Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 34, 20 August 1915 — MAI HOOKUU I NA KAIKAMAHINE A KAKOU. [ARTICLE]

MAI HOOKUU I NA KAIKAMAHINE A KAKOU.

Mr. Lunahooponopono o ke Ktiokoa, wolina ]iu kaua: —E oluolu hou mai kou ahonui c hookomo iho ma kahi kaawale o ka kakou hiwahiwa i keia mau wahi hunahuna w*ai meli, e kau keliakeha ae la maluna. K oluolu mai e kuu lahui oiwi e hoo_ kij»a aku hoi i keia mau wahi manao c I»oloai nei imua ou e kuu lahui oiwi alolia, oiai o ka mea kakau ke hoomaopopo a nana aku no keia nohona o kuu lahui ea, e hoea>o mai ana paha ka hooko ia o na olelo, aole ka e piha ke kanaiima makahiki e nalowale ana keia lahui Hawaii. Ke hoomaopopo nei ka mea kakau me he la lie olelo keia rio ka manawa i inaopopo ole kona nookoia ana; nolaila ke waiho aku nei ka mea kakau i keia ninau ano nui na kuu lahui aloha e kaana nona iho, oia hoi, e ae anei kukou e kuu lahui e hooko ia keia olelo, oia hoi, aole e piha ke kanalima makahiki e nalowale ana keia lahui?He olelo keia i lohe ka mea kakau he umi-kumamalima mak&hiki i hala ae nei, ua like me kanakolu.kumamalima makahiki i koe ,e ike kakou ika hool'oia o keia olelo, a 'iooko ole ia paha. 0 keia mau olelo ea, aole na kuu lahui oiwi, aka, na na makamaka haole 110 keia mau olelo, a ua kakooia keia olelo e kekahi no o kuu lahui oiwi, e hahjti ana ma|jope o ua makamaka liaole. E alakai ana o hana eliko me ko lakou makemake, a ua lohe kou mea kakau i keia ano olelo iloko o na wa kalaiaina o ia mau inakahiki i liala hope aku la.

Nolaila na lana mai la ko'u inanao, no keia olelo ano nui, a oiai ina e ae «1)1 a kakou e kuu lahui aloha, e hookoia keia olelo ea, alaila auhea iho la kakou aloha aina i.ko kakou aina kulaiwi nei? E oluolu inai ka mea heluhelu e hoakaka aku ka mea kakau i kekahi mau kumu e hookoia ai keia olelo, a oiai keia 110 na kaikamahine a kakou, n:ai hookuukuu i na kaikamahine a no na hana lealea o keia ao mamuli o .xa ike maka o ka mea kakau a lohe no hoi. A ike no hoi maloko o ka nupepa 110 keia pilikia o keia lahui, ma o na kaikamahine ia a kakou, i keia ano hoowalewale helu ekahi tna ke ao nei, oia hoi hulahula haoKi, oiai 1 ka wa paha i aha mai ai keia ano hula i Hawaii nei, aole paha e ukuia mai ka wahine i hookahi hula ana no ka hapalua, ina umi hula ana o ka po, ua like ia me elima f'ala, hauoli ka manao o keia wahine, a i ole kail<amahine paha, a ua hoomahui ia mai keia ano uku ia 0 na kaikama. hine e hulahula, e keia ano lahui Pilipno, a mai keia lahui i hoala mai ai na mahik-o e kukulu i mau hale hulahula, i hana ole ia e na hui mahiko keia alio' hale. 1' kona wa i hookumuia ai ma Ha•.vaii nei, oiai o na limahana o na mahiko ia wa he Pake, Pukiki, Potoriko, Rukia, he mau lahui puni ole i keia lealea. O keia Pilipino hoi o ka lakou lealea keia, o ka lakou (lala ke loaa, mai ko lakou hana ana malalo o na mahiko e hoolilo ana lakou no ka paa lole maikai loa, o ke koena e malama ana no ka po hulahula i loaa na kaikamahine a ka. kou, no ka uku o ka wiliwili pakana ana he hapalua, a oiai o keia pilikia ea mai ia kaua aku no ia e kuu lahui, oiai o na lahui like ole e hoo{»iha ia mai nei e na hui niahiko i ko kakou a>'-« kulaiwi ea, hc lahui maikai no kalii, o kahi uo lioi he ino, e kau ai ka weli ma ke alahele, oia keia Pilipiuo, no ke ino no o na helehelena ke nana aku, a ua ike kakou' ma ka nupepa no kela poe Pilipino i powa ai i kela oliana ma Kauai, a ma a wahi no a puni ko kakou Teritore nei. Kia nae, ae aku i\o kaua e ka makua e hookuu i ke kaikamahine e hele i ka po o hulahula me keia lahui i ikeia, a lohe no hoi i ko lakou moolelo ino. Ma ka la 5 o lulai, ina Honokaa, hui aku la au me kuu wahi kaikuahine hanauna, ninau aku la au, "pehea oe me kau oliana ?" Olelo mai la no hoi kela, "He maikai," a hai pu mai la kela ia'u, o kahi kaikamahine a kaua e mare ana i ke kane, ae aku la no hoi au; ninau aku la au, "Ehia na makahiki?" (l!a maopopo no ia'u, a ua lohe niua au i ka moolelo e pili ana no ke kaikama. : hino), ua pane pololei mai no ua wahi kaikuahine nei o'u, "He 14 makahiki," oia k.o'u wa i pane aku a.i "Opiopitr inaoli, pehea oe i manao ai ua kupo'io no ka marc ana?''' Olelo mai la kela ia'u, " Ua lalau ke kaikamahine. •" Ninau hou au iaia, "Pehea hoi i lalau ai?" "I na po no paha a inaua e heie ana no hoi i ka hulahula i Honokaa nei no hoi i Paauliau no hioi.'' Olelo aku la au i ua wahi kaikuahine nei o'u: " Pilikia maoli kou ae ana, e heJe aku i ka hulahula, a heaha ka pomaikai i loaa ia- olua no ka hele i ka po no ka hula-; hula? Oia ka wa a ua wahi kaikuahine nei o'u i noke mai ai i ka ohi i na pomaikai o ka hulahula. I Honokaa mai\ka hora 8 no lioi a ka hora 12 o ka po, he umi dala a oi, a pela no i uka nei, auOane 15 dala ka loaa o ka po, he iuau wahi liora wale uo loaa keia mau daia, no-ka lealea. • - Nolaila ma keia maii olelo i hoakaka ia ae la maluna ea, e hoomaopopo iho ai kaua c* ka mea heluhelu, o na alahele keia e n'alowale io ai ko kakou lahui ofwi mai ko kakou aina kulaiwi aku, mamuli o ka hookuu o ua makua i na

kaikamahine a kakou, e puni ana i keia tlala hoowalewale a • keia lahui i ike maopopo ia ke ino ,ame ko lakou moolelo, a oiai no hoi he lahui puni wale no kakou, mai kinohi loa mai no, eia no ma Hamakua nei kekahi mau kaikamahine opiopio ua hapai i na Pilipino, aole i mare, a ua mare nohoi kekahi, a ina no paha e manao na niakua e mare na kaikamahine i na lahui e, ua oi aku paha ka mare ana i ka haole, Pukiki, a ; no k'a mea eia ko kakou poe keikikane ke mare nei i na kāikamahine o keia mau lahui, aole no hoi he mau hana ino, e kau ai ka weli ia kakou e kuu lahui oiwi. I keia lahui e mare nei ka kakou poe keikikane, hui pu 110 hoi paha kekahi mamuli 110 hoi o ka maemae o i!a , helehelena o keia mau kaikamahine o keia lahui e mare ia nei e ko kakou poe 'keikikane, a 110 keia lahui ea, o ko lakou mau kaikamahine, aohe no pana e komo ilio ka hoihoi o ka kakou poe keikikane i na kaikamahine o keia lahui. Mai ka nana a,ku i ko lakou mau he_ lehelena iloko o ka huina he 100 kaikaniahine Pilipino, ehia la i komo i ka helu ma ke ano maemae, pela pu 110 me na kane? K oluolu mai kuu lahui oiwi i loaa na manao laula e pili ana no keia niuau ano nui o ka manawa, e hoakaka qe iuiua o ko kaua lahui aloha, mai na mea i koe aku i ka mea kakau, oiai he lehulehu na mahele e hoakaka ai na manao maluna o keia ninau, a he ninau pili lahui keia. A ko waiho nei ka inea nona ka inoa malalo iho i keia mau manao nau e kaana j)ono iho, o na manao no hoi i liu hewa ea, e oluolu 110 hoi e opu alii iho ,a o na hoa oiwi manao haiki ea, aohe no o lakou kuleana ma keia ninau, no kahi manawa aku, ke ae ia mai e Mr. Lunahooponopono o ke Kuokoa. Ke haawi aku nei i ka'u hoomaikai i' ka Lunahooponopono a ka 'hiwahiwa, ame na liinahana o kou papapa'i ko'u welina. Me ka haahaa, CHARLES K. THOMAS. Waipio, Augate 14, 1915.