Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 11, 16 March 1917 — HE MOOLELO KAAO NO NAMAKAOKAPAOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO NAMAKAOKAPAOO Ke Ahikanana Wiwoole o Kula i Maui a o ke Koa Kaulana i ke Au o Imaikalani, ka Moi o Kauai

I ka iho ana iho hoi o ka ona o ka awa o Imaikalani, ia wa huli palaha mai la imua a kahea mai la i kona kukini ia Keaalele, i ka pane ; na mai: "Pehea he aa no anei oe e Kaaalele e hele pu me na makaula e alualu i kela akua lapuwale hookano nui wale, o ka hahai hele ana mai nei mahope ou."" "Heaha auanei ko'u kumu e hoole aku ai, no ka mea o ko'u makemake ia o ka make o kela akua, i ole ai oia e hoohalua hou ia'u, ame ka poe no apau e hele ana ma ke alaloa." 'He keu no oe a kahi kanaka hoonana nui wale, aohe ou maka'u la i ko make mai i kela wahi akua?" F.ia hoi ka pane a ua wahi kukini nei: "Ke make paha au iaia, he nani niake ana ia. he elua ona mau kino, eia paha ka ole owau, he hookahi wale iho no o'u kino; i hoike aku nae au imua ou e kuu haku ea. i nui ka mama ona i keia po, pakele oia ia'u, aka i hapa iho kona mama imua o Keaalele, ike pono oia i kona make ia'u, he ko-ie-he. a oluna o ka heiau kona wahi e kau ai." Aīa no kahi akua ono oopu iwaho o na heiau kahi i pokakaa ai, ē knkali inai ana no, o ka hemo aku o ke kukini iwaho, o ko ia la mu. mai no ia. a pau poo pau hi'u. aiia nae hoi, e hookoia ana paha ka makemake o ua wahi akua nei, aole paha. I ka pau ana o na kamailio mawaena o Imaikalani ame Keaalele. ka hoomakaukau iho la no ia o na makaula me Keaalele, no ka hele ana aku e htx>ko i ka lakou apana hana, i kauoha mai ai e Puka like aku la lakou apau, a ku ana i ka puka, ke alaalawa la ka nana ana ma o a maanei, aohe he wahi inea a ikeia aku o ua wahi eepa nei, nolaila o ko lakou oili loa aku la no ia iwaho, me ke au hele ana o na maka, e ake ana o ko lakou ike aku i ke kolohe. Ma kela manawa hoi a na makaula ame kahi kukini i hemo aku ai iwaho o ka hale, ua huli ae la o Imaikalani a i aku 1a i ka poe e noho ana iloko: "Auhea oukou e o'u mau kanaka, e moe oukou a kani kn moa kuakahi, o ka wa ia e ala mai ai o na mea apau, a kani ka moa kualua, hoomaka ka ho-a o na imu ilio, aia hoi a owehewehe kaiao, alaila e pii na kanaka no ke kii ana i ko ke kuahiwi mau lako a ku mai i ka hale nei, a pela hoi kekahi poe, e hele ai e kn i ko ke kai mau makaukau, a ku mai i ka hale nei ;alaila ke-na aku la 1 kekahi kanaka, e kapi mai i na lawalu oopu nopili a miko 1 ka paakai. i ao ae ia ma kekani la mai, ua uanii ka i'o, ono ka ai ana aku, aole hoi e onuhenuhe. Aia hoi na makaula ame kahi kukini ke noke la 1 ka huli, o ka heie ia a puni ae ana ka heiau, a puni ae ana, aole no he wahi mea a maaloalo o ke akua, a no ko lakou ku i ka uluhua, ua hele okoa aku la no lakou e huli ma kekahi mau wahi e ae, aia ka pono o ka loaa o ke kolohe, he oki loa ka hoi aku imua o ke aln o lakou me He po kalae loa kela, aohe ao kau i ka lewa lani, a ke halii la hoi ke anoano eehia maloko o ka ululaau, a o na kuluwai kehau hu i anu o ka makani lawe kehau o Kamooloa, o ia ka mea nana e hoo-pulu-pe ana i na kino hapauea o ua poe nei o ke kuluaumoe. Oiai lako ue haunaku heli ana i o a ia nei, mka a 1 kai, a iloko hoi o ka hihipe'a o ka nahele, he lohe ana ka Keaalele i ke kani īho i kekahi mea maluna pono ae ona, i alawa ae paha ka hana, e umalu iho ana keia mea nui, kohu manu, a pa-e iho la kekaln leo 1 ka 1 ana "E make ana oe ia'u e neia kanaka i keia po, kahaha, ua mihi iho nei keia la, i ka nele i kahi mea paina o ke kakahiaka, eia ka e loaa ana ka'u mea ai o oe e nei wahi kanaka ,a nui ko mama me ko ikaika i keia po, pakele oe, aka i hapa mai ko mama ame ko īkaika. make oe ia'u, aole e pakele. , , • "Owau keia o Kahuoi. ka apoowai o Ko akahala, ne keu ka hoi ko'u ono aku la i ko mau wahi onohi maka, ko wahi ihu miomlo, lie ono wale no oe mailuna mai o ko poo ahiki i ko mau wawae, aohe wahi ono ole. .... 11« I ua wahi eepa nei e noke mai la 1 ke kamailio īa Keaalele, ke mukamuka wale inai lā no ka waha, elike me ka puaa, a ke palu la ke alelo i o a ia nei. TT 1 Eia hoi ka pane a Keaalele o ka 1 ana aku: Heaha auanei. o ka hoao no hoi paha ka mea e ikeia ai, aole paha o ka haaliki wale iho no. oiai he mau keikikane like no kaua a elua. I ipake nae au ia oe e kena akua ea, he nani make ana m, he elua ou niau kino e kena akua ai kanaka, manao iho la 1 kona palaualelo, o ke kino o ke kanaka ka mea e maona ai. "Hele oe e na akua maka huluhulu ma kahi e, he ike no oe e kena akua lapuwale hokai ipuka hale i ka hana kanaka, ua hoouna mai nei kuu alii ia'u e hele mai e huli ahiki 1 ko loaa ana, alaila nepehi aku a make. a oluna o ka heiau kou wahi e kau ai, a e kaula 1 ia ai ko mau iwi i ka ua, ka la ame ka makani, a o ko mau onohi maka. e nana pono mai nei, o ka pupu la o ke awa o kuu haku, no ka mea o ka la apopo, ka la ike alii, inu mai la o ka awa a alapoho mai ko mau maka walewale, he hoononoe hoi kau, a o ka 1 o puaā mahanahana mai, hao mai ka mikipoi, lilo kela, kani ke o 1 ka īhona i»ali * ke lohe pono mai la ko mau pepeiao huluhulu ea r Xo ka piha hoonaukiuki loa o ua wahi akua nei, no kela mau olelo a Keaalele, ua hiki hou ole aku -la iaia ke noho malie, o ka anehe mai la no ia o na lima huluhulu e hopu, me ka manao e paa ana iaia ke kukini a Imaikalani. heaha la īa alo ana ae a Keaalele, hapapa hewa ana na lima o ua lapuwale nei 1 ka laau a Kekuokalani. ia hoolehelehekii. I keia lohe ana mai hoi o na makaula, aia laua maloko o ka nahelehele kah: i pee ai i keia mea kapalulu, o ko laua oili mai la no ia iwalio. hakalia 110 a ike ua wahi akua nei, o ka hoomaka aku la "° 1 Ua knlhihewa ak.wa, r o kahi kukini hookahi wale no la keia o ka hele ana aku e huli liia kela'po, o ke kumu la o kona li »aano ana mai e lalau i kona enemi me ka manao he hana maalahi la ka pepehi ana iaia a make, eia ka aole, ke mama la hoi na wawae o ke koīohe i ka holo! , . . Vlolo aku la hoi ua wahl akua nei a kahi kaawale. ku mai la ra „3 ia lakou nei. me ke kamailio ana mai i kahi kanaka kukini: "Kahaha nani'wale ko pake!» ana e kena wahi kanaka, eia ka he kokua hou ae no kekahi ou. O ko po no keia e ; pau a. oe i ka -ū īa e a'u. ina la paha o ko uhane ke hoi aku e kamailio . ko ahi, ua pan oe i ka aiia e Kahnoi, o kela mau kanaka hoi, pakele ko ola "E kahi akua lapuwale/hookano, i pakele oe i ko holo ana aku la i noho ia iho la e oe. e hoopapa me a'u. ina ua ike pono oe i na a-la paa a ke keiki o na pali hulaana, 1 ka noho pono o ka melo i k ° 'l C 'kela manawa a Keaalele e noke aku la i ke kamailio i ke akua ke noke wale mai la no ua akua nei i ka lelele ma o a maa- „ , o ia ka na makaula o ke kamailio a.a ma.: "He hana hoopau manawa wale no keia, o ka hoonui olelo. aole paha kakou 1 he]e ma. e noke aku i ke kualehelehe me kela apuwale o ka hakaka ka kakou i hele mai nei, he hakaka no lea make a no ke ola. hakaka Ka kamai) ;o ana. a e alualu aku e hopu . ke kolohe. "Ae, ua pono kena manao o olua e na makaula. e alualu ,o , , » '» i kela akua, a ka hoonana nui wale, 1 kokua 22 hoi 6 Keaalele i ka manao o kona mau hoa alo anu o kela

MOKUNA XVIII. Uoko o kela manawa, aia no ua wahi akua nei ke noke niai la i ka lelele iloko o ka ululaau, kohu pipi ahiu no Halona, hele ia a halulu oloko o ka laau, he mau hana hoohaehae wale no keia ia Keaalele, a no ke ku a hoonaukiuki loa o ua wahi kukini nei, o kona hakilo aku la no ia, a iaia no ka ike i ka maalo ana ae o ke kolohe, ma kahi e kokoke ana iaia, o ka hoomaka aku la no ia e alualu, a nona hoi ka holo, he hookahi ke alualu pu ana me na makaula. Ia ike ana mai hoi o kahi akua i kela alualu ana aku a Keaalele mahope ona, o ka hoomaka aku la no ia e holo a kahi i ku ai, huli iiou mai la ihope, a o ia ka' na makaula o ka i ana aku i kahi kukini; "£ia aku ke kolohe ke huli hou mai la, no ka hakaka ana me oe, nolaila e hoomakaukau ia oe iho, a hopuia aku ke kolohe, aole ē pakele," aole nae i pau pono aku na olelo a na makaula i ke kamailio aku, o ka paa aku la no ia o ke kania-i o ua wahi akua nei ia Keaalele, uwoki oe e pakaawili ana i o a ia nei, he hookahi no ia owili i-na iho a ia nei, o ka haki ae la no a o ka a-i, uwoki oe e noke ana ka waha i ka alala, i kau a mea o ka eha. "Make oe e na kolohe, he hookano, aole oe e pakele aku i na lima hao o ke keiki o na pali hulaana, o ka iki hawa'e iho la 110 ia la o Milolii. kahi i holo i ke mele, i ka huluhulu pale kehau o ka po anu. Eia ka hoi iliea ko ikaika ena akua lapuwale i noke ae nei 1 ke kaena? Nolaila, pela iho la no e ola aku ai oe me ke kekee o ko a-i, i inea hoomaka'uka'u 110 na po, mo-ku papa'i, i lohe oe e keia akua hookano." I kela manawa, hookuu aku nei ua wahi kukini nei i kana pio, me ka hoopuka pu ana aku i keia mau olelo: "Ike pono oe la i kau a mea oka hoonana, uwoki oe e moe malie ana £ i ke kai 6ko haku, imuia ko ola," a no ka naenae o ua wahi kaaha nei, no ia kipona ai awahia o ka iliki ana iho, noho iho la keia ilaio puhipaka, a' eia no hoi na makaula ke noho aku nei. O ka manao o Keaalele, e hoomaha oia a pau ka maluhiluhi, alaila kauoha mai i kona mau hoa; e hapai lakou i ke kino o ke akua, a komo iloko o ka heiau ia po, a oia nae ka na makaula i ninau mai ai iaia nei: "Ea, ua make iho lo anei ko hoa paio?" "Ae, ua make, a.ohe wahi mea'a onioni ae," wahi a Kaealele, me ke peku ana aku o kona mau wawae i kahi akua. "Pepehi hou ia iho a inake pono, aohe hewa o ka nana pono hou iho, he mea maikai ia, eia aku ka ole, o ka make hoomeamea, nanea ka auanei kakou i ka hapai, o ko ia la holo no ia," a hiki hou ole ia kakou ke alualu aku, a ehia ka hoi mea o k'o kakou pau niai i ka make ia Imaikalani." ' Eia no ka pane hooio aua wahi kukini nei: "Ua make oia, aole e ola, he hookahi no hawa'e a kanaka ikaika, hoolana i ka wai ke ola, a lauhili, lauhoe ka moku, make ka hoa paio, hoi hou iho ea, he hana ,ia na ke kanaka ikaika ole, hoi aku auanei ka uhane o keia lapuwale ilalo o Milu, a olelo aku i ka nui o lakou, he elua ka ona manawa i pepehiia ai, o ka make no ia, nolaila aole e kaulana ke kanaka, peia e hana ai, he hookahi no hauna o ke kaulana o ke kanaka ikaika ,elike me Keaalele nei." Eīa hoi ka pane a na makaula: "Kahaha, ola hou hoi ko hoa paio, ke pale mai nei oe ika maua kauoha! Aole i make ko hoa paio, mai kuhihewa oe, no ka mea, he koae iho kena la, he manu lele no ka pali kaha-ko." i "Heaha auanei ka mea e hooluhi wale aku ai no i ka mea i make, e waiho malie aku iaia pela, a o olua ka'u e olelo aku nei, e puhipuhi walii paka hoi paha, a huli hoi aku kakou, ke anuanu mai nei." Ei?. keia a lakou nei e noke la i ke kamailio i na hora o ke aumoe, a aia hoi lakou i ka nahele o Kaipuhaa, kahi nona ia mele a ka poe puni olioli, e noke mau ai i ke kanaenae: , I alaiia ae la e Nounou, Na'.owale o Kaipuhaa, Ka laula mauka makai o Kapaa-e,' Mai paa i ka leo he ole ka hea mai. , O ke puhipaka hoi ia o na makaula a pau, o ka hoeu a'ku la no ia o Keaalele e hoi lakou, ia wa i pane aku ai na makaula: "Nana pono ia iho ana ko enemi!" a eia 110 hoi ka pane a kahi kukini, "He mea aha ia e nana hou iho ai, i hakalia paha i ko olua inakaukau, e ko kkou ka'ika'i aku no ia i ke kolohe noloko o ka heiau." Ia pau ana no o ke kamailio ana aku a ua wahi kanaka nei imua o na makaula, o ka iho aku la no ia o na lima, ina }<ahi i waiho ai o kahi akua, i haha iho ka hana, me ka manao e hapai mai iluna o ke kua, he neo ka mea loaa, ke haha poele la ka papa'i o Honolulu, ua aha'i aku la ka pupuhi i ka i'a o Uko'a. Ma kahi i waiho ai o ke kino make o kahi akua, he piha-a nui ke moe ana iuka a i kai, u hele 110 hoi a uluia e ka lima, a ia ,wa i pii ino mai ai ka huhu o ua wahi kaaka nei aole i kana mai, "i kona ku i kahi o ka lioka. No ke ku loloha hoi o kahi kukini, ia wa i ninau mai ai ua mau makaula nei: . "Ea. eia ihea ko hoa paio?" "Heaha mai auanei ka olua, o ko'u hopu iho nei no hoi ia me ka manao o ke kino nei no la hoi keia o kahi akua, eia ka he kino no kekahi piha-a moewai o ke kuahiwi, ua hele no hoi a paa pu i ka limu, aole iho la kahi akua." "E kala no hoi maua i kauoha kahiko aku nei ia oe, e pepehi iho a niake pono ka hoa paio, he mau olelo kaena mai nae kau, a laa ke ku i kahi o ka hoka la, a nui ka hana, ua hookuli oe i ke kauoha. I>a ike aku nei no maua i ka oili palamimo ana aku nei o ko hoa paio, ia maua no e puhipuhi paka ana, o ka mio pololei aku nei no ia mamua pono o ko alo, a nalowale aku nei i ka naele." Oiai nae kekahi o na elemakule e kamailio aku ana ia Keaalele i kela mau olelo, ia wa i pa'i mai ai ka lua o na elemakule i ka lima o kona hoa, a pane mai la: "He mea nui umamalu ka'u oka ike ana aku nei iluna o ka lau o na laau, a ke lele pololei la i kai, me he mea la, o ua wahi akua lapuwale nei paha kela," alaila nana like i'o aku la ua mau makaula nei a elua, a hooia mai la ka lua o na makpula, e ua kolohe i'o nei kela, a lohe aku nei kahi kukini i ka laua mau olelo, ia manawa i ninau mai ai: ,4 l ; ia iliea olua i ike aku nei i ua wahi akua la?" alaila pane mai nei ke.kahi o na makaula. "Hoike akn auanei maua ia oe. loaa ke alualu aku, he keu no h:.i o k*« maalahi ia o ka hana a maua i kauoha aku ai ia oe e pepehi iho i ka enemi a make. he mau olelo hoakamai mai nae ka'u, no ko manao paha, o oe ka ikaika, eia ka he mano kula oe, he i'a kahala." "Aole kena o ka olelo e kamailio mai ai, manao anei olua, e ola olua ke hoi aku imua o Imaikalani, ina e loaa ole ama kela akua ia kakou. O ka hoike mai ko olua, i kahi o ua akua nei e lele la, a na'u ia e alualu aku, ike pono olua i kona paa hou ia'u i ka hopuia, o ka hana ana aku ia, ike hou ole oia i ka malamalama o ka la, kl mea pumehana." "Aohe e loaa ia oe ke alualu aku, ua nalowale aku la, eia hoi e he ao, hiki la hoi ia maua ke kuhikuhi aku ia oe, aia i o, a aia ia nei, he poeleele keia, aohe mea hiki ke ike aku i kahi mamao, no ka mea eia kakou ke haha poele nei i ka naele o aikaakihi; o maua no hoi kekahi makemake la e alualu aku mahope o kela kolohe, o ka nana ae hpi he poeleele, hiki ole ke ikeia aku o kona wahi e lele ai, ua ahona ke kakali ana ahe manawa okoa aku. O ko maua manao ea, e huli hoi hou kakou imua o Imaikalani, a olelo aku iaia, aole i loaa kela akua, mamua o ko kakou hoolūhi wale aku no o keia pouli." -

"Ina ua kanalua olua ea, a ua pau na manaolana, no ka loaa o kela akua, alaila, o olua no o kakou ke huli hoi aku imua o ke alii, a no'u nei, e hoomau ana no -au i ke alualu mah'ope .0 kuu hoa paio, me ka nana oie ae i na pilikia ame na poino mamua o ko'u alahele. Ina no ia he mea e ao ai keia po ia'u, ua hiki no, a ao hou aku ua la, a po, aole loa au e haawipio ana, aka o ko'u noke iho la no ia i |ke alualu i kela akua ino, ahiki i kona make ana; a ke hoohiki nei ! au. aole loa au e ai i ka ai. i ka i'a. a e inu hoi i ka wai ahiki i kuu inu ana i ke koko o kela akua ino. i "Heaha la ka waiwai o ka ai ame ka i'a a ke alii e hanai nei ia olua e .keia mau kanaka molowa, ua makehewa ko olua ola ana. Nolaila ea, o ke aloha no ko olua, eia au ke heo nei," o ka oili pulelo aku la no ia o ua wahi kukini nei iloko o ia pouli, pehea hoi e 1 noho iho ai, i ka hele a paila loko i ke kono a ka makemake.

O ka lele a ka manu, a he ikeia aku ia i ka hookapake'u ae, o ka ia nei lele ana, he nioe kololio hoi ia o ka uwahi o Kula, liolu ka lau o ka laau, maewa ka lau o ka mauu, maalo ae ka manu, ua paa aku la iaia nei, he mea ole ke alu ka ihona pali, a o ia ka ka mea kakau moolelo e hooheno ae nei ma keia wahi: lna a o Mine kuu lio holo, Mea ole ke alu ka piina pali, Kaohi mai au he ole ka paa, Oi aku ka pakika ka pahee imua. 0 na kahawai nunui, na awawa hohonu kuhoho, na piina pali laum.inia lele a koae, he mea ole wale no ia i ua wahi kanaka la, i kau a mea o ke koa ame ka maka'u ole iloko o kela pouli o ka po. No na makaula hoi, i kela hala ana aku o kahi kukini, u ku iho la'noonoo i ka laua mea pono e hana oiai aole no he mea hiki ia laua ke hana aku, nolaila he hookahi wale no hana pono o ka huli hoi pololei i ka hale. He ma'u 110 keia wahi a laua e hoi aku ai, aohe 110 nae he pilikia, o ia kuo'e malia iho la 110 hoi ma ke alanui, a hele no hoi a hoea i kauhale, owehewehe kalao. Ua ala ae o Imaikalani ame na kanaka, o ko laua nei hele pololei loa aku la no ia a ku ana imua o ke alii, a i ka ike ana mai o Imaikalani i koija mau makaula, pa-e mai la kona leo i ka i ana mai: "Kahaha, ea, mama wale olua la o keia kakahiaka nui, auhea ka hoi ko olua hoa o ka hele pu ana o ka po nei?" "Kahaha! i mai auanei oe eke alii ahe pono kekahi oko maua wahi hoa, he keu kahi kanaka a ka hooakamai olelo, he hookuli, u piha paakiki maoli no, a ina no paha o oe pu kekahi e ke alii, aole no e hooloheia aku ana kau mau olelo. O ko makou hele aku nei no hoi ia, a loaa kahi akua kolohe, i lele mai ka hana me ka manao e uumi i ke kania-i o Keaalele, alo ae ana kela, uwoki oe i ua eepa nei, e hapapa hewa ana i ka puahiohio, o ka paa iho \a no ia i kahi kukini, alaila hoomaka iho la ko laua hakaka ana; ahiki i ka haule pa-h» ana o kahi akua iluna o ka honua. "Ke manao aku nei paha maua ua make la ka hoa paio eia ka aole, ua owili wale ia ae no ka a-i a haki, a hookuuia aku e moe malie. I olelo hou aku ko maua hnna iaia, e pepehi iho a make loa, o ko ia.la hooakamai mai la ia, me ka pane ana mai, he hookahi no ka hawa'e o Milolii, a.o ka hana ana iho la ia a ke kanaka ikaika, he hoolana i ka wai ke ola. "Oi noke ku maua i ke koi paakiki iaia e pepehi iho i ke kolohe a make loa, he ole no ka hooloheia mai, o ka pau ae la no hoi ia o ko maua hoouluhua hou ana aku iaia. Q ko makou noho hoi ia e hoomaha, a e puhipuhi wahi paka, a ia ninau hou ana aku ka'hana o maua, i ua wahi akua nei, o ka pane mai la no paha ia o Keaalele, he piha-a ka mea e waiho ae ana, ma kahi o ke kino o ke akua, aole iho la ke kolohe ua aha'i aku la ke akule i ka hohonu. "I kela ike ana o Keaalele ua ola hou kona enemi, o ka hoomaka aku la no ia e alualu hou mahope, me ka olelo ana mai nae ia maua, aole oia e huli hoi hou mai ana, aia 110 a loaa kela aku» iaia, a pepehi aku a make; a pela iho Ia oe e ke alii, i ike ole mai ai ia Keaalele me maua imua o ko alo." Ma keia wahi e ka mea heluhelu, e waiho iki aku kakou i kahi kukini e alualu la i kona hoa paio iloko o ka pohihihi, e loaa ana paha iaia, aole paha, a e hoohuli ae hoi ko kakou nana ana i ka hoomakaukau a ke alii a Imaikalani, no ka la e ikd aku ai i ke keiki o Maui, ka mea nona keia nanea. <• 1 kulike ai me ke kauoha a Imaikalani, mamuli o na kuhikuhi a kona-mau kahuna, i hakalia no a kani ka moa kualua ma kela po, o ka ho-a aku la no ia o na kanaka i ka imu puaa, i ka imu ilio, hoounaia aku la no hoi kekahi poe e pii iuka o ke kuahiwi, pela no hoi kekahi poe kanaka e iho i kahakai, o ka poe lawai'a oopu me ka opae, aia lakou ke hele la iuka o Kamooloa, a ke heie la hoi kekahi poe e kuu i na lokoi'a a ke alii. O ka hele hoi ia a maamaama loa ae nei, kalua aku la ka imu puaa me ka imu ilio, a hoi mai la no hoi na kanaka i hoounaia ai e kii i na mea o ke kuahiwi ame ko ke kai, aku ana ika hale. Hele ia o ka poe o ke kuahiwi a ohuohu, o na wahine, na kane ame| na keiki, a pela 110 hoi ko ke kai poe i unu mai ai i na niakaukau o kahakai a ku ana imua o.ke alo o ke alii, a o na anae momona mai no hoi o Nomilu me ke awa, ? ku ana i ka hale. A ku kela mau mea apau iloko o ka auolo o ke alii, o ka nui iho no*hoi o na kanaka, miki mai la kela me keia e hana, 'a e hoomakauka'i i na papaaina, a oiai ua ku'i mua aku ka lohe i na makaainana, he la nui kela 110 Imaikalani, he!e ia a moe kaōo o na kanaka, mai Mana mai, mai Kekaha ame Waimea mai, o ka elemakule hiki no ke.liele, hookahi ke komo pu ana iloko o ka huafka'i, a koe aku ka poe ma'i, ka poe hapaku'e, o lakou ka i noho i kauhale. Aia hoi iloko o kela huakai nui e liele mai rio kahi o ke alii o Imaikalani kekahi elemakule, he kahuna no keia kanaka, a ma kona ike no, i kani iho ai kana u, alaila hoopuka ae la i keia mau olelo nnua o kona mau hoa: "Kahaha! aohe hoi o'u wa i koe a pu-o ae ka lau o a'u a mohala ae ka lau o a'u na'ena'e, ike e ana ka hoi au i keia mea maikai o ka uhi ko'a, o ka uhi kapu," alaila kani hou iho la ke u a ua wahi elemakule nei a hoomaka hou ae la e kamailio: "1 ke alii keia ola na iwi, oia ka aina, oia ka hu, makaainana, heaha la hoi, e hele aku ana au e ike ia oe, oi kamau o'u mau wahi kookoo." Aia ko Hanapepe, ko Wahiawa mai, ke moe la kaoo i ke alanui, hele no o ka ai, o ka i'a, ka'i na puaa nunui i ke ailanpi, na ilio hanaiahuhu, aohe kane hele wale, aohe wahine hele wale, ua. kau-' maha na mea apau i ka ukana, i kau a mea o ka ake e ike i keia malihini kiekie a ko lakou alii. Ona ukana nui a keia poe e lawe nei, o ia ka ai, ka i'a, ke kapa, ka malo ame ka moena pawehe o Niihau, hele ia la a ku ka haawe, a no i eia moena o Niihau ka mea i holo i ke mele penei : Aia i Niihau kuu pawehe, Ka moena e pahee ai i kuu ili, Hauna akamai a ka mikioi, Ka makani nowelo piko o Lehua.

I keia mau mea apau a na kanaka e lawe nei, he makana keia na ke keiki o Maui, a o kekahi no hoi kela o na la kala'e malie, aohe kau ao o ka lewa, hele ia o ka piko o Waialeale ame ka puu o Haupu, p. waiho wale, a ke nana aku i ka moana, he malino hoi kau o ke kai, e koho pono ai keia wahi hooheno, a ka poe haku mele: Maikai Kauai i ka malie, Malino ke kai o Kona i ka la'i. Ka hooipoipo a ke kehau, Ka ua kewai noe i ke kula. I kela owehewehe pono ana ae o kaiao, o ka liuliu hoomakaukau. ae la no ia o n?. kahuna o lmaikalani, no ka laua huaka'i kii i ke keiki o Waialua, no ka lawe ana mai imua o Imaikalani. Ke hawele nei na malo o ua mau elemakule nei, ke kikepa nei na wahi kuina apeu o laua ma ke kua, lalau aku nei i na wahi ukana a laua e iho ai. o ia hoi ka puaa hiwa, ka awa hiwa, ka niu hiwa, ka manu hiwa, ka moa lawa ka i'a ula, ka a-ea ame ka malo ula, a akoakoa keia mau mea imua o ke alo, ia wa i pane aku ai kekahi elemakul'e i ke a'ii: "Auhea oe e kalani, eia la ihea kahi koa?" ko olua makemake iaia, a o ke koa hea keia au e ninau mai nei?" "O kela wahi koa no hoi au i hookolokolo ai i nehinei aku la a hookuuia ai e oe, he makemake ko maua iaia e hele mai, a i ole e ke-na aku oe i kekahi kanaka ou e kii aku iaia, o ko maua mea ia nana e alakai aku ahiki imua o ke keiki i kai o Wailua. "Heaha la hoi ? ina oko olua makemake ia ea, alaila e hoouna ae au i kuu kanaka," o ke ke-na*aku la no ia o Imaikalani ia Namakaokai'a kona ilamuku, me ka olelo ana aku e kii i kela koa i ma naoia ai e make ma ka la aku mamua, a e hele mai imua ona He manawa ole ia miki ana aku a Namakaokai'a ku ana inun o ka hale o kahi koa i makemakeia, a ike mai nei ka wahine h.,li aku la a olelo i ke kane: "Eia nei, heaha la hoi keia liana nui'a ke kanaka o ke alu e hele mai nei?" F.ia hoi ka pane ake kane: "E kakali aku no hoi kaua pela a hoea mai alaila lohe.a kona manao, malia paha. i kii hou mai la no ia u e make, mamuh o ke kauoha a Imaikalani!" (Aole i pau.) ; I