Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 29, 20 July 1917 — HE MOOLELO NO KODADA AME Kona Mau Hoahanau Lokoino Ame Ko Ke Kamaaliiwahine o Deriaba [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KODADA AME Kona Mau Hoahanau Lokoino Ame Ko Ke Kamaaliiwahine o Deriaba

I ka a:ia ♦> ka liale kupapau, a nmkaukau no liui na r-. pau kauoha ae Ia ka :noi e malamaia kekahi anaina i;ai; u:c no ka hnomanao ana no Kodada, a hookaawaleia kekahi ;a no ka maīamaia o na hana hoolewa me ia ne!e <» ke kino o Ko<la(la. I ka hoea ana mai o keia la i hookaawaleia, ua huiiamahi mai 1a na kanaka a pau'oloko iho o ke kulanakauhale ka liele ana mai e malama i Ve anaina hoolewa o Kodada. O ka in«»i e ukaliia ana e ke kuhina nui mamua !oa .. ka huakai. a o na luna aupuni koikoi e ae apau ka i nkali mai mahope. .M.-i ka nianawa o ka hoea ana o ka huakai i kahi i ku ai «. ua hale kupapau la. komo akn la kamoi me kona mau ukali a n««h«» iho la maluna o na moena weleweka i hoomakaukauia. Mahnpe loa mai o ka huakai a ka moi na koa kara3i<\ me ko lakr»u mau pono e kulou ana ilalo. me na maka i amane e'pili. a me ia ano lakou o ka hele ana mai ahīki i ke kokoke ana i ka liale kupapau. alaila kaapuni ae ia lakou i ka hale kupapau no elua manawa, a i ke kolu o ka lak«»u kaapuni ana kulaina iho la mamua o ka hale kupar»au. alaila ho<»ho ae la lakou me na leo nui. "O. e ke Keikialii Kodada. ina «» makou pu kekahi ma kela manawa «. kou pepehiia ana aole loa e lilo aku kou ola mai i.a oe aku. Minamina wale kou haule ana iloko o na lima o ka poe me ka loaa ole o kekahi mea kokua ia oe ma kou aoa<». ma kou manawa o kou pepehiia ana." I I.i pau ana no o ia mau huaolelo a lakou i ka hoopukaia' hn!i aku Lt lakou hele no ka haawi ana i wahi no kekahi | ]<k t-lrmakule he haneri ko lakou nui. a maluna o na hoki !•!«•«■> lakou e kau ana, a ma ko lakou mau umiumi keokeo i iike me ka hau e hoike mai ana i ko lakou mau ano he j<m i loaa na makahiki lehulehu o ke ola ana. Ma ka mnolelo o keia poe elemakule i hoikeia ae la. aole .. bk.»M noho pu iwaena o kahi noho nui ia e na kanaka, o lal.-ou mau wahi e noho ana aia maloko o na ana ma na |»iii knahiwi. aole nae o lakon noho huikau. noho pa-lal-i i:<» kei-i ame keia ma kona ana ponoi iho. o ko lakou i īanawa oili wale mai no i ke akea aia nia na la ano nui iho ].i «• like me keia. i ka wa e hoopuka ai ka moi o llarana i kekahi kauoha i ka lahui e akoakoa mai. \ia maluna o ke poo o kela ame keia elemakule e lawe :«na kela ame keia lie huke nui a e paa ana me hookahi lima. ok«»Iu manawa ke kaanuni ana a keia poe i ka hale ku-pa-«a-i. a ma ka inanawa hope ku iho la mamua o ka puka «. ka hale kupapau alaila hooho like ae la i keia mau hua«»lc1«i: . "<). «• ke keikialii heaha la ka makou mea e hana aku ai n«»u v Ina e hiki ana i ke akamai o ke k.anaka. a i ole i ka mak«.u mau leo pule paha. ke hoola hou inai ia oe. e holoi iiii inakou i kou inau wawae me ko makou mau umiumi 1 eokeo. a kamailio aku makou ia oe i mea naauao a pan e l»iii ana i ko ke Akua aoao, aka nae. ua lawe aku'la ka Moi <» J'c ao ia «je no ka manawa pau ole mai ia makou aku." I ka pau ana o keia hana a na elemakule. hele aku la lakou a ma kekahi wahi mamao mai ka hale kupanau aku. .i ia manaua hele mai ana kekahi mau kaikamahinp opio ui he kanalima ka nui. 110 kahi o ka hale kuoapau e ku ana. Maluna wale no lakou a pau o na lio keokeo liilii, me ka uhi «»ieia o ko lakou mau helehelena. a e paa an.a ma ko Lik'.u mau lima pakahi he mau pohoie i piha me na pohaku momi. < ) lak«»u pu kekahi i kaauuni ae i ka hale kupapau no ekohi manawa. a ku iho la ma kahi mua a ka poe mua aku i ku ai ma ka ouka o ka hale kupapau. o kahi kaikamahine uuku !«»a o lakou ka mea i puana ae i keia mau huaolelo: "O. e ke keikialii nona ka-u'i mamua i lilo i mea mahalo iiui ia «- ka lehulehu. i kou mau la e ola ana, heaha la kau e mananlana iho ai'e loaa aku ana mai ia inakou aku iua o k«»u \\a e «»1a ana? Ina he m&i hiki i ko makou u'i ke hoala !i«.tu mai ia oe a ike aku makou i.kou ola mai, e lilo koke :i" makou i mau kauwa nau. aka. aole oe ma keia ao e ike mai ai i ko makou ui aohe 110 hoi he mea e loaa aku ana ia «*• n«» ka mak«»u mau mea e haawi aku ai." I ka hala ana aku a na kaikamahine opio..ia wa i ku ae ai ka moi aine kona mau ukali, a hele kaapuni ae la mawaho o U hale kupapau no ekolu manawa. elike me ka hana ana a ka poe niamua. a i ka hiki ana ma ka puka o ka hale kul»apan. ku ih«> 1a ka huakai a o ka moi ka i puana ae i keia mau huaolelo i ka i ana ae: "(K e kuu keiki hoi. ka hauoli o kuu mau maka, ua ualowale aku anei oe mai kuu inau maka aku no ka mauawa pai: Alaila kani iho Ia ke u e hoike ana i kona walauia i«.;t ma ka naau. me ka helehelei o kona mau waimaka maluna «» ka he, a nana ka uwe hookahi ka helelei like ana 0 na waimaka «» na mea apau. Me ia iho la ka ke ka.nikau ana a nei lahui i ka lakou mea aloha ke make. Mah<>pe «» keia mau hana papaniia aku la ka puka o ka hale kuj»apau a paa, a huli aku la na mea a i»au hoi no ke l.'.ihnakauhale. Ma ka la mahope mai 119 anaina haipule ka i malamaia maloko o na halepule apau a 110 na la ewalu ke h<H»mauia ana o ia hana, e nonoi ana i ke Akua e malama a e h<M»kij»a aku i ko Kodada uhane i ka lani. l'a paa ka manao o ka moi ma ka eiw.a o na la e okiia :ii na im»o <> na keikialii anan. O ka laluii mai o a o i lohe :-.ku i ka mea i hanaia no Kodada e nei mau keikialii ua niha 1 '.i lak«»u apau i ka huhu me ka makemake loa e hiki koke :nai ka la e okiia ai na poo o ua mau keikialii la. I'h hanaia na amana likanaka a makaukau 110 ke kauia .«ln o kekahi 0 ua mau keikialii la'ma ka'āmana. eia nae «'ia: īa e h*»««makaukauia ana ū.a hoea eiuoole mai la kekahi 1« he pualikoa nui ka i ikeia aku e hele mai ana mai kekahi niai o na aununi hakaka me ka moi o Harana. he mau » ua!ik«»a nui i oi aku ka lieluna o na koa mamua o na pua'ikna mua i kai mai ai a knua. n h« "•al"' mamao loa ko lakou ia manawa mai ke kulanakauhale aku. No keia ikeia ana aku o na pualikoa e nee mai ana ua Hr»» r% **ei M '--a nenehi nnp i na '-#»i'-''»Ui lI ( .'*« "vrnm! ka moi o iip ka hoomakaukau kaua o kekahi 'moi iku i enemi iaia, eia nae, aole i lilo ia loheia ana niai i mea Inai i*lTa'moi: Ma na kana mamua aku ua lilo na keikialii i mau pu--1 aua n«» ko lakou makuakane. ua ikeia ko lakou ikaika me <a wiw«M«le ma ia mau kaua ana. nie ka hoauheeia ana .aku .» 1a oiai ua ike»a aku la keia m.au pualikoa e hele r»iai ana i keiw manawa e hooiliakankauia ana e k.au aku i r,a o lakou. ua ulu hou ka minamin.a o ka T*n l-i 1-011. oiai nae. he mau ke'kialii lakou i maopopo 1.-o ..•» ""la i kekahi karaima ino loa. r»i.-.- i-i 0 "ioo ani no ke kaua. i aku la kekahi ka---•,1-3 leekahi mH#kckahi l.a: <4 Tna o ke koa wiwoole keia o -» n«*i-i ikeia aku o keia mau pualikoa e nee mai j "ei .->*»le e nilihua loa ana kakou, no ka mea, he kanaka opio 1 ua l«<a «»'"n me ke'akamai pu i ke alakai ana i na pualikoa." ■

I Ma keia manawa ua hoakoakoa mai !a ka moi i kekahi | pualikoa nui no ka paio ana aku me ka enemi me ka puahi 1 nui, a i ka makaukau ana o kona mau hoa, ma kahi o kona kali a hoea mai ka enemi ma kahi kokoke i kona kulanakauhale. o kona kena aku la no ia i kona mau pualikoa e kai aku no mua a e lele kaua aku i ka enemi. I ka loaa ana aku o ka lohe i ka moi enemi no ka makaukau o ka inoi o Harana e kaua aku me kona mau koa kauoha mai la i kona mau koa e kai mai no mua no ka halawai ana mai me ka enemi a ma kekahi kula palahalaha oia o ka hoomoana ana i kona mau koa me ka e hoouna mai i kona nīau koa i ka wa e kokoke aku ai'o ka enemi. I ka ike ana aku o ka Moi o Harana i ke kai ana mai o na koa o ka moi enemi. o kona hoouna koke aku la 110 ia i kona mau koa e kai aku imua a kauoha aku la i kona mau koa e hookani aku i ka o-ie no ka hoike ana aku i ka enemi ua makaukau kona aoao no ka hoouka ana i ke kaua. a o ka ulele iho la no ia o na aoao elua: he ku i ka weliweli lee kaua o ka.hooukaia ana me ka hele a wai-o ke koko maluna o ke kahua kau.a, a no kekahi manawa ua hiki ole e maopopo ka aoao e lanakila ana. Aneane loa i ka moi enemi e kukala ae i kona lanakila o ka Moi o Īlarana, a ia \Va i ikeia aku ai kekahi pu.alikoa kaualio nui e holo nnai ana me ka mama apau no kahi o ke kaua e hooukaia ana. l'a lilo keia pualikoa kaualio o ka ikeia ana aku i mea hookahaha i na aoao a elua me ka maopopo ole o'ka lakou I mea e haha ai, aole nae i hala kekahi nianawa loihi loa ma ia hookahahaia ana me ka maopōpo ole. I ke kokoke ana mai o ka a ka AToi o Harana e nana aku ana me ke pihoihoi nui ana i manao mua ole ai e hele mai ana ia e kokua ma kona aoao ahiki i ka loaa an.a o ka lanakila me ka luku nui ia ana aku o na koa ma ka aoao'o ka enemi, ua piha loa ka moi i ka hauoli me ka ninau ana iho iloko ona owai la ke alakai o ka pualikaualio nana i luku aku me kona mau koa i na koa o ka enemi. Xo kona makemake loa iho la e maopopo ke alakai, hele aku la oia imua 110 ka hui ana. me ia, a ia manawa hookahi.no hoi holo iiiai la u.a alakai 1a o ka pua.ikoa kaualio nana i luku aku i ka enemi 110 kahi a ka moi e hele aku ana. 1 ke kokoke ana tnai o ke alakai o na koa k.aualio i ka •Moi o Jlarana o ka ike koke aku la 110 ia'ona o ke koa wiwool'e nana i luku mai la i k.a enemi aole oia he mea okoa. aka o kana keiki aloha no o Kodada ana i manaoio loa ai ua make eia no k.a ke ola nei. Ife mea e ka hauoli o ka moi ia manawa me kona ku malie loa. Aole hiki iaia ke kamailio aku i hookahi huaolelo. "E k.a Moi." i panfe mai ai o Kodada, me ko'll kanalua ole aia no he mau kumu koikoi loa au e hookahahaia aku ai uo kau mea i ikemaka ai i keia la, oia hoi kou ike aua mai i ke kino o ke kanaka au i manaoio loa ai ua make aole nae. Mai halawai io 110 paha au me ia hopena ina aole na lani i kokua mai ia'u a i hoihoi hou mai la ho» ia'u imua ou. i mea nana e hoopakele ae ia oe ame kou mau koa mai k.a luku holookoaia ana mai e na enemi." "O. e kuu keiki. he mea oiaio anei ua hoihoi hou mai na lani ia oe imua o'u? Ooe io 110 anei kena e ku- mai la a'u i nianaoio mau ai ua make oe? 0, e kuu keiki aloha. ua pau loa ko'u manaolana 110 ka ike hou aku i kona «iau maka a e lohe hou aku hoi i kou leo, eia ka, ma*keia 'ano iho la au e ike hou aku ai ia oe." . jiy.Ma keia mau huaolelo, a oiai ua lele like iho la laua ilaio maihina iho o ko laua mau lio, hele aku la ka ihoi a apo mai la i ke keiki i kor.a umauma a uwe iho la maluna ona. a 110 kekahi manawa ko laua hoohanini ana i ko laua mau waimaka me ka ikemaka mai o tia koa apau.' "Ke ike maooopo loa nei au i keia manaUa o oe 110 kuu keiki," wahi a ka moi o ; ka pano aha aku ni.ahope o ka maalili ana ae o ke aloha kupouli loa, "ke ike maopopo loa nei au ooe no Jaiu keiki. Ua lohe mai au ika h.ana ino hoomainoino loa ana a kou mau hoahanau ia oe, inahope iho o kou hana ana aku i kek.ahi hana maikai loa no lakou 1119 o ka hoopakele ana i ko lakou mau ola mai kela pilikua mai, a iloko o ia mau hana maikai au eia nae. o ka lakou uku iho la ka hoi ia.ia.oe o ko lakou pepehi iho, aka. i lolije.nae oe e kuu keiki mai ia'u ponoi aku, e like me ka lakou mo i ; hana mai /;i nialuna 011. pela 110 hoi e hanaia aku ai ia lakou. a ka la apopo e hookoia aku ai ka make maluna o lakou apau. "Aia ko makuahine. ka mea i hoohaniui aku i na waimaka he nui nou. ke kali mai la 110 ka hauoli pu ana me a'u no ka hoauheeia ana aku oko kakou mau enemi; aole ana i kana inai kona hauoli i ka wa e lohe aku ai ua aie nui au i ko'u lauakila ana ia .oe. mamuli o kau kokiia i lukuia aku ai na enemi a hoauheeia aku ke koena o na koa!"

"O. c kuu niakuakane. e ae mai oe e ninau akii au pehea 'oe i lolie mai ai no ka mea a'u i hana ai ma ke kakela o ka pilikua? Na kekalii anei o kuu niau hoahanau i hoike mai ia oe no ia mea mamuli o ka hooni ia ana ae o ko lakou mau lunaikehala a hoike aku !a ia oe no ia mea i hanaia. a kekahi poe e ae i ike ole ai koe wale no ka poe a'u o ka hoopakele ana?" ,4 Aole na lakou," i pane ka moi, "na ke Kamaliiwahineo Derih.a ponoi i hoike mai ia'u i ua mea apau i lianaia e oe ame na mea i hanaia nou; o kona hoea koke ana. ae nei no ia i ka halealii. a i hoea ae oia ilaila uo ke »ioi ana ae e kauia aku ka hoopai o ka make maluna ou m.au hoahanau apau, ka poe na lakou i pepehi ia 'oe." I k.a lohe ana aku o Kodada aia kana mea aloha i ka halealii o ka makuahine kahi i noho ai me ke ola maikai. ua hoopiha loa ia aku o Kodada me ka hauoli, a oia kona mana,wa i olelo koke aku ai i ka moi e hoi koke aku lakou i ka hale.alii i ka i ana aku: "I 7 . hoi koke aku hoi ha kakou no ka halealii i ike'koke nku au i ka'u mau mea aloha e noho mai la me ke kaumaha'; hele mai l.a au a uluhua loa e ake no a ike koke aku i na maka o kuu makuahine aine kuu wahine. i holoiia aku ai 1«» laua mau waimaka a i hoopau loa ia aku ai hoi ko laua mau manao kaumaha." 0 ko laua ee koke ae la no i.a maluna o ko laua mau lio a nololei aku la k& hoi ana 110 ka halealii me 119. koa kakaikahi mai i koeJ ka lukui.a e na enenii. a i ka hiki nui ana aku i ka halealii, hookuuia aku la na koa e hoi 110 ko lakou mau wahi. a 0 na ko.a i pakele mahuahua mai na ola -\ia hoihoiia aku lakou noloko o na halema'i no ko lakou lanaauia m.ai. a oiai ua kukuiia aku la ka lanakila ana 6 ka moi o Haiana nialuna o ka enemi. ua kanikani pihe mai la ka lahui mai o .a o me ka haawi mai i na mahalo kiekie i ka moi ame kona mau koa. Paiakuli l:a lewa i na leo hnro o na kanaka i hele mai a poai puni ae U i ka moi, me ka leo pule kekahi poe o ke kaloka'o ana ae i na mana lani e hooloihiia aku na la o ka moi ola ai; 110 ke koa wiwoole nae. Kodad.a, ka lakou hoomaikai nui. no ka mea mamuli ona i loaa ai ka lanakila i ka moi aiiie koi\a mau koa. • 1 Va moi ame Kodada i 11 komo aku ai iloko o ka halealii e kali mat ana no na wahine elua i piha na noonoo me ' a »Mlihu.a me ka makaukau e hookipa aku i ka moi ame Kodada; ma keia wahi ua hiki ole i ka mea kakau ke hoaWka ae i ka nui o ka hanoli o na lede i ko laua nwnawa i mai ai ike Keikialii Kodada e komo pu aku ana me ka makuakane. \o kek.ahi manawa loihi ko lakou apo ana aku a aoo mai me ka hoohaninna o na waimaka. nau e ka mea lieluhelu e honoau pono loa aku i ke koena o na mea i hanaia ma i.a \vahi aku o ka moolelo elike me kou ike no.u iho. (Aole i pau.)