Ka Nupepa Kuokoa, Volume LV, Number 44, 2 November 1917 — AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA? [ARTICLE]

AUHEA KA EKALESIA O IESU KRISTO ME KA POE I KOHOIA E KE AKUA E HA'I I KA EUANELIO OIAIO NO KE OLA O NA KANAKA?

HELU XV.

O ka Ekalesia Katolika Eoma, Oia Anei ka Ekalesia o lesu Knsto i Kukuluia ai ma I6rusalema?

(Hooniauia.) OLELOA'O—"O ka mea i hana hewa, aole hoi i noho ma ka olelo a ka Mesia, AOLE NO KE AKUA IA; o ka mea e nolio ana nia ka olelo a ka Mesia, nona no ka Makua aine ke Keiki." 2 loane 1:9. "E hooiaio i na mea apau, a e hoopaa i ka mea pono." I Tes. 5:21. He mea oiaio'loa-e na makamaka heluhelu ,aia mamuli o ko kakou hooiaio ana i na a'o ana ame na moolelo o na ekaleaia like ole i kukuluia a pela hoi me kekahi mau kuhikulii ekaiesia,e ae. Mawaho ae o ka Baibala, a hookulike 9-ku me ka papa kuhikuhi i hoikein iloko o ka olelo a ke Akua, peln e hiki ai ia. kakou ke ike i ka Ekaleaia a lesu Kristo i kukulu ai ma lerusalenia ma ke kuikahi ana o na a'o ana ame na lawelawe hana ana o kekahi aine kekahi. A 0 na ekalesia auanei e olelo haanui ana iinua o na kanaka no ke Akua lakou, aole na'e lie walii pili aku i ua Ekalesia la a lesu i kukulu ai ,aole hoi i kulike na lawelawe hana ana, a ]>ela hoi me na a'o ana me ko ka euanelio i a'o ia iloko o ua Ekalesia mua la o Kristo, e hiki no ke ikeia, aole lakou he poe ekalesin no ke Akua. A no ia, mea, ua ili ke ko'iko'i o ka hooiaio ana i kela ame keia mea mannoi'o ekaleaia ma ka ninau ana: "1. 0 ka Ekal«*sia a'u e nolio lioahanau nei, oia nuei ka Ekaleaia o lesu Kristo i kukulu ia ai ma lerusaleina? 2. l'a kulike anei kona mau kumu ninnaoio me na kuniu manaoio iloko o ka euanelio i lia'i ia ma ua la o Kristo ame Kana inau lunaolelo/" Ma keia niau ninau, e liiki ai ke ikeia aku ka poe e hapaimemeue nei ia lakou iho imua o na kanaka, he poe e lioola ana i na nia'i ma o ka mana la o ke Akua, a he niau ekalesia hoi ko lakou no ke Akua. Ina e liiki ia lakou ke hooiaio, aia me lakou ka Ekalesia a lesu Kristo i kukulu ai; aka, ina aole, alaila," he hookohukoliu poe kahuuapule | wnle iho no, aohe i loaa ka maua mai ke Akua inai. Ma ia mea, e hiki ai ia kakou ke ike, aole lakou i maopopo i na a'o a'na o ka euanelio. Heaha ka wai- | wai e hilinai ai na kanaka i na poe o j keln auo i ike ole i ka euanelio oiaio? j O na poe a ke Akua e koho ai e ha'i 1 i Kana olelo 110 ka pono ame ke ola , o na knnaka, he poe lakou i hiki ke hoike no ia mea he kuikahi ana o ka euj anelio, a pela lioi me ka hooiaio ana i j ka Ekalesia o Kristo i kukulu ai ma i lerusalema ma ka A. D. me ia j i hoikeia ma ka lioike nianawa o ka Baij bala. (E nana ma ka hoomaka ana o | ka laina ekahi iloko o ke apo i kauia j A. D. 33, ma ke kii hoike Ekalesia, alal ila, lioomaka mai ka ulini ana «ia kela nnie kein hoailona me ko lakou niau hoakaka e hoikeia aku ana ina ka nee ana ahiki i ka nianawa i ku ai ka Ekalosia Katolika Roma anie kekalii mau ekalesia e ae i puka mailoko mai ona.) He like ole na hoike manawa no ka wa a lesu i kukulu ai i ka ekalesia i hoikeia ma Mataio 1G:18. Ua hooia keknlii poe huli Bnibala, oia ka A. D. 32. Ile elua makahiki maniua o Kona make ana, a ua like nie hookahi makahiki ke paewa. 0 ka huaolelo "Ekalesia" i hoikeia ma ke Kauolia Hou, e hoike ana ia i ka unuiao o kn houluulu ana i ka poe manaoio i ke Akua iloko o kēkahi ahahui ina ke ano he "Ahahuina o ka poo i īnauapio i ke Akun." He poe knhuna ame na luna oihana i waeia no ka lawej lawe ana i na liana aine na poe i manaoio ia pohai pili i ka hoomanao ana i lee Akua. t T a kapaia ke "Kino o Kri«to." Roma 12:5; 1 Kor. 12:12, 27; E;ieso 1122, 23; 4:12;, Kolosa 1:24, nolaila, na ke "kino no Krist.o," nlaila, e kapaia ka Ekalesia o lesu Kristo, Roma Oia ka iuoa i haawiia mai no ka Iliwahiwa a ke Akua. Ua kapnia no hoi, "Ka .Ekalesia o ke Akua," Oih. 20:28; I Tim. 3:15. Pn-hipa o ko Akua, I Pet. 5:2, etc. Aka, nole no lie nien liewn ke hoomaopopoia, ua hooma- • ka mua o Tesu i ka lia'i ana i ka euane- | lio o ke nupuni o ke Akua ame- ke koho i ana i na pōe paahana no ka ha'i ana i ka euanelio o k«"tnihi i ka 27 o Kona ! mau makahiki, elike mē ia i hoike inua j ia aku ai ma na helu mua o ke Kuokoa. Ma keia wahi, ke noi nei au i na niakamaka e heluhelu mo ka hoomaopopo 1 ka Mokuoa 20 o Mataio, a hoopili pu me ka Mok. 20:9-16 o Luka, i ike ai Inkou, o ke Akua ka haku o ka pawaina, a o ke ao uei ka pa waina. O na liora kaknhiaka nui a ke Akua i hoolimalima ai i na poe pa,ahana no Kona pnj waina, oia no na hora kakahiaka nui ! o ke ao nei mai ia A«lamu a hoea ia , Noa. O ka lua o ka manawa i hoouna ai ke Akua i na paahana, oia no ka wa mai ia Noa mai a hoea ia Mose. O ke kolu o ka manawa, oia ka wa mai ia Mose a hoea ia Kiisto Kana Keiki, ka [ men i pepehiia a make e nn poe lioa aina elike me ia i hoikeia ma na pauku 14 ame 15 o ka mokuna 20 o Luka. Nolaila, eia kakou i ka wa hope loa o ko ke Akua hoo.una ana i na poe paahana iloko o Kana pawaina ,oia lioi ka umikuniamakahi o ka hora i hoikeia ma Mataio 20:6. O ke Akua ponoi no auanei ka >tea Nana e kauolia i keia kauwa hope ame na poe paahana no ka hana aiia ma Kana pawaiua no ka wa elike no me Kona hoouna ana ia A.lamu, Noa, Mose ame Kristo Kana Keiki, ka mea i pepehiia e ka poe luilaio, a eia kakou i ka wa hope o ke ao nei. Ma kein kakou e ike ni o ka men aole i kolioin mai e ke Akua e kauoliaia niai no kn hana ana i Kona pawina, no ka ha-'i ana lioi i ka eunnelio 110 ke oln o

īiu kanaka, e pono lakou e hoopau koke j i ka lakou inau hana hoopuinu i na ka- | naka. He nui na poe e haaliki nei i ke ola o jua. uia'i, aka >; he iilea anei ia e| lio(»iaio ai na ke Akua lakou i kuho mai. ' Ao!e! 110 ka inea, aohe i loaa ia lakou j ka niana mai ke Akua niai. Aole i ike i ka oiaio oka euanelio. He j>oe ha[»u- J ku v,ale nianiuli o ka huli Baibala ana, ' a hookuhukohu iho la he poe no ke ! Akua. K lioike aku ana au ma keia j mua aku i ke kauwa a ke Akua i koho • ai no ka paahana ana i Kona malawaina i keia inanawa lioj>e o ka lionua nei. Ado, e lesu Kristo, ka mea i kukulu i Kona Ekalesia, a i wae i na poe paa-1 hana. A oia ka Paulo i a'o mai ai ma { Epeso 4:11, 13. lla hoolilo iho la oia il kekahi poe i lunaolelo, a i kekahi poe | i a i kekahi poe i kahuna haiole-' 10, a i kekahi poe i kaliu ekalesia ame j na kuinu. I mea e hooponopono ai i na ; poe haipule no' ka oihana kahuua, a no I ke kukulu paa ana i ke kino o Kristo (oia ka Ekaleaia), a hilei aku kakou a ' pau i ka lokahi ana o ka manaoio ame I ka ike aku i ke keiki a ke Akua a lilo i | kanaka makua i poe naauao loa ma na ! mea o Kristo." (E naua 110 hoi ma li Kor. 12:28.) I He 12 ka nui o na poe lunaolelo i hoikeia ma Mat. 10:1-5. Ka papa luna Oi na poe he kanahiku. Luka 10:1. Ka papa o na poo o ka Ekalesia, oia o lakobo, Petero ame loane, Galatia 2:9. O; lesu, he poo Oia a he Kahunanui. Heb. j ;5:1. He poe lunakahiko. lakobo 5:14. I Petero 5:1.- Oih. 20:17-18; 14:23; Tito I:.j. Na Eihopa Pilipi 1:1; I Tiin. 3:1-4. (Ma ka Baibala olelo Beritania, I he ' Bishop," he lunakiai nae'ma ka j unuhina Hawaii). No we "Diakona" iia hoike ia ma Pilipi 1:1, na ke Akua , e kolio, Heb. 3:12; /3:4; loaue 1:6; 17:18; 20:21-23; 15:1G. Eoma 10:15. Oih. 10:42; 20:28; 13:1-4. 2 Tim. 1:10. Tito 1:5. Ka Ekalesia o ke Aleua ma ka wa o Mose. Xa poo o ka Ekalesia, oia o Mose, Aaiona ame Hura, Puk. 17:10-12. Papa o na uinikumamalua, Nahelu 1:4-16. Na kanahiku, Nahelu 11:11-25. Na lunakahiko, Kan. 32:7; Nah. 11:16. Puk. 18:1, 14, 17, 21, 26. Na kahuna Puk. 28:V; 29:40. Bihopa 2 Oih'lii 2:17-18. Neh. 11:22-23. Diakona 2 Oih'lii 35:14-15. Nahelu 3:5-8, 31. O Mose he oia na ke Akua i kolio, a he kahuna iiui kiekie mai kona makuahonowai mai oia 0 Ie1;ero ke kahuna o Midiana. O keia mau papa inoa o na luna o ka oihana kahuna a ke Akua i hoonoho ai iloko o ka Ekalesia i kinohi, aia keia mau inoa iloko o ka papa laihikuhi a ke Akua i haawi mai ai i alakai no na kanaka oia ka Baibala, a ua loaa pu no hoi iloko o na Baibala a ka Ekalesia Katolika Konia elike me ka Baibala e paa ia nei eka mea kakau. Ua ike ke Akua i na mea apau e pono ai uo ka oihana kahuna 110 ke kukulu paa ana i ka Ekalesia ame.kn hooponopono ana i ua haipule i me& e loaa ai ia lakou ka hemolele. O o ka meu e alakai ana, a ekalesia paha, i na a'o hewa e ku-e ana i na luna i hoikeia iloko o ka papa kuhikuhi j a ke Akua i waiho ai uo ka pono o na, kanaka, ua kuhihewa oia a ua a'o hewa aku i na kanaka ma ke ano kipi i ke ( Akua. Aolie kuleana o i\a kanaka ej hoololi wale ai i na papa luna a ke Akua i hoonoho ai iloko ō ka Ekalesia, e mau'ia mau luna oihana iloko o ka Ekalesia o lesu Kristo a hiki aku kaleou apau i ka wa e lokahi ai o ka manaoio. Nolaila, o ka Ekalesia a kanaka palia e a'o ana i na mea ku-e i na kuhikuhi a ke Akua i haawi mai ai, e ikeia no aole ia Ekalcsia a kanaka palia no ke Aleua. Nolaila, maanei kakou, e nnna ai i na papa luna oiliana kahuna iloko o ka j Ekalesia Katolika Roma, a hoohalike pu ; na luna o ka Ekalesia a lesu Ki-isto i kukulu ai, elike hoi me na mea i ikeia a i a'oia iloko o ka lakou . nmu l>uke. E nana ika lmke Katekiino j ā KinkPa«rs Baltimore Series, Helu 3, j aoao 228, oia hoi: Ke poo o ka Ekalesia j Katolika Konia, he Pope, ka papa o na ( poe kailinela he kanahiku, i kapaia o i na keikialii (he Pope no anei o lesu ke ]»oo oka Ekalesia? Aole.) Na ka-1 huna Monesigeuori, na Vieario generola, • na aki-bihopa, na bihopa, na kahuna! abota, na kahunapule, na eliakona ame ka makualii. Un kulike ahei na luna o keia Ekalesia Kaiolika Roma e koi nei oia ka ?:kalesia o ke Akua i kukuiuia e Petero j laua o Paulo ma Roina me ka Ekale-1 sia a lesu i kukulu ai ma lerusalema? j Haina: Aole. Ile mau wahi luna kakaikahi ka i kulike, a o ka nui aku, aole j 1 kulilee īne ka papa kuhikuhi a ke Akun i haawi mni ai oia ka Baibala. Ano, e hiki ana anei i kekahl kauaka a ānela palia 'mai kai lani mai ke liooiaio me ka hooia ana akn imua o ke Akua, o keia Ekalesia o ke Akua a lesu Kristo i kukulu ai ma lerusaleina,' a e a'o aku hoi i na kanaka pela? Aole loa! Ke olelo mai nei o Paulo, "Ina o makou ,a he anela palia mai ka lani mai, e lia'i aku I ka euanelio i ku-e i ka makou i ha'i aku ai ia onkou, e hoomainoinoia oia." Pel.a hoi, "O ka inea i a'o hewa aole i noho ma ka olelo a'ka Mesia, aole no ke Akua ia." Aka nae, ua kaa ke ko'iko'i o ke pale ana anie ke kakoo ana i ka oiaio .o ua Ekalesia Katolika la maluna o na luna ( ekalesia ame na hoahunau, ina paha ua I kuhihewa neia mau ku-e ana i ua Eka- j lesia Katolika Eoma la. A o kekahi. mea no e ikeia ai ke kulike ole o keia Ekaleaia I<atolika Eoma nup ka Ekalesia a lesu Kristo i kukulu aij oia na a'o. ana ina na kuinu manaoio o ka euanelio, elike me ka bapetizo kopipi" ana nia ka lae o na kanaka me ka hamo ana i ke kuha ame ka paakai. Aole loa i kauoha mai ka Baibala i>ela e bapet.izo ai. Aole o lesu i help iloko o ka luakini e bape tizoia ai me ka ihoiho kukui e "a" ana, a hapalaia aku ka lae i ka paakai ame ke kuha e loane Bapetite. He mau hana kuhihewa wale no keia a na EkaJesia a kanaka i kukulu ai i like ole ine na a'o ana a ka euahelio o ka Ekalesia a lesu % Kri9to i kukulu ai ma lerusalema. (Aole i pau.)