Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 10, 7 March 1919 — Page 7

Page PDF (1.60 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

HE MOOLELO NO

TAZANA

 

AʻOLE

Ka Hiena o na Ululaau Anoano o na Kapakai o Aferika

 

            He mea oiaio o kela kukui a Tazana ma o ka ike ana i ka a mai i ka moana. he kukui ia no ka mokukuna Kowe, ua hoonohoia kekahi luina maluna o ka oneki no ke kiai ana, a aia hoi ka malamamoku. mahope o ka moku. kahi i hooweliweli ai ia Jene, o kahi nae o ka laki, ua loaa he pu panapana ia Jene maloko o ka ume o kekahi pakaukau o kona keena i hoopaahaoia ai, nolaila.ua hiki ole i ka malamamoku ke limanui aku iaia, aka ke noke la ua kanaka nei i ka holoke i o a ia ne mahope o ka moku, me ka noke ia he mea no Jene e haawipio aku ai, aka ke paa mau la kana pu panapana i loko o kona lima. me ka makaukau e hookuu aku i kekahi o na poka ma ka manawa a kela kanaka e hoao mai ai e lele maluna ona.

            Aia no hoi ka wahine Paele ma ka aoao o Jene kahi i kukuli ai. me ka uwalo ana aku imua o ka malamamoku, aohe nae he wahi mea a hooloheia mai, ke koi mau mai la no ua kanaka nei ia Jene. e hoi pu aku me ia maloka o kona keena. Oiai nae lakou nei e noke ana i ka walaau mahope o ka moku, ua loheia aku la kekahi haluku ma luna o ka oneki, nolaila alawa ae la ka Jene nana ana iluna, o ka wa ia a ka malamamoku i lele mai ai a paa ana na lima o Jene Kelekona iaia.

            He oiaio, i ka manawa a ke kanaka kiai e noho ana ma kona wahi me ka nanea. ua, hoopuiwa loa ia oia i ka pii ana aku o kekahi kanaka ma ka aoao o ka moku, ua noke ae la oia i ka uwa, me ka pono ki wale ana aku no i kana pu panapana. o kela ka mea nana i kono aku ia Jene e nana mai iluna, eia ka e paa ana kona mau lima i ka hopuia mai e ke kanaka i kuma kaia iaia imua o kaela poe malihini, a i kaili ho mai kana kane aku.

            Na ke kani ana o ka pu panapana i kono aku i na kanaka oluna o ka mokukuna, e haalele aku i ko lakou mau wahi e hiamoe ana, aia hoi  na pu panapan iloko o ko lakou mau lima, eia nae ua Johi loa lakou, no ka mea aia o Tasana me kana mau holoholona. me kona mau kanaka eha maluna o ka oneki o ka moku kahi i ku mai ai me ka makaukau, i hakalia no a ike mai ua mau holoholona nei i na kanaka, o ko lakou hoomaka aku la no ia e lele maluna o lakou, e haehae ana i na lala me he apana palaoa la iloko o ka lima o kekeahi keiki uuku.

            O ke koa ame ka maka'u ole o kela pe kanaka, ua hoomaka okoa aku la kekeahi poe o lakou e holo no kahi  e pakele ai, he mea ole nai ia, no ka mea. i ka ike ana no o ua mau holoholona ne. aole o ko lakou haku kekeahi, e papa mai ai ia lakou, ua hana aku la kela mau holoholona elike me ko lakou makemake. eluku ana hoi me ka weliweli i ka pie apau e maalo ae ana imua o ko lakou mau maka.

            I kela manawa o ka oili ana mai o na kanaka o ka moku kuna. mai ko lakou mau wahi e hiamoe ana, ua hoomaka koke aku la no o Tazana e hele e huli i kana wahine, ua maopopo mua iaia aia o Jene mahope o ka moku.

            Iloko hoi o keia manawa o ka make weliweli e holopapa la maluna o na kanaka o ka moku, ua hoomaka aku la o Kaikana e holo no kona keena mahope o ka moku, ua kaa aku la nae ka ike i ke tiga nona, nolaila alualu aku la kela holoholona i kana pio, aohe no nae he wa a poholo aku o Kaikana iloko, a pani mai hoi i ka puka o kona keena, komo ana no ua tiga nei iloko a mamua o ka haule ana aku o Kaikana noluna o kona wahi moe. aia na maiuu loloa o ke tiga ma kona puu kahi i puliki ai, me ka haehae ana aku o kona mau niho loloa i ka i'o o kela kanaka, ka mea nana i hoopokole mai in a la o kona ola ana ma ka honua nei, a pau ka lohe hou ia o na moolelo o kana mau hana karaima he nui.

            Ma kela manawa hoi a ka malamamoku i lele aku ai maluna o Jene. me ke kaili ana mai i ka pu panapana mai ka lima ae o Jene. hamama ana no ka puka o kahi ana e aumeume ana me Jene. a iaia i huli mai ai a nana i wehe aku i ka puka. aia hoi, paa ana kona kaniai i ka  nopuia e ka lima wikani o Tazana. uwoki oe e aa ana na maka. me ka hele a pii ka uli. ke hoao mai la ua malamamoku nei e kahea, a e uwalo mai hoi no ka hoopakeleia aku o kona ola, aole nae he wahi mea a puai leo mai kona waha mai. o ke kakaa wale iho no o ka onohi. no ka mea. aole loa he wahi noonoo iki iloko o Tazana e hoola aku iaia, ke kanaka nana i kaili i kana wahine me ka manao kolohe.

            Hopu okoa mai la o Jene i ka lima o Tazana. me ka huki ana aku. no ka hoopakele ana ae i ke ola o ka malamamoku. aka luliluli ae la ke poo o Tazana, me ka pane ana iho:

            "Aole au e ae e hoola hou i na kanaka o keia ano e kuu wahine: Ua hoopakele au i ko lakou ola, no ka makee aku i ka pono o ka hoa kanaka, o keia iho la anei ka uku a lakou e haawi mai ai ia'u, a e hoopilikia aku ai ia oe? Aole loa he waiwai o ka hana maikai ana aku i na kanaka kolohe. I keia manawa e ae mai oe e hooko aku au elike me ka'u i ike ai he pono. pela wale no e hiki ai ia kaua a elua ke ike iho, ua pale kana ko kaua mou ola, a ua auhee aku hoi ka poino mai ia kaua aku.

            "O kou hana ana no keia e kaa aku ai oe malalo o ka mana o keia kanaka. a e lilo i mea paani no kona mau manao lapuwale. ua hoole mai nae ke Akua i kona makemake. no ka mea iloko o ka manawa pono loa, i hoea mai ai au a hoopakele ae ia oe mai iaia mai," a no ka pane hou ole aku o Jene. o ka owili ae la no ia o Tazana i ka ai o ua kanaka nei. he uina ana, aia hoi haule aku la kona kino iluna o ka papahele, make loa.

            Me ka piha i na manao hoonaukiuku i awili pu ia hoi me ka hoowahawaha. peku aku la kekahi wawae o Tazana i ke kino make o ka malamamoku. lalau aku la hoi i ka lima o Jene. o ko laua pii mai la no ia iluna o ka oneki me ka ukali pu ana o ka wahine Paele mahope o laua.

            I ka hoea ana aku o Tazana no ka oneki. ua pau ke pioloke o kana mau holoholona. e noke nui mai ana no nae i ka ai i na kanaka a lakou i luku ai me ka mainoino. aia hoi mamua o ka moku. e noho mai ana o Magami me kona mau hoa. me elua o na kanaka oluna o kela moku, i loaa ole i na holholona. o ke kumu o ko laua pakele ana, no ka holo mua ana e pee me ka ike ole o na mapu.

            Ua pau loa ka nui o na kanaka e ae i ka make. ua hele hoi ka oneki o kela moku a he ule pu wale no i ke koko. a i ksa olino ana mai o ka malamamalama o ka la ma kekahi kakahiak ae. he hiona ku i ka manaonao ka mea i ikeia. eia nae he koho kela i hookaheia. no ka poe wale no i pili i ka hewa, aole hoi he koko no ka poe hewa ole.

            Ma kela p, aole a lakou nei hana aku i koe, o ke kakali wale no ahiki i ke ao ana ae ma ke kakahiaka mai. o na kanaka keia i pakele ko laua mau ola kauoha aku la o Tazana, e komo pu mai laua ma ke kokua ana i na hana apau i pili i ka moku.  a no ko laua maka'u me ka weliweli i ka make, ua eleu mai la ua mau kanaka nei ma na hana apau, a oiai ua pa mai a kekahi oaniani makani maikai, o ka hoopilipili hou aku la no la o ka moku iuka o ka aina.

            Hookau hou ia aku la na mapu ame ke tiga maluna o ka waapa e Tazana. me ka hoe ana aku i ka waapa nouka o ka lina, a hookuu aku la i kana mau holoholona e hoi no ke lakou wahi, a laweia mai la hoi o Goki, i mea nana e hookele i ko lakou moku, no ka mea oia hookahi wale no ke kanaka i makaukau i ka hookele ana i ka moku, no kahi o lakou e palekana ai.

            No ka loaa o ka noonoo iloko o kela mau holoholona e haalele loa ana o Tazana ia lakou. he mea philuni loa ia, koe wale no paha o Akuta. maila oia hookahi iwaena o kela mau holoholona i loaa kahi uwiwwiki nooonooo, no ka pau o ko lakou ike hou ana aku i ka mea i noho mana mai he haku no lakou no kekahi manawa loihi.

            Oiai ka waapa o Tazana ame kona mau hoa, e huli hoi ana no kahi i ku ai o ko lakou moku. o Akuta hookahi wale no ka mapu i noho ma kahakai. aole hoi i ukali aku i ka nuui o na holoholona e ae, he hoike ana mai keia. aia no he manao aloha a he minamina no ke kaawale o ko lakou haku mai ia lakou aku.

            I ke kau ana aku oi o Tazana ma. maluna o ka moku, a oiai i haalele iho ai ua mokukuna nei i kela wahi. maluna wale no o ka oneki ua o Tazana ame Jene kahi i ku ai. nana iuka o ka aina,  a elike me ka hiki i ko laua mau maka ke ike mai pela iho la no ke ku malie o Akuta i kahi hookahi, aia wale no kana nana ana ma kahi a ka moku e lawe la i kona haku.

            Ma ka huakai a kela mokukuna e lawe la i ka Haku Kele kona. a o Tazana hoi ma kekahi inoa ame kana wahine, ua halawai aku la ko lakou moku me kekahi mokukaua, iloko o na la ekolu. ma ka moana, a oiai ua lako kela mokukaua me ke kelekalapa uwea ole, ua hoomaka koke aku la no o Tazana e hoouna i ke kelekalapa i Ladana, e ninau aku ana no kana keiki, a o ka nuhou hauoli i hoikeia mai iaia, o ia no ka loaa keiki, a o ka nuhou hauoli i hoikeia mai iaia, o ia no ka loaa ana o ua keiki nei a laua. a aia hoi oia maloko o ko lakou home, kahi i noho ai malalo o ka malama ana a kona haku hanai.

            Ua lilo kela lona o ka loaa ana mai i mea hoohauoli loa aku i ka manao o na makua. a oiai e huli hoi pololei ana kela mokukaua no Pelekane. ua kau aku la o Tazana ame kona mau kukaua no Pelekane. ua kau aku la o Tazana ame kona mau hoa, e laa o Mugami, ka wahine Paele ame Jene no hoi. maluna o kela mokukaua. a no ke koena iho o na kanaka i koe. ua hookuuia aku no lakou e hoomau aku i ka holo ana maluna o kela mokukuna. a e lawe aku i na waiwai no lakou, a e hana aku hoi elike me ka lakou i ike ai he pono.

            O ka moolelo e pili ana no ka loaa hou ana o kela keiki uuku, a i hoihoiia aku ai hoi no kona home, aole i loaa iki ia Tazana ma. ka ike ahiki wale i ko laua hoea ana aku no Ladana, o ia hoi, me kela lawe aiheia ana mai o ka bebe e Nikola elike me ka kaua i ike ai, ma kekahi wahi o keia moolelo. aole oia i hoihoi koke noluna o ka moku i ka wa ai, no ka maka'u o ikeia auanei, nolaila ua hoihoi oia e huna maloko o kekahi wahi , i malama nui ia ai na keiki liilii, me ka manao aia a ka wa poeleele, o kona manawa ia e kii mai ai a lawe iluna o ka moku.

            Oiai nae o Nikola e hoolala ana i ke alahele maalahi ana o lawe aku ai i ka bebe a Tazana ma, malalo o kona malu. ho okoa loa ka noonoo a Paulo. kona hoa hui. Ua loihi na maka hiki o ko laua pili mau ana, me ka maopopo ia Paulo o na ano ino a hoopunipuni o Nikola, no ia kumu, ua maa maoli oia i na hana a kela kanaka. a ua like no ko laua hoopunipuni ino loa. ma na ano apau. i wahi nae e hoohoka aku ai ia Nikola, a e loaa nui mai na pomaikai iaia. in a e hoihoi hou aku ana oia i kela bebe. me a poino ole i kona mau makua, nolaila hah'i aku la oia i ka moolelo oiaio o na mea i hanaia aku i kela bebe i ka wahine nana e malama ana i ka hale o na keiki makua ole. a hooholo like iho la laua. e pani mai i keiki okoa ma kalii o ke keiki pololei a Tazana. a e mahele like laua i na dala uku makana e loaa mai ana, i ka manawa e hoikeia aku ai kela keiki i kona mau makua.

            O keia iho la ke ano i hoea aku ai he keiki okoa loa maluna o ka moku Nikola ma. a pela no hoi i hoohewahewa ai o Jene Kelekona. aole kela o kana bebe.

            He aelike ka kela wahine i hana ai me Paulo. aia o Paulo ahjuli hoi aku no Enelani. ia manawa e hoike hou ae ai i ke keiki uuku. aka mamuli o ke ake nui loa o kela wahine i na dala makana, ua hoea okoa aku oia imua o na kahuwaiwai o Tazana. a hoike aku i ka loaa ana o ka bebe, me ke koi ana aku i kekahi uku makana kiekie. he oiaio, ua ukuia mai kela mau dala iaia. a ua hoihoi hou aku hoi oia i ka bebe, me ka pilikia ole, iloko o na la he umi wale no, o ke kaa ana aku malalo o kona malu.

            Ua hooiaio mai ka wahine malama keiki. o kela i'o no ka bebe a ka Haku Kelekona, pela no hoi me ka wahine Paele i lilo mau i kauwa na Jene. i hooiaio ai. a o laua no na mea na laua i malama i ka bebe. ahiki i ka huli hoi hou ana aku o na makua.

            Ma keia wahi. ihoea mai ai i ka weluwelu liilii ana o na manaolana o Nikola Rokofa. a i ka hoohokaia ana o kana mau hana kolohe apua. mamuli o ke kumakaia ana o kona hoa hui iaia: ua make nae o Nikola. ka mea nana i haawi mai i ka maha i loko o ka noonoo o ka Haku Kelekona ame kana wahine.

            No Paulo hoi, aole he mea i lohe hou ia nona, aka ua manaoia no nae. ua ukali aku oia mahope o ka meheu o kona kokoolua. iaia i hoonoho hookahi ia aku ai e hele auwana iuka o ka aina. me ka nele i na hoaloha ame na kokua e palekana ai oia. mai na poino mai.

            Ma ke ano nui ke olelo ae. ma ka la i hehi hou ai na wawae o ka Haku Kelekona ame ka Lede Kelekona, ma ka lepo o Ladana. o kekahi ia o na la i hooopiha hou ia mai ai ko laua ola ana me na haawina hauoli. hui aku la na makua me ka laua keiki. na hoaloha hoi me na hoaloha. a ua haawiia he mau paina hauoli no kekahi mau la, pehea hoi e nele ai ka hauoli ua loihi ka hoi na la o ka laawale ana. a ua palekana hoi mai na poino ame na pilkia mai a laua i alo ai loko o na inea no na mahina loihi.

            Aia mau no o Wagami ame ka wahine Paele me ko laua mau haku kahi i noho ai. ua hoohihi loa keia wahine Paele, e noho me kona mau hak. aole e huli hoi hou aku ihope o korta aina hanau. a e mare aku i kane an i hoihoi oke ai. nolaila mamuli no o ka make mae o Tazana ame kana kauoha. ua mareaia ae la o Wagami me kela wahine Paele. me ko laua kauohaia ana aku e hoi a malama i kona aina nui Aferika. a o ka hope loa a ka mea kakau moolelo i ike aku ai ia lakou. e huli hoi hou ana no Aferika, no i ike aku ai ia lakou. e huli hoi hou ana no Aferika, no ke kilohi hope ana aku o Tazana i kona aina hanau.

            Ua hoea maila kaua e ka makamaka heluhelu i ka hopena o keia moolelo. i piha i ka pihoihoi, na poino ame na popilikia he nui, eia nae mailoko mai o ia mau popilikia. ame na hana lokoino aloha ole a na enemi. ua oili mau mai o Tazana, o ka Haku Kelekona hoi o Enelani ame kana wahine me ka palekana.

            O ka põe apau i heluhelu i keia moolelo. ke manaoio nei ka mea kakau. ua heluhelu ia no ia me na manao hialaai. malia paha he lauwili no ka hele ana a ka moolelo ma kekahi mau wahi. pela iho la no nae ke ko na o ke au o ka moolelo: o na mea maikai ole apau. e kiola aku ia . a e lawe mai ma na mea waiwai wale no, aka ma ka aoao nae o ka mea kakau moolelo, ke haawi aku nei oia, i kana mau mahalo ame na hoomaikai ana. i ka poe heluhelu o ke Kuokoa, no ko oukou ahonui ana mai, e kaana like me Tazana, iloko o kona mau la o ka popilikia, a iloko hoi o na la o kona lanakila ame ka hauoko.

KA HOPENA

 

 

He Moolelo no

OLIVA ESEKOTA

 

Mai ke kulana haahaa mai Ahiki i ke KUlana Kiekie

He moolelo i Owili Pu Ia Iloko o ka Ehaeha ame ka Hauoli.

 

Mokuna I.

 

            Mamua pono o ka lanai o kekahi hale kahiko. ma kahi kauhale o Hawe. e noho ana kekahi kaikamahine opio ma kekahi la kalae malie iloko o ke kupulau. I kulike ai me ka hokaka a kekahi kanaka Palani akea ka mai, ua olelo ae oia. o kekahi hiona nani loa o na mea a ke Akua i hana mai ai. o ia no ka helehelena o kekahi kaikamahine i piha i ka hauoli: in a ua pololei io' na hokaka ana a keia kanaka Palani. alaila ua nele o Oliva Esekota ia hiona nani. oiai no nae. o keia kekahi o na kaikamahine huapala. a i piha hoi i na kalena kiekie, o na mea maikai a ke Akua i haaawi mai ai i ke kanaka.

            Ia kaua e ka makamaka heluhelu e kilohi akuai i na kukuna wela o ka la e kiola pau ana i kona malamalama ma na puka ainani o kela hale kahiko. a hookuku ae me ka helehelena u'i nohea o kela kaikamahine. oiai oia e klou ana imua. ma kana mau mea e hana ana. aole e hiki ia kaua ka hoohewhewa iho i ka puapua'i mai o ka nonoula ma kona mau paplina.

            Me kela hiona nae o ka wahine u'i, e haianiu mau ana maluna o ka helehelena o Oliva Esekota. ua nele ka hauoli iloko on a, ka mea a ke kanaka akeakamai Palani i olelo ae ai, o ka mea hookahi ia a ke Akua i hana mai ai no ke kaikamahine opio, O ke kumu o ka nele ana o ia mea he hauoli iloko o keia kaikamahine opio, na kaua ia e ka makamaka heluhelu e huli aku. a e ike ana no kaua. elike me ka nee ana aku o keia moolelo, i na mea oiaio. e hoopuni ana i keola ana o Oliva Esekota.

            He loloa ka helehelena o keia kaikamahine opio. me kona mau maka poni uliuli. a e lue ana no hoi kona mau lauoho uliuli maluna o kona mau poohiwi. He nui wale o na kaikamahine me na papalina loloa, na maka poni uliuli, ame na lauoho uliuli nupanupa. eia nae. ua kaokoa ae no na ano o keia kaikamahine mai ia lakou mai.

            Ua olelo mai no keia kanaka Palani akea kami. o ka olelo. ka mea nana i kaomi aku i ko kakou mau manao ame ko kakou mau noonoo. aole nae pela na mea i ikeia no Oliva Esekota, ua hoike okoa mai kona helehelena i na mea iloko ona.

            Aa ka la ke iho aku la e nalo ma kekahi aoao o ka puo'a o kekahi luakini nui. a na ke kahi ana mai o ka uwahi nui. e kau ana iluna o ka puo'a o ua luakini nei. i kono mai ia Oliva e aea ae kona poo iluna. mai ka hoopapau ana i kana hana a ma kona mau maka. ihoike okoa mai ai oia. aole i kulike ka hana a kona nooonooo me ka hana a kona mau lima.

            Elike me ke ano o ka poe i hele a luhi me ka uiha i ka hana. pela iho la o Oliva. i wahiho aku ai i kana mea e hana ana. apo ae la kona mau lima a elua mahope o ka hono o kona ai. nokekahi manawa. alaila hoihoi ae la mamua. me ka paa ana ae malalo o kona auwae, a nana aku la iwaho o kahi akea. oiai ke ano o ke ahiahi e halii ana maluna o ka aina.

            Oiai o Oliva e nana la kona mau maka iwaho o ka liula. me he mea la. aole ana mea e ike aku ana. aole hoi he lohe aku o kona mau pepeiao i ka nakeke mai o kekahi mea, oiai nae, ma ke alanui akea. e waiho pono mai ana mamua o kela hale he nui na kaa e huli hoi ana no ko lakou mau wahi.

            He mea oiaio, aia ka noonooo o Olica Esekota i kahi e loa, ke kahakaha la oia i na hiona like ole i loko iho on a. no ka nee ana aku o kona ola ana aole nae a he ola ana, o kekahi mea i maopopo loa. ka hoea mai o ka hauole, aka he noonoo uluahewa wale no iloko o ka pohihihi ame ke kaniuhu. I ua kaikamahine la e hoomau ana i ka nana ana i kahi e. luliluli malie ae la kona poo. no ka hoea ana mai o kana noonooo ana i kahi ana i olelo okoa iho ai, i ka nui o ka luhi ame na hooikaika ana. i kupono ole loa iaia ke hoomau aku i ke ola ana ma kelaano.

            No kekahi mau minuke loihi nae ka noho malie loa ana o Oliva Esekota. me ka nana hoomau ana iloko o kela powehiwehi o ke ano ahiahi, lohe aku la oia i ka nakeke mai o na huila kaa, no ka manawa mua loa, a lohe pu aku la no hoi, oia maloko o kekahi rumi o ka hale, i na lea hamumu ia manawa i hoohuli mai ai oia i kona noonoo no kahi o na lea hauwalaau e kamailio ana.

            Ua kamaaian loa oia i na mea no laua na leo e kamailio mai la maloko o ka rumi. aole nae on a lohe aku i na huaolelo. a ma ka aaki ana iho o na niho o ua kaikamahine nei i na lehelehe. i hoike mai ia kaua e ka mea heluhelu. aole i lilo ka lohe ana aku o Oliva i kela mau lelo i mea nona e hauoli ai, aka ua hoopihaia mai oia i ka hoonaukiuki ame ke kuaki.

            I ka meha ana iho o na leo hauwalaau. ia wa i lohe aku ai o Oliva i ka hele pololei ana mai o kekahi mea  awehe mai la i ka puka o ka rumi mahope aku o kona kua. a poha koke mai la no ka leo i kamaaina loa i kona mau pepeiao i ka i ana mai:

            "Eia no anei oe maanei e Oliva? Aohe no hoi a'u hele ana mai e nele ai ko'u ike ia o. me he mea la e maeuhane aina oe."

            Me ka huli ole aku o Oliva. no kahi o ka mea e kamailio mai ana iaia i aku la: "Heaha auanei, ua pau ka'u hana. e nanea wale ae ana no hoi au. no ka hoomaha liilii ana." wahi ana i kona makuahine hanauna.

            "Ua ike no ka hoi oe, ua pau kau hana. heaha kou kumu o ka hele ole ana ae nei e hoike ia'u ia mea? Ua maopopo no ia oe ka piha nauki loa o Mrs. Riva no kela lole. Ina ua paa i ka hanaia eia anei kela lole maane?"

            "Ae. ua pau na hemahema o kela lole i ka hanaia." me ke kulou ana iho o Oliva. a lalau aku la i ka lole ana i hana ai, a haawi mai la i kona makuahine hanauna. a i ka paa ana mai hoi iloko o ka lima o kona makuahine. hele ae la ua wahine nei a ma kekahi aoao. ku mai la nana ia Oliva. me ka nanaina maikai ole ma kona mau maka. aoheno nae o Oliva nana aku iaia. aka hooponopono iho la oia i kana mau mea humuhumu. a hookomo maloko o kekahi poko. alaila haha aku la e hele. ia wa i kahea hou aku ai kona makuahine hanauna. i ka pane ana aku:

            "E hele ana oe ihea e Oliva?" ua paneia aku kela mau olelo me ka leo pikanana.

            "Manao ae la hoi au. e hoihoi aku i keia lole imua o ka Lede Riva. no ka mea kekakali loa mai la paha oia no ka hoihoi koke ole ia aku."

            "Ua hiki i kela wahine ke kakali. aole paha he kauwa oe nana. e hooluhi wahle ai no ia oe iho, ma ka hele ana aku i keia poeleele! Manao au la. ua pau na hana hookauwa. eia no ka ke pahola nei ma keia aina. No ko kakou haahaa ana. me ka nui ole o ka kakou dala. pela iho la i hoolilo mai ai ka poe waiwai ia kakou i mau kauwa: o ka'u nae e olelo aku nei ia oe e Oliva. e waiho malie i kena lole. a na lakou no e kii mai." aole no hoi o Oliva paku'iku'i olelo wale aku. aka wehe ae la i kona papale. me kona kihei. a waiho pu iho la i kana puolo lole ilalo, me ke ku lohaloha malie ana, aia wale no kona mau maka, i luna o ka papahele kahi i nana ai.

            "Ke manao nei au, ua makemake oe e Oliva i kou ti." i phoa mai ai ka leo o ka wahine aoo, me ka hele ana mai no ke pakaukau e nana pono ai i ka puolo lole a Oawa o ka waiho ana aku i lalo. "O keia kou manawa e hoi ai e inu ti. Pehea la, in a o kela poe hanohano ma kou wahi. e ae ana no paha lakou e waiho aku i ko lakou ai ana, a e hoopapau ma ka hana no ka hapaha hora? He keu aku maoli no a ka pilikia o ke ano o ke ola ana o ka poe ilihane. me ka nui o ko lakou hooikaika ana i ka hana i na manawa apua, a ua maopopo loa ia'u. ua hele oe e Oliva a luhi maoli i ka hana. Ma kou mau maka. ma kou mau ano no hoi apua, e hoike okoa mai an aia i kou hele a uiha maoli e Oliva!"

            Aohe wahi mea a pane iki aku o Oliva. oiai no nae ke ike la oia i ka plolei o na olelo apau i kamailioia mai e ka lede aoo. alaila haalele aku la oia i kona wahi e ku ana a hele mai la ma kahi o ka puka aniani. me ka nana ana aku iwaho. Oiai nae o Oliva ma kela wahi. me kona mau luma e pupuu ana mamua o kona alo. ua kupono maoli oia i @@ea na kekahi kanaka kahakii e kaha aku ai. no ka mea he helehelena kona no kekahi wahine, aka he kino nae no kekahi kaikamahine he helehelena hoi i nele me na hiona o ka hauoli, ka mea e hiki ai ke ikeia aku ka u'i ame ka nohea noko o ka wahine opio elike me Oliva.

            "He aha ke kumu o kou kamailio ole mai ia'u e Oliva" i pane hou mai ai ka wahine aoo.

            Alawa mai la ka nana ana a ke kaikamahine opio. ma kahi i pae aku ai ka leo. a i mai la: "Heaha auanei ka'u mea e kamailio aku ai! He oiaio. ua hele au a luhi i ka hana. aka heaha nae ka waiwai o ko'u kamailio ana aku ia oe ia mea oiai, aole loa ia he kumu e hoomamaia mai ai ko'u manao."

            "Ina ua ike oe i kou luhi. e hoike mai imua o'u i kou ma nao maoli. mailia o hiki no ia'u ke imi aku i ke alahele e loaa ai ia oe ka maha. Ua like maoli no oe e Oliva me ikona makuahine ka noho mumule. me ka hoakaka ole mai i ka mea iloko o kou noonoo."

            No ka hoopukaia ana mai hoi o kona makuahine. ua pahola ae la kekahi nanaina haka nu ma ka helehelena o Oliva eueu ae la no hoi kona mau lehelehe, aole nae he puka aku o na huaolelo mai kona waha aku.

            "O na hoomanao ana no kou makuahine. he mea hiki ole iaia oe ke alo ae. aka i kekahi manawa naae. he oi ae ko'u makemake. e hoopoina loa oe i ka noonoo ana @. Ua hala aku la nae na la no ka hoomanao ana nona o ko kaua nana wale aku no i na mea e hoea mai ana. Ekii aku au e hoomakaukau i kou ti." alaila lalau iho la ka wahine aoo i ka lole maluna o ke pakaukau, me ka wehwehe pono ana ae a i hou mai la:

            "Ke ole au e kuhihewa. a o kuu iini maoli no hoi ia e lilo keia lole. au i hana ai me ka maiau loa. i lole hope loa. na kou mau lima e hana ai no ka ukuia mai."

            No kela mau olelo. ua aea koke ae la ke poo o Oliva iluna. a naua aku la i ka wahine aoo. me na manao hoohuoi iloko on a. a ninau koke aku la:

            "Heaha ka manao o kau mea i kamailio mai ne ia'u. ke pohihihi loa nei au i ke kumu e pau ai ko'u hana hou ana i na lole o keia ano?"

            "Aole e hiki ia'u ke hoakaka pono aku imua ou. aka eia kekahi mea maloko nei o keia hale. i oi aku ka moakaka o kana mau mea e kamailio mai ai mamua o ka'u. nolaila oia ka mea nana e hoopau mai i kou pohihihi." a no ke kikeke ana mai o kekahi mea ma ka puka. lalau iho la ua wahine nei i ka puolo lole. a pane aku la i ka mea ma kekahi aoao mai nana i kikeke mai i ka puka:

            "O oe anel kena e Mr. Buna. eia no Oliva maloko nei e komo mai. no ka mea e hele aku ana au e hoomakaukau i ti no Oliva."

            Hakalia no a pau kela mau olelo i ke kamaihoia aku e ka lede aoo. o ka weheia mai la no ia o ke pani o ka puka. a kiei ana no ka mea nana i kikeke mai i ka puka. he karaka aoo. me ka helehelena hakumakuma ku i ka hoomaka'uka'u a i ke koho aku i kona mau makahiki. aia mawaena o ke kanalima ame ke kanaono.

            "Komo mai e Mr. Buna iloko nei. eia he noho kaa wale nou.: i pane aku ai ka wahine aoo. nona ka ino o Mrs. Deneta. "Ua pau ka Oliva hana. a he mea maikai ka loaa ana he hoa olelo nona oiai oia e hoomaha ana. no ke kakali aha a makaukau mai kona ti."

            Oiai. ua maopopo mua i kela wahine ka manao o ka huakai a Mr. Buna o ka hoea ana aku. o ka hemo aku la no ia o ua wahine nei iwaho. a haalele iho la i ke kanaka malihini me Oliva.

            Hele mai la o Mr. Buna a ma kekahi noho kaawale. noho iho la oia ilalo, me ka owilwili ana ae i kona mau umiumi loloa. aia wale no kona mau maka maluna o Oliva kahi i nana mai ai. me ka piha hialaai. oiai hoi ke kaikamahine opio. i kii aku ai i kana mau meahana e hokoakoa i kahi hookahi. a no ka wehe ana i na olelo hikimua o ka hoo'auna mawaena o laua. ua hoomaka koke aku la no o Mr. Buna i ke kamailio ana:

            "Ke hauoli loa nei au. ua pau kau hana e Oliva," wahi ana. me ka mau no o kona mau manamanalima. i ka owiliwili i kona umiumi.

            "Ae, ua pau i'o ka'u hana. a ke haawi aku nei au i ko'u mahalo. no kau mau olelo."

            "Ma ko'u manoa. ua oi wale aku kau hana. mamua o ka mea kupono e Oliva." i hoomau kou aku ai no o Mr. Bana i ke kamailio ana. "Ke hoomanao nei au in a e hoopapau iba kekahi mea i ka hana. me ka nele o ka loaa ana he manawa nona e hoomaha ai. a e paani ai paha. e lilo ana ia i kumu hoopilikia mai i kona ola kino."

            "Ua maopopo no ia'u ia mea. aka heaha nae ka mea hiki ia'u ke hana ae, no ka mea. pela wale iho la no e pono ai ko'u noho ana. " wahi a Oliva. me ke kulou ana iho o koaa poo ilalo.

            Ke onloni wale la no o Mr. Buna iluna kona noho. me ka i hou ana mai: "Iloko o na la i hala aku la. e noonoo nui ana au nou e Oliva."

            "Pela i'o ka ohi." wahi a Oliva me ka mioaka ma kona mau papalina. "Ke hoomaika'i hou aku nei au ia oe e Mr. Buna. no kou noonoo nui no'u."

            " Ua noonoo nui i'o anei oe no'u e Mr. Buna?" me ka minoaka hou ana mai o Oliva. me kona manao. he mau olelo hoomakeaka wale no kela a ke keonimana aoo, e kamailio aku nei iaia. "E kuhihewa ana au la. aole he mea hookahi ma ka honua nei. i loaa ka noonoo nui ana no'u. a ua hookahaha mai oe e Mr. Buna. ma kau mau olelo imua o'u i keia ahiahi."

            "Aia hoi paha la. ke ike la au. i kou noho pou liuli maoli. no ka mea iloko o kela la ame keia po. e noonoo mau ana au nou, a i kekahi manawa e moeuhane okoa aku ana au nou: nolaila e ike mai oc. o kuu ola ana. nou wale no ia e Oliva. no ka mea mai kou wa uuku mai ahiki wale no i kou lilo ana i wahine kanaka makua. ua kamaaina au i kou mau ano apau. a ua kamaaina pu hoi i kou makuakane." ma kela wahi nae o na olelo a Mr. Buna. ku ae la o Oliva iluna a hele aku la no kahi o ka puka aniani. me kona nana ana aku iwaho. me he mea la. aole on a makemake e hoolohe, hou mai i na olelo a Mr. Buna. ku ae la o Oliva iluna. a hele aku la no kahi o ka puka aniani. me kona nana ana aku iwaho. me he mea la. aole on a makemake e hoolohe, hou mai i na olelo o kela ano. e kamailioia aku ana e Mr. Buna, aka nae hoomau hou aku la no na kanaka nei kana kamailio ana. olai aia ka pono a puka aku kona mau manao apu iwaho:

            "Ae, ua kamaaina loa au i kou makuakane. o ko mana wahi like no keia e holoholo ai. a me ia noho maikai iho no o makou. o kona liolo no ia a mare malu me kou me wahine."

            Ma kela wahi i haalele aku ai o Oliva i kana nana ana iwaho o ke alanui. a nana mai la ma ka helehelena o Mr. Buna, me ka ninau ana mai:

(Aole i pau.)