Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLVIII, Number 51, 20 December 1912 — HE PANE I KA LEO HEA E HEA NEI [ARTICLE]

HE PANE I KA LEO HEA E HEA NEI

Ow*Ji o K'-. Kck*pt o «rao. o k« Kaiaaa o Maui. T;ntor* o k» p»»« a*it *a ii H«v. Joka K»k p« o K ihni» o ka Maltaaltma o v» i!v>oav*aa Nmaa&«? o Hawaii eo k&s» b««Ub« t boo puk.ua m«toko o iu «'iKTzokc« Rom« E«il* o ka U 7 o \% aakiea o >OTemabc, 1912, is« ka Kaokoa, k« KiloUu {'•okeU i» V i iAkai H*wuā. o k» 1» 15 o ia m*tt:cfa hookaii bol E hoake ui kei» mao hooUka m elm oa b#ok**w*i«» * oki loai o Qi Ke> kipi at &* oao tpu ouū k« Ek*l«aia tk« o ka Hoomaaa Naaoao o Hawaii, mai Hawaii a Niikn m aa kuaa i koikeia m&loko o m ub koolaka la oliko m* k« ; a B»la)o iko a«i: 1. No ko koao u» i Hoahaaao m kra Ekair«i* Hoolepopo Kaiawiaa o Kaikanun. m» o ke Kaua Bf». Ka«mekeiwa U. o Wail«kra. o ko Kalaaa • ManL 2. No k« koao ana iloko o ko Ktla Kakoaa|>ttle o Wailaku. 3. Xo ka lilo ana i kahunapule kaaheW no Maui. 4. No ka Uk> ana i kahuaapule ao Wanaaalua. Haoa, Mani. No keia mau kumu ae I* hf eha i hook.iawaie a okv loaia al o Eli Kekipi ma na ano apau mai ka Hoomana Naaaao aku o Hawaii. Ke ae sei *« i na kumu elua, o ia hoi kp komo aua i koa» hauau no ka Ekale«ia o K**bumanu me ke komo an* i kaomana no ke KuU Kahuuapul«> m* Wailuku, a ke hoolo nei *u i ke kumu ekolu ame ka ha. a ke f*ne «ei au ma keia, iaa o ko'u brwa iho U ia o ke okila ana m*i k» Hoomana Naauao mai o llawAii, ke hoike aku nei au imim o na Kristi*no npau. *ole he pololei o keīa mau kumn. Ma ka olelo hookumu o ka Hoomana N":iß«ao o Hawaii o k» Buke o luhile o ka mahele ekolu. aoao 14. penei na mea i kakaui*: 1. K* leo kaheA e kuknlu i F.kale»ia. e olelo ana aole e bab«tir.o a hoohoananau i ka poe m»ho mAauahi. 2. Aole ku-e i na kanawai he umi o ke Akua ame »a kan*wai o ka aina. 3. Aol ku e i na mea i papni* iloko o ka palapaU hoohui o ka Ek* me ke aupuni. Ma koia mau kumu np*« » boikria m:\hma ae la. ua maopopo ka p«h ole o kft hewa ia Eli Kekipi, no kona komo a r.a i hoahanau no ka Ekalcs»a HooleiKim> o Kaahumnnn. o Uailuku, Maui. no kn mea aole in he hewa i ku-e » ka olelo hookumu o ka Hoomana Naauao 0 Hawnii i kukuhii i m«i Hawan a >uhnu. Eia no hoi kekahi, ke k«"oha mat noi o loane Babetizo, ma ka Huke o Mataio Ano h. - ke waiho nei Ke koilipi ma ke knmu o na laan. o ke a laan nm P keia laau i hoohua ole mai \ k:v hua maikai e Kuaia ia »h»lo a e kiolaia aku ia i ke ahi pio ole. Volaila o ke knnnwa* o ke Akn.\ »me ke kanawai o ka ftina. o ia ke koihpi a o na kanaka apau e hana ana i na hina ino. o lakou no na laau »no ! a <> .. poe kanaka ame ia i>oe kahunapile, ke hookaawale a okiia aku mat na bana Kristiano aku, na Ek*lesm ame na hana kupono apau o ke ao nei. Nolaila ke pano nei au ia Kev. ,T(J»n Kekipi. aole he polo'.ei o keia mau bana nna U'u i kana keik» ponoi maikona puhaka mai. malia nae * 1 ko *u makuakane t ke.a hila ia'u i ke akea no ka make ana o ko ? u makuahine a 0 ana e noho nei i keia U. aole )«o kou mak-uahine, a pela no hoi me kuu kai kuahine. ame na moopun* ana, no *« mea aole ia o ko'u kaikuahine ponol mai ko'u makuahine ma», a pela no n« hoahanau o ka Hoomana ° waii. O ka papa kahnwaiwai i hooholo ai e kauoha ia Kev. J. Kekipi, e hookaawale a e oki loa mai in n mai K« Hoomana Naauao aku o H*w ii, no n« hewa i hoikeia mamua ae nei. a poin* loa iho U o Rev. .Tohn Kekipi. kun ma kuakane ia'u kana keikl o k* wa u i_ a hoolohe aku la i k* nUleo, aol* boj 1 ke koko. i ka ili. ka iwi ame ka, i o a loaa pah* ananei kna olelo * "Hp hale kipai* no ka hoi o Kolen Kaiu, pau e n» iwi i ka hakihaWiaKo pane h<m nei no o Eli Kekipl. < keia okiia ana a hook«aw*leia *na on» mai ka Hoomana Naauao ne o Hawaa no nu kumu i hoikeia mamua ae nel i T?ev. .Tohn Kekipi, aole he poUlw e keia oki ana no k* mea ke hoakaka nei ka pnukn 18 o ke kumukanawai o K« Hoomana Naau*o o Hawan o ka Ana hui Euanelio Paeaina o ka TToomans Naauao o "E oki kapae » hoopau toa i kekahi mau kabimanale i ikeia ko b*kou mau hewa. e ko UkOl mau ekale!>i*. ame ka 1«I« k 7j?| | wai malalo o ke apono an* a ka Ahahul Paeaina, malalo o kekahi mau hoik< kupono e hooia ana * ka hewa i na na a e kapeia na knmuhoopii e lawei* m*i an a imua o kei& mh*, be mau hoopli fcin*nni." . Ma kei* ano iho la, ke pane nei au aole loa he kuleana o Rev. John Ke kipi o ke oki a hook*awale ana ia i mai ka Hooman* Naauao ae o Hawaii oiai ua kn e lo* oia ? ke kumak "*T** na kanawai ame na mla o* K* Atebtr Pamina Euane'.io o k* .»ooman* 1 ao o Haw*ii. ebke me ia e ku nei i keii U. a o kria hoolah* ana ia'u elike m« kefa ma ke akea. he ku-e kumukanawai maopopo loa kei* i ka Hoomana >aau ao o Hawaii. a o kek*hi no hoi kei* < na hana Krietiano ole l b*B*ia e ko*« makuakane ia'n » k*na keiki *ei. K ikei* mai e n* Kflrtiano apat iloko o ke Teritor* o H*w*ii. I** hoohiUhila no ko'n makuakane iaU iho, aole ia *u i kana keiki, oiai aole au i Uka aku iai*. eiā *n ke komo nei 1 hoahanau no ka Ek*lesU Hoolepope o Kaahnmanu, me na kumu maopopo a*« i hoike aku ai iaim, apan kau beluhela ana, *UiU hooUb* *e oe iloko o na uupepa Hawaii apau. Ke hoole !oa nei mn. aole *u i kaooha aka iaia • hooUb» 1 keia leU ahi ma ke akea. i me* aha ka han* an* pela, i mn e hoike aku ana i ka («hulehe ap*n. ua b*la k* n*ni nrai ka Hoomana Naanao aku o Hawaii, t kuknlnia mai Hawaii a Niihau. e loaa nai ai ka olelo a k* Rev. Anala. k« ke»ki knmukuU poo o Lahainaluna: "Ua pan anei ka wai maemae * maikai o keia pnnawai. no k* me* ke pn*'i ma» nei ka lepo mailoko mai o k* loawaif" Ta Hke no peU ka mea i hanaia mai ia'a e ko*u makuakane. m* kei* mau hooUha Uipila ana ia'u, e hoinoiao *** i ko'n inoa m> ke akea. olai ke olelo mai nei ke Uuka aaauao: "Ua oi akn ka inoa maikai mamua o ka poni maikaī. aekilie make ai. oamaa o ka Ia e han€o ai. Mai mahaU loa *n i kau m*Vnakaae ina o'a i hoike pu ae i na kamu o kno haaVJ*> ana i k* Hoomana X*an*o o Haw»i{ a koano aka ta au ! ka EkaleeU 0 Kaahumanu, eU nae b«n* ibo U oU 1 n* ktnun o k*u ba*)el« an* i k* Hoomana Kaaoao o Hawaii,« KU ai i boa* hanan *o k* Kk*l««U o Kaahwiaaa, a hoike ae U na« i ke *ke*. «a booka«w*lo * oki loaia o £H Kekipi aai k*

iinwiaaa» NMBA« ak* M M »m uo kr kt uao t kIO«kj.KAU «O Ku«« eiAnu. » fai*'» ml»i»miM • KU K*ktjā tu» £& ftiH)Ufcua aa« »*>>•*• • »» n*wxii «kou i k« um. a > m aao ouu&ī o Kii Kekipi, tau tW ao--1*« U ke k«H>4« io» aka b«i m i U i«i o Bt«« lunu W»h»*»huiA t ©S«*oi» bo'« e K«v. Mi K«kifi Ki» )km »» kta p*Mi a Kli K<Uifi, ao m auoih i luiiM na»t it Mi • K«v. Joki K«ki|is U p»<i>kM • k* h*oaua* • Hft«rwu t(MUu M» k« feko»i« mm u m u oiaao k» M k«M u« k» M» i« M i ki kiki &M m k« *ki i**k B4 koM M* pWMuMM M» kjk lllllli iWiu o km U«omu«« Uo«mmm • b« ka mi k« ptp« auu ki %• k«aiukßA»wmi, «* ko**»»», k» k» uwti mm m nla • U k«*o—M* u uM« o m rmi* fcw>»Ba • U Uooimm >muo o Uawau: 1. kl m« Mi u J>ki Bakwmle l'eiwiiekum ii ka ti U « Af«r»U, A. l>. IBōi. 1 Maiia Joka ll*uw>l« lH>ioaUoha4 m*i ai ia la 11 • Ap«nla, A. D. m kimi i* kii Kokipi ua ka la U o Manki, A. U. lMl f a nai ta Eii K«kipt nuu a k*ki u M*v. Joun Kekipi u ki U II • Aponia, A. D. ISM » kiki buu i kaia la, am llk« ota nuakmlua.t o k« k« am* • kmam Kkmlemim hoommmm Nmmmmo • iimwmiL m « ikeim no keim umm komkmkm oam ki M' k« lubil« o km noolmle kookiumu • k«am koommmm iioko o keum amu mmhel* «koiu umi km momo «kmhi m kiki i km »«m« iwmkalua-kuunainaumm, molmilm o klli K.»kipi km maoaoo ip» aimakm m oo m im, m miim iho lm « um homkmmmu o km min* Nuu*o o llmwmii, m Imkou • •!•)• nei: " l'ommikmi kmko» i k» k»ko« mi an» i koim ipu mi»imkm moaou kom." Nolhilu otai im km um oi mku • kaia m»u tu«m elum, o km ip« mimmkm mmw, 0 km anoano pakm i lomm mmi mi km ipm mimmkm. Ko pmu« oei »», o km »»o»— km meu oi mku, uo k» m«m molo k« kmm īpu aiinmkm i hum me nonm »ho, k« •!• ka «noano i lo»m mmi mi um ipu minamkm tm. Pe*m uo keim lloommnm Nmaum» • ll»wait, b« hum im i ulu m« m o« mmi» lok 0 mmi o lem lloommnm !looi«(>op« Km> : lawina i hoolmhmim mm keim k'memimm i km A. D. 1620, m hiki tnmi i kmm la, «m lik© me 92 makahiki ka »obo mmum au» o keia hoomana mai llawmii o Kemwo a Maui o Kama. t).ihu o Kmkukih««r» 1 a hnla lon aku i K.iuai o Mmuokmlmnipo* I O h«MH ka makuahino am« km mmkam- > kane o \;i Hoomanm Nmmuao o llmwmii, ho kt>iki Kcim hoommnm na km koommam 1 n-ukuii. Kia um hoike « mopopo »i |>«lm: : 11 o ho.ia .ttuu m he lunmkmhiko o J. 1L { Poloailehua no kjl Ekmleaim Uoomma» iKalawu a HooU , po|>« o Kloio, Kukuika» »'lr. Hamaknm, llawmii, ka mra aaaa I j !»«•(> mai m lulu i km muomno • km Ba< {anelio o km llaku Ie»o Kri«to mmlaaa | o Kli Kokipi, i km la 12 o Mmrmki t 1881, ! maloko pouoi o ko mikou hale luoo m«» i ka luakini o Makmpmlm, Kohmlm Akaa, Hmwmii, m no im hoike ana mmi a kaia mmkum mmikmi i k«im Kuauelio • km Haku tesu Kri»to f um mmnmoio mka la au i kmnm hoike mam mml i km imom • Krifito, um kmlmim me 1» ko*u mau popilikia apmu, oimi • uoho aaa au I ka luu* luu o ka ma'i akepmu, oiai nae «a koik» mai ko'u uiau kmukm U|>mau im*u f oia o K«vuka Thompeoa (Kmmikoam) iloko 0 ctu» makakimi « pmu mi ko'» ola. He ehiku mmkmhiki o ko'a loma aaa 1 keia ma "i akepmu, m o k«im mmamwa m ke kaukm o ke kmmailio mna mai, aia mu i km elima makmhiei o ka mm'i aaa o bel(* lm i kela maaawa. I ka pikm aaa o na makahiki eono, me aa makium h« timi*kumammkmhi me ehiu pnle, ke e)»a pule i koe mhulm piha poao aa makakiki ehiku, ka tna»»w» » ke k»uk» o k« kmupalenm aaa mai i k«'n ola ana, ua hoea mai la o J. 11. Poloailehua mai Hamakum mmi a noike i ka Kuaaolio • ka Haku lemi Krmto, ma kahi am« ka mmnawm i hoikeim me nei mamam, aa manaoio mkn au ame ko*u kaikaaklaa, um loaa koke ke ola ia'u, a |kiu a« la keim popilikin nui o'u, a ■© la loaa aaa o ke ola ia'a, nm ae aku au ame ko*« kaikuahine e lilo i mau hoakmama •• ka Ekaleaim Hoolepope Kmlmwinm • Kmlahikiola, m» ka Lnakini o lole Uana o ka Maknm Rer, E. Bon4 (Boaa), ko makon makua kahn ma k* ukan*. Mamuli o koim lilo maa «'u i hoakan»n mme kei» lomm mua h« l»»»kil» i|Miloko ae o heim hmmwinm pilikim malaaa o'u, na ia mea i hoopan ae i k* manao hnhu ame k* inaina ia KeT. Joka Kokipi no J. H. PoK»ilekua, na oiaio ka k& hanm » km mmkammma, mol« km k*»* he Huanelio okom, elike me ka mt. John Kekipi o km loke maa. Xo keia ike mak» a»o i ka oiaio, ** hoala »e lm o Rer. JoVa Kekipl i ka ' noomana Naaumo o liawmii malalo • na kohiknhi ana » ka P»l«p»la HeeaoleK oiai he hoahaaan a ko lnnakahlko, a he Kmhu Kulm fl»b«tl »«i olm »• I*hala Komohana. Kohmla n«mm, wm» fco4a mau kul»n» i loaa iaia, I kai llke I* ai na makua elna ame a"n, ka laaa koiki, e kukuln 1 . Iloomaaa Naaaao -o nawmii. o im ke kama I ka ai o kaim -k*m—aa mal-ia -mmamw» mal a-Mki»i keia lm. ('AoIe i paa.) ■ ♦ -