Ka Nupepa Kuokoa, Volume LI, Number 9, 28 February 1913 — HE HAU RULA MAIKAI NO KA HOOMAKAULII ANA. [ARTICLE]

HE HAU RULA MAIKAI NO KA HOOMAKAULII ANA.

E hoomanao e na Hawaii, eia kakoro le noko nei i.'oko o ke au aameame. E imi ana keU ame keia i kona pono ponoi ihi», kona ohana, 110 k«T m«a, in,i aole o«* t» huna ana pe'a, e pilikia ana auanoi oe. Oi anei e like me ka wa o na o kakou, be lohe ia ka pakahea ke mnalo mai ma na ipuka hale; be hel<? aku hele mai, be ai a he i'a uia na wnhi apuii a kakon e hele ai; aka i ke«a «Td ke ano nalohia akn nei ia mau ano mawaena o na kanaka. A mmuli e ia ano o ka noho ana, i kaulana ai keia iahui Hawaii a puni ke ao, ma ke ano mawaena o na kanak'i. A mamuli lokomaikai, a he pookela ma ke aloha i ka hoakanaka, ame na kanaka o na lahui e. I keia manawa he au haole, a ua ano okon k;i noho una. Ina e nana kakou īn» ka heahea, hookipa, a hanai wale aku i ke!a ame keia, alaila he mea maopopo e lona ana ia oe ka nele me ka hoaa, a e ku>i mau ana ka popilikia ma kou inau ipuka. Nolaila mai lokomaikai naaupo, aole au e a'o aku ana ia kakou e a'o kakou i ke pi, ka au'a, ka minamina, ka maua, a pela aku, aka, e hana i kau mau hana me ka noonoo akabe)e me ka naauao. E noonoo e ka mea i paa na limā i ka hana, i ka hua a kou mau lima ame ka hou o kou lae; he ehaeha, ho luhi, a he hana nui ka imi ana o ke dala, aka o ka hooiilo ana he manlahi loa. 0 kou niau hoaloha no ia, o kou mau lima, pili mau laua me oe, a kokua mau laua ia oe mai ke kau a ke kau, a ku iho kau kaena penei:—hapai ae la oe i ua mau Uma nei ou a kiekie, a i iho la, *'Owai ka mea nana e hoopilikia mai ia'u, eia ia'a ai, ka*u i'a, ko'n ola aine ko'u n\au mea no apau," aka, e akahele e ka mea e olelo ana pela, no ka inoa, e hiki tn«i ana he la, a ua mau hoah)Ua nei ou e maiiu hou ole mai ai i fcau mau kauoha, e hookuanui ai ma ka lana, hnnhilu mai kou mau kuli, pepelu mai ka iwikuamoo, kau mai na oho hina, —a ia wa e i iho ai oe, "Heaha mai nei keia o'uf E kumakaia mai ana anei olua (na lima) ia'u? Auhea kuu ikaikal" A huli ae oe a nana ihope, a hoaha ke nkn-ku au e ike aif Malaila * puana ae ai oe i ka niihi make i ka i ana: ''lna uo hoi uu i Uana penei, aa loaa kahi pono. Ina uu i hoolohe i ka mea i a'o mni ai ia'u in& aolo au e like penei. Ina au i hoomakaulii, lna «ole au e pilikia i keia wn," O ka mea i hoiliili ole he nele ka hope, a kaukai ka pono ia ha'i, i ka ohnna, i na hoaloha. i na hui kokua, a pela aku; ia wa e lohe ai i ka leo; "He wahi elemakule mea kela, mai malama aku oc. M Owai ka mea hoihoi iaia, he hoolulii— he pilikia no ko makou, a pela aku. la wa e Uoopilui ia ai kou naau me ka luuluu ame ke kaumaha, a iho i ku luakupnpau me ka uhane e haawo ana i na ukkna o ka hoomauna, ftia oo he wahiue e hoomauao e hiki aai ana no kou mnu la e luahine ai; ito ka hopena iua ao\e oe i hoomaknuHi elike ana no mo ka elemnkule i mihi no k« uhaai i na la opiopio; a i oie aol© oe i ike e lito ana paha oe i waline kaneniake, a nele i ka mea nana e malamn mai. Nele i ka makua, ke kaoe hoi. Kekahi mnu wahine kanemnke u« pomaikai no, oiai ua mare hou la> kou; aka, o kekahi aole pela; inaluna o lakou ke koikoi o ka imi ana i pouo ao ka noho ana me na keiki. Nolaila he inea pono i na wahine e naknala ma keia mau mea. E hoiliili oiai ka wa loaa. aole o ka lu wale ma auie keia mea. "iluea no ka \»a, e ke pulu." wahi a kahiko. €1 na wahine i mare me na Pake, haame na lahui e, e makaala loa lakou i ka imi aua i ko lakou pono, oiai he nui wale o na wahine Hawaii i hoonele ia me na keiki i ka pono o ka hoomanawanui like ana. mnmuli o ka hoi ana, a i ole Uolo ma-lu ana o kekahi o keia mau kane i ko lakoa mau nina )Tultkiwi. Aole au e olelo ana ua hana,

} x i ol« fe« kaaa m*n, aa kaa« o Ui fcai e i m **kioe }iawan peia; a*i. S s».a ia m« k«k&ki poe Nof iāiii e oakaAla, iaa « ia t&ai ana ' ® » ote » paka « kaaa »a ; a.a* p !*- Hc hoiiaki w*J« oo *a '* Ku i ,au' o u hooko aaa ka emkou. ■f f/ īca hapaoui o na kaae [j ;«,.aa n-n i* iaiou fce kanaiīma ti.V>a t , i*:*> o ka ntahio*, he ttaī ka p-oe »»- |j ! jr:a a he nai no koi aa po€ aia īt.-i--'I ]a! > rr_ai ko lakoa *ahi loaa ntakiaa. » K» 1 !r.ak«mak« nei au « law< i ka b<:ah' iy S>>o i ana hoohalīkelike eo ka hor/:;i> ah hoomakaiiii, ana a Ki ; e a*eiik« ai ka po« i 1< } .3 mahioa maiuoa a mala<o n»i i' A 3 ekoia mau mea n.ui o 3se n.\ks <? rono ai — aole hiki iaia k« a'o , >■ r . wsho o keia mao ka:r.u «'iolu, a |o::» • ia. Akahi, ka hiao>o« r aahu. ! A. e hiki ike kanaka ke hoonee >,i i kekahi o keia m-ia mea ck<«- :.. kn mpa he make koke ka hopei a 'n-i b,X'fiele ana. i r >3 ana mai o ke kanalima ' i.' j >do ke kane me ka w.ihine «. 'i >< iw.ie ka uku hale (kahi e hiu - mo.' :i; > rio ka mea, ina aoie e hookaa- ; v?«}». c «•* ana. Ke Liwe nei au i k.» huina o $10 iio ka uku hait\ no.aii.» ■; xce iw f4O. j No r:.i menai ina he kane me ka wahint'. me elua keiki, ua hiki ke lawu j *oa Ukou i ka hapalua (50 kenekn) e | .- ;i ! i. ua like ia me $15 o ka mahina. ! ke koena he $25. 'i Krt a.ihu m.* kahi o elima (£5.00) j o ka inahine ua like ia me $00 o ka raa- ' kahiki no ka aahu wale no uoiaiia o j ;%o koena t2O„ No na hemahema liilii , |clikt i me ka nila, kopa, pia, kolu, lanahu, |;i p'']a aku ina kahi o ka $2..50 o ka { mahina, nolaila o ke koena he $17.50. i No na lilo huikau, elike me ke kaauwila, me na pilikia kuikawa. no na lulu Ekalesia, $7.50, koena $10; a o keia koena e pono e hoihoi ia i ka w.iihona paa, e like me ka hanako, a i o<'c iloko o na hui hookuonoono pololei, e apuka ole ia ai, a i ole e poho ole ai. < Ina e hoomaka ka hoomakaulii ana ;mai ka iwakalua-kumamalima makahiki ! a hiki i ke kanalima makahiki, ua like ia me iwakalua-kumamalima makahiki. 'lua he $10 o ka mahine, ua like ia me ,$l2O o ka mak&hiki, a iloko o iwakahiaI kumamalima makahiki ua like ia nie ! $5086.20 ma ka eha pa keneka o ke dala. | Ina e hoopukapukaia ka huiua o $5086.20 penei, eia ka hua e loaa mai ; ana: i $.j056.20 ina ka 4% like me $203.44 o • ka makahiki. I $5086.20 ma ka 6% like me $305.16 o Ika makahiki. I $5086.20 ma ka 8% like me $406.8S o Jka makahiki. | $8086.20 ma ka 10% like me $508.60 o jka makahiki. Ina i oi aku mamua o $10 o ka maliina kau e hoahu mau ai, alaiki e oi aku ana mamua o ka huina ae la maluna ka huinn e loaa mai, a ina malalo mai, alaila e emi mai an?i no hoi ka mea loaa. Nolaila i kou elemaknle a lunhine ana, ua loaa kahi kookoo (ke ol.i o ke elala) nana e kakoo, a e kokua mai i kou mau la palupalu. Aohe waiwai e kaukai ka pono i na keiki, ka oliana, na hoaloha, na hui kokua manawalea, no ka mea, he pono ia lakou i kahi wa a he pono ole no i kahi wa. īna he mea hoomakaulii ole oe alaila, e kau ana ke koikoi o kau mau hana maluna o kekahi poe e ae, no ka mea, aole e hiki ia lakou ke nana maka ia oe. 0 ka hoomakaulii oia no ka oi o ka maikai. 1 kou hoomakaulii ana e hookaawale oe i mau waihona lelnilehu ma kau buke hoomanao penei: Akahi, ka waihona "Haie" malalo o koia waihona ka uku hooliiualima, a i • ole. auhau. auhau wai, auhau sua, auhau Ihoomaemae, a pela aku. I Ahia, ka waihona "Aahu" malalo o !keia waihona e houluulu ni i na dani no ke kuai a kuai ole ana i na loie, paj pale. kamaa, a pela, aku. Ina oe e knai ! ole i k'-kahi lole i kekahi mahina, aole ; e howa ka hoahu no ma keia waihona i kekahi mau dala no ka mea, he mea ia j nana e hoomama mai i ka hoolilo i k'i ' wa e hiki mai ai ka wa e pono ai e kuai. ! Ekolu, ka waihona "Na Meaai" ma- !' lalo o keia waihona, na hoolilo kumau o kela ame knia la, kela ame keia pule, kela ame keia mahina. E hookaawale i ka waihona ma ka pule, a e mahelej hole na hoolilo ma ka la; a i oi loa ? ka hoolilo o kahi la, e hoemi mai i kahi . la aku, a pela e kau paona likp ai, a i ole e komo iloko o ka aina. Mai hoolilo a oi aku mamua o ka waihona kumau au i hookaawale ai. Ina i koe ko« kahi e waiho malie no ma kona waihona: a i oi ko kekahi pule i ko kekahi aialla na ke v koena i koe e hoopiha, alaiia ko hele la no i ka maikai. A ina i mau ke koe ana mamuli o ka naauao o kait nmu hookele ana i kou mau hoolilo meaai. alaila he mea ia nana e kokua mai ia oe i na hoolilo ke hiki mal , ua hoomanao ana i kon la hanau, a i ole ka la hanau o kau mau keiki. Ke maikni la no. Ke piha makamaka ia kou hale, ua hiki ke auamo ia mau hoolilo. ' Aha, ka waihonfT 44 Huikau" a i 010, aia no i kau inoa e kapa ai. Ma keia waihona e hookaawale ai oe i oa hoolilo o kela ame keia ano. e like me na lulu pili hoomana, na lulu hui

kokua, na hoolilo kaa tiwila, na hoolilo ma'i, elike me ka uku kauka. kuai iaau,' a pela aku, ame na hoolilo o na mea hemahema o ka home. . Eliina. ka waihona "Houluiilu" malalo o keia waihona ke koena i koe, a i ole o keia kau waihona e hookaawale muii, no ka mea. o keia ka waihona nana oe e kokua mai mahope*. O k« ia kou kokua i ka wa pokole ame kou puuhonua ma na pilikia pili kino.

Au u : "!e e ki;>u'S i U<\-i '■ I ''w.i'ii'.na iike rie ina a:i t«i:?.»fo iiilii. ;4':u n:;i k.tu !«nke hooni:;r.;»o. H.- { ~i;s;:iki ]-as«a kt»ia i kekahi po- n , a o ke i:i;rnu mai uo ka niaa oīe i ka ha:. t , ana Oia kekahi o na pilikia n n ; o kakou o ka hoouiau 110 ma na mea i maa niau. nie ka imi a nooimo o'e i na ' i»ea e holomua ai ma na mea inaikai ajiau. O ka mea nana imua, a iluna, |o:a na kanaka holomua iloko o ka aina. I j Oia ka mea naaiiao. I Manao ana kekahi poe ua hanau ia I | iiī.iī na kanaka apau elike no me ka j . h'kou e hana ana, a aohe e hiki ke hoo- | )oli ae; no ka mea ke kuhikuhi a hooj pololei. a i ole a'o aku oe, eia ka laI kou e i mai ai "Ka! o ko lakou ano no īa." <4 0 kona ano no ia i hanauia mai ai. *' "O ke ano no ia o na Hawaii. " i Ile mau manao kuhihewa keia. Ua hiki |i na mea apau ke hoano hou iaia, ke jmakemake. Ke hoopau i ka hoomau.aua j ma na mea ona i maa, » i kuluma mau I Ina ua maa kakou 1 ka uhauha. ka I hooniaunauna; o ka kikon wale no e | hana ai, o ka hoopau ae ia ano. a hana I a hooniAamaa aku ma ka hana oi ae, oi;\ hoi ka hooniakaulii. H« hewa ia la ī I Ona hemahema, na kina*tina r u o ka- , !:ou a'u i hoakaka inua ae nei, ma keia jmau helu mua, oia na mu ai laaii, na | ponalo e hanaiuo nei i ko kakou holo- , mnii, na mea nana e kaoui iiei ia kakou ihiu-e. I IMiea kakou ? E maliu ipai ana anei? j Kia kekahi mau huahelu no kakou I e moouoo ai. Ka ula ana &ke kala ke ! īi'alama ia me ka haule ole. Ka huna- | huna lii ke malama ia i kela ame keia .!a uo kanalima makahiki e ulu ana ia j a mahuahna penei: I Na La Apau Ka Loaa ! Uookahi Keneka $ jilapaumi 4,750.00 1 [Kenikeni 9,ō04.0D | llapa-ha . t9.006.00 | Pikolu kenikeni 28,01J.00 • Eha Kenikeni 38.0] 5.00 [Hapalua 47,320.00 I Kono Kenikeni 57,024.00 [ Ehiku Kenikeni 60.528.00 • Kwalu Kenikeni 76,032.00 I Kiwa Kenikeni 85,537.00 t Hookahi Dala 475,208.00 I Ina e haule mai malalo na makahiki e malama ai, alaila e enii mai ana no. Ie like me ka ratio pololei. | Aole au e a'o ana ia kakou e a'o kakou i ka puni waiwai e paulele ko j kakou naau maluna o ka waiwai, aka ( ua hiki ia kakou ke hoomakaulii me ka j puni waiwai o!e. ■ C. W. KINXEY. | Ma ke kakahiaka o nehinei i lawe , a * ai he Kepani i ke ola o kana wa- | h ; ne mawaho o Moiliili ma ke ki ana • iaia i ka pu, alaila lawe maoli ae la Jno i kona o!a iho, ma ke ki ana no f ekoUi manawa.

I , I | l"ft hoololiia ka manawa halawai o' Ikn Ahahiii Enanelio o Mani mai k<t | ; la 27 mai o Maraki a i ka la 26, ma ka : ! hora 2 p. m. O ka Ahaīuu Kula Sa- i bnti ma ka hora 3 p. m., a o ka Akn-1 hai C. K., raa ka hora 4 p. m 1 Hoko o na ha!e o na lunainakaainau:> | ma ka Poakolu nei i waihoia ai ka Bil;i Kohō"lialoka o na Wahiue ma ka pap.». i manmli o ko aponoia ana o ka hoik#; | a ka hapanui o ke koniite hooko)oko)o. 1 j He bila keia i hookomoia ae e Luuaniaikaainana Kupihea.