Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 35, 31 August 1917 — HANAIA KEKAHI PEPEHIKANAKA HILAHILA OLE Powaia he Kepani Malama Halekuai ma Kaneohe e na Pilipino Eono KIIA OIA I KA PU A MAKE PAKELE NAE KA WAHINE Pau na Pilipino i ka Paa i ka Hopuia a Hoike Okoa i ko Lakou Hewa [ARTICLE]

HANAIA KEKAHI PEPEHIKANAKA HILAHILA OLE

Powaia he Kepani Malama Halekuai ma Kaneohe e na Pilipino Eono

KIIA OIA I KA PU A MAKE PAKELE NAE KA WAHINE

Pau na Pilipino i ka Paa i ka Hopuia a Hoike Okoa i ko Lakou Hewa

Malalo ne noi o Kaneolio, um l<n pulo nk.i ii«'i i hala, i hannia :ic ai lie poj>oliikannka ku i ka inoiuMiieno ole, e koVt:thi poe Pilipino i pau nui nini i ka l-aa i ka hopuia e ka oihana inakai, a aihueia t»ku kekalii inau ilula, niailoko :•.!■.u oka lialekuai oke Kopani i pepehiia a inake e kela poe hnna karaitna puu- ;• ai «• leele o ka hilaliila o)e. <) k«-!.*i poe Pīlipino apau i j»aa ai i a iu>]>uia «' ka oihana īnakai, lie poo ! l.ana lakou no kahi haua halakahiki i ia Koolau, he poe hoi i ikeia, o ka pili- { kekahi hana inaneo loa o ko la-1 kou mau limn. I Iloike Okoa no ka Pili i ka Hewa I Ma ka olelo a ka oihana niaka'i, ua j lioike ok<»a ae keln poe I'ilipino i ko j lakou hana nna i ke karaiina pepohi- j kanaka, a mai Kualon mni lakou o kn | in-le ana mai. uie keia īnanao e powa, a e pepehi i ke Kepani inalama halekuai, a e hao hoi i na <!flla npau e loaa ::ku Jina malalo o kona malu. Ma ka po o ka Poakahi, Auj>gate 20, i haaleie aku ni he elima o kela poe Pilipino ia Kualon, n hele nui mai la 110 ka halekuai o T. Ifayashil»nra, ke Kej.aiii i jtej>ehiia n make, nie ko lakou nianao «• puwa i kehi Kepani, a e hao i kana inau «lala ame na ilula a na limaliana i hoahu ia nialoko olaila, elike me <\a lakou i ike ai. I ko lak«ni hoea nna no kalii i ku ai o i.a lialekuai, ua pan na puka i ke paniia. nolaila ua ko ole kela inanao powa me aihue o lakon, aka ua hoomoe lakou a k«*kahi manawn kupono e ikeia ana. I'a liuli hoi hou kela j>oo Pilipino elima Kualoa, me ke ko ole o ko lakou makemake, a i ke ao ana ae nia kekahi la mai, o ia kn Poalua, ua koiuo*aku ln he Pilipino hou, a lokahi like koun manao me kela poe elima, e hele -lakou e powa i ka halekuai o ke Kepani. Ma ka hora eono o kela ahiahi Poalua, ua haalele uui aku la ua poe Pili]iiiui nei eono ia Kualoa, a kamoe j»olo-l.-i mai la ka lakou liele ana 110 Kane«ihe. Ke Ano o kā Powa Ana I ka hoea aua mai o kela poe Pilipino no Kaneohe, e haniaina ana 110 ka pnka o ka halekuai, o ka hora umi kuinamakahi ia o ka po, a oiai ua mehanielia i kela manawa, o ke komo aku la no ia o ke alakai o kela mau Pilipino iloko, me ka ukali ana aku he eha mau l'ilipino maliopp ona, n no kekahi mau l'ilīpinn e ne elua, he hookahi i noho ma ka puka e kiai ai, a iwaho hoi kekahi o ke alanui. ■ * . Ma ka mannwa ka o ke alakai o kela poe Pilipino i konio aku ai iloko o ka halekuai, ua kauoha koke aku la oia i %a ona nona ka halekuai, e kau na lima luna, me ke knuia aku o ka ptt panapana iniua ona.. Aole he inea hiki i kela Kepani ame kniia wahine ke liana mai, oiai ua noho nanea laua, nolaila i mea e holopono ni ka aihue ana a kela poe Pilipino, ua nakiikiiia aku la ke kane ame ka wahit!«* i ke kaula, a hele aku la kela poe I'owa e wehe i ka pahuhao, a lawe mni he kanakolu «lala, me ka noke pu ia "loko o ka paliu waiho dala i ke kuekaa. Mahope iho o kela aihue ana i ka lialekuai i ka lokou mau mea apau i nmkemake ai, ia inanawa i ka'iia aku ni ke kane ame kana wahine no kekahi wahi kaawale inai ka halekuai aku, ma ka oleloia, nia kahi o ka elua haneri i-a ka mamao, iloko o ka mala halakahiki. Ma kela wahi i ki okoa ia aku ai ke Kepani i ka pu, aole iiae inalaila wale iho la no pau ka hana a kela poe, aka hou okoa aku la i ka pahi iaia ahiki i inake an:i. Xo ka waliine hoi, ua pakele oia mai poe }iowa mai, a liolo me ka hoo-

pilikia ole ia mai, a nana i hoike aku i ka oihana makai, i na niea i hanaia aku | maluna o kana kane, ame ia pu kekahi, pela iho la i pololei ai ka hookolo aiia 'aku a ka oihana makai, ahiki i ka pau ana mai o kela poe Pilipino i ka hopuia. Ma kahi i hanaia ai ke karaima, ua loaa aku ke palaka o kekahi o na Pilipino nana i hou i ke Kepaiii i ka pahi, pela no hoi me ka pu panapana, ame ka pahi, he mau hoike e*hooiaio mai ana no ka pili o kela poe Pilipino i ka hewa. He elua o kela mau Pilipino i kamaaina loa i ka oihana makai, oiai ua noho mua laua maloko o Kawa no kekahi manawa, a no ka nui iljo o lakou he poe wale no i ikeia, o ka piliwaiwai ka lako\i hana makemake loa. Aole i loaa aku kela'poe Pilipino apau i ka manawa 'hookahi, aka i kela aine keia manawa, ma na wahi like ole, a ilo ko o na la elua, mai ka inanawa inai i hanaia ai ke karaiina pepehikanaka, i pau loa ai lakou i ka paa, a kaa mai hoi malalo o ka malu o ka oihana makai.