Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 1, 4 January 1918 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU

BUKE LVI-HELU 1              HONOLULU, T.H. POALIMA, IANUARI 4, 1918           NA HELU APAU  6276

 

MALAMAIA NA HEIHEI LIO MA KAPIOLANI PAKA

 

H@liamahi ko Honolulu Nei Poe no ka Hoohiwahiwa Ana i ka Makahiki Hou

 

MAIKAI NA HEIHEI LIO APAU MA KA POALUA NEI

 

Piha ka nui o ka Poe Makaikai me na Manao Ohohia o ka Hauoli ma Kela la

 

            M@ a@ ae ne o Kapiolan Paka, ma @ la o ka Poalua aku la i hala, @ hiwahiwa ae ai ko Honolulu  nei poe @ k@ La Makahiki Hou, ma ka hele ana @ nana i na heihei lio, a o k@kal@ @ maikai iho no hoi ma kela la, ua @ kekahi mau hora, ma ka  ma@ ana i na heihei apau, me na ma@ o ka piha hauoli.

            O ka heihei mua o ka malamaia ana @ na lio holo kiau no ia, m@ o Welcome Boy ame Zorene.  No ka manawa ekolu ka hoaoia ana e loaa @ no na lio e holo like ai, a i @ hope loa ana no hoi, akahi @ kaulike ka holo ana o na lio, o ka @ la no ia i ka rina poepoe.

Ma keel hoomaka like ana aku o na lio e holo, aole i mamao loa aku kahi i holo @ aha'i aku la o Welcome Boy ke alakai ana mamua, me ka ha@ no nae o Zorene mahope @ ka laua holo ana ahiki i ka @ he hookahi wale no lio @ o kekahi mai kekahi aku. 

@ hele ana mai no ka hapalua mile i @ @ @ao ke kalaiwa o Zorene @ @ookau i ka holo o kona lio, ua like nae i a mau hooikaika ana me ka manaolana paha, no ka mea ke wehe mau aku la ka Welcome Boy iaia iho mai kona hoa heihei aku, a hele no hoi a hoea i ka pahu @, na like pu me elima lio ka @ o ko Zorene mahope, a kaa ke @ me ka maalahi loa i ka Welcome Boy.

I kinohi no o ka hoomaka ana o na lio e holo, a mamua ae no o ka hoomaka ana o na lio e holo, aia mahope o ka Welcome Boy ka hilinai o ka hapanui o ka lehulehu, o ka lio ia nana ke eo, a ua hooiaioia mai ka pololei o ia kohokoho ana, ma o ka lihi launa ole aku o ka hoa heihei mahope ona.

            I ka hala ana aku hoi o kela heihei, ua hoomaka ka heihei ana o na lio, he ekolu mau lio i komo ma keia heihei ana, oia o Mary Louise, o Mrs. Charles @@@@@ ka on a o keia lio; o Lahonton, o Mrs. Walter Macfarlane kona on a, ame Golden Spray, i on a ia e Henry Don@@@@@.

            I kinohi o ka hoomaka ana o na lio e holo na kaa mua ia Lahonton Water ke alakai ana, me ka hahani loa aku o Golden Spray mahope, a o Mary Louise ka hope loa. 

            O kela ae la ke kulana o na lio mai @@ pahu holo aku ahiki i ka hoea ana ka hapaha mile, ia manawa i oni aku @@@ Mary Louise a kaulike me ka Lahonton Water, a ke nana aku i ua m @ @@ nei, @a kohu mahoe, i kau a mea o @@ like loa o ka holo ana.

O ka hele nae ia ahiki i ka uakee e @@@ hoi mai ai no ka pahu eo, ia ma@@@@ i o@i mai ai o Mary Louise ma@@@ @ ia noke mai o Lahonton Water i  ke alualu, aohe wahi mea a lihi launa @@@ a i ka hoea ana i ka pahu eo, ua like pu me eha lio ka mamao o Mary Louise mamua o ka Lahonton Water, a haule loa hoi ke Golden Spray i ka hope waa.

            I ka pau ana o kela heihei lio, ia wa @ oili hou mai ai na lio holo kiau, oia @@ kela mau lio i holo ai ma ka heihei mua, a o keia ka elua o ko laua ho@o @na, a o ka lio e aha'i ana i ke eo no elua manawa, iloko o ekolu holo ana, @@a e kaa ai ke eo o ka heihei.

Elike no me kela heihei mua loa aaa a kela mau lio, ke kaa i ka Welcome Boy ke alakai ana mamua, pela iho la @@ ma keia heihei elua ana, a elike me ka loihi aku o ka laua wahi e holo ai, pela iho la ka mamao mau aku o ka Welcome Boy, ahiki i ka pahu eo; o ke @@a ae  ia no ia o ke eo i ka Welcome Boy, no ka mea he elua lanakila i loaa iaia, me ka haule mau o kona heihei i ka hope waaw.

Mahope mai o kela heihei holo kiau, @@ komo mai la ka heihei hoki, e kau (E nana ma ka Aoao 4.)

 

O KE KII MALALO IHO NEI, HE HIONA IA NO NA HEIHEI I MALAMAIA MA KAPIOLANI PAKA, MA KA POALUA NEI.  O KE KII MALUNA LOA, O KEKAHI HAPA LA O KA POE MAKAIKAI E NANA AKU ANA I NA HEIHEI; MALALO IHO NA LIO HOLO KIAU; KAHI O NA LUNAKANAWAI E HOEA AI I KA PAHU EO; A MALALO LOA KE KII O KA POE E HEIHEI ANA MALUNA O NA HOKI.

 

AOLE E HOEA HOU MAI ANA O KRISTO

            Mamuli o kekahi manao hoakaka i hoopakaia ae e ka London Christian ma ka mahina aku nei i hala, a i hooiaioia hoi ka pololei ame ka oiaio o ia manaho, e na kahunapule ame ka poe haiolelo kaulana, ua hoike ae kekahi mau kahunapule o Honolulu nei, ma ke Sabati alku la i hala, aole loa he manawa no Kristo e hoea hou mai ai ma ke kino elike me na mea a kekahi mau hoomana e manoio nei, a e kakali aku nei, o ka hoea mai i ka wa e hookoia ai o na hoakaka a ka Palapala Hemolele.

He umi ka nui o na kahunapule ame ka poe kaulana i ka haiolelo i kakau ae i ko lakou mau inoa, malalo o kela manao, e hoea hou mai ana o Kristo no ka lua o ka manawa.

            Mamuli o keia komo on a aupuni iloko o ke kaua, na pioloke e ala ni iwaena o na lahui kanaka, o kekahi ia o na kumu a kela poe i manaoio ai, no ka hoea mai o Kristo, a me kekahi mau hoakaka lehulehu e ae ma ka Palapala Hemolele.

I ka manawa nae i ui ia aku ai i ka Bihopa Resarick, i kona manao no ka hoea hou mai o Kristo, ua hoole loa ae oia, aole he manawa e hoea mai ai Oia i ke ao nei ma ke kino.

No ka Rev. A.W. Palmer hoi, ke kahunapule o Kaukeano, aole ana noonoo ana o ka hoea mai o Kristo, no ka mea aole ona manaoio e hiki hou mai ana Oia.

            O kona manaoio, no keia hoea mai o Kristo, a ka Palapala Hemolele i hoakaka mai ai, aole ia ma kona ano kino, aka ma Kona ano uhane.  Ma kekahi olelo ana ae hoi, iloko o keai wa e pioloko nei o na aupuni apau o ka honuea nei, e hoea mai ana o Kristo ma Kona ano uhane, i loko o ka naau o kekahi heluna

(E nana ma ka Aoao Elua)

 

NA LONO LIKE OLE E PILI ANA I KE KAUA MA EUROPA

 

NEW YORK, Dec. 29.--Ua hoole o Rusia Keokeo i ka hui hou ana aku me ke aupuni a ka aoao Bolsheviki ma Petrograd a ua kukula ae ia i kona kuokoa a me ke kukuluia ana o kekahi aupuni repubalika. Ua hoiekia mai keia maloko o kekahi lono kelekalapa mai Petrograd a i loaa ae i Ladana, a ua oleloia ma ia lono e noho ana ka halawai a ke aupuni repubalika hou Roda ma Minsk a malaila e kuahauaia mai ai ke kanawa no ke kuokoa ame ka hoopukaia mai o ke kukuluia ana ae o ke aupuni a kekahi lahui kanaka hou.

A oiai o ka heluna o na kanaka o Rusia Keokeo aole i nui loa, ua kohoia aia ma kahi o ka aneane i ka 4,500,000, a he liilii loa ko lakou waiwa, eia nae ua lilo kela lono i mea ano nui oiai ia e hoike ana no ka hoomauia aku o ke ku-e i ka aoao Bolsheviki ame ka maheleia ana o ke aupuni nui o Rusia.

            O ka hapanui o lakou aia maloko o Brodno, Smolensk, Vitehsk, Minsk, Mogilev, ame Chernigov.  He mau makaainana haahaa a ilihune ka hapanui o lakou a ua paa mai ia lakou ilalo ma na kulana haahaa mamuli o ko lakou nele i ka aina oiaia na aina e paaia ana iloko o na lima o ka hapanui.  Ua manaoia e hui pu ae ana lakou me na pualikoa Cossacks a kaua aku i na puali koa o ke aupuni Bolsheviki.

Me he Mea la e Haalele ia Aku ana na Rukini.

            Ma na hiohiona ke nana aku me he mea la e hoomakukau ana o Amerika e haalele loa aku i kana mau hana i hoolala ai no ka hoi hou ana aku e hui me Rusia oiai ke aupuni Bolsheviki ua komo ae la e kuka me na Mana Waena no ka hana ana i kuikahi maluhia, ua ikeia keia mamuli o ka hoi ana aku la o John Stevens, ke poo oke komisina Amerika hoomoe alanui hao kaaahi i hoounaia ai i Rusia no Iapana, me kekahi heluna nui o na kanaka ana o ka lawe pu ana ma kekahi manawa ko

 

HOPUIA KEKAHI POE PILIPINO MAKAI O IWILEI

 

Nui Wale ka Poe o Kela Lahui i Ikeia Aole he Mau Hana e Pono ai Lakou

 

AIA NO NA HANA HAUMIA MA KA APANA O IWILEI

 

O ka Piliwaiwai Kekahi o na Hana Kamaaina Loa Iwawena o na Pilipino

 

            O kekahi o na puulu Pilipino nai o ka hoaia ana e na makaikiu ma ka auwina la o ke Sabati aku la i hala, e ia no ka paa ana ae he kanaono-kumamawalu mau Pilipino i ka hopuia, ma Iwilei ae nei, a hului pau ia ae @oloku o ka halepaahao.

            Mailoko ae o kela huina nui o ka poe ie hopuia, he kanakolu kumamakahi o lakou i kauia ke kumu hoopii, he aeahaukae me ka kauia ana uae o ko lakou @ona ma kahi o ka elima haneri dala pakahi.

            No ke koena iho o na Pilipino i koe na kania na kumu hoopii, he piliwaiwai ame ka homoemoe i na wahine no na hana haumia.

            Mahope iho o ke panikuia aua o Iwilei no na hana hookamakama mamua aku nei, ua kauliilii kahi i noho ai o ma wahine o Iwilei, aka nae o kekahi poe kakaikahi o lakou, ua hoomau no i ka noho ana maloko o kekahi mau hale hoolimalima ma kela apana, a i ka manawa o ua koa e hoea e ai malaila, e hoomaka ana no lakou i ka oihana i maa ia lakou, me ke akahele loa i ka poe e komo ana i na lole makaainana, aole he ae i kela poe.

            O ka piliwaiwai kekahi hana nui ma Iwilei, a ilaila na Pilipino e akoakoa mau ai i kela ame keia manawa, pela hoi me na koa Paele.  O kekahi poe Pilipino hoi, aole o lakou hele iki i ka hana, aka o ke kuai waiona ka lakou hana nui, a o ka malama i na wahine hookamakama, pela iho la e loaa ai ko lakou ola.

            He lehulehu wale o kela poe Pilipino i hoomaopopoia ko lakou noho pu ana ma ke ano puulu, me ke komo ana he hookahi no paalole maikai, a o ka nui o ko lakou mau lole, he mau lole lepo a ekaeka maoli.

            I ka manawa ka e makemake ai o kekahi Pilipino e hele no ke kulanakauhale, e komo ana oia i kela paalole maikai, aia oia a hoi aku, alaila komo mai la kekahi i kela ppalole hookahi no, a i kona hoi ana aku hoi, a makemake ke kolu o na Pilipino e hele i ka holoholo, ia wa e komo ai oia i kela paalole, pela mau iho la e hele kaapu @ ai kela paalole, aia wale no a he lako like i na paalole, alaila pololei ke komo ana o kela ame keia i kona lole iho.

            O kekahi poe Pilipino i ikeia aku e komo ana i na lole maikai, e manaoia aku ai he nui ke dala, aole he maopopo o ko lakou wahe e moe ai, a maloko o ko lakou hale, he nupepa ka mea e halii ana iluna o ka papahele, a malaila no e hiamoe ai, a o ko lakou lole no e komo ana, ko lakou huluhulu, a ma na ano apau, ua nele maoli ka hapanui o lakou i na wahi moe, ame na huluhulu e hiamoe ai, a oki loa aku hoi ka maopopo ana o ka lakou mau meaai.

 

            koke aku nei i hala no kela aupuni.  Ua hoole oia i ka manao mua e hoi aku me lakou no Amerika, a ua kauohaia mai lakou a i ole no kona manao e kaheia mai ana lakou, a ma kana mea o ka olelo ana ae e hoi hou aku ana no ka lakou no Rusia ma keia mua koke iho, no ke kokua ana aku i ka hana ana aku ua na alanui kaaahi malaila.

            Ua manaoia he mea ano nui a koikoi loa ko ke komisina Stevens lawe pu ana aku me ia i na kanaka hana 320 o kona poe limahana no Iapana, me ka nana ole aku i kana hoole no kona manao e hoi aku no Amerika, elike me ia i hoakakaia maloko o ka lono kelekalapa mai Tokio mai.

Lawe Limanui ia Ka Banako

            Ua hookohuia aku ua koa o ka mahele Bolskeviki e ke Kuhina Waiwai Menshuisky e lawe me ka limanui i na banako maanei, komo pu ka banako lala o ka National City Bank o Nu Ioka.  Ua

(E nana ma ka Aoao Elua.)

 

POWAIA KEKAHI KOREA KIAKAA A LILO KANA DALA

Na Kekahi Mau Ohua Elua i Kau i ka Pu Panapana Iaia a Holo Nae Laua

PIHA LOA KELA KOREA KIAKAA ME KA MAKA'U

Nokeia Aku na Powa i ka Huil e na Makaikiu Aohe Wahi Moali i Loaa Aku

 

Ma ka po o ka Poaono aku nei i hala i powaia ae ai he kiakaa otomobile e kekahi mau ohua elua e kau ana maluna o kona kaa, mawaho ae hoi o Kaimuki, ma ke alanui Ewalu ame Maunaloa, me ka lilo ana aku he ewalu dala mai iaia aku, a nalo aku la na kanaka powa iloko o ka pouli, me ko laua loaa ole aku.

            He Korea kela kiakaa otomobile o ka powaia ana, nona ka inoa o Shong Dal, a ma kahi ku o na kaa hoolimalima ma Kimuki ke kaa otomobile o kela Korea i ka wa i hoea aku ai he elua mau mea me na paalole maemae, a koi aku la iaia e hoihoi ia laua maluna o ke kaa no ke alanui Ewalu.

            Me ka manao nei he pono kela, aole hoi he pilikia ea loaa mai ana iaia, ua hoomaka aku la kela Korea e lawe i kana mau ohua no kahi i makemakeia, o ka mea apiki nae, i ka wa i hoea aku ai i ke alanui Ewalu, olelo aku la kana mau ohua e hoomau aku i ka holo ana no ke Alanui Maunaloa.

            I ka hoea ana aku o ke kaa otomobile no kela alanui, ua kauohaia aku la ke Korea e ku iho malaila, a huli mai la oia ihope, e kau aku ana ka pu panapana imua o kona mau maka.

            No kela ike pono ana aku i ka pu panapana, aole he noonoo pono iloko o ke Korea kiakaa, aka hele mai la ka maka'u a nui, a ina no ka no ke kauoha mai o kela mau ohua iaia e lele mailuna aku o ke kaa, ua ae no oia, a e kaa aku kona kaa ame na mea e ae apau, malalo o ka malu o kela mau ohua.

            Aole nae pela ka mea i hanaia aku iaia, ua kauoha mai la ka mea e paa ana i ka pu panapa@a e haawi aku oia i kana mau dala apau i loaa, o kona nauao iho la no ia iloko o kona pakeke, a haawi mai la he ewalu dala, me ka hookomo ana mai iloko o ka papale onouia aku iaia.

            He hapalua hou aku maloko o kekahi pakeke o ka lolewawae, ua na@o iho la no oia a haawi mai la ia hapalua, me ke kakali ole, a koi ia aku oia e haawi mai i kana mau dala apau loa.

            Hakalia no ka a loaa kela mau dala i na kanaka powa, o ko laua lele aku la no ia ilalo, a iho pololei aku la ma ke alanui e hoea ai no Kapahulu.

            I ke koe ana iho hoi o ke Korea kiakaa me kona kaa, ua holo pololei loa aku la oia no ka home o ka Makaikia McDu@e, a imua o Mrs. McDuffie i hoakaka pono aku ai oia i kona powaia ana, a hoike loa ia mai la ka lohe ia McDu@e i ka halewai, a iloo o ka manawa pokole, aia na makaikiu ke hookolo la mahope o ka meheu o na kanaka powa, eia nae aole he mea i loaa aku ia lakou, ua lele kahiko ka manu, no kahi e palekana ai mai ka paa ana aku i ka hopuia.

 

LONDON, Jan 2.--Ua hoounaia aku e ka Moiwahine Mary o Enelani kekahi palapala makahiki hou ma ka la i nehinei i na wahine o Amerika, e hoakaka ana ia i kona mahalo ame kona hauoli nui no ka mea a na hoahanau wahine ma kela aoao o ka moana Atelanika e hana mai la e loaa ai ka lanakila o ke kua.

 

            Ua hoike ae o Mrs.  Theresa Owana Belliveau i kona makemake loa e huli pono ia aku na mea oiaio apau i pili i ka palapala hooilina i oleloia ae, he kauoha ia na ka Moiwahine Liliuokalani, o ke kiola ia ana e ka aha, no ka pili o kela palapala i ke apuka, a wahi ana, aia he mau mea hou aku i koe o ka lehulehu i ike ole ai i hunaia e Sam K. Kamakaia.