Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 48, 27 November 1908 — KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha. [ARTICLE]

KA MOMI O KA HIKINA A I OLE Ka Hihio Moeuhane Kupaianaha.

{ MOKUNA XV. Ua ike aku la no laua i kekahi mau hale kakaikahi o na Pake niahiai ma kela ame keia kipuka oneanea, aka aole a Adena hilinai ana aku e loaa ia laua ka palekana iloko o kekahi o keia mau hale, nnlaila ua heomau aku la no laua i ka hele ana no mua, aia ka pono o ka mamao loa aku i kahi e, a malia o loaa aku ia laua kekahi wahi e hiki ai ke manao ua kaawale loa laua mai na hoopilikia ana mai. No na hora ekolu keia a laua e hele nei mai'ko laua haalele ana :ikn i ka hele hookipa, a ua piha he umi mile ia laua i ka hele ia me ka loaa ole he pilikia ia laua ma ke ala, koe wale iho no, ko laua nei manao hopohopo, no ko laua ikeia mai, oiai he waiho oneanea wale 110 ka aina aka nae mamuli no o ka paa o ko Lulu manao no ko laua liuoniau ana aku no i ka hele ana no mua, nolaila ua hoomau aku la no l?.ua nei i ka hele ana me ke kaukai aku i ko laua pakele e like me !:a u'iia pomaikai o ka manawa. Xo hookahi hora hou ia hele ana aku a la\ia ftie ka ike ole mai i "kekahi mea e ukali aku ana mahope o laua, uk noho iho la o Adena «lalo a pane mai la ja Lulu: "Aole anei oe i kuhihewa, aole kela o Li, akahi ko kaua hahai oleia mai." "Aole loa au i kuhihewa, no ka mea ua kamaaina loa oia ia'u i kona hele mau ae no hoi me ke Keikialii e ike ia'u iloko o kela lualuina," i pane aku ai o Lulu me ke kuio. "Ina o Li io kela Pake ea,'alaila aole e nele ana ko kaua uhaiia ke kakali oia a hala okoa he manawa loihi me ko'u puka hou ole aku īwaho no ke kii ana aku i na lio a'u o ke kuai ana no kaua," i kamailio lion aku ai o Adena ia Lulu. "O ua Pake io nei no kela, a malia paha aole i komo aku ka hooiiuoi iaia nou, pela oia i uhai koke ole mai nei ia kaua," wahi a Lulu me kahi manaolana uuku loa i loaa iaia no ko laua palekana. "Malia paha ua pololei io oe e Lulu e olelo mai nei, a ina io o Li kola Pake, pehea la oia i kuai mai ai i kela lio ia'u, o kekahi hana ka paha ia ana o ke kuai lio i hoea mai ai oia i kuaaina nei," wahi a Aelena. Ia hooki ana iho no o ke kamailio ana mai a Adena, o ka wa no ia a Lulu i hooho ae ai nve ka leo kapalili, no ka mea ua ike aku la oia i kekahi mau mea elua maluna o na lio e a'e mai ana maluna o ka nwapo ma kahi he elima mile ka mamao mai ia laua nei aku, a ke kuhikuhi la kona mau lima ma kahi a ua mau Pake la ana i ike aku ai, a he oiaio, ua liuli like aku la laua o Adena a ike aku la i ua mau mea la. * Aole e hiki i kela mau mea maluna o na lilo ke ike mai ia laua nei nolaila aia no ke koe la he wahi manaolana no ko laua palekana, a oiai he hookahi a laua nei wahi hale e ike la i ke ku mai ma kekahi %vahi kekoke, nolaiia o ko laua nei hoomaka koke aku la no ia e hele aia ka pono o ke poholo aku iloko o ua wahi hale nei, a olelo aku i iamaaina e huna ia laua, oiai aole he mau wahi okoa ae e hiki ai ia laua ke pee iho e nalo. He hapaha hora wale no ia a laua o ka hele ana aku ua hoea aku la laua i ua wahi hale nei, a he wahine aoo wāle no ka mea e noho ana iloko, a ua hala aku kana kane ame ka laua keiki i ka mahiai ma kekahi wahi mamao mai ko lakou hale aku, a oiai aohe he hoopK>no•pono ana aku i koe, nolaila ua ike iho la o Adena ua hiki no i keia -wahine ke kokua mai ia laua, ina oia e hoike aku ana i ko laua pilikia, aole paha no ko laua nei haawi aku i kekahi uku makana kiekie, aka no ke aloha mai ia laua nei. "E ka wahine maikai, e hiki ana anei ia oe ke hoopakele mai ia niaua, he mau inea maua i hoopakele i kekahi kaikamahine mai ka lima mai o kekahi kanaka limakoko, a no ia hana ana a maua, ke tikaliia mai nei maua i keia manawa, e ae mai ana anei oe e hookomo aku ia maua maloko o kou hale ? # Ke haawi aku nei au ia oe i eha niau apana dala gula no keia manawa, nolaila ina ua hiki ia oe ke huna ia maua, e lawe aku oe i keia mau dala nau, a ina no hoi aole, alaila o ka pau ae la no hoi ia a maopopo no hoi kou aloha ole ia maua." ■/ I ka ike ana mai o ua wahine kamaaina la i ka hulali aku o na apana dala gula iloko o ka lima o Adena, o kona haawi koke mai la īi'j ia i kona ae, a ia manawa i ninau hou aku ai o Adena. "Ina e hoea mai ana kela mau kanaka a. ninau mai ia oe no maua heaha kau mea e pane aku ai?" "Aole i maopopo ka'u pane i keia manawa, aia no paha i ke ano 0 ka laua mea e ninalu mai ai ia'u, ina no he mau kanaka okalakala laua. a he kikoola-ka laua ninau, owai ka mea haawi aku i ka pane 5 ololei no ka laua ninau, aka no keia mau dala gula nae au o ka haa-v»-i ana mai la, ua hiki loa ia'u ke hoopunipuni aku Kklaua, a ua hiki H' > ia'u ke haawi aku i kekahi o keia mau dala i mea e huikalaia mai ko'u hewa e Buda ke Akua o kakou." Aole a Adena mau Koouluhua hou ana aku, oiai ua ike iho la oia < iioao aku ana keia wahine ina na ano apau no laua nei e loaa olej niai ai i ko laua mau enemi, a o kona pane aku la no ia: "Ina hoi ia. e alakai aku oe ia maua i kahi au i manao ai o ko maua wahi ia ' pee ai a hiki i ka hala anā aku o ka enemi?" a o ka hele aku la no j n ua wahine nei a wehe ae la i kekahi pani puka malalo pono ae o ka papahele a i mai la: "Eia malalo nei o keia wahi, he keena hoahu aila na makou, a oj l n wahi wale no ia i manao ai e loaa ia olua ka palekana mai ka I ; a ana i ka poe huli ke hoea mai i keia wahi, a aia hoi olua a haule ■ ilalo alaila uhi iho au i kekahi moena kahiko maluna o ka papai'■■■>•, a o ko olua nalo no ia aohe mea nana olua e ike mai." Ua iho awiwi .aku la laua nei noloko o keia keena ilalo o ka hale, a lana no hoi a hookuene pono iho ma kekahi mau wahi a laua i ' ' ai na kupono no ka noho ana iho, ua lohe ae la laua i ka uhi ana ■ a ka wahine kamaaina i ka moena maluna pono o ke pani puka I 1 'i houia iho maluna o laua, a ke hoola'i la laua nei o ka lohe aku i ' ; mea e hanaia ana i ka wa e hoea mai ai o kela mau kanaka maluna • na lio. He man minuke helu wale no ia o ko laua nei kakali ana me ka manawanui, ua lohe maopopo aku la laua i ke pohapoha o na kaI iio, a komo ana no he elua mau kanaka iloko o ua wahi hale r : ,a oiai ua hila loa ia laua nei ke lohe pono i na mea apau e kama- -: :a ana maluna pono ae o laua, nolaila ua hoomaopopo koke mai ! • Lulu, o Li kekahi o ua mau Pake la. "E ka wahine, aole anei oe i ike i kekahi mau Pake elua i maalo ' nei ma ko oukou hale nei i keia kakahiaka?" i ninau mai ai o Li i : i wahine kamaaina. "He nui loa ka'u poe o ka ike ana i keia kakahiaka, aka o ka ! pehea ka olua e makemake nei e ike," wahi o ka pane a ka wahine. "He Pake kela me kana w 7 ahi keiki, aole anei ofe i ike ia laua i ' maalo ana mai nei ma ko oukou wahi i keial kakahiaka a i oleia '•Kahi manawa koke no paha mamua iho nei?" 'O na kanaka e noho hana nei malalo aku nei o makou ka nui ; ; :h-1c ai ma keia kakahiaka, aka no kela Pake nale me ke keiki, he •kahi hora paha i hala ae nei, ua kipa mai la laua ia nei e noi ai i • a i ko laua kena ana no, o ka mio koke aku la no ia ma ke kua a nei o ko makou wahi liale nei, a ma ka'u hoomaopopo aku, me he

mea la ua hele laua a makemake loa e kaawale aku mai kekahi poe e ukali mai ana mahope o laua, a malia paha o laua ka olua e huli nei ?" " E hele wawae ana no nae paha laua ea?" i ninau hou aku ai no o Li i ka wahine kamaaina. "Ae, a ma ka'u nana aku, ua hele maoli laua a kaea, me he mea la he wahi loihi loa ko laua o ka hele ana mai, a ina e wikiwiki aku ana olua, aole no e nele ko laua loaa koke aku, a malia o hookau aKu olua ia laua maluna o ko olua mau lio, o ka hoopokoleia mai no ia o ka laua hana ma o ka hele wawae ana." "Ae e hele koke aku ana no maua, aka pehea, he mau wahi meaai no nae paha ko kou hale nei ea, e loaa ia maua kekahi mea e ai ii mamua o ka ukali ana aku mahope o kela mau Pake, aole paha laua e hoea aku no ke kahawai o ko laua loaa aku no ia," a lawe mai la ka wahine kamaaina i kekahi mau mea ai, a aole i loihi iho, ua lohe aku la o Adena ma i ke pohapoha o na kapuai wawae o na lio, a o ke kii koke mai la no ia o 'ko laua kamaaina i ke pani o ka puka a kauoha mai la ia laua nei e hoi aku noluna o ka hale. Ua noi koke aku la no o Aelena i mau mea ai na laua nei, a haule iho la laua maluna o ke pakaukau no a Li ma o ka ai ana, a iloko o ko laua nanea nui, ku hou ana o Li ma ka puka aniani o ka hale a ninau mai la i ka wahine kamaaina i ke alanui a na Pake helewawae o ka hele ana, a i alawa ae ka hana o Aelena e*nana pono mai ana o Li iaia. Unuhi koke ae la oia i kana pu panapana a paa iloko o kona lima, aka ua maopopo mua mai la nae keia keehina a Adena e manao .n'ei e hooko aku, nolaila o ka mio hou iaku la no ia o Li, mai kana wahi e ku ana, a oia hoi ka Adena o ka huli ana mai i hope a i mai la ia Lulu: "Aole i pau ka manaolana no ko kaua palekana, e hookuu mai paha oe i kuu lima la, i ike pono kela Pake hookano r*ke keiki Pelekane, aka o ka wa koke no ia i hamama mai ai o ke pani puka a he poha ana ka laua nei o ka lohe ana aku, ua ku mai la o Adena i ka poka o ka pu i kiia mai inaiwaho mai o ka hale, a hina aku la oia īloko o na lima o Lulu i holo mai no ke kokua ana iaia, a pane mai la ua Momi nei o ka Hikina i ka i ana mai: "E pane mai e kuu Adena; e pane mai e kuu Adena! ua pau anei ko'u lehe hou ana i kou leo. Ma ke ola ana oke akua nana kaua i kiai mai ke upu aku nei no au e loaa ana he manaolana no ko kaua hookipaia aku e kona mau lokomaikai," a lele okoa iho la oia maluna 0 ke kino o Adena e waiho 1010 ana iluna ona. Aka nae aole e hiki i ua o Adena ke pane ae, oiai ua hele mai la a pouli kona mau noonoo, aka ke lohe la no oia i ke kamailio iho o Lulu iaia ma kona mau pepepiao, a ke hoomaopopo la no oia i kona hehee iho ilalo, a mahope mai o ia manawa, ua pau loa kona hoomaopopo ana i na mea apau, a ike ole ae la oia eia la oia ihea kahi i noho ai, a pela hdi na mea e pili ana no kona kokoolua. MOKUNA XVI. I ka manawa i hoi pono mai ai ka noonoo maikai iloko o Adena, ua ike iho la oia, eia ka oia ke noho nei iloko o kekahi wahi rumi uuku, a ke ike la oia ua hanaia na paia o keia hale me ka paa loa„ a maloko mai o ka'hakahaka o ka papa kahi a ka malamalama e komo mai ai iloko o kona rumi, a hoomaopopo koke iho la oia, eia oia ke paa nei iloko o ka halepaahao. O kana nana mua loa, i kela manawa i loaa ai iaia ka hoomaopopo ana i na mea apau, o ia no ka hamohamo ana ae ma kona poo, oiai ke hoomanao la no oia i kona ku ana i ka poka, |L ike ae la oia, ua paa kona poo i ka wa-hiia, aka aole nae i naha, ua mahae ili waleia no kona poo a oiai nae ke lohe la oia i ka haluku o na wawae o na kanaka mawaho o keia wahi ana e noho paahao nei, hoomanao mai la oia, eia ka oia iloko o kekahi kulanakauhale i piha i na kanaka. t He hapalua hora i hala ae mai kela manawa a Adena oka hocv maopopo ana i kona kulana, ua lohe aku la oia i ka hele ana mai o kekahi mea mawaho o kona keena paahao, a ike aku la oia i ke kie! ana mai o kekahi koa ma ka puka, a i ka ike ana mai i ko Adena nolio aku iluna ua pane mai la oia: "Aha ua noho ae nei ka oe iluna, pehea ko hiamoe ana, nanea nae paha ea?" wahi a ua koa la me ka hookuu ana iho i kana pu ilalo. Ua eu ko(ke ae la o Adena no ka hele ana aku no kahi o ka puka, a o ka wa ia a ke koa kiai. i hoihoi pono ae ai i kana pu ma ke kulana e ki mai ai iaia nei, aka ua ninau e aku la nae o Adena iaia i ka i ana aku: "E oluolu anei oe e hoike mai ia'u i ko'u wahi e noho nei?" "Eia oe ke paa nei maloko o kekahi halepaahao ma kahi kokoke 1 ke awawa lanaki e kokoke ana i Nanakina." "Pehea la ka loihi o ko'u noho ana iloko o keia keena paahao, e hiki ana anei ia oe ke haha'i mai ia'u? "O keia ke kolu o kou la.ma keia wahi, a na ke Keikialii Kong-ti i haawi mai i ke kauoha e hoopaa ia oe maloko o keia wahi," wahi o ka pane a ua koa kiai la. "Ua maopopo no nae paha ia oe, ka hana a ke Keikialii i manao ai e hookau mai maluna o'u?" i ninau hou aku ai no o Adena i ua kiai la, aka au wale ae la no kona poo i o a ia nei, alaila haalele mai la oia i ka halepaahao, a huli hoi hou mai la no hoi o Adena noluna o kona noho me na manao kaumaha, aole no kona weliweli i ke koi a ke kanaka oki poo, aka no ka hoomanao ana ae, no ke kau ana aku o na haawina o ka hoehaehaia maluna o Lulu. Aole o Adena i ike hou aku i kekahi mea ma ia hope mai no ka mea ua uhi mai la ka po a he poeleele wale no ia oloko o kona halepaahao, a eia no kona eu ana ae mai kona naho mai, a i kona lohe ana aku i ke kahea ana mai a ke kiai iaia e hele aku e kii i kana mau meaai ma ka puka, o kona hele aku la no ia e lalau i ka omole wai a'me kekahi meaono laiki i hele a oolea: Ua pololi maoli ijo o Adena, nolaila i ka loaa ana mai o keia mau meaai iaia, ua hoomaka iho la oia e ai, me ka hooma'u ana nae i ka wai a palupalu i hiki ai iaia ke moni aku, oiai he mea makehewa wale no nona ke kakali ana aku o ka loaa mai o na meaai. kupono oiai eia oia iloko o kahi e hiki ole ai i ka nui o kana mau dala ke kuai aku i kana mau mea i makemake ai, nolaila aia ka pono o ka loaa mau no o ka ikaika, a kaukai aku o na mea e hanaia mai ana maluna ona. Ua pau ae nae kana ai ana, a o kona hoi ana mai no ia a noho iho maluna o kona noho, ua lohe aku la oia i ka nakeke mai o kekahi mea mawaho o kona puka, a o ka hamama koke mai la no ia o ko ia nei halepaahao, a oiai ua hiki, ia Adena ke ike mai i ke kanaka waho aku nei e ku aku ana, nolaila ua ike mai la oia me ka hoohewahewa ole. aole keia he e aku, aka o ke Kilokilo no ia o Nanakina. "O Paulo Adena anei ko loko nei o keia wahi?" i ninau mai ai ua Kilqkilo la, iaia i komo loa mai ai noloko o ka halepaahao. "Ae, owau no keia e like me kau inoa i hoopuka mai la, a heaha kou makemake ia'u?" wahi o ka pane a Adena. "Aole paha o ko'u makeinake kau e ninau mua mai, aka ua hoomanao no nae paha oe i ko kipa ana ae maloko o kekahi hfde hookipa ma kela kapa o ka lokowai ea?" "Ae, ua hoomanao no au i ko'u kipa ana aku ilaila, a i keaha Ia ?" "He keikikane hoi paha kou kokoolua o ka hoea pu ana mai ilaila ea?" "Ae, o ko'u hoa hele io ia, ina ua lohe aku la oe i kekahi poe no ko maua hiki ana aku ilaila." "Ua ike no anei oe, owau pu no kekahi ilaila ia manawa a olua i hoea aku ai i kela wahi hale hookipa?" i hoomau loa aku ai no ke Kilokilo i ka niele ana ia Adena. Ua manao iho la o Adena e hoopunipuni aku, aole oia i ike i ke Kilokilo, aka no kona ike mua ana i ke ano o keia kanaka, he mea makehewa wale no kona hoopunipuni ana mai, oiai ua ahuwale mua na mea i hana ia i ka ike ame ka mana o keia Pake, nolaila ua ae okoa mai la oia, ilaila oia a ua ike i ka hoea ana ae o ke Kilokilo ilaila. Aole i pau,