Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVI, Number 14, 5 April 1918 — HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu [ARTICLE]

HE MOOLELO NO NA Hoahanau Ekolu A I OLE O Hawila ke Koa, a o Magarita ka U'i ka Manu Nunu Ahiu

" . • 1 Oiai iiae kela liuakki e hele ana me ka malie l<»a no ke kakelay o ia 110 oe-*o kekahi huakai hoolewa. aia ke anoano halii la maluna b na mea apau, aka nae.no na'wa-j hine kilokilō eKta e hele la ma ke poo o ka huakai, ke noke ni&U k la iauā i kanailiilnamu. me he mea la e puie ana, a aia hdi'ildko o ka -11001100 o kela ame keia mea, na nianaolana, Ishoeā mai i ka wa. e hookōia ai ka oiaio o ka hoik'e a ua kilokilo nei, no ka hoi hou mai o ke ola iloko o kc7kirio o ke keikialii. I ka hele hoi ia o ka luiakai a- koino iloko o ka pa o ke '; Kakela Melodiana. ua hoihoi "pololei ik aku la ke kino o' ke Keikialii Marino noloko o ke keena hookipa, me ka hoor: māka koke ana aku no o na wahine kilokilo i ka laua apana h£na, a aia hoi o Hawila ame Malavalia nialoko o kela. keena hokahi. e hakilo la o ka ike aku i kekahi hoailona 110 kā hoi hou ana mai o ke ola iloko o ke kino i make.' | 1 keli hoea ana aku 110 i ke kakela, ua eleu aku.la o Magarita ame-;Peresilā, i;na ke kokua ana i na kuwa lawelawe. e hoomakaukau mai i mau meaai na na kanaka o ka Moi Humera, aole no hoj i loihi ia hoomakaukau ana, ua konoia mai la ua poe kanaka nei e hele aku e ai i kekahi niau ineaai mania. a ia lakou e ai ana, a e inu ana i ka lakomaikai o na wahine opio, ua huli mai la o Magarita ma hele noloko o ,kc'keena hookipa no ka halawai pu ana me na aloha a laua. Aia hoi na wahine. kilokilo elua, ke noke la i ka piile,' elikeme ka mea i maa'ia laua ma ka oihana kilokilo, a ke j noho aku la no hoi o llawila ma, hakilo i ka hopena o ka laua hana, a i ka hala ana paha o ka hapa,lua hota o kela waiho malie ana o ke kino make o ke Keikialii MarinOv ia ruauawa i aea mai ai ke poo o ke Kilokilo Monika iluna, a pane mai la : - | "Auhea oukou e na.keiki, ua manao kuhihewa.maoli no ; niaua i kinohi, e ola hou mai ana ke keikialii. ke ike nei nae | maua i ke kuhiliewa oia manao ana pela. E hoi hou mai ana 110 ke ola i kona kino, a o ko'u manao. i ko kakou w.a e ike aku ai i na hoailona o ke ola.iloko ona. o ka wa ia e hoi- j hoi aku ai iaia no ka halealii o kona makuakane, a ilaila aku maua e hoopau .pono ai 1 ka maua hana maluna ona, aole hoi maloko nei o ke kakela. "O ka mea nui ena keiki, o ia no ka hoohoaloha ana aku mē na naita o ka Moi Httmera i hookoeia mai ko lakou mau ola mai ka make mai iloko o ka poho o ko oukou mau lima.''. Ua maikai kela manao hoakaka o ke Kilokilo Monika, ia Hawila ma, me ko Hawila haawi koke ana aku i kona apono, a ia wa i hoomau hou mai ai ua wahine kilokilo j nēi i *kana kamailio ana: J oluolu oukou e waiho mai ia maua e noho kokoolua maloko nei o.keia keena me ka mea i niake, a e hele aku e luana pu me na naitā>o ka Moi Humera, e hana aku ia lakou-mama ano apau, e hoopalupaluia ai ko lakou mau manao, a e lilo mai lakou i mau hoaloha oiiīio 110 oukou; a e hoike pu aku lioi i kēla poe kanaka, ma ka hora ehiku po.Uoi o keia ahiahi ,e.ike. ai lakou ua hoi hou mai ka hanu | ola iloko.o ko lakou haku opio." . Me ka paku'iku'i olelo ole akii, ku ae la o Hawila ma ilu- j na. a haalele aku la ialōko o ke keena hookipa, me ka hele; pplolei ana mai noloko o. ke keena aina, kahi a na naita l4tiriegjiria e ai ana; iloko o na manao kaumaha a pilihua, no {. ka hopena poino i kau aku maluna o ke keikialii, a pela hoi | ka pau ana o.kekahi poe o lakou i ka make, aka nae i ka ike ana mai i keja komo anm aku o Hawila ma, akalii 110 a hoauheeia aku ia ano haka-nu iloko o lakpu, a nana mai la hoi maluna o lakou nei me na helehelena oluolu, e hoomaikai ana hoi iloko o lakou 110 keia hookipaia ana o lakou me ka inaikai, e ke kanaka a lakou i hele mai ai e pepehi a t make,' eia ka o ka mea ia nana e hookipa aku, a e heiawi mai hoi i na meaai no lakou e pono ai. i la lakou nei hoi o ke komo like-ana aku iloko, a ike mai la na mea apau e ai ana, ia wa i ku koke ae ai ka naita Sepania iluna, kekahi o na hoa o ka hele pu ana mai me Ha- j wila ma, a hooho ae la: . . '

"E ke koa puuwāi hopo ole, e ola mau.loa oe!" alaila huli ae la imua o na naita o Hunegaria e nonoho mai ana. a hoomaka hou aku la e kamailio: "E o'u mau hoa naita,'na koo o ke aupuni, a o ka nohoalii o Hunegaria, ke nono'i aku nei au i ko oukou oluolu, e hōolohe iki mai hoi i kekalii mau olelo pokole a'u e kamailio akii a,na imua o oukpu. Ua ike no oukou apau, e o'u mau hoa o ka oihana hookahi a kakou i hoohiki ai iluna o ka kakou mau pahikaua ame na ko'ikaua, owau kekahi mea i noho pu me oukpu a ua kamāaina a kulaiwi i ke onehaiiau 0 ko oukou mau kupuna ; a ma Hunegaria apuni, aole loa he hiea nana i pa'i i kuu poo, ma ka hookelakela ana i ke akāmai kakapahi ; o keia kānaka opio wale no, e ku mai nei, ka meā.hoi a'u e kaena ae nei, tja poniia oia me ka ikaika, e hiki ai ke ulu-pa.aku i na kanakā he umi a iwakalua palia e ku aku ana imua o kona alo. "O kuU ike ani.e ke akamāi ma ke kakelē ana i ka pahikaua. a oukou i ike ai ilhleō o na makahiki loihi o ko'u noho pu ana me oiikou. a i kau ai hoi ka weli i nāita apau o llūnegaria, ua hauiehia ia. malalo o ka ikaika o keiā kanaka opiō; a nō iā.kailiia anā aku o kfcla inoa hānohano a-u i lei ma.il ai no na.mākahiki loihi, i hāawi ae ai au i ka'u hooliiki. e lilo oia.i ho.aloha pilipaa loa no'u, a na ka make wāle no e liookaawale ae ia pili aloha ana. "O ka'u wale Vlo e noi aku nei ia onkou e nā naita o Hunegari;i, elike me ko'u lavve ana mai i keiā kanāka oj>io i hoalōhā-pilipāa no'u, pela hoi aii e nonoi aku nei i ko oukou m.'iu manao o ka naita oiaio, e lilo kakou apau i 'mau hf>aloli*a iioiia. no ka mea aia iloko o kona puuwai, ke koa anie ka wiwo. ole. a aia pu iloko ona, ka makee ame ke aloha 1 ka hoa akanakā ; a ua aie nui oukou iaia. i koiia hoopakele ana ae i ko oukou mau ola, uo ka mea ina he kanaka okoa m .kona• wahi, īie mau pio oukoU apau malalo ona. iloko o keta mau niinuke a kakou e luana ntii; a 'o ko' kakou haku auauei keia ola na iwi." MOKUNA XXVIII. Ia hooki aua iho no o kela mau hoakaka a ka naiia _Sepania, ua, ku koke ae la ka naita Hunegaria, oia kela naila nana i lawe aku ia Hawilā imua o ka naita.Sapania no ka hooUiāehiaē ānā mai i kana pahikaua. a i ukali like mai ai no hoi me ia noloko o ka ululaau, a hoopuka ae la i keia mau olelo: , - "Me kūu naau apau, ke haawi nei au i ko'u kokua nui i kena Vilariao. a ke ōl£ au e kuhihewa, pela no ka manao hookahi iloko p kuu mau hoa nei, aka nae i hoike no ko kakou ae ana-'e lāwe mai i keia kanaka opio i hoaloha no kakou, e-'hāawi ae kakou i na huro ana ekoiu me ka piha ohohia," o kā hoomāka lā no hoi ia o ua naita nei e huro, a he olowalu Hke ia o.na mea apau, aole he hookahi i noho malie, me ke ko&io oie.mai iloko o na huro ana. Hele aku la o Hawila e kuikuilima pu anā me ka U'i Magarita. pela hoi me Malavalia ame ka U'i Peresila, a o 0!to Beriana aku no hoi mahope ona, a ku nui iho la he elua paha .kapuai ke kaawale mai ke poo mai o ke pakaukau,

alaila naiia aku la o Hawila nīe na maka oluolu maluna o na naita Hunegaria a pane aku la i keia niau ole»o: "E na hoaloha ma ka oihana hookahi, ke hauoli nei au i ka loaa ana o keia hanohano. o ka halawai pu ana me oukou e na uaita o Hunegaria. a kaniailio pu hoi he a!o a he alo. a .pela hoi me ko'll mau hoaloha e ku p.u nei me a'u: i keia Ia nae. ke hookamaina nei kakou ia kakou iho no ka manawa mua loa, e lilo a.ku ai kakou i poe. kamaaina kekahi i kekahi. "(Jiai ua hoopihaia mai kuu houpo nei me na manao liauoli, no ko'u lohe ana akii nei i ko oukou mau leo huro o ka pihia ohohia, e haawi ; ana. iko oukou apono, e lilo mai i niau h.oaioha no'u ame hoa.'nei, ke kaumaha nei no nae i ka hoike aiia ae. na ke au kokoia o ka nee ana o ka manawa. a iloko lioi o na paio anie na hakoko ana m.e ka mana o ka kakou matv meakaiia. i hoea mai ai kakou i ka iialawai pu ana maloko nei o.na paia o keia hale kakela. "Na ka paio a kakou i hoouka ai me ka hahana iloko o na hora aku la i hala, i liookamaaina aku ia'u me na paia o keia hale i malihini i ko'u mau maka. a pela 110 hoi. paha m.e oukpu; aka he mea nae na'u e haawi ae nei i ko'u hoomaikaj palena ole, ia kakou auanei apau e oili aku ai mailoko aku nei o keia kakela. e oili aku kakou me he ohana hookah'i la, mailoko aku o ka malumalu hale liookahi. "E na:naita kaulana o Hunegaria nei/ka'aina hoi a'u e 01616 ae ai. he aina hookama ia no'u, ke hoolilo aku nei au ia oukou, na makaainana o leeia ainā, i-mau hoaloha. piiipaa 110'u," ia manawa koke no, i hoopihaia ae ai oloko o kc!a rumi me na leo huro o na naita o Hunegaria, 170 ko lakou piha ohohia i kela mau hoakaka mai ia Hawila aku.. I ke kuu ana iho hoi o kela mau leo huro o ka piha oho-h-ia, a nohoalii iho la ka maluhia maluna o na mea-apau. ia wa i hou aku ai o Hawila i kana kamailio ana: "I hoike aku au imua-o oukou i -ka mea oiaio loa. owau aine ko'u mau hoa e ku aku Ia imua o oukou., o ia hoi keia. mau leele opio ame keia mau kanaka opio elua. he malihini waie uo makou apau, ma keia aina, i-nele i ka honie e hoomOe'ia ai ko makou mau poo; aka he mau malihini makou apau mai Italia mai, a i ahona ko makou noho ana ma ko oukou aina nei, ina hookipa aloha ana ana makamaka." | I ka lohe pono ana mai'o na kanaka Hunegaria i ka inoa o ko lakou nei wahi i noho ai, o ia o 'Italia, ua ike:a aku la ko lakou oni, e nana aku ana kekalii maluna o kekahi, no ka njea u c i,komohia aku la ka hoohuoi iloko 0 lakou apau, malia o keia ka naita nan-a i noke i'ka na naita kaulana nialoko o Europa, ma.na lealea hoōkuku i malamaia ma. Ronla, a lakou o ka lohe wale ana. - j "Auh'ea nae oukou e na hoal.oha," i hoomau hou-aku, ai j_ 110 o Hawila i kana kamailio ana. "Ke ike aku nei au.-.ma ko oukou mau helehelena pakahi, a'ma ko oukou maft ; iclno hoi, aia na hoohuoi ana iloko o oukou no'u nei; ua pololei no ia hoohuoi ana, 110 ka mea o ke kanaka a oukoii i Iph.e ai i j kona kaulana apuni ma Ita!ia, aole ia he. mea e/aku, aka pwau 110 ia e k'u aku la imua o ko oukou mau alo. | "-Owau ka mea .a oukou i loheawalē i Jiookauia aku maluna o ke kua o kekahi lio ahiu keokeo. a hookuuia aku maloko o na ululaau o Roma, aka nae ilokp o ka mak« i imi- | ia no'u, e ko'u matr ehemi, \ia pakele n>ai āu mai ka malee j mai. ' ' r I "Owau no keia ka mea .nōna ka inyta kapakapa a oukou i, lohe wale a.i, ka Naita Pahaohao o ka Luahuna Wa.iwai,. ka! mea ho.i 'nana i kaili ae i ka helu>kahi «o na lealea apau-i • hookukuia mawaena o na naita l§aulana apuiii o Europa, o ko'u inoa oiaio nae. a ko'.u makuahine i haawi mai ai ma-1 luna iho, .0 iā.no. o Hawila, a o na kuahiwi o ke kula.nakau- ■ hale o Rokenekai ko'u onehanau, me ko'u mau kaikuaana elua e ola mai nei, na hōokahi. , % , | "O ko'u hanau mua loa, oja no ke alii o na powa o nā. Ma- | una Pirene, a nona hoi ka ipoa kapakapa ka Weli ojp,a Pae. Manna; a 0 kona muli mai, He alii powa oia maluna o na ale ahiu o ka moana, a nona hoi ka inoa i kau aku ka weli mālūna o ka poe apau e kaahele ana ma ka moana, ka Olali o iia Kai. . .. . j

"He luau'i makuakaiie hookah'i kō makou e ola mai nei, aia palia ke kakali mav-la me na manao kanikau n.o kana keiki nei, o ka hui hojti o na maka o ka .makua me kana j keiki," alaila hoike piha aku la oia i. ka mōolelo e pili ana i ko lakou noho ana m.ai kinohi mai ahiki wale i ka hookauia aaa aku p na-hana hoopilikia nialuna ona, a ke nana aku i na kanaka o Hunegaria, ua hiki ole i' kekahi o, lakou ke paa aku i ka haohanini ana mai i na kulu waimaka o b aloha oiaio, mai ko lakou mau lihilihi maka mai i kau a mea j 0 ke ku maoli.no i ka walohia ame ka ehaeha, na mea i | hanaia mai no 1 keia kan'aka opio. , I 1 ka hooki ana iho o kela hoakaka ana.mai a Hawila i, kona moolelo piha, ia vya i ku ae ai na naita Hunegaria. iluna, no,lakou ka rjui a hele like mai la, me ka hopu..ana aku i ka lima.o Hawila, me ka haawi hoi i ka lakou mau hoohiki pakahi, e lilo no lakou apau i, mau hoaloha oiaio no ua o Hawila. mai kela manawa mai, ahiki i hopena o kq lakou mau la o ke ola ana. No lcela„hoike okoa ana aku o na naita i koe'iho o ka Moi Humera mai ka make mai, i ko lakou huli ana mai ko lakou ano he mau enemi, a lilo i 'mau-hoaloha no ia nei. ame kana mau aikane, ua hoopiha loa ia aku ka kakou koa me na Uianāo eehiā, a oia p.u kekahi i hookahe mai i kona mau kulu vvima.ka, o ka hoomaikai 110» ka loaa hou ana iaia o ,na hoalolia, e loaa ai he mau kokua nona, ma kela ainamali.hini. • . • . ( O ka lululima hoi ia o ua mau naita nei me Hawila ahiki. 1 ka pau ana. a i ka nalohia ana aku hoi o ke kulana ilihia mai ia iakou pakahi ae, ia wa i hoomau hou mai ai o Hawi'ai kana kamaillo ana: v. 1"Mamu.li o ko oukou hooia ana mai nei imua o'u, e lilo oukou i v inau hoalohH no'urkc lawe mai nei au ia oukou apau iloko o na hooinanao ana, he hookahi kakou apau iloko o ke apo o ke aloha, a o ka make wale no ka mea nana e hookaawale ae ia kakou. I-ie mea na'u i mahu'i mua ole ai, eiaka mailoko maj,(.) ka make a ko oukou moi ame kana kqiki j hoolal'a ai e hoouna nuii'ia <jukou e pepehi ia'u, e lilo ana.| ati, ka mea a oukou i hoolilo mai ai i enemi. mamuli o ka' Hiakemake am'e ke kauoha a ko oukou moi. e lilo ana kakou lie mau hoal'oha'oiaio. a o ia ka'u e hoomikai ac nei i ko ka- * kou Makua ma ka lani.. no keia haawina pomaikai i Joaa ia kakou apau. ) "Ua lohe*aku nei oukou apau i ko'u moolelo oiaio*mai ka mua mai ahiki i keia wa a kakou e halawai nei he alo a he alo, a pela lioi me ko'u inoa oiaio. a .o keia lede opio ke ku f nei ma kuu aoao, ka mea. nana ka pua o.ka iokoino nana i kii aku a ka. puuwai lokoino o ka hakualii o oukou, he mea ; na'u e haaheo ai ka olelo ana ae. o kuu Magarita iā i 'keia la, i ka la apopo. a.i na la no apau o ko maua ola ana; a elike me i hooia mai nei, e la\ve aku ana oukou ia'u i mau hoalolia pilipaa no ouleou, j>ela no Hoi au e iini nei, e lawe pu ak'u oukou iaia.i hoajolia no.oukoii, a pela hoi me keia mau kauaka'.Q])io, ka'u n.iau aikane pilipaa o ka alo ana mai iloko o.na poino ame na popilikia. . J "E lohe oukou apau, o keia kanaka e ku nei me keia lede\ opio. oia. no o Ma'av r alia, kekahi o na kanaka kaulana loa 1 oloko o na ululaau o Italia. a.o ka lede.hoi e ku pu nei me ia. o ka pana pua akamai 'o PereKiā, a o keia kanajjga opio ae ho.i, o Oto Beriana kona inoa, kekahi o nn kanaka koa a maka f ti ple nuilalo o kuu kaikimana, ka Olaii o na Kai. ua haalele aku nae pia iaia, a lilo mai i.aikane aloha na'u," ia manawa i haawi like māi ai Ua niiau naita nei a Hunegaria i ko lakou aloha i na hoaloha o Hāv/ila. T ka pau ana hoi o kela hpolauna ana, ia wa f hoomau aku ai no o Hawila i kana kamailio ana : "O -ka lono hauoli a'u e aku uqi iniua o oukpu, e pili ana i ke Keikialii Marino, ma ka hora ehiku o keia ahiahi,

e hoi hou mai ai ke ola iloko o kona kino. o keia ka niea a na kilokilo i hoike mai nei, a ma kekahi manawa o keia ahiahi, e lioakaka aku ai au i ka hana hope a kakou e lawela.we aku ai māluna oua." "Aole. ao!e a.makou mea e hana akū ai no kona pono, oiai ua lawa kona hookaumaha ana īnai i ko makou mau manao, a uā auamo hoi makou i kana mau hana ino, e pouo ai no kona make ana." I\e lawe uei au i ka mana. o ke'alakai ana i keia mahēle o na naila i koe mai ka make mai. ma ke ano owau ko makou wahaolelo; o ka'u wale no e makemake nei ia oe, o ia kou lu»ike mai i kau mea i manro ai nona. a na makoū ia e noonoo aku. ina j;aha ua kulike kou manao mc ko makcruv' "Eia ko'u manao,. mahope iho c ko oukou ike pono ana. a:a no.ke o'a i!oko o ka haku o oukou ma keia ahiahi. a inao ka pau ana o ka p.aina ahiahi. e hoihoi aku o.ukou iaia, me ka maluhia loa a hoeā n<)loko o ka halealii. a ina: laila e lawelāwe lapaau h.oii aku ai na Kilokilo Sidia ame Monikā,'āliiki i ka lāiiakila ioa ana o ke kēikialii mai ka make mai/ ? "Ua maikāi kou manao e ko makou hoaloha," i ku hou mai ai ke alakai o na nāha o I I iria iluna. no ka hoihoi aku ike kaikialii no ka ike mai <> kona makuakane; ua apoua loa au ia manao ou. o ka'u ,hoi e manao nei, o'ka oi loa aku oka poilo, e waiho'a hoea mai i t ke kakaliiaka oka la apopo. ia manawa makou e hoilioi aku ai iaia. i ike mai a.i.na i,\iakāainana apau o lfunegaria nei. i ke kino o ke kanaka a lakou i hoowahawaha loa ai; a na makou hoi ia e hoakāka jjiha ākū me-ka makā'u olē. no ka nūi o kana maū hana haakei a hookiekie, pela no i kau mai ai ka hopena poino maluna ona." "O ka pilikia, wale jio paha o ieena manao ou. o ia ke kukala mai o ka inoi i kona mau .makaainanā, e ala kaua ku-e mai ia kakou ,a o ia ka'u e ninpu aku nei, ua makaukau anei oukou e ku mai me makou, ā kaiia* aku i ka moi ame kona mau pualikoa?" . , . "Elike me ko makou h.oohiki,<ana aku imua 011 e ke kanaka opio, he mau hoaloha ojaio makou apau nou mai keia manawa akn. pela,.no a.u £ hooia hou aku nei, mahope makou ou i na mana\yā apau, : a na ka malee wale no e hookaawale ae ia.makou-vpai ia oe mai," i jj,ane mai ai no ke alakai 0 na naita Hunegaria. . "ina ua paa ko f>ukou manao p.ela, alaila ke ae nei au e liooko aku elike me ko oukou makemake. a o ka'u nae e ,hoike nei ia oukou, e hoolilo kakou i ke Kakela Meloeliana \iei, i puuhonua 110 kakou e malu ai, ke hoea niai ka mguiawā 110 ka poiuo. • ( *' "Aiā a pau ka aina ahiahi, ia \va kakou e noonoo pono ai 1 ka pa])a hoonohonoho o na hana hoihoi i ke kino o ke keikialii no ke kulanakauhale elike me ka kakou e hooholo nei, ma ke kākahiaka o ka la apoj)o, aka nae. mamua nae o kokak.ou hooholo loa, ana iā nianao, e ae nlai oukou e liele ae aii e ninau i na wahine kilokilo, ina ua kulilee ko laua mānao me ko kakou, alaila ua pono, aka i knlike ole, alaila'he mea maikai 110 ka hoolohe ana aku ia laua, oiai.o laua kekahi mau kokua nui e pgno ai ka kakoū mau hana apau/' Ma kela wahi .o ka Hawila mau ; hoakaka ana i haalelē'aku ai oia ame kona.mau hoa i.ke keena aina, a liuli hoi mai la noloko o ka run,ii hookipa, ua hooieleia aku ko lakou hauli, i ka ike ana, mai i ,ka nape malie o ka haiiu o k'e Keikialii; a i ka wa hoi .a ke Kjlokilo i ike mai ai i kō lakou nei komo ana aku. ia wa.i ku āe ai oia iluna, nie'ka hele ana mai a kaniailio aku la ia.Hawil.a:

"Ua hoi hou niai.ka hanu ola iloko o ke kino.o ke keikialii i keia nianawa, aka nae no'kona nponoo.'ke Kuppuli nei no ia, aia paha a kekahi manavva o keia ahiahi, alaila auhee aku ke kuiaua kupouli mai iaia aku, a hoi pono mai kona noonoo maikai, o ko'u makemake nae, o ia no kō kakoil lawe ana aku i kona kino noloko o k{iu r,umi heiau, malaila e \vaiho aku ai iaia imua o na hooponopono ana a na Kerubima me na Serabima. no ka hopena o ke keikialiii ā malaila pu no hoi maua me"Sidia, e nana aku ai i nā kahoaka i pili i ko oiua hoohuiia aku ma n,iare, ame ke ano o ka nee aua p ke au o ka manawa, no keia nee ana aku o ko kakou ola ana." J No kela kauoha a ke Kilokilo Moni'ka, e hoihoi i .ke kino o ke Keikialii Maiino nialoko o ke keena hoao o* ke Kilokilo .Monika/, ua eleu ae la o Ot.o Berianii ame Malavalia, ma ka hapai ana aku i ke kino o ke keikialii no ke makemakeia. a malaila i noho kokoolua .aku : ai nā wahine kilokilo, e lawelawe i ka laua mau haila. O hoano, e kuu makamaka lieluhelu, o ke keena np ia a ke kauwa lawelawe o ke kakela i kamailio mai ai ia Mgarita, ma kela la mua loa a ua u'i nei o ke kipa aua aku maloko p kela kakela,'a lie keena hoi i.pilia nie na hana kupaianaha jie nui a kē kauwa lawelawe i ike niau ai i na manawa. a ke Kilokilo Monika; e komo ai maloko olaila. hioihoiia ahk aku o ke'kino o ke Keikialii Marino noloko o kela keena. o ka manawa mua loa ia i kohio aku ai kekahi poe mawaho ae o ke Kilokilo Monika, ua hiki ole nae ke alo ae 4 no ka mea, pela wale no e ike pono iā ai kekahi, mau nieahunā he nui i pili i ke ola o kela keikialii. a pela hui kekahi niaii ano i pili aku i ke ola ana o Hawila ame kana alpha. O .ko; hele aku la hoi ia a ku ana.mamua o ka puka. o kela keena, a i ka wa a Monika i wehe aku ai i ke pani, a .hamania āe la hoi ka puka, ia-wa i oili mai ai malamalama, i like aku me ko ke kukui .uwila, aole nāe he | kukui malokp olaila,. aka o kahi a ka malamalama e oili mai ana. niai' kekuhi pohaku elaunana nui mai no ia, i. okiia a huinakolu, o ka malāmalama iho la ia nana e hoolilo ] an.a i kela keena pouli; me he māamaaina la 110 ka la, ao.he' \v>u,e ppdeQ|e ai.,... , I Aia hoi i-nalalo pono iho o kela opuu elaimana nui, e waiho anā kekahi uā hoopuniia kona mau aoao ap.au | me.na kii likeole, e laa ke kii o ke tiga, ka pueo, ka mahina, nā hoku, ka la", kā lipna ame kekahi mau kii lehulehu e ae a'-ke Kilokilo Monika, i ike ai ua kupono ia mau kii apau no ka pihana .kilokilo. . - 4 t Aia he mau pakaukau lehulehu maloko o ke.la keena, me' na mea apau i hoolakoia, tio ka oihana kilokilo, a malunā o kekahi o kela mau pākaukau, i waihoiā aku ai ke kino o v ke Keikialii Mnrino, oiai nae ua ikaika loa ae la kona hanu anā, koenvp;le,aKjka hoi mal o kona ; nōon6o maikai. | He kulaiia amiano a eehia me ka piha kaj)ukapu na ano apau oloko o kela/'keēna; nolaila-kfe ike ae la kaua. e ka; inakamaka i iia ano o keia keena 110 ka manawa mua loa, ka mea hoi a na kauwa lawelawe o kela kakela i ike ole ai. | No ka : hoomaka ana aku o na kilpkilo i ka laua hana, paniia mai la ka puka a paa, me ka noho np o Hawila iya iloko, o ka. hele aku la no ia o uā'hiau wahin-e- ; kilokilo nei, a niā kahi i waiho ai b kfe kUāhu, kukuli like iho la laua.ilalo,; a hoomaka koke aku la 110 e pule. e nonoi ana i ka mana o nā Kerubima ame naserabinia, e kokua mai ia. laua, a np ka hapālua hora paha kela pule arta a ua mau lUahine nei/ ia wa i -ku like ae ai lāua iluna, a heie mai la-no kahi e waiho ana o ke kino o kfe keikialii. Mahope .0 ka nā.na ana iho o Moiiika ma ka helehelena o ke keikialii no kekahi mau sekona pokole, kii aku la he wāhi omole laau uuku; a lawē mai lā/ me ka hamo ana iho ma ; luna o k : ā umauma. pela hoi ma na ami o kona kino. a maluna o ka lae. No kekahi mau manawa kela hana ana a ke K'UokiH) Monika pela, ike aku lā o Hawila ma i ke kaakaa ; ila .maka- o uā keikialii nei. ia'wa i hele mai ai o Mb^lH.ā ; im.ua. © Hawila. a hawanawana iilāi la i keia mau olelo ": ; .; "Ke hpi; malie. māi nēi ke ola amē ka noonoo ilok6 o 'ke keikialii, iloko o na horā pokole wale no, mai keia manawa ' aku, v© auhee aku ai ka pilikia ame ka poino mai iaiā akū, o ka'u wale uo e o!e!6 aliu' nei ia oukuu, e huli hoi mua aku

oukou maloko o ke keena a-inalaiia c loaa aku ai ia maua. ke pa.u hoi ka han'a maloko nei o keia k^ena." Ng kela kauoha a Monikd; ua, haalele akū la o Hawila nie kona mau hoaialoko o kela hoi nui mai la noloko o ke keena hookipa. malaila i w.aihs ibo ai «>ia i kona niau hoa a hele aku« ia no ka liui pu aifa na uaits Huncgaria, i>iai ua oili aku la ua poe tici niailoko niai o ke.keena aina, a e hooluana nui ana mawaho.o ke k&hua o ke kakela. 1 ka hui pu.ana aku o liawila me na naita Huncgaria, hoakaka akū lax>ia elike īne kana niea i ike ai e pili ana«i ke keikiaiii. me ka hooia ana aku imua o kela poe, lie mau hora pokole wale no ka lak<.>u e kakali ai. alaila hol pono mai ka īkaika ame ke ola iloko o ua keikialii.nei. He mea liilii loa ke ola o ke. keikialii i ka manao o kela poe naita, no ka mea ua paa maoli no k«» lakou manao. he oi aku ka pono e make kela keiki. mamna o ka huola huii ana aku iaia, e mau mai ai no kaiia mau hana ino i na makaainana. Ua nanea waie aku la no o Hawila me lakou ma na kamn--1110 ana. aka nae ia.lakou e nanea ana. a e hoike ana hoi i ko lakim mau manao ohohia ho kela hui malihini ana ae <> lakou. maloko o kekahi o na kakela nani, ua hoohikilele loa ia mai ko lakou -noonoo, i ka wa i lohe.aku ai i lee kani kapa--1111 ana mai o kekahi pu o-le puhii e haehae ana i ke anoano oloko o ka ululaan. No kela pu o-le o ke kani ana mai ma ke ano puhihihi loa. ua kauoha ok<.»a ae la o Hawiia e hele e liakilu p.»n«> aku, i ka manao o kela'pu pulii. ina paha ia na ka enemi. a i ole na ka 'hoaloha paha. Elike me ka leo kauoha, pela no o Malavalia i hooko aku ai, a iloleo o na minuke he iwakalua. aia hoi oili hou mai la 0 Malavalia. a ku ana imua o Hawila. a ke nohoalii la hoi ke anoano eehia maluua o na mea apau, no ke ake e lohe 1 ka Malavalia pane, n<> ka manao o ka {)U <j-Ie uona ka leo a lakoU i lohe aku ai mamua aku. "K kuu haku," i kamailio mai ai o Malavalia. me ka luiawi mua ana mai nae i kona aloha oka oihana koa. "(> ka pu o-le a kakou i lohe aku tiei. he pu hoailona ia. mai kekahi mau elele i hoounaia mai nei e kaMoi Humeia. no ka hele ana mai e huli i kona mau naita he hookahi hanen. ina paha ua paapio na kanaka powa elua i makemakeia ai e liupu Kulou nialie iho la ke poo o Hawila ilalo, a li'uli'u. aea ae la oia iluna. me ka i ana aku ia Malavalia: "K hele aku oe a hoike i ua mau elele nei a ka Moi lluniera, ua paa ua kanaka powa elua i ka hopuia. a eia laua maloko nei o ke kkela. me kona mau naita kahi i noho a:. he wahi hoi a lakou i hoolilo ae ai i puuhonua no lakou. "E hoike hou aku oe i na elele a k.a moi. ua hooukaia kekahi kaua hahana loa mawaenā o kona mau kanaka. ame na kanaka powa elua me ko laua mau hoaloha ekolu. a nu ke keikialii, ua halawai oia ine kekahi pilikia iloko o ia kaua ana. "l'.ia hou keia, e hoike aku imua o ka Moi Humera. uia kela hoouka kaua ana me ka hahana loa. ua pau he kanawalu o kona mau naita i ka eha a ua make no hoi. a he kanakolu wale no poe i koe mai me ka eha ole maluna o ko lakou mau kino, a no na kanaka powa eliia me ko laua inaii hoaloha, aole he hookahi o lakou i halawai me ka puin<». eia nae ua paapio lakou i ka.hopuia, aia a ke kakahiaka o ka !a apopo, e laweia aku ai na pio iimia o'ka moi. a ia wa hookahi no hoi e hoihoiia aku ai kana' kcik.i # i eha. "E olelo pu aku oe i na elele, e,hoi aku a hoike i ka moi o lakou, o kela mail kanaka elua a kana keiki i lu>okipa aku ai maloko o kōna halealii, o keleahi o ua inau kanaka nei. oia ka i lawe'ae i ke alakai ana maluna o koUa mau uaita i koe ilio mai ka make mai; a e hoike hou aku no hoi <>e. <> ke kumu o ka halawai ana o ke keikialii Marino me ka puino. no ka nui mai no ia o koila mau iiiaiiaō haakei a piha h<»o--kano/' .

No keia niau hoakaka a Hawila, t?a noke okoa ae la na naita o Munegaria i ka huro. i kau a jiiea o ka piln maliah» no na pane hoakaka a Hawila imūa o kana aikane. a ni\: ia pilia ohohia i haalele iho ai'o \ialavajia a lawe aku la i kana misiona, e hoike inuia o na elele a ka moi o Ilunei'ar:a. liele pololei aku la o Malavaiia a loaa na ek'le e kaka'.i mai ana ma kahi he mau anana. helu wale im mai ka puka-j»a aku o kp kakela, ia wa i hoike aku ai i na niea apau a llawila i kamailio aku ai iaia, a i ka lohe ana <» ua mau ilele nei, ia wa i pane mai ai ke alakai o lakou: "Aōle e hiki ia makou ke hiiinai aky i ka pnlnlei am ■ ka oiaio o kena mau mea au e kamailio mai nei, im ka mea he kanaka īnalihini loa ōe i kamaaina mua <ile ia maknu. "Jna ua'kaa-i'o ka lanakiki ma ka auan o na naiia <» I lunogaria nei, a ua paapio lioi na kanaka pnwa. heaha ki- kumu i hele ole mai ai o ua naita o .e hui |>u me m:ik. >u i Oiai he kanaka oe a makou i ike ole ai mamua. ke ka ialua loa nei makou i ka manaoio ana aku i kau mau olelo. ;i ua konoia mai no hoi au e hoike ae i ko'u manao. me he im-a la. o oe no kekah! o na kanaka powa a ko makou m<>i i makemake ai e hopuia, a lawe aku iaia imua <» kona ak». • "E lohe hou oe e keia kanaka malihini, ke niana<» nei au. aole he mea e ae nana i hoopau mai i ko mak<»u mau p<>hiliilii. o ko makoii komo wale aku no iloko o ke kakela a ike. i ke keikialii anie kona mau kanaka. ina palia ua p:ta]»io i'" kela' mau kanaka powa ia lako.u, a ina aole. aiaila <» mak.m auanei ka poe na lakou e hopu aku ia laua. a h<»ih«'i ak i imua o ke alo o ko makou moi." "Mai nuinao kuhihewa oukou e na kanaka <» ka M- i Humera, he hana maalahi na oukou ka hoa<» ana mai e komo iloko o keia kakela. aka he luahi ia n<» oukou a ma ke an<» he, elele au i lioounaia mai nei no ka hoike aua aku imua <» <»u--koii i na m'ea oiaio wale no, ua makaukau au e ku aku a paio me ka hopo ole, i ka poe apau e hoao ana e ku e mai iVu." No ka hoi koke ole'aku hoi o Malavalia no1ok<» <» Ka p i <» ke kakela, ua komo ka hoohnoi ia Hawila. malia a a kekalii niau hhopaapaa ana mawaena o kana aikane, me na k inaka o ka nioi o Htthegaria. nolaiia ua haalele okoa aku la oia ialoko o ka pa o k<e kakela,.a oili mai la iwaho, a »na kela manawa a ĪMalavalia i hoike. aku ai i kona maiuu». uo ka p;ii<i ku-e ana aku i na elele i hoounaia niai e ka m<»i n<> ka huii ana i na naita he hookahi haneri a <»i ame ke Keikialii Marinō, ua hele pololei aku 1a oia a ku pouo iho la mah«»pc <» Malavalia, a hoolohe malie aku la i na olelo ma ua ;m:ih a elua; . ; "Pelieaoe i manao ai, ua hiki i kou ikaika ke ku mai inma o maleou. e nanii mai no hoi ko mau maka. he iwakalua makou e ku aku la; me ka makaukaii mau e hookau aku i ka make mainoino maluna ou i na wa -apau. a ina i minamina oe i kou ola ea, o ka'u e nonoi hou aku nei i kou ohiohi, e ae laelae mai oe e komo aku makoil ilbko <» ka hale kakela. a e ike maka hoi i ha mea apau nia)dko o kela hale. "Ke manaoio n?i au i keia, wa ,a«u r Aia.: hoike uiai ;e i ka mea hoopunipuni ino loa. a o ka mea <>iaio. o na kauaka <» i.a moi ka i paapio. a ua pakele'hoi kela mau kanaka j».iwa ( aka 0 makou nae ka poe ewiai kh ni3i(b o laiiii. i hakalia wale n<> 1 ko'ii kauoha ae i ko'u poe kanaKa nei, o ko lak<»u wa n<» ia e lele aku ai maluna ou, a e komo kino aku makou iloko o kenā pa, me ka nana ole ae i kekahi mea/' Aole i pau pono na manao o ua alakai uei <» na elele i ke kamailio mai, ; ua hoomaka koke aku la no o Mala . alia e holo imua maluna o kona lio. a he koelc.*ka niea i Inheia aku, aūi hoi. walawalā aiia ua alakai iiei o na -kanaka Im iwa.ka lih! a haule aku la ilalo o ka honua: a i ka wa i ike mai ai o ka nui aku o na naita, i ka haule ana o ko lakou alikai. uā hooMka nui mai la e holo imua. o ka wa hoi ia a Ha ■w/ilk i Hol6 aku ai no ke kokuā ana i kāna aikane. o'ka hoomaka ihtrla n6 ia o ka hōoukaia arta. ō kekahi kaua weliweli ma\Vaeha o Hawila anie Malavalia ina kekahi anao. a o na elele hoi he iWakalua ma kekahi aoao mai. (Aole i (»au)