Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIII, Number 34, 20 August 1915 — IKE HOU I NA MAKA O KUU ALOHA. [ARTICLE]

IKE HOU I NA MAKA O KUU ALOHA.

E Mr. Lunahooj)onopono o ke Kuokoa, welina oe ame au mau keiki o ka papa pa'i?—E oluolu oe e ke Kilohana Pookela ,e ae mai i kauwahi kaawale o kou kino lahilahi, i hoopumehana aku ai au ma kou p.oli nahenahe, a e hawanawana aku nia kou mau pepeiao, i kekahi maumea hou o kalii i kapaia "Ka Aina o ka Ehaeha."' Ma ka hoomaopopo ana a kou mea kakau nei me lie mea la ao!e ia he aina o ka ehaeha, aka, he aina o ka maha no ka poe i loaa i na iiaawina koikoi a ka ma 'i lepera. Ua haalele ilio kou mea kakau nei i ka lai o -Kou, ma ka īa 3 o'Augate nei, 110 ka hetc ana e ike i ka mea poina o'le a ka puuwai, a na ka wahine aukai na" a Mikahala i lawe aku ia'u ame kuu hoa alo ehukai, kiiu keiki, a ike i maka o ke aloha. l'a maikai no hoi'kei& jolo ana, ifo ka mea, ua hainau na ale ahiu o ka moana, a ho naluniaiie hoi ka makani mai ke kukulu akau mai. liookahi no hewa o ke kakakii loa o ka lawe ana a ka pailaka liaiku ia makou mai Laliaina aku a Makena, a mailaila ae au i ke kai o Kealaikahiki a ka pali o Kaholo» a ila. ila kahi i- hoaumoe ai a ka hora 1 o ka wanaao Poaiia, a mailaila ae ka motio pololei aua no kajii a ke aloha e kau niai ana na maka o ku ike mai, a ua hookoia iioi ia mau iini ana. I ke kuu ana aku o ka heleuma i_lte awa o Kalaupapa, ua hoihoi ae la ka puuwai, no kn mea, e hui aku ana hoi me ke aloha, a e kukakuka like ana hoi i ke auo o ka noho ana, a pela wale aku. Aka he mea e ka hoonaukiuki, oiai i ka wa i pae i uka, ua lilo akii la makou malalo o ka mana o na makai, a lawaia aku la a hookomoia iloko o ka hale i hookaawale ia no na malihini, a malaila makou i noho ai i na la ehiku ame na po ehiku, a ma ke kakahiaka o ka Ia 12 i hanlele aku ai 1 ua aina la i kaulana no ka "ehaeha." Ile'hale keia i hookaawaleia no kapoe nuikamaka, a ua lawa hoi no ewalu a. umi paha poe e noho mau .ai ilaila me ka pilikia oM. Ua lawa i na moe hao anie na pela anie na kihei moe no lioi. L T a hoolakoia no hoi me na kapuahi aila mahu, na ipuhao ame na pono e ae no ke kuke ana. He hale nui akea no hoi keia ,a ua kapili hakahaka ia hoi oluna o ka paia, a no ia mea ua oluolu maoli ka moe ana o ka.po am6 ka luana ana 0 ke ao. Aka, aia niawaho e hoopuni ana i ka hale o makamaka, he elua mau pa o ewalu a eiwa kapuai paha ke kiekie, a he eha kapuai paha ke kowa inawaena o laua ;a ua hanaia hoi ke pi_ ne e hiki ole ai i kekahi ke hookomo i kona lima maloko aku a mawaho mai paha, a o ka makai wale no ka mea naua e wehe i ka puka pa. Iloko o keia liale ame ka pa makou 1 hoopaahaoia'i no na la ehiku ame wa po ohiku, me ka hana oolea ole. Aka mai manao mai uae oe e ke Kilohana ame ka poe heluhelu, he mau hana hoopilikia ]>aha ka i hanaia mai maluna o 'makou. Aole Joa pela; no ka mea, aole paha he M.oi i loaa iaia ka hauoli maluna o kona noho alii elike me ka hau_ oli i loaa ia inakou ma ka uoho ana iloko o ia Ua hanaia no hoi he wahi ike no na makamaka ame na ma 'i, ua kaupale ia nae me kekahi aniani, eiilee no lioi me ko kai o Puuhale.

Aole paha a 'u ihea ano nui e kamailio Jui no'u iho ame knu aloha, no ka mea, ua ike aku la no iaia he; niaka a ho maka, a ua kainailio he waha a he waha, koe wale no ka puili ana mai i ka ]»oli,' no ka inea, ua pale ia mai e ke anTā,ni. Aka, iloko o na minute mua o ka nana ana aku a nana ana mai, ua nipoa iho la maua c na kulu waimaka eloelo a ke alolia, me ka lei aloha pu no hoi a maua, a i ka inao ana ae o ja mau haawina aia ka la he hauoli a he minoaka ana mailoko lilo māi o 'ka puuwai. Ua kuhikuhi mai Ja ke "kokua" i na moe hao ame na*pela, ame na kapa moe,' ame na lako kuko, a pela hoi i ko maua mau koa o ka hele pu ana aku, he lede no ]{& moku])uni la, me ka mama o kana kane i paa aku, ame ka lh.ua kai. kamahiiie uuku. Hoopono]iono iho lav-i kahi "home" ame na wahi meaai a waiho, hoi aku la a ma ke aniani nana aku la i na maka 0 ke aloha, me ke ake nui ana 6 loaa he walii hakahaka iki iloko o ke aniani, 1 loaa hoi he wahii muki ana, āōle nae ])ela. Aka 'nae, mai ia la mai ahiki wale i ka haalele ana aku ia Kalaupapa ua hoohilii maqli aku no ka naau i ua aina la. He oluoiu liiaikai ke' ea aoie ka noho ana, a he manaoio ko'u ina ia'u ka mana ina ua hoololohe aku la no ilaila. I kekahi mau ahiahi 4iiai, ua hele niai la ua kileo kani o Kalaupapa e luana me makou nui ka hoonanea ana me na leo mele ame ka lakou mau* mea kani, a. he ku no i ke aloha ke hoolohe aku i ka lakou mau mele i haku ai e pili ana i ka hookaawaleia ana mai ka ohana mai amej.ka noho ana ma ia aina. - He walohia ke kau ana o ka olelo, a he olu a nanahe lioi 'ke mele ana. . • ' sifa ka po o ka Ppalua, Augate 10, ua hoea mai.la na k'eiki o ke kalapu himeui o ka Bay View Home, i alakaiia" e Mr. MeCean. He poe keia i hooneleia i ka ike a'ka maka, a o ka lakou apo ana aku i na himeni hou owaho aku nei, ma

ka hoolohe pepeiao wale no, aka, ua like ko iakou mau pepeiao me na pahu olelo, ka ume ana aku i na mea e kamailioia ana iloko olaila. Ua mele mai lakou i na himeni hooni puuwai, na himeni lioalohaloha 110 hoi, a he ku i ka nani ame ka mahalo ko lakou mele ana, a ina no paha iwaho nei a e hookuku ae me ko. waho nei mau kalapu himeni aole no e nele ke ku i ka ii, no ka mea, "ua kohu hone io no a Anapau." I Ma ke kakahiaka Poakolu, Augate 10, ua hoi ae la ko lakou makua a lunanui no hoi o Kalaupapa. I Honolulu nei oia a hoi ae a pae ma Kaunakakai i ka po a ua hoihoi pu ae oia me na kii 0 na hana o ka la 4 o lulai iho nei i malamaia nia Kalaupapa. He mau kii onioni keia o na hana heihei ame ka poe holo pa-u, a ua hoikeikeia iloko o ko la_ kou liale hoikeike kii, a i ka hoolohe aku i na ma 'i i ka hooho mai me he mea la piha lakou me ka hauoli. He hiki no ia makou ke ike aku ia lakou, no ka mea, aia no keia hale nia ke kua koke -iho no o ko makou hale. Ma ke kakahiaka la Sabati, Augate 8, ua malaina na hoomana like ole i ko lakou mau halawai ma ko lakou mau lua-kini-'pakahi iho, a ma ka auwina la, ua hele mai na hoahanau o ka Ekalesia o ēsu Kristo o ka Poe Hoano o na La Hope Nei a ma ke kua o ko makou hale, ma kalii kokoke i ka hale kii onioni, malaila makou i malama ai i ka hala. wai, oiai he poe hoahanau wale no hoi makou na malihini i komo aku, no ia Ekalesia. Mawaho mai no hoi lakou la a maloko aku nei jio hoi makou o ka pa. Na Abe Paaniani i malama ia halawai, a ua haawiia mai ia makou ka hoike ana aku i na mea hou ame na manao'paipai no hoi. I ka nana aku i na makaainana o Kalaupapa lie poe mikiala maoli lakou m.i ka hana ame na 'mea e pomaikai ai ka neho ana, a i oi aku no hoi ka mikiala ma kekahi o na oihana kaliiko a ke kanaka Hawaii oia hoi ka lawaia. 1 na ka_ kahiaka nui apau he mea mau ia'u ke ala,ana a liele aku a iluna o kalii aleo mahope o makou ,a malaila e hoonaneu ai i na ea huihui mai ka hul'i o Kala. wao mai, a ia wa e maalo ai ke kanaka lawai'a mikiala me kana hinai i piha 1 ke aweoweo, a e lawe ae ana e kalewa ivyae.na o kona mau hoa ma 'i, a me ka poe lioi i oi aku ka nawaliwali mamua o kona. Aka nae ua haiia mai no aia no kekahi poe i kokoke ole aku ia Wilimana, a o lakou no ka i haha poele i ka papai o Alamihi. Aia malaila kekahi hapauoa piha naauao maoli a'u i ike ai, ame ka liooika ika pu no hoi ma ia oihana lawai'a. He elua ona mau waa lawaia. O ka mua, he waapa no hoi elike me na waapa e ae, i.lako nie ke kia, ka pe'a, ka aniani, koe wale no he miomio mai hoi keia, a ua like me kekahi o na moku luu Kelemania o ke ano hou loa, e hoJaj»u mai nei iwaena o na aumoku kaua Pelekane. O ka lua he mau wahi waa kaulua, i hanaia me ka noeau. He hiki i keia, mau wahi waa kaulua ke luu, aka, o ka pii hou ana mai he ano ulolohi. Haalele aliu no au ia Kalaupapa e luu ana no ua walii kaulua la. Ina paha o keia noeau % i ke au o Kamehameha, o ka lilo koke no ia i A(limarala no Molokai, a i Ilaku maluna o na kai hanupanupa 0 Kalawao ame Kalaupapa. O ka pili. kia paha, o ko ka Haku Nelekona kina ho muumuu ma ia lima, o ko ia nei hoi, he hapaku'e ma ka wawae, a ua like me Pueokahi i ke alo o Kaihalulu. Ua uui loa paha keia kualehelehe ana, e Mr. Lunahooponopono, aka he wahi mea iki koe a o ka pau no ia. Ma kou helu o kela Poalima aku nei ,oiai au e lualai ana ma ke Kalana-i-Hauola, ua heluhelu ia mai la ia'u "Na Huuahuna Meahou o ke Kahua Ma'i," a ua ike iho la nohoi i ka oiaio o na mea i kamailioia e pili ana no ka hualeai a John Maipinepine Esq., oia hoi ua Esq. ae nei ka! Ho mea oiaio, i hiki aleu oia ilaila n 0 ka ike ana i na maka o ke kihei pili o na '' po loloa o ka hooilo," a 1 ike mai hoi i na maka o ke keiki, ia Keliipuaokahonehone, mainua o ka hoi ana aku i ke kula, aka, e oluolu mai ka mea kakau "Na hunahuna," aole me na maka nunui o "J. M. Esq.", a ka me ka maka liilii no elike me kuu mau hoa makaainana o Kalaupapa ame ko kuu A<limarala no hoL Ina paha hoi he inaka nunui, nawai hoi e noho ia oloko o ka halepaahao me na pa pine papalua he eiwa kapuai ke kiekie. O ka'u pule mau no i ke Akua, i mau maka liilii iHee ko'u, a aole i maka iiunui, he ahe. wa nae. Ua ike iho no hoi paha o Mea Kakau i na maka nunui eha i lele ae ai ; mai ka moku no a ke kaa nolu o Huleilua, o Kalawao ka ihu, a i ka lakiapauki ana ae puni o Kalaupapa. Ke ike la oe! A<ke paha kaua e kokoke aku ilaila. poko o na la apau a 'u i uoho aku ai malaila ua hoopiha mau ia kuu naau i ka eliaeha, aole no kuu puuwai poina ole, no ka mea, ua hoalii mai ka mauaolana maluna o kona mau hiohiona apau aia 110 he wa e hoohui hou ia ai oia me kana mau mea i aloha ai. Aka no ka hapanui aku o kuu mau hoa makaainana maka liilii, aoloyu manaolana. A no ke aha la? A.ohe o'u manawa e kamailio ai maluna o keia ninau hope i keia wa, aka, no kekahi wa okoa aku paha, ke oluolu oe e Mr. Lunahooponopono. Ina he mau mea kekahi Inaanei e hoowalania ana i ka naau, e oluolu e kala mai ia'u, no ka mea aole loa oia ka lia ana a n?i puuwai. Ke hooki nei au me ke aloha nui i o 'u mau hoaloha o .a he hauoli'