Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVII, Number 46, 14 November 1919 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

            Ma ka mea oiaio makemake o ka Lunanana i kela poe o ka ahahui hoole waiona, he poe hookamani i kona manao; o ka poe i kahiko ia lakou iho me na aahu kohu kahunapule, a e kakau ana i kekahi mau inoa lehulehu, a i kapa hoi ia lakou iho he mau mikanele he poe hoopunipuni i kona manao, ua kapa lakou ia lakou iho he poe hoole waiona a he poe hoopono, eia nae, mahope  o na panipuka he inu waiona no, aole oia wale, aka, he mau hana ekaeka lehulehu e ae kekahi a lakou e hana ai i mea e loaa ai ia lakou ka pomakai.

            No keia mau kumu, a no kekahi mau kumu lehulehu e ae aohe makemake o ka lunaluna Baida i keia poe.

            Oiai oia e noho ana a i ka pau ana mai o ka hana a ke kanaka opio nona ia hale kahi umiumi, hele mai la oia e oki i ka lauoho o ka lunanana Baida a pokopoko loa, a kahi no hoi i kona umiumi me ka hamo ana i ka aila. I ke kanaka kahi umiumi e kahi ana i kona umiumi ke leha mau la ka lunanana Baida i ke aniani kilohi nui e kau mai ana mamua on a, a ke ike iho la oia i ka loli loa ae o kona helehelena i like ole me ko ka manawa mamua iho, a ke mahalo ia oia ia manawa no ia loli ana ae la o kona ano.

            "Ua hoopio hou ia ae la oe," wahi a ke kanaka opio kahi umiumi o ka pane ana iho me ka aka. "Ina e hele mau mai ana oe ianei e hana mau aku ana au ia oe a u'i e hoohie mai ai no na kaikamahine Palani opio o nei ia oe. Ua oi ae kou u'i i nei manawa me ka opiopio hou o kou helehelena ke nana aku mamua o kou manawa i hoea mai nei. E manao mai ana na lede maka onaona o nei he aliikoa Palani oe, a e hoohihihi mai ana kekahi o lakou ia oe, no ka mea, oia ka poe makemake loa a na lede opio o Parisa nei," wahi hou a ke kanaka opio kahi umiumi.

            Alaila ninau ae la o Mr. Baida in a he poe Pelekane kekahi e hele mau mai nei ilaila e okiia ai ko lakou mau lauoho a e kahiia ai ko lakou mau umiumi.

            "O, he nui a lehulehu ia poe mai na hokele mai e ku kokoke mai nei maanei, na Pelekane mai Kanada mai, na kanaka Amerika no hoi ame na kanaka Pelekane mai Enelani mai; peia i loaa ai kahi makaukau olelo Enelani ia'u au e lohe mai la."

            Aole no o na kanaka kaahele ka Baida i  manao ai, aka, o na kanaka e noho mau ana maloko o Parisa iho, oia kana i makemake ai e ike.

            "O, e kala mai oe ia'u! Ua kuhi aku nei au o ka poe kaahele la, eia ka o ka poe noho mau maanei. Aia makai ae nei kekahi kanaka Pelekane he hale kuai waiona kona a nona hoi ka inoa o Bamebeia, oia ke keonimana aahu mau i na lole maikai, a he akena oia no kekahi ahahui nui Pelekane

            Alaila hele aku la ke kanaka kahi umiumi i kekahi pahuume e ku mai ana a lawe mai la i kekahi apana pepa a haawi mai la ia Baida me ka i pu ana mai he hoolaha ia na Bamebeia.

            Mai keia apaha pepa i loaa mai la ia Mr. Baida i loaa ai iaia ka ike no ka wehe hamamaia o ka rumi halawai, ka rumi hoahu buke ame na rumi hooluana no na mea apau ma ka manawa i hoakakaia maloko o ia apana pepa. O na kanaka apau, me ka nana ole i ke ano o ke kama, ka i makemake a i konoia e hele aku ma ia halawai, he halawai na na lahui like ole, no ka hoolohe ana i na haiolelo hoole waiona, a no ke komo ana aku hoi o ka poe e makemake ana e lilo i mau lala no ia ahahui I. O. T. A., a ma ka manawa o kela ame keia lala e komo aku ai e uku mua aku ai lakou i ko lakou mau uku komo ame kumau, a ma kela hapaha, hapalua makahiki a ma ka halawai makahiki e ohiia mai ai ia mau uku kumau.

            He ekolu manawa haiolelo hoole waiona i ka pule, a o Bamebeia ka luna nui o ia ahahui, ka mea haiolelo ma ia mau manawa. Ma ka hapa hope loa o na manao i kakauia maloko o ia apana pepa, he kono i na kanaka Pelekane apau e hele ae ia mau halawai.

            I ka pau ana o ka Mr. Baida heluhelu ana, noi mai la ke kanaka opio kahi umiumi e hoakaka aku o Mr. Baida iaia, elike me ka ike i loaa ia Baida i ka manao o ia a@hui i kukuluia ai, no ka mea oia kekahi i noiia mai e Mr. Bamebeia e komo ia ahahui a ua ae aku oia, a ua hoopaaia kona inoa a oia kekahi o na lala o ia ahahui, aka nae, o ka manao o ka hana a ia hui aohe i maopopo loa iaia.

            "Aole anei he hana pili kalaiaina ka kela ahahui? Aole anei he mea huna kekahi a kela ahahui e hana nei a e hana aku ana no ka hookahuli ana i ke aupuni?" Ua komo aku oia mamuli o kona manao he mea ia e hooluolu aku ai i ka manao o Mr. Bamebeia, he kanaka i hele mau mai i kona halehana, a i haawi mau mai hoi i kekahi mau kokua iaia, a oiai he manao ano nui huna no aia iloko on a, no ia kumu e kau mau mai ana na maka o na makai o Parisa maluna."

            Alaila hoakaka aku la o Mr. Baida i ka manao o ka ahahui i kukuluia ai, a ma kana mau mea i hoomaopopo o na hana i lawelaweia e ia ahahui ma Enelani, he mau hana ekaeka kekahi i ikeia a i hoohuoi mau ia. "Eia wale no ka'u ao ia oe, mai hoopaa ia oe iho malalo o kekahi ahahui e hookomoia aku ai oe iloko o ka p@kia, in a no kou manao e hookaawale loa ia oe mai ka waiona mai he hana hiki wale no ia ia oe ke hana ma o kou hoomamao mau ana ia oe iho mai kahi mai o ka waiona e hoohanaia ana.

            "Ua hoikeia mai no nae paha ia oe kekahi mau hana e ae a ka ahahui e hana ai mawaho ae o ka hooikaika ana ame ka hoao ana e hoopakele i na kanaka mai ka inu ana i ka waiona?"

            "Aohe mea e ae i hoikeia mai ia'u koe wale no e hookaawale loa au ia'u iho mai kahi mai e inuia ana ka alekohola ame na waiona e ae, eia nae, ua lohe au i ka inu no, ma ke kano laula, o kekahi mau ahahui hoole waiona maloko o Pala ni. a oia poe no nae ke a'o mai nei ma ka lakou mau haiolelo ma kela ame keia wahi i na kanaka aole e inu waiona, a e kinai loa i na haleinuraama maloko o ka aina," alaila luliluli iho la ke poo o ke kanaka opio no kona ike ana i kona puhihewa ma o kona ae ana aku e komo i lala no ia ahahui, a ua hanaia mai hoi oia ma ke ano i kupono ole i ka makai e hanaia mai ai no hoakanaka.

            "Aohe a'u mau mea e ae i ike maopopo no kela ahahui," wahi a Baida i pane aku ai, a i mea e loaa mai ai na ike a nui iaia no ka hana a ia ahahui he mea pono iaia ke hele aku e hui kino me Mr. Bamebeia a e ninau aku iaia in a e aeia mai ana oia e ninau aku."

            I ka hooki ana o ka laua kamailio, ku koke ae la o Mr. Baida a hele pololei aku la no ka hale halawai o ka Ahahui Hoole Waiona. Iaia i kau aku ai i ka papahele ekolu ua loaa aku la ka rumi o Bamebeia iaia ma o kekahi papa keleawe la e kau mai ana maluna ae o ka puka me na huapalapala nunui a moakaka.

            He kaikamahine Palani ui opio ka i oili mai e pane no ka bele ana o ka hookani ana aku a ninau aku la iaia:

            "Eia no anei o Mr. Bamebeia maloko o keia hale?"

            "Ae," wahi a ke kaikamahine kauwa; "ua paa loa nae oia ka hana a ka ahahui i keia manaa."

            "O, in a pela e kakali aku," i pane aku ai ka lunaluna, a o kona hoi hou mai la no ia noloko o ka rumi hookipa ma kekahi aoao aku o ka hale.

            "Owai kou inoa a'u e hoike aku ai ia Mr. Bamebeia?" i ninau hou mai ai ke kaikamahine kauwa, ia Mr. Baida i huli mai ai e hele.

            "Aole oia e ike ana i ko'u inoa, no ka  mea, he kanaka malihini kaahele au, he kanaka ana i ike ole ai."

            "No kekahi hana anei e pili ana me ka Ahahui Hoole Waiona kou makemake e ike iaia?"

            "Ae; no ka mea e pili ana ia ahahui ko'u kumu o ka hiki ana mai la."

            "He pepa hoolauyna no anei kou?" wahi hoi o ka ninau a ke kaikamahine.

            "Ae," ailaila wehe ae la o Mr Baida i kekahi apana papa hoolauna mailoko ae o kona pakeke a kakau iho la i kona inoa "Kamikakona, he ohua kaahele a i hoea mai i Parisa nei, a e makemake ana e hui  me ke keonimana Bamebeia, o ka Ahahui I. O. T. A., no kekahi hoike e pili ana i ka holomua o ka ahahui ame kana mau hana e hookele nei."

            "He anno oka'akala a pakike ko ke kaikamahine mamua iho, aka, i kona ike ana mai i ka helehelena u'i o ka malihini me kona mau umiumi e pipii ana ma na aoao o ka papalima, he kulana i like me ko na aliikoa Palani, ua hoopalupaluia iho la kona helehelena uahoa, a he hiohiona o ka minoaka ma kona mau papalina, me he mea la no ka honi ana mai paha i ka aala o kaa waiala a ke kanaka kahi umiumi o ka lulu ana mai ma ka papalina o Mr. Baida.

            I ka loaa ana aku la o ka apana pepa hoolauna i ke kauwa, he minoaka ma kona mau papalina o ke kunou ana mai a kaha aku la hele no kahi o ka rumi a Bamebeia e noho mai ana. I ke kaikamahine kauwa hoi o ka hele an aku, ana aku la ka lunanana mahope on a me ka minoaka hoohie, aia paha iloko on a kekahi hoohihi la o ka ike oleia aku oloko hana nui.

            Ia Mr. Baida i noho iho ai iluna o ka noho nui hooluolu haule iho la kona mau lima me ke kaumaha, me he mea la ua luhi. Aole i liuliu loa ia nalo ana aku a ke kaikamahine kauwa, oili hou mai ana me ka hoihoi a i mai la ua paa loa o Mr. Bamebeia i ka hana e hiki ole ai iaia ke komo aku e ike iaia, a ua noi mai nae e kala aku iaia no ia manawa, a in a e hiki ana iaia ke kali no kekahi mau minuke, ia manawa oia e komo aku ai ke hoikeia mai.

            "O, ha'i aku oe iaia ua hiki ia Mr. Kamikakona e kakali a pau hana hana." Haawi aku la o Mr. Baida i kona mahalo i ke kaikamahine, a me ka minoaka e paani ana ma kona mau maka, hoomaka iho la oia e holoholo iuka a i kai o ka rumi no ka hoopau ana ae i kona molowa i ke kali aku o ke kiiia mai.

            Oiai oia e nanea ana i ka holoholo ua hikileleia ae oia i ka pa e ana mai o kekahi leo:

            "O Mr. Kamikakona anei ka'u e ike aku nei?"

            "Ae, oia keia e ku aku nei imua ou," i pane mai ai o Kamikakona.

            He wahine ka mea nona ka leo a ia ike ana mai iaia e ho'oholo ana, ninau mai la, mailoko mai o kekahi rumi ua wahine la o ka oili ana mai. He lede oia nona paha kekahi mau makahiki mawaena o ke kanaha ame ke kanalima, he haikea kona helehelena, he ehuehu kona lauoho, a he helehelena oluolu nae kona me ka waipahe.

            He holoku kilika kona e komo ana, a i na manawa apau ana e oni ae ai e lohe aku ana o Kamikakona, a i ole ka Lunanana Baida hoi i hoololi ae i kona inoa, i ka owe o kona hualole, a ma ka Kamikakona hoomaopopo aku ua kahiko ua lede la iaia iho no ka hoomakaukau ana e halawai mai me kekahi malihini.

            Ua paa loa kuu kane i ka hana i kei manawa ma na hana a ka ahahui hoole waiona. Ina he olelo kau i makemake ai e laweia aku iaia ke hauoli nei au e hookauwa iho ia'u nou, no ka mea o ko makou ohohia mau ia o ka loaa mau mai o ka lono hoohauoli e pili ana i ka ahahui," wahi hou a ka lede o ka pane ana mai.

            Ia manawa i hoomaka aku ai o Baida e kamailio ma na ano apau e pai aku ana ia ahahui, elike me kana o ka lohe ana mai kekahi poe mai oiai nae aole ia o ka mea oiaio iloko on a, aka, i hemo mai ai kekahi mea mai ka wahine mai i kamailio aku ai o Baida pela. "He hana maikai maoli kela i hoalaila ae maanei." i pane aku ai o Baida.

            "Ae no hoi," i pane mai ai ka wahine, "eia nae, o ka hoomaka wale ana no keia o ka hana, aole i liuliu loa ae nei ke ku ana. O ke dala ka makou mea makemake loa i nei manawa, i hiki ai i ka ahahui ke hooneeia aku imua me ka holopono a ke hooikaika mai nei no hoi ko makou mu hoaloha, elike me ka hiki ia lakou, i mea e holomua ai ka hana a e nui pu mai ai no hoi na lala komo mai i ka ahahui, a e lilo, ai hoi ka hana hua nui.

            "He lala anei oe no keia ahahui I. O. T. A.? Aole o'u manao he inoa kekahi o Kamikakona maloko o ka papainoa o na lala o keia ahahui. O ke alahele maikai loa e holomua ai ka ahahui oia no ka nui o na lala e komo mai ana a e uku mau ana hoi i ko lakou mau uku kumau. Ina aole i paa kou inoa iloko o ka buke nui o ka hui ua ia'u ke hana ia mea nou i nei manawa ke makemake oe.

            "Aohe o makou lawe mai i ka poe e olelo wale mai ana no he makemake e komo i ka ahahui aohe nae he hoopaa ano aohe kuleana koi ia makou maluna o ia mea, a o kekahi aohe maopopo o kona uku mai i kona mau auhau i ka manawa e makemakeia aku ai, no ka mea he uku muaia ka uku komo i kinohi."

            He maikai maoli na olelo a ka wahine i ka Mr. Baida hoolohe aku e alakoia aku ai no kona nonoo a ahooholo iho e komo ia ahahui, imua a ihope kona noonoo ia manawa, ua mahele hapalua ia kona noonoo ia manawa, no ka mea, ma kana hoomaopopo iho he hana maikai loa ia no ka pono o na kanaka, a malia e hiki mai ana he la e lilo ai ia ahahui i hoola no na kanaka, a e hui mai ai hoi na lahui o na olelo like ole apau i hookaawaleia ma ko lakou ano lahui, ka olelo a ma ka ili, a lilo poe hooikaika pu e kinai loa ia ia kupuino iloko o ka aina nana i hoolilo i ka poe waiwai i poe ilihune, a i hoolilo hoi i na kanaka i poe haahaa loa.

            Aka, o ka pilikia wahi ana o ka nooonoo ana iho e pono e ike maopopo ia mai kona inoa e na luna nui o ka ahahui, kona wahi o ka hele ana mai ame kana hana o ka hiki ana mai i Palani: o kekahi kumu in a paha e lohe aku ana na poo o ka ahahui makua ma Ladana ua komo oia i ka ahahui ma Palani e lilo ana ia i mea maikai ole nona.

            Ua ikaika ka manao iloko on a e komo aku i lala no keia hana maikai a hoopakele hoakanaka, a ua ikaika no hoi ka makemake iloko on a e hui kino aku me Bamebeia, ka luna nui o ia ahahui, ke kanaka i haawi i kona manawa, kona ikaika ame kona mau waiwai no ia hana, a ua kaulana hoi no ka lokomaiakai o keia na manao hookokono ikaika ae iaia e hui kino aku me Bamebeia a e ninau aku iaia i na mea apau e pili ana i ka ahahui ame kana mau hana.

            Ia manawa ua hoahewa oia iaia iho no kona hoea koke ana mai ia hale i ka manawa kupono ole, no ka mea, e haawi ana paha o Bamebeia i kona manawa no ka hana me ka manao e holopono ia hana, eia nae, hoea e aku ana oia e hoouluhua ma keia manawa ano nui loa o ka la.

            "O, aole loa," wahi a ka wahine o ka pa pane ana mai i ka manawa a ka Lunanana Baida o ka olelo ana aku no kona hoea ana aku i ka manawa i paa loa ai o Mr. Bamebeia i ka hana.

            "He paa mau no oia ia ka hana mai ke kakahiaka ahiki i ke aumoe ana eia nae, i kekahi manawa no e hoea mai ai na malihini, elike me oe i hoea mai la e hoomaha iki ana no oia i kana hana no ka hui ana mai me ua malihini, ka oi aku oia na lala o ka ahahui.

            "O ke kumu o kona paa loa ia ka hana i keia manawa oia ka hoea ana mai nei o kona hoahui mai Ladana mai keia kakahiaka iho loa i hoea mai nei kekahi o na paahana a o kekahi hoi o na kanaka haiolelo hoole waiona ikaika loa i Parisa nei mai Ladana mai ma ke kaaahi mai nei o ke a po oia o Mr. Nila.

            "He mau olelo a'o mai ka ahahui makua mai nei ma Ladana ka Mr. Nila o ka lawe pu ana mai nei no ke a'o i ka papa maanei, oia laua e kamailio mai la i keia manawa, a pela hoi i paa loa ai o Mr. Bamebeia i ka hana e hiki ole ai ke puka koke mai.

            "Ina no ka hiki ia Mr. Kamikakona ke kakali no kekahi mau minuke ke manaolana nei au e hui mai ana me oe o Mr. Nila ame bamebeia pu me ka hauoli a hookipa aku ia oe."

            Ua hoomauia ke kamailio ana mawaena o na kanaka elua maloko o ka rumi malu o Mr. Bamebeia a he hiki wale no ia Mr. Baida ke lohe aku i ka nunui o ko laua mau leo mamuli o ka hamama o ka puka e huli mai ana i ka rumi hookipa a Mr. Baida e noho ana.

            "No laua anei kela mau leo a'u e lohe aku nei maloko o kela rumi?" i ninau aku ai o Mr. Baida i ka wahine.

            "Ae; no laua: o kela rumi a laua e noho mai la i keia manawa oia ko Mr. Bamebeia rumi malu.

            "Hiki anei ia oe ke hoike mai ia'u ma ka mea e pili ana i ka holomua o ka ahahui iloko o na mahina i hala aku la?" i ninau aku ai ka lunanana Baida no kon makemake e lilo ko laua kamailio mau ana i mea e noho loihi mai ai ka wahine me ia i hoa kamailio nona,  a o kekahi i loaa mai iaia kekahi mau hoomalamalama ana no na hana a ia ahahui.

            "Ua nui ka maikai i hanaia e ka ahahui maloko o Parisa nei iloko o na mahina ekolu i pau aku la, a e oleo ae au i keia, neui ko'u mahalo i kuu kane no kona hooikaika ana me ka pauaho ole.

            "Ma ka papainoa o ka poe hou i hoopaa mai ko lakou mau inoa ma ka buke o ka ahahui ua oi ae ka nui i ko ka hapaha i hala mamua aku, a ke laula loa aku nei ka pahola ana o na hana a ka hui ma na wahi like ole o ka aina me ka mahalo nui ia e ka poe i hoomaopopo i ka waiwai o keia hana hoole waiona. Hookahi no kumu o ka holomua ana, oia no ka hoikeia ana aku me ka maopopo ma o a maanei i na kanaka ke kahua o keia ahahui i kukuluia ai, oia hoi, ka hapai ana ae i kekanaka i hoopoinoia e ka waiona mai ke kulana haahaa, nele a pilikia maoli, a i ka noho ana ulakolako.

            "O ka poe i ikeia ka hoopilikiaia e ka waiona i na manawa mamua aku ua ikeia aku ko lakou noho maluhia ana maloko o ko lakou mau home me ka lakou mau ohana, a ua ikeia maloko o na hanako kekahi wahi waihona liilii a lakou o ka hoahu ana no ka wa pilikia: o ka poe i komo mai i mau laa no ka ahahui i ikeia ko lakou on a mau mamua aku, a e komo mau ana no hoi i na wahi aahu nahaeahe a lepo, ua maemae ko lakou kulana i nei manawa, oia ka waiwai i ikeia mamuli o keia ahahui, a o kekaahi ua kanahai mai ka oiha mau ana o na haleinurama i na kanaka ona a pela hoi ma na kihi alanui.

            "O kekahi mau ahahui e ae ma na opio ka lkou hooikaika e hoomanao mai na haleinurama mai, a e a'o mauia aku ana lakou i ke ino o ka waiona ame kana mau pilikia koikoi e haawi mai ai i ka mea e puni nui ana i ka waiona. Ma keia ahahui a makou aohe wae ana ma na makahiki, ua hiki na mea apau ke komo mai, mai na opio a na elemakule, a mai na wahine opio hoi a na luahine, o ka makemake nui o ka ahahui e lilo na kanaka ame na wahine apau i poe ku-e loa aku i ka waiona, a o kekahi mea i maikai loa ia aole i kaupalenaia, ua hiki i na lahuikanaka apau, na olelo like ole ame na ili like ole, ke lilo i lala, ke uku mua mai oia i ka uku komo ame kona auhau kumau i kela ame keia manawa e kauohaia aku.

            "Elike no me na hana e ae e halawai ana no me na ke'ake'a he nui, pela no me keia ahahui aole nae i hoalaila mai ia mau ake'ake'a ana mai ka lehulehu mai, aole hoi mai na papa like ole  mai o na kanaka, ka poe hoopomaikaiia aku ana e ka makou ahahui, aka mai na luna aupuni mai, oia hoi na makaikiu e hoohana ia mai ana e na luna aupuni o ka oihana hoomalu ma ke ano kupanaha loa.

            "Ma ka olelo mai a kuu kane ia'u no kekahi mau manawa lehulehu kona hookoloia ana mai e na makaikiu Palani. Mamuli o ia hana ua ala ae he manao iloko o makou me he mea la na kekahi no o na lala o keia ahahui, he poe i ikeia a i ole i ike ole ia ko lakou mau ano kekee mamua o ke komo ana mai i ka ahahui, a i ole he poe makaikiu no paha na ke aupuni i hookomo mai i mau lala no keia ahahui i loaa aku ai ka ike ia lakou no na mea e hanaia ana e keia ahahui. Aole anei ia he hana imihala e hookuemi mai ai i ka holomua o na hana a keia ahahui?"

            Ua lehulehu aku kana mau mea o ka hoakaka ana mai me ka paanaau loa iaia o na mea apau i hanaia mai mua mai me he haawina kula la i hoopaanaauia a wale waha, a ma ka hapa hope loa o kana mau mea o ka hoakaka ana mai nee ae la oia i ka akaaka a nui ka leo.

            Alaila i aku la ka Lunanana Baida: "He hoaloha no hoi ko'u la i kapaia o Bamebeia: he hoaloha pilipaa loa no'u: o ka'u mau meahuna e nalo ana iaia, a o kanae nalo ana no hui ia'u. He hoaloha oiaio oia, no ka mea, iloko o ko'u wa popilikia ua haawi mai oia i kana mau kokua ana ia'u. a nela no hoi au iaia, a mai ke kulanakauhale mai o Kikako kona hele ana mai, eia nae, no ekolu makahiki ae nei i aole au i ike iaia. O kona inoa piha o Fitapaterika J. Bamebeia.

            "Oia anei keia Bamebeia? Eia nae ma ka'u hoomaopopo aole oia he lala no kekahi ahahui hoole waiona. Maila aolepaha oia keia Bamebeia, kuu hoaloha?"

            "Aole; pela ko'u manao, no ka mea, o ko ia nei huakumu he E. J., Egena Juwela Bamebeia. He oiaio ua noho iki no oia maloko o Amerika i kekahi manawa, eia nae, aole oia i noho maloko o ke kulanakauhale o Kikako, pela ko'u manaoio," wahi a kawahine.

            "O, ke ike aku la au aole i'o keia o kuu hoaloha, a e kala mai oe i ko'u kuhihewa," i pane aku ai ka lunanana me ka leo oluolu loa. "Maikai maoli ke nana aku iwaho ma keia puka aniani!"

            "Ae no hoi, aole anei he nani na mea apau a e ike aku la?"

            "He nani hoi, oia hoi ka'u e mahalo ae nei; he oluolu maiakai ka noho ana maanei ma ke ka uwela pela ko'u koho iho."

            "O, he oluolu i ke kau wela!"

            "O kela anei ka ululaau ma na aoao o ke alanui e ulu mai la malalo?"

            "Ae, o ke Alanui Hausemana hoi ia."

            "No kuu hoaloha a'u o ke kamailio mua ana aku nei ia oe ke manao nei au ua hoi mai oia noloko o Roma, me he mea la mamua ae o ka manawa i kukuluia ai ka Ahahui i O. T. A. ma Palani nei. O kana ahahui wale no nae o ke komo ana la a'u e hoomaopopo nei oia ka ahahui kalaiaina a oia wale no kana ahahui noonoo nui aole no kekahi ahahui e ae."

            "No ke aha la kona mea i makemake ole ai i keia ahahui? He like ole nui loa mawaena o keia mau ahahui a elua, a ke manaoio nei no au o ka ahahui hoole waiona ka oi ae  oka maikai mamua o ka ahahui kalaiaina."

            Alaila hoololi ae la ka Baida nana ana mai ka niho ku'i gula ka wahine a i ka maka aniani on a a i aku la: "O Fitapaterika, kuu hoaloha a'u i olelo aku nei ia oe, oia kekahi o na kanaka naauao loa o Amerika, eia nae, aohe on a ake aku i na hana aupuni kiekie e kaulana ai kona inoa. Nana i alakai ke kula o na koa hookahuli aupuni, a ua hanaia eia kekahi hana maikai loa me na poka pahu.

            Ua kamailio aku la ka lunanana Baida i keia mau olelo me he mea la ua hauoli loa oia i ka hoike aku ia mea, oiai nae, ua ike no oia he mau olelo ia e loaa aku ai ka eha iloko o ka wahine ua hooiaioia mai kana mea o ke koho ana e eha ana ua wahine la no kona olelo ana aku i ka mea epili ana i ka hookahuli auapuni.

            Ma ka helehelena o ka wahine a ka Lunanana Baida e nana aku ana aole hauoli iloko on a, eia nae, he helehelena akahi ame ka oluolu kona.

            Oiai no laua e noho ana lohe aku la o Baida i ke ku ana ae o na kanaka a hele ae la no kahi o ka puka. Ku pu ae la o Mrs. Bamebeia ia manawa a hele aku la e hui me kana kane no ka hoike ana aku iaia i kekahi manao mamua o kona oili loa ana mai i waho o ka puka.

            "O ke aloha no kou, e ka hoaloha," wahi a ua o Mr. Bamebeia o ka pane ana mai me ka hohola pu mai i kona lima no ke ana oiai no oia e ku mai ana ma kahi o ka puka, a haawi aku la no hoi o Baida i kona aloha.

            He kanaka pilalai wale no o bamebeia he u'i nae kona helehelena. He lahilahi loa kona lauoho e manaoia aku ai no e kekahi mea ma kahi mamao ua wehe iho oluna o Hihimanu, me ke ano ehuehu. O kona mau lihilihi maka ua like no ke ano ehuehu me kona lauoho, he mohaha kona mau maka, a he like ka hinuhinu o kona umiumi me ka kilika.

            He maka aniani gula ke kau ana ma kona mau maka, a iaia e kamailio mai ana me ka minoaka pu ana ia manawa owaka mai la ka hinuhinu o kona maunihogula mamua.

            "O Mr. Nila keia, kekahi o ko makou mau hoapaahana kaulana mai Ladana mai," i hoolauna mai ai ua o Bamebeia. Ia manawa hele mai la o Mr. Nila imua me ka hoihoi a hui laua nei a haawi no hoi na lululima ana. Me he mea la aole o Mr. Nila i hoomanao ae no ka ohua i kau pu mai ai me lakou ma ka mokuahi hookahi mai Dova mai, aole no hoi he hoomanao ae o ka ohua keia mai ka I'a mai ma Sckotia.

            Alaila hoakaka aku la o Mr. Baida i kona mahalo no  ka ua o Mr. Bamebeia hana maloko o Palani, elike me kana o ka lohe ana mai a Mrs.Bamebeia mai e pili ana i ka holomua o ka ahahui hoole waiona, ka nui o na lala, a pela aku, a ia manawa i hoakaka mai ai o Mr. Bamebeia:

            "He mea oiaio ia au i lohe aku la mai a Mrs. Bamebeia aku, a emanao ana makou e nee aku ko makou hale hui no ka Rue Feido, na rumi misiona hou."

            Ia manawa i hoakaka aku ai ka Lunanana Baida i kona makemake e hele pu aku me laua no ia hale.

            "EVitoria, e lawe ai oe i kuu papale," wahi a Bamebeia o ke kahea ana aku i ke kaikamahine kauwa. "Lawe pu mai i kuu kuka," a he manawa ole no hoi ia alu ana aku ana oili mai ana me ia mau mea o ke kanohaia ana aku iaia.

            Ia lakou e makaukau ana no ka hele aku oili mai ana kekahi kauwa lawe upolo. Na ke kaikamahine kauwa i lalau aku ia puolo, a haawi ae la i ka buke ia Mr. Bamebeia no ke kakau ana iho i kona inoa.

            I ke kaikamahine kauwa o ka oili ana mai iluna wale no on a ko Mr. Baida mau maka, a pela pu no hoi me ko Mr. Nila ame ko Mrs. Bamebeia, oiai oia e ku mai ana ma kekahi wahi mamao iki aku. No kela puolo i laweia mai ai., ma ka Baida nana aku me he mea la he wahi pahu huinaha koloko ma ke ano owaho, a ma ka pepa e kau ana mawaho, he pepa ulaula, e kau mai ana na huapalapala European Express, a me he mea la mai Amerika loa mai ia puolo o ka hooumaia ana mai i Parisa.

MOKUNA IX.

            Ma ke alahele a lakou e hoea aku ai no ka Rue Feido, ka hale hou o ka Ahahui Hoole Waiona haawi mai la oa Mr. Bamebeia ia Mr. Kamikakona i kekahi owili pepa, maloko olaila na hoike papahelu no na hana a ka ahahui, ka heluna o na lala ame na wahi e honeeia aku ana o ka hana. He hoike keia i hana a i houluuluia mailoko mai o kana hoike ponoi ame na hoike a na ahahui lala e ae o ka lakou hana wale no o ka hoonee aku i ka hana maikai imua me ka mame ka makau ole, a na ka poe no ia e makemake mai ana e komo e hoohui mai ia lakou me ka hana maikai, a mamuli o kona ike ma ka hana i kokuia mai ai oia no ka hoao ana aku i keia ma ke ano he mea maopopo loa ka holomua.

            He kupanaha, o ka poe kuai waina pu kekahi, ka poe i hoolako mai i kona ohana me ka wai minerala, ua huipu mai lakou me ka Ahahui I. O. T. A., a o ke kanaka hana lauoho ku'i ma kekahi aoao mai o kona hale kekahi i kipa mai e ike iaia oiai oia e makukau ana e hele i ka pule ma kekahi hookaa mua mai oia i kona uku komo o elua makahiki me ka hoohakalia ole.

            Oiai o Mr. Baida, a o Kamikakona hoi kona inoa hou hoolohe ana i ka haanui mai a na kanaka elua ke ike iho la oia nona iho aole i lohe o Mr. Bamebeia i ka mea hou o i kakahiaka e pili ana i ka make ana o Reminetona maluna o ke kaaahi. No Mr. Nila hoi he hoihoi wale no kana kamailio ana me kela leo maikai on a, a ke kakahele wale la me ka haupu ole ae e kiloia aku ana oia ia manawa.

            He kulana ko Mr. Nila a ka lunanana e nana aku ana e hiki ole ai iaia ke olelo iho oia kekahi kanaka i haukae ole na lima i kekahi hewa, maemae kona helehelena, pololei no hoi kona kino oiai lakou e hele ana a he kulana keonimana oiaio maoli kona a ka lunanana Baida e nana aku ana. No keia mau ano maikai apau o Mr. Nila, namunamu wale iho la no ka Lunanana Baida iaia iho." o ka manao ana iho kekahi he kanaka o Mr. Nila i hawahawa kona mau lima i kekahi karaima o kekahi ia o na manao kuhihewa kiekieloa."

            No Mr. Bamebeia, i na manawa ana e minoaka ae ai me he mea la aia iloko on a kekahi manao hoonaukiuki kahi i hana ai. No Mr. Nila hoi aole on a minoaka, eia nae, he hiohiona no o ia ano i kekahi ana e kamailio ae ai. No keia mau kanaka elua o Mr. Nila ka mea kulana oi ae o ka maikai i ko kekahi, he kanaka kulana oia noluna o kekahi  awai haiolelo imua o ka lehulehu, a i ole i alaki no kekahi huakai.

            He loloa kona  lauoho uakahiia no hoi a mome maikai ihope a ahuwa'e kona Iae, a kekahi mea malihini no e koho iho a i he kulana kona o kekahi keikialii. O kona kona lauoho uliuli ua kahiia a pili me ka maikai mahope o kona mau pepeiao. a ke nana aku iaia mahope aku o ke kua. me he mea la he kanaka haku moolelo kaulana oia, a i ole he kanaka haku mele paha, a ma kekahi ano hoi ke nana aku, me hema la he kanaka hakaka oia, a i ole he kauka hana, o ka papa haahaa loa. a ma kekahi hoi ke nana aku, me he mea la he kanaka hakaka oia, a iole he kauka ohana, o ka papa haahaa loa, a ma kona mau manamanalima ke anna aku me he mea la he kanaka akaimai oia i ka hookani piano, a i ole he profeka no na aha hulahula a i maa i ka hele ma na ahiahi apau ma na hale lealea o kela ame keia ano, oiai nae, oia ke kanaka haiolelo a kahunapule hoi e hooikaika ana e kinai i ka waiona.

            He hauli kona mau papalina i ka Baila ike aku, oiai uae ua kahiia kona umiumi a hamani pu, a o ka ikaika o kona mau lala oia ka mea hookupono loa iaia in a he kahunapule oia no ka poe hihiu.

            "Ma kou ano he mea haiolelo haalele e ike iho ana oe he hana luhi maoli kau aole anei pela, e Mr. Bila?" i ninau ae ai ka Lunanana Baida.

            "I ka manawa hea oe o ka holo ana mai Enelani mai i ianei?"

(Aole i pau.)