liuli, malia palia " "No kealia iho la hoi kou Inoa i kamailio ai, malia palm?" wahi a ka barona. . » "A eia, malia e nui ana ka manawa e pnu ma kn hnli ana i kela hana, oiai lie kanaka paa mau loa wau i ka hana." "E Mr. Kata," wahi a ka haiona nio ka inalio, "h»* moa ]»on<» loa e loah mai ia maua kau kokua no koia mea. Mai nana oe ika nui o ka manawa e pau ana i ka liuli ana. nino ka nui o ko dala o lilo ana no ka liuli ana i kela'waiwai. O ka l<»aa walo m» o kelu pohaku momi, oia wale no ka mea nui i makomakoia. Ta pololoi loa kau i 01010 inai noi ua lilo kola daimana i mea hoownlywnl<> o alakai ai i ka noonoo o kekahi mea e hann i kekahi kaniiinn. O kela pohaku walo no—kokoke lon e olelo ne keknhi mon nn lilki i kona waiwaiio ke knai i kekahi nupuni Jiolookoa. Aoho k< ( knhi |»ohaku daimana ma ka honua noi i liko mo ia. l'a liiki ia oe ko hoolilo ma na ano apau i mea e loaa lion mai ai. Na ke aupuni o Koumolia e hookaa niai i kau mau koi apau no kou luhi nine kou mau hoolilo." "A ina pela nn pono," wahi a Nikolawi; e honknkn'pihn mni hoi ha olua i na mea ano iiui apau <> pili ana i keia pohaku. a ia wa e hiki ai ia'n ke ike i ka hiki ia'u ke lawelawe i keia hihia ame ka ole." "O keia pohallu daimaua ua loaa mai ia mai ua mokupuni mai o Boreneo," wahi a Paloga. "Alia hoi, e kala mai ia'u," wahi a ka barona i knhamaha mai ai; ke manao nel wau ua ike mua no o Mr. Kata i kela mea mamua o ka laweia ana mai o kela pohaku i Nu lokn noi; n i ole, ua pau mua no kela moolelo i ka loheia eia nei, nolaila, ke manao nei au aohe waiwai o ka hoike hou ana aku o ia mea iaia." < "Aohe i maopopo loa ia'u kela moolelo," wahi a Nikolana Kata. .0 na mea ano nni apau he mau mea waiwai wale no kela no ka hihia. E ha'i pokole mni no olua ma kalii e pili nnn ika loaa ana o ka pohaku daimana ma Roreneo," "Ina ]>ela ua pono. O Mr. Palopa nei, he kanaka no ia no ko'u lahui hookahi, a lie knnakn kanhele mnu in. Iloko o elna a ekolu paha makaliiki i kaahopo ao nei ua huli hoi mai la oin mai kana kaapuni honun ana. a ua hoike mai la oia i kona ike ana i kekahi pohaku daimana maikai loa i Boreneo i oi pakela loa aku ka naul ame ka pii o kona kumukuai mamua o na pot)aku daimana e ao apau ana i ike ai ma ke ao nei. Ona pohaku daimana la he waiwai ia no kekahi alii o na lahni hihin oluna o ua mokupuni la. "I ka lohe ana o ke alii o Koumelia na hooholo oia e kii a e kuai i ua pohaku la, ina e ae mai ana kela alii e kuai a o Palopi nei ka mea i hoounaia i Boreneo e kuai i ua pohaku la," "A i koua he\e ana na loaa io mai no na pohaku la?" wahi a {Nikolaaa Kata i ninau aku ai i ka wa i hooki iho al ka barona f kana kamailio nna. "Ae." wahi a w ua lilo mai ia'u ua pohaku la me ka mu no nae o ka hana." y Aoli ! pau. «* ' * *