Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIV, Number 45, 10 November 1916 — HALEHANA AME MAKEKE O NA MEAAI HAWAII. [ARTICLE]

HALEHANA AME MAKEKE O NA MEAAI HAWAII.

(Hoomauia.) Nolaila, e hoo"mo'aia kekahi o keia mau mea ulu i ka wa e noho wale ana, a i ka wa e makemake ai, a e makaukau i na wa apau, p6la e pono ai; e hoopau kakou i na mea hoopau manawa wale, a e nana nui ma kahi e pono ai ko kakou mau ola kino, ame ka loaa aku o ke ola loihi, e loihi na la ma keiā hoiiua, o ia wale no ka iiui hookahi o ka lahui ilōko o Kristo elike me kakou ka lahui Hawaii ake maluhia e ola nei iwaeaakonu o ka moana Pakipika. , O na mea omamaka hou, na i'a hou, 0 ia na pili o ka poi ame kona mau ukali, e hui pu ana me na iueauiu o ke kuahiwi, na meaulu o ke kai, e laa ka limu kohu, ka ' limu oolu, a lehulehu. aku, he pakeneta hooulu noonoo ko lakou a hooikaika noonoo, e hooluolu ia ana ka waihona opn ame ka hooheiuo iuau aku i na lepo ino o ka opu ame kupalaka iloko o ka naau, he ho pena maikai ke loaa mai, aole he. kanalua ana. I*l nana i>na kanaka e noho ana ma nu lae kalmkai, mamao mai pa kauka mai, ein ka apiki, aole onawaliwali «, ko lakou mau ola kino, oolea. nana 1 na Kepuni lawa'ia, a e nana i ko l'a kou ano, he lahui ai i'a, na i'a mo'a, na i 'u maka, ua like wale no ia lakou tpa na wahi apau a lakou e noho ai, e bana ui; aole haule o ka munaw?a ux, o ; kti i'a uie na meaulu oia na menai pnnahele loa ia lakou, nui ko lakou uaauao, nui pu nie ko lakou eleu, a holomua no, ikaika ko lakou mau ola kitio; pela no kakon na Hawaii, ua papaluaia iho ko kukou oolea a ikaika ma na ano apau.

ltumu elua. Hipi paakai iiue puaā p&akai, he mau nieaai iu, e hoomo'aiu me ka luau anie kapiki. He wan meaai i'o keia i loaa riu ma;eria nana e hooliplo i ke koho a he hooulu poonoo ku luuu hana. Nana i ka naanao o nu ilikeu, nui ko lakou ai i ka puaa bame, i.na la apau ,aole,haule. Xana i ka.J*.b»i Puke, nui ko lakou ai ī ka puaa, i hoomo'aia iloko o na ano like ole, puni ka honua i ke kaaheleia e keia lahui ,a nui ko lakou holomua ma ka lakou muu lawelawe hana, i oi aku mamua o na ilikea, a he olelo «ku hiko ia, "ila ka nui akamai ka hana maalea o ka lahui hoomanamaua o ka aina pua o Kina, oia ka oi, aohe lua e like ai." 0 ka luau ma ko'kakou moolelo o na meaai, he materia hoomaemae koko kona, a he materia hooikaika kona i ka wehe ana i na mea aila oloko o ka opu, ame na mea waiawa e ae olokoy 1 jaa./kāpaia keia he meM(JI hoopjapmae kokp (laxatlve).

Nolaila, ik!e kakou i ka loina i hoo huiia ai kn.puaa hou me na ao luau a Laulauia, puaa paakai kupaia me ka luau, d pe.la e nee hele ai ka ho'onoho-, roho ana i keia mau meaai ma ke ana kupono'; o kēia kekahi o na kahua hana. nana'i kono mai i keia makapeni e kukulu i keia ahahui o na meaai i hiki e loaa na keehina mua nana e hoomakaukr.u' i buke o na mlpaai Hawaii, ke kuhikuhi o ke kanaka Hnwaii ame na haiiauna bou o keia mua aku. 0 ke kapiki' o keia wa, ua like no ia me ka hal a n .ka luau; pela me ke palula, he ;aau lauhahele kuponō Wale no keia no ka ai ana, a ua maikai ka hopena e loaa Haa i ke ola kino, o ia ko ke au kahiko; naholo wale iho no ka keiki, nunui kino, oolea, o ke palula, he meaai wale ia no ia, a he hopeua maiks»i; i keia wa, he ano hoowahawaha l ahi poē, a piikoi, alua kumu e hoihope nei ka lahui. O ka limu he mea hoonoono ai, he uleali no ka i'a, he mea i-oonoono i ka i'a aiwaha, a he mea Loonaha ma kekahi ano, ma ke ana kuj ono e ai ai, alaila pono. Hana Pau Ole Eia no ke nee nei na hana imua, ollke me ka mau. a eia no ke hoomauia ;iei ka n'oii" ana i-na mea* apau e hooknponoia ai ka hana an'a ame ka lioo iiua anā i na meaai llawaii. Pela ka ioaa ana o na loina e hooloihiia ai ka maikai ;© na meaai i ukuhiia iloko o na omole elike me ke kai ina, inamona, limu kohu, opihi, a he lehulehu aku na niea i .niakemakeia. * ' ' . Ua mnkaukau na imu nunui kalua o im meaai, a .ua pau pono na niea pili i na meaai kalua., Ua holopono na haaa apau: pili i na pukini* like ole a'ka-Ha<Vaii, a ua faik» īoa e. makaukau i.ka Tva pokote loa, ina leaa mai ke kauoha. Ua.maalahi nB. mea .knlua mamuli o l kft<lo!aa ansilie'.lointt anO hou loa i loaa ole i ke au kahiko, a ua like nO ka mai-J\-ai ami' ka oi ioa ae o k-a ono a hikiwawe loa ma'ka hoomakaukau ana, h<tfe uloloii. • • Hookahi «iipu ua lawa ia no na mea kalua apau, aole pāpalua ka hana, aole ,ho niālWl&u. ldlf(ile,hu wale elike me ka maamau. ā aole he tnau hoonui lilo waie, elike me vra i hala. na hana o kji make-ke-a, ke hjiokoia nei na kauoha a na inākamaka," lee pii maU nei ka hana i oa la »paiya eia ke Tvaiho nei he mau kauōha lehulehu no na mea kalua, a ina loaa koke mai ka aponoia o ka palapala hoohui, altyla, e loaa koke ana na kaa nunui nana e halihali na kauoha apau apuni ke .Kalana o Oahu nei; e lawe ana kekahi o keia mau kaa he mau oma hoopumehana meaa.i, a ua hiki e kaahele no 96 hora me ka mau o ka inpikai o na meaai; he mau keena waiho meaai kona a 6a hiki e hali i hoo-

kahi tona, a ua like me kekahi makeke nui, e nee mau ana keia ma na wahi apau mawaho ae o ka makeke kumau, a e hoopiha mau aku ana ka halehana i na lako meaai Hawaii apau i kela ame keia manawa, a e lawe ana i na kaujoa no na lala paa mahele o ka hui,, a pela me na hoaloha e ae apau o keia kalana, a o na meaai o ka papa ekahi wale nu ke hanaia a hoolako aku, a e hoike akea ia ana ka lawelawe ana o t;a meaai i hiki ai i ka lehulehu ke ike i ke kulana maemae maoli' o na mea paahana apau e hoohana ana i na lako meaai no ka pomaikai ame ka palekana o na oiwi Hawaii. Iloko o ia wa, ma ka pule mua o ka mahina o Xovemaba ae nei, o ia ka manawa e hooneeia aku ai keia kumuhana a e hoeiniia ana ke kumukuai o na meaai Hawaii liko ole, a e kauia ana ke ana waiwai kupono e hiki ai i na ohan»iHawaii ke kuai me lea makepono lofl -he mau .pakeneta $ 4 pā'a inahele kuleana o ka hui i kela ame keia mahina, me ka lawa o na hoolilo i ka ukuia. Ma ke kuike wale no na lawelawe hana ana a keia liui o na kanaka Hawaii, aole keia hui e hookomo nna iaia iloko o na aie, e ukuia na hila vpau ma ke kuike, o ia ka rula..

Ke hookoleiu nei no ka o ka makeke elike no me ia i e a'u no nn niakahiki lehulehu i kuahope uku, a uu . hauoli no hoi nu ke hoike akea.aku, o ia hoi, ua nui na hoahiman. uine iia inaknniaka i haawi mai i na kokua i keia hnna nno nui, mai Hawaii a Kauai, ke hoohana nei au i ka-hanh' i kakooja mai e lakou a ua kanalua ole au ke olelo ae, ua hiki mal i ka mana . wa e onipaa lon ai kein hana, a ili aleu i ua lmnaiina hou oniua n nu ka. hulihia uua o Hawaii e pau ai kona hoohana uua. Ma ka la 2 o Novemal»a ae nei e loaa aku ai ka hua mua lon o ka hui o nn Hawuii elike wie nu hoakuka mua, u pe la i kela amo keia la elua i na muhina apau. O ka mahina o Dekemaba ae nei, o ia ka helu kiekie loa, no ka inea e pa»* palna nna na kauoha, a e hoohana ana ka po ame ke ao. Lehtilehu na lakoai i makemakein no na hotele a pela me na ahaaina nui. Lehulehu na lala o keia hui i makemake e hoounaia aku na pukini Ilawaii anie na ono e p e > a e hookoia ana nie ka hoohakalia ole. ,Na mea ulu i makemakeia no ka hui. hoouna niai ('. O. D. l'ala (sweet po*£to), kukui, (hua). kalo, maiu, ulu, luau, kuawa (hana kele); halakahiki, pia Hawaii, niu haohao, niu 00, pea (alligator pears), panini (leeoleeo), poh» (hana kele), kope (hanā .svrup), He-i (hana keie), ti i»oot (kaluaio), koookoolau (hoomaemneia u i ole olani lu ip). Nd Blpi, Puād ome I'a Hipi (<lre.sse<l), puaa ((lresaed), puau paakui, puua ola (nui u liilii), ukule maloo, opelu "««100, heo maloo, opilii (hou), opihi < v *. j), liniu kolui, kalaole, opae (toalOo), oopu nopili (miko), (iopu nakea (niiko), oopu nnkea (ola),. hinana. (r.ohulehu na mea i leoe a oili hou aku.) J)AVID M. KUPIIIEA, rereHiclena a Lunahoohana Hui Makeke. o na T\reaai Hawaii, Honolulu. , ♦♦♦