Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 2, 12 January 1917 — PAU OLE NO HOI KA EPA O KA POE MANAOINO, A HE A'O HEWA MAOLI NO. [ARTICLE]

PAU OLE NO HOI KA EPA O KA POE MANAOINO, A HE A'O HEWA MAOLI NO.

E Solomon Hanohdno, Aloha oe:—Eia hou mai no ua hana a kaua na Jessc : Uluihi mai no, na ke kanaka naauao j loa ma na ano hoopunipuni like ole, a j he lua ole o ke akamai i ka mahelehele ana iaia iho (kona kiuo) a elua mahele, nolio kekahi kino ona i ka apana 4 me kolaila hakukole ana, a nihi ae nei kekahi kino ona a mauka mai o Kalihi, mahele 10 o ka Apana 5, hoikeike mai ana iaia iho ua loaa ia ka i ka ma'i (maka'u honua) he anu maeele, ua hele a naka haalulu ka papa auwai a opili «a wawae iloko o ke kamaa, a opa'ipa'i na kuli i ka ulu ae o ka maka'u o loaa ka keia mau dala e manao ia nei naa ka bona aie, loaa ke dala polokika a keia papa lunakiai ame ka Meia no keia kau koho baloka ae e hiki mai ana. Auwe no hoi ka hohewale o Uluihi e! Xo ka maa no paha o keia poe alakai 0 na Demokarata i ka hana mau pela 1 ko lakou wa e noho mana ana, o ia no ia e maka 'u honua nei o hana aku keia poe (Meia ame na lunakiai) elike me ka lakou mea i hana mua ai, o ia ka mea e hooikaika loa nei e hoolilo i na alahele lioopomaikai i mea ole mamuli o ke kauoha maoli ana i ka poe mana koho baloka mai koho oukou i keia bona aie o $480,000, o piha nuanei ka umeke i ka poi, a kaa ka hale hoolimalima, a loaa pu hoi me na wahi awelu lole, o ka wahine ame na keiki, e hoonuinui ai me na manao hooweliweli i wahi e maka'u ai na kanaka apuni aku i kana mau alakai ana; aole paha e ole ka puui aku i kau mau a'o Jiooj)ololi ana! Eia na manao kohu ole o Uluihi o ka hooweliweli ana mai nei i ka poe mana koho: "E na mana koho, mai no kakou a. koho i keia bona aie, o kau auanei keia pilikia maluna iho o ko kakou mau hokua ponoi, na kakou e auamo, a auhau papalua ia mai kakou; ehia mea aloha ke holo keia bona aie o kakou, •io ka mea pilikia o ka poe ilihune; he wahi apana aina liilii me kekahi pupupuliale, e auhau papalua ia mai ana; a

i ka biki ole ana ke hookaa e lele ana oe iluna o ka lewa me lie manu la." O keia na olelo a'o a Uluihi a oi wale aku mamua o keia. O keia a'o aua a Uluihi kekahi a'o hilahila ole i lawe ia ae imua o ka lehulehu maloko o kahi awelu nupepa a lakou i kapaia he Aloha Aina, oiai aole loa he wahi kahua i hana mua ( ia o keia aupuni hookahi no, nole loa hoi he mau helehelena, a i ole kii paha i hana mua ia ma ke ano lioopilikia mai i ka lehulehu mamuli o na bona aie mua i hanaia, he oki loa ma na ano apau, aka nae, lawe mai nei o Uluihi i keia la i -nau a'o lalau ana i keia laliui kanaka me ka manao paha ke noho naaupo mau nei na kauaka Hawaii elike me ko ka wa mua. E na mana koho npau e noho ana ma ka Mokupuni o Oaliu nei, kahi i kuleina ia e keia bona hoaie dala. a kaa loa iku hoi mawaho apuni keia paeaina, eia mai ka'u a'o ana ame ke kii a kahua 0 na mea i hana mua ia o keia mea he bona hoaie dala no keia aupuni hookalii no, a ma ka inoa ka loli ana. I ka wa mamua e noho mos ia ana keia aupuni mamuli o ka nele hiki ole ke hoolawaia na hemahema pili aupuni, ua ] hookomo ia aku keia aupuni nei no e na kuhina i apono ia hoi e ua hale kaukanawai elua ame ka moi e noho anh 1 ke kalaunui ia wa, no ka hoaie ana iku i ka bona aupuni i ka mana nui > Amerika, a pela i hana mau ia ai ahi<i i ke kokoke ana i ka umi miliona a omi mai paha, a i ka hiki ole ana ke uku ia ua mau dala la, heaha ka mea i ikeia. I ka wa pono ua komo mai a o Amerika a paa ae la i na keena j aihana ano nui o ke aupuni, no ke kule- | ana ana i kuleana ai ma ke dala, o ia ka lilo o ka hale dute, ka hale leta, I ame ka hale aupuni, ame kekahi mau wahi e ae, a o ka ninau hou no ia oe | e Uluihi, Owai ka poe i auliau pa iwa- j kalua ia? Manomano no hoi kou hoopunipuni. Ke a 'o ia mai nei paha oe e kahi manu aloha? Mai ke ku ana o ke aupuni Teritore J īhiki i keia la, mamuli o ka lawa pono ole o ke dala no ka hoopau ana ae i na pilikia pili aupuni, ua hookomo hou aku na kuhina me ke apono ana a na j hoa o na hale kau kanawai elua, ame na kiaaina mua i pau i keia aupuni hookahi nei no, no ka hoaie ana no i ka bona aupuni i keia aupuni Amerikti hookalii no nana i huikala mua mai na aie miliona a'u i hoike mua ae nei maluna, a ke ku nei keia liaawe liou maluna iho o ko pepeiao me he gula pepeiao la nona ka waiwaii'o he ewalu miliona dala, a malia palia o i mai oe no ke Teritore ia aie, aole no ke kalana; pololei i'o no ia, aka nae, ua hihia wale nae ke kalana mamuli o ka liemahema a na moho Demokaratā a oukou i noho ai i ke kau o 1913 aku nei o ke kii ia aku ia o ka oihana wai a unuhi mai me ka manao e loaa nui ke dala no ke aupuni kalana mamuli o ka auhau wai, me ka noonoo ole ae nae o lakou, i ka pilikia o ia kuhihewa, a o ka mea nae i ike ia i keia la, ke lewalewa nei keia kula pepeiao no ke aupuni kalana mamuli o ka hemahema i haiiaia e ka auna o ko oukou poe naauao a nona ka huina i hiki aku i ka hookahi milionn a kokoke e hapaha millona. n ke ninau hou nei no ia oe e Ululhi, Ehia

poe i auhau pa iwakalua ia mamuli o ua bona aie i hana mua iaf

I keia Ja a mamuli o ka lawa kupono ole o ke Aupuni Kulanakauhale ame Kalana i ke dala, e- hoolilo ai no na hemahema pili aupuni, i ulu ae ai ka mauao i ka lunanui o ka oihana wai ame sua e hookomo aku i ke aupuni ma 0 ka hoaie ana i ka bona aupuni, elike me ke kauoha a ke kanawai no ka hemahema o na alanui i hoikeike ia ma ka Nupepa Aloha Aina o ka la 1 o Dec., aoao 4, kolamu 1, i na paipu wai ame na sua; nolaila, ua waiho ia aku keia nonoi hou ana imua o ka papa lunakiai ame ka >leia J C Lane, a i ka waiho ana imua o lakou, ua hooholo lokahi lakou, a o ka hana wale no i koe aia ma ko kakou aoao, eia nae ka mea apiki, ku-e mai ana oe, me ka manao ino, me ka hoohiki e ana, o kou ku-e iho la no ia ahiki i ka paliu baloka, he< ulia hoi auauH, n?e aku kakou imua! Ma ka nana ana i na manao mua s kaua i ulele iho ai, ua ulu ae iloko o'u ka ha'oha'o, pehea ana la oe ke ike iho, a heaha ana la kau inoa e kapa aku ai no ka peresidena nui o Amcrika Huipuia, oiai ke makemake la oia e hookomo aku i ke aupuni o Ameiika Huipuia iloko o ka hoaie ana i ka bona aupuni, nona ka waiwaii'o he hookahl hanevi me kanawalu miliona dala, ina ua liiki ia oe ke hooloaa aku ia J. C. Lane i na ano inoa ino lehulehu, elike me kau i makawelawela ai no ka bona aie, a heaha ana la kau inoa e liaawi aku ai no Woodrow Wilson, ka makuakane o ke aupuni nui o Amerika Huipuia, ūo kona hookomo ana i ke aupuni 1 ka hoaie o hananee iho auanei ke kikala o ka lahui kanaka Amerika elike me kau e a'o hoopunipuni mai nei.i na kanaka Hawaii, o auhau papalua ,ia ka ke koho ma ka bona aio. Xo ka pono o ka lehulehu holookoa i kupono uo ke koho balota ana maluna o ka bona aie i dala e kala ia ae ai kekahi mau hemahema pili aupuni, eia ka hoike a ka Peresidena o Amerika Huipuia no ka pono oia mea he hoaie: E nana uifi ka Honolulu Star-Bulletin o Dcc. 29, 11)16: Wakinekona, Dec. 29—Ua kuikahi like ko ka Percsidena manao me ko kona aha kuhina no ka hoopuka ana i ka aie (bond iaaue) i mea e uku ia ai na hoolilo aupuni o ka makahiki e pau ana i lune 30, 1918, he hookahi haueri ne kanawalu miliona dala. Eia ka naauao hookele aupuni kaulike o na Dekomarata o Amerika Huipuia, a pehea na wahi Demokarata liilii o Hawaii neil E hoomau no oukou i ke ku-e ana i ka mea niaikai? Kolohe no! A eia hoi ka hoike a ke Kakauolelo a Puuku o ke Keena Waiwai o Ameīika Huipuia, e 'pili ana i ke ano o ka noho nele ana o ke aupuni nui, kahi a ke dala ame ke gula i hu mai ai, e hoikeike mai ana oia i ka noho aie o Ameiika. E nana ma ka Honolulu StarBulletin, Jan. 1, 1917: Wakinekona, D. C., Jan. I.—Ua hoike pili oiliana ae ke Kakauolelo a Puuku hoi o ke keena waiwai o Amerika Huipuia (McAdoo), no na mea pili dala, o ia hoi, aia ma kahi o ka $279,000,000 ka pokole o ke aupuni ko hiki aku 1 ka la 30 o lune, 1918. Nolaila, e na mana koho baloka, e pono e lawe i ko oukou noonoo a hoomaopopo i ke ano o ka kakou mea e liana aku ai maluna o na mea i manao ia na kakou e hana, a mai ae e lawe mai i na a'o hoohupo ana e noho mau iloko o ka nele, oiai ua ike no oukou apau, o ka pono o keia noho ana aia no a paa ka lima i ka hana manao ke ola, a-ka, he hana aloha ole na ka poe i loaa ka hana ke haawi ole lakou i ka lakou mau kakoo ana i mea e loaa ai ka hana a ka poe nele, Pela hoi oukou e na- niaua koho o na huli Kona aku nei, e pono hoi e oluoli. e kakoo i keia bona aie no ka pono o kekahi poe o kakou, malia paha o hiki mai he Ia e loaa ai he hana ano nui ma ko oukou mau wahi i kuleana ai, ua makaukau hoi makou uo ke kokua ana aku, a pela kakou e pono ai, a oia iho la ke ano o ka lokahi no kekahi poo ka pono i makemake ia, a pau a pau ilaila, a ina hoi no oukou ka pono i manao ia & pau a pau hoi kakou ilaila; aole hoi o ka nuha iho me ke ekake la ma ka'e o ka auwai, aka e haawi i kau mau kakoo ana no ka pono pili aupuni me ka mahalo a nui loa. Ke haawi nei au i na hoomaikni ana a nui i ka Lunahooponopono o ke Kuokoa ame na keiki hoonoho hua kepau ko'u anoai. ' Owau mau no, C. K. KEALOHA. +++