Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 12, 21 March 1919 — O KA POE MALALO O KE KANAWAI AOLE E HIKI KE HOOKAAWALE IA AE. [ARTICLE]

O KA POE MALALO O KE KANAWAI AOLE E HIKI KE HOOKAAWALE IA AE.

Mr. Lunahooponopono, Solomon Ha- i nahano; Aloha: —Maloko o ka Xupepa! Kuokoa o ka la 7 iho la 6 keia inahina , i ike ilio la au i ka mauao hoakaka o Gco. M. Kauaulaleua o Kaliuku Camp, Koolauloa, no na mea e pili a"tia i ka mea e ola- ai o keia lahui kanaka Hawaii.e hoihoi aua i ke kalele ana o k'ōna mau manao hoākaka ma. ka mokunā Roma e hoomaka ana mai ka pauku 1 aku a kahi i haule pu ai; o ka manao j alakai nae i kukulu uiai ai, o.ia ae ia | kela mau mamalaolelo e kau ae la maluna, me he kanaka lima niuumuu la. O ka poe īnalalo o ke kanawai, aole i e hiki ia lakou ke hookaawaleia ae J ilaUa mai ka hewa ae, nolaila, ina na J mea e pili ana i keia kukulu manao i ana, aia no he m ulike ole niawaeua o : ko maua mau hoakaka manao ana nialuna o' ka ninau pili ola o keia lahui kauaka Hawaii. Ma ka manao nui o na pauku o keia j mokuua i hoikeia ae la, o ia ko Pauio | manao hoakaka i ka poe o ko na aina e, i manaoio mai i ka ekalesia. ana e hele ana, aia no he mau like ole mawaena o ! ka poe, ua hoomare aku ia oia i ua mea i manaoi 'o lā, nia kona kino ponoi iho i I ka wai elike me ko kana kane mare i ; ' hana mua ia ai, oia hoi o lesu Kftsto, j a i ka pau ana o ua mare ia anai la iloko o ka wai,-o ka lilo mai.la no ia o ka inoa o lesu Kristo maluna iho o ua mea la, a o ka lilo ae la uo ia i hoahanau no ko lesu ekalesia. Ma keia mea i lawe mai ai o Paulo i ka pauku 1-3, o ua mokiina 7 la. o Roma, a hoakaka aku imua o ko na aina e, i ke ano o ke ; kanawai- rtiare wahine ana, aole no kō lākou naaupō, aka, nō ka hoomahuahua loa ana aku i ka nianao nui o ia inea he kanawai, a i ko lakou ike ana a weliweli i ka poino ,e loaa ana i ka poe haalele wahine"; a kane puha, pela lakou e noho hialie ai a malama i ka ihiihi oia mea, a jiela no keia mea he noho eknlesia ana. i hooikaikā loa oia i ke a'o ana i keia poe 0 'ko na aina e. oiai aia no kahi hoomaopopo akua kii ke koē la no iloko o lakou, aka nae, uiamuli o ka maha o ka Poulo olelo ame hanā, i hōohuli nui ia mai ai lakōu ahiki i ka nuha maoli ana o na luilaio maoli, a hele aku e hoohakaka ia lakou, {i o ia kamea i pukā mai ai kela kauoha a Paulo ma ka mokuna' 12 o Romrt. 1-2. • Ke waiho nei lioi au i ka Paulo i ko Roma, a ke lawe mai nei hoi au i ka Geo. M. Kauaulalena ia kakou o ka hoolalia ana ae nei nialoko o ke Kuokoa, e lioikē mai ana i ke kumu i make ai o keia lahui kanaka, no ke ku j e kā 1 ke kanawni o ka ekalesia i lioopāa mua ia ai e ko kakou mau kupuna anie na nlii ame ka poe na lakou i lawe mai ka pono i Hawaii nei (misionari), n ua make ko kakou uiau kupuaa, ka poe lia lakou i hoopaa keia ,mau mea liilii i nana ole ia e'kakou, oiai,... aolie. mea nana i wehe ao a hemo mai ke Akua mai, a me kona upu ana mai no ka poe o keia lahiii'kanaka, no ke'ku 6 ka i ke kanawai o ke komo mua ana i ka lioomana (ekalesia) Kalawina, n pau komo hou a.ku i ekalosia okoa, J ōiai ka k"e kanō mare inua (Kalawina) j

ke ola nei no, a ole.ie» iho la oia. .na~nioe- j kolohe kakou,, aoie'jka kakou i emi ana ka.ike o ke k&nak&', aka ma ka mana •ka.o ke A"kua. ■'' ' , Aia mahiiia o kpia. inaiiao hope' ko «iauā lik'e ole. i kona h«Hhoi atia 1 ke kumu emi o keia lahui kanaka, na- ke '.Akua o ia kā v u i ike iho. ai. o ko Geo. M. Kauaulalena mau manao i pane ae nei, he mau manao wale iho uo iā o leē a-ho paū pouo ple. Ke huli aku kakpu a. nana i ka wa o ko kakou mau kupuna ame na alii. e ola ana i ko lakou mau la,, aole o lakou Akua e ae ~o keia . akua hookahi no. a "kakou e hoopa.kaawili n'ei, aka, maanuli 0 ka'namu aha inai, a ka poe na lakou 1 lawe mai i ua akua hookahi la uo, o •ka pio-o 110 ia a maka'u/a pilipe, a uaaupo maoli ka poe o ia wa., o ia, ka mfen e huli aiui nei ka poe o keia au a pahenehene kuliihewa i'kela poe i ka naaupo, 'a kapa nui iho la hewa ka la o w r aawaaiki naaupo o ka oiaio nae aole, he poe uaauao ioa ko kakou mau kupuna. Nolaila, o ke emi a make hui o keia lahui kauaka, aia uō he kaUawai nili lahni, aole he kanawa;i ekalesia; o ke kānawai ekā]e»ia, «0 k'ela mea;.keia mea maiiaoio ia, aole no ka lalmi, e : a Ve kanawai lahui mahope iho o ko lakou oili ana mai, mailoko mai o Aiaiipita, a mai ke kiaaa māi i' pane mai ai o ia Mo?e e kauoha ana iio ka lā.hhi kahāka ana e latte ann oiai lakou 6 laweia aua e lehova iwaeiia o ua nupuni o ko na aina e. a no ka manao o lehova, no ua'lahui kauakii la ona, haāwi mai ai oia he kānawāi pili lahui, 6 iā. ilio kēia: "Aeile e ae in ka lnhui kaiiakā o ka Iserāela e komo aku i ko na «ina e. aole hoi o ko iia aina e i ko ka tseraela. " I Aīe keia kanawai ka lahui holookoa !o kā Iseraela. māi ia wā mai a i keia j 1a a kaua e kaniakaniailio nei, a i ka hopena" o keia ao, oiai mai ka.wa'mai 0 ia kauoha ana ahiki i konā (Akua) hoopueh'u liilii āna, i ua lahui kanaka )a I ma na kihi 'eha o ka hOniia, aole- loā ' he kaula nana i nonoi aku i l<e Akna e i welie keia kanaw-ai m:ii'n"a ac o I keia īahui Iwaela aliiki loa i k'e : a la i Ma kekanav.ir ekalesia. iia papa.'on j ke Akxm aole loa ,e ha'iia.kn Pua)M'! , '/> 1 ko na auia e. aole hoi iwaeua o ka poe Samaria. ua paa loa iā kanawai ahi ki mai ai o lesu, a mahope. wnle māi, i ${ ke Akua ja lakon. ma n KorenHio lā, ua ike kakou in mea. aka -0 ke kanawai pili lahui *>Vy a komn mn* .aole lon he kaula-i h-» ; k"ia niaī i no ia me?; nn'aila. ke hele nei ka eua | ne'io 110 kona hoihoi niai i na mea a.nau ' iloko o ke apo. o l<e a'oha. o ke Aktia, . ad lft iloko o ke apo o ka huikau". ! Ke niakemake nei nn e k->maiHo aku maluna o ka ike o ke l kānaka i ai a pilikia keia lahui ka'neka n e hookaokoa aua i ke Akua mai keia kuinu ne. penei: T"a olelo ninā iho nei au o ke Akuā ro ke : n a kn T<f»>ou māu kumiiia e hoomana nna i ko lnkou au, a na ia noi no hnonnlu. ame na kanawāi. hookohu elike nie ia i inalamaiā a'i e lā-k"-i. a ■k'ikon i ' r he wa?e ai a k"hi naau o'u « ne n".'™ A hē me'a la kn hoi o-'m"kou r>u no i kaui'u pu ilāi'a in mmi me Katr>»hameha. me kg Akna haknka «-na tne Ku. i ka nālowa v e 1 nna (hao'ele ia Karmehaniehfl lea } a loihi, in"hrti ho"ū īnai «> ■ ua Ku akua nei e ola ana iiO o Kāifteha- : meha ke alii hpokuli, a ma ka namu , ana inai a ka poe lawe akua i Hāwaii noi o I<a papapāu no ia o ua ālii ahie na ; ma.kaainana i ka hoohewahewa, a o ia ka liookoia ana o ka wanana a ke kaliu-

na o Kamehanieha o Kapihe i paue aku ai imna o ke alii (Kamehameha): " K ke alii e, e ola ia uei (Keoua') i alii uo kunikuni ola, ola loihi hoi oe e ke alii a aohe maopopo ia 'u ka palena ola o Kainehameha ma o keia man mamalaolelo la, ina oia i hoolohe i lia ololo a ke kahuna peuei: Ola kā hoi 06 e ke alii a kanikoo, a palalauhala, a puaiuawele. a haumakaiole, a kaikoko, 0 ke ola ka hoi ia ou e ke alii". Pi hoole mai aua o Kamehameha ke alii, pane mai ko alii ia Kapihe ke' kahuna: Ka, e make oia (Keoua) ā oia nei la 0 ka 'u ia (0 Kahuekapn ka wahine a Keoua), a eia ka pane a Kamohameha: Xawai hoi ka hoohemahema aiia aku i ka mea maikai oia nei, nO'laila e ke kahuna e, oia la ke make a oia uei ke ola na'u ha ke alii. Ia wa i hnli mai.ai ke kahunapule a pane i ke alii ia Kamehame.ha: E ke alii, lieaha la hoi auartei, nani hoi ia nau 110 e ke a>ii ka makemake, aloha o)e ka hoi mea aloha 0 ko Akua, e ae'aaku ■ua: nolaila makoe ae la oe iaiā nfti i ka waliine u'i oia anei nau e ke alii, ehia ka hoi mea aloha o ko Akua, eae'a aku pna ko Akua a pae i Tahiti a hoea inai Tahiti mai, maluna o kā holowaa papn ino ka leholehe namu e papapau ana nft alii ame na makaainana i ka hoohewahewa ,aole 110 hoi o kaVii a lohe inai i-ke a'o, o ka hoohewahewa no ia ahiki i ka hāha uoele anK ō k& 0 k«i o Kalihi. 0 keia ae la kc kumu make ekahi, a eia iho ka lua:

I ka hiki ana mai o iia misiouari a ha'3 ika ke Akua olelo i Hawftii nei i ko lakoii makahiki i hiki mai ai ia nei o ia hookahi no ka makahiki i lioike ia ia loaepa Kamika-, no ua mea e pili ana i ka Ekalesia i ke a'oia aua, ia wa | ao!e poe maopopo i ke no niaoli o na inea i mnkemake ia nā lakou e hana āi, i a ua lilo maoli lakou i poe uaailpo loa ! ma na inea pili Akua ia wa a noonoo lakou a loaa kekahi alahele kupono P ' hana ai e hoololi a ma ka liana olioli e a'o ai a i ka liana i'o anh pela, ua hiki ; i'o, a olelo ae la kakou he poe naauao j kakou i kria la a he au liupo kela; aole j loa, ua liupo kakou i ko knkou wa aole ! i inao'])o}>o i ka mauao o ka olelo a ka j liaole ia mau )a, aka nae uianma aku o lakou, nui ko lakou Uaaua'o. ike, ma-; na, akamai, ikaika, a i k'a wn i I iki ae ai na inaka o keknhi }>oe kupuna o kakou ame na alii, lioomaka lakou j o kuhihewa, he okoa keia Akun i ka na kupuna mua i loaa'ai, manao lakou o ke kanawai hooknpu mua a laleou e malama ana he hoomanamana in, ike i kn ai pu o na kane me ua wahiue, e laa ka moe pu aua i, kahi hookain, nolaila iiianao lakou he hoomaliāmana ko kn kou hooka3"%vale ana i ka kakou man tvahine, a mai ia manawa mai ka hui-. kau ana ahiki i ka hele maoli aua o na alii o kakou e kalahea ana e hoopau i ka ai kapu., a e ainoa, a he nui wale akn na anō a'O hewa nana i a'o a pōino kakōu mamuli o ke kiiliihewa. Me ka mahalo a nui, he nui- no na mea i koe, aoie nae he manawa lawa pouo ma ko'u aoao. Me ka mahalo no a nui ia oe e ka Lunahooponopōno ame na keiki o ka papapa'i. Owau mau no o C. K. KEALOHA.