Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 17, 23 April 1920 — LILO IA HAWAII KA HELU EKAHI MA KA HIMENI Aha'i ka Papa Himeni o Kauakanilehua i ka Hanohano ma ka Hookuku Himeni me ka Lilo Ana o ka Hae Makana me ke Kiaha Dala [ARTICLE]

LILO IA HAWAII KA HELU EKAHI MA KA HIMENI

Aha'i ka Papa Himeni o Kauakanilehua i ka Hanohano ma ka Hookuku Himeni me ka Lilo Ana o ka Hae Makana me ke Kiaha Dala

[ Ma ka hookuku .liiineni o nn ]»np:i | himeni o na mokupuni nn ke aliiiilu • ana i ka liae makana. nialoko o j[<a ; Luakini o K:iwaialiau ni.i k:i |>o o k.i l'oalima aku la i h:i!a, i l'awe haaheo ' ae ai ka papa liim. ni o llilo, l.l:isv:iii, i ka helu ekahi, iloko o na leo kupina'i anie na pa'ipa 'iliinn ana, o n a kauaka, e . hoike ana i na inanao liiiuoli me ka mahaio pu, no ka hiki nna i keia papn J himeui ke aha'i.i ke eo ma kela hoo-I ,'kuku ana, aino ke kaiii ana hoi L ka hae makana, e mnkepono ai ka au aua.! nii o ke kai lon. j Aole nae malaila wale ihq la no pnu, : ka hiki ana i ka papa hinieni inai Hi-lo ' mai ke aha 'i i ka lei o ka lanakila, aka ua lawe pu ae ia, i ka helu ekahi, ma ka hookukn himeni o na Ahahui C. K. ma ka po mai o ka I'oaono, me ka lilo aua o ke kiaha dala niakana, a haule. hoi na papa liimeni e ae. Va helo oloko o Ua luakini o Kawaiahao a piha i ka ]>oe mnkaikai e ake |"ana e ike i na papa himeni hookuku I ma kela po Poalima, aole he wahi knn- | wale oloko o ka luakini, ua hele n«a i noho a piha a kuku okoa na kana,ka t iluna, me ka hiki ole no i kekahi poe kv komo iloko, nawai hoi e ole ka piha aia na mea apau ke kau aku.la i)a maka, o Job,e, i nu puukaui himeni o na mai. . .' | Ate he me.f la, .aole he ha.na oi loa I ne o ke ohollia nui ia, ilok© o. keii • hoomanao kenekulia mifmua o ka hoo- ; kuku himeni, aia hoi ke kau ana aku j o na manaolanu o ko ke kulanakaiihale, 1 nei poe, no ka Innakila o kela hana . hookuku. maluna o na papa himeni mai Hilo mai, nme ka papa himeni 'o Molokai. ' J I Mamua o ka weheia ana o ka, puk-a | o Kawaiahao, ua hele na J<anaka a . hookeke, e ake ana e loaa he mau wahi ! no lakou e uoho ai maioka, oiai nao . j ua hele no oloko a piha i na I j ka. poe i komo mua iioko, ma ka puka | mahope mai, a i ke komo ana aku o ka 1 | poe mamua aku nei o ka luakini, ua ka hapanni o īakou i kahi e noho ai, a kuku okoa iiuna. ahiki 'wale : u ' | i ka hookiiu ana o na haua hookukii j i himeui ma kela po. I

Ka Hoomaka ana o na Hana Hookuku Oi.ii c U:ik:tli iiliu ana n ka h ae i Un man.'iwa no *!<;i liookului ann o nn j himi-n', ko n;mki w'ale !a oo l;a lehiiiohu o l;a iko ain i na papn himooi, ' c ku ao ann imua 'o ko knhim' mokoino- j ko, h oiai o ka papa liimeai o Molokai j k;i hopo lo:i o ka lawe ana ne i ko la- ! kou m:ui nolio, ua no!«o akn k« 5 anai/ia 1 nui o k.'i poo inaknlkai i ka pa'ipa'i ia hi-kou. . j >[amun o ka hoouiakaia aaa o ua liana hookuku himeni, ua kukaln mai la v o .Mr. C. E. King, kekahi o nli lunakn- ] nawai i n:i rula o ka hookuku ana, o ia hoi e haawiia ann nn pakeneka, ma ua mahele like ole o ke ano. o ka himeni una, x e laa ka hoomaka ana e himeni, ke ano o ka himeni nna, ka hoopukn aaa • na huaololo, a pela me ka pau ana o •kii liiuioni. , O. iia papa himeni i. konlo ae iua ke'a hookuku ana, o ia na pupa himēni o| Hawaii, Maui, Molokai, m« okolu mau | papa himeni o ka Mokupuni o Oahn nei, na papa himeni o Kaumakapili, Kalihi amo Kaneohoe, me ke mele ana o keia papa himeni, hookahi hiineui, mawaho ae o kn hifUoni hookuku» I-Te ku i -ka u'i ame ka nnni ke melo .ana uiai o na, papa himeni npau, i ka liimoni hookuku; ,a elike no hoi me ke kulaiui.o na ho ku ; he like ole ka uaui p kokahi ho ku'mai kekahi lio-ku mai, pela iho la ke kula'na o kela mau _pap*i himoni apau, me ka like ole O ke koho aku a ka lehulehu i kn papa ni loa 0 ka uani o kuna mele ana mai. T ka iuanawn e pau ai ka himeni ana a kekahi papa, e noke aku anrt ke anaina : 1 ka pa'ipa'i, no kokahi manawa loihi, j » mnmuli wale no ō ka ikaika hoomalu o j k<; komih' nui o k<» ahiahi, 1 konoia aku | ; ai ya mea:npaii ,e hoopau i ka pa'ipa 'i aiW) i .kau a mea o ka nui ohohia maoli, no ka mea ua pakaia ke ano A ke mele ana a na papa himeni e ua aldkai a miomio. | Iwaena o n/i haoJc malihini i hoea ae ( ma kela po, a lohe 4»6n0 i ke ano o ke j inole ana niai n na papa himeni, ua lilo i mea na Jakou o noke mau mai ai i ka 'ninau, ina pahn. o ka hana wale no ia a , nn kanaka Ilawaii o ka himeni i kela , ame keia manawa; akn i ka hooleia ana

aku, ua hookahaha loa ia ko lakou noonoo, i ke pookela maoli o ua Hawaii nia ka ike himeui. I ka naua aku, he ekolu mau mea ano nui loa a ka lehnlehu o ka poe makaikai e nana aku ana, o ia ka naui o ka himeni ana, ke kani no hoi o ka leo, ame ke kulana o ke ana a kela anue keia kiuim Japßk'.himeui. He elua mau papa him(j£i i. hoea ole mai ma kela hookuku ana, o ia na papa himeni o Hawaii Komohana, ame ka papa himeni o Ka'uai; ua hiki ole'i kela mau <papa ke hoea mai, mamuli o ka ma'i Hu, me ka niinauiina nui no, ka hiki ole ia lau a ke alualu iike i keia makana. . - Ka Hooholo Ana a na Lunakanawai I ka hoea ana mai i k a papa hinieni hope 4oa, ;oia pa h»na hookuku, ua kau aku la ka hana iloko o ka lima o ua lunakanawai i kohoia, na lakou e 'haawi mai i ka olelo hooholo, no ka papa helu* ekahi o ka maikai ame ka nani o ka himeui ana, malalo o na rula i hpike mua ia mai. 0 na lunakanawai i kohoia, oia o Charlcs E. King, David Kapahee o Kauai, Thos. N. Haae o Hookena, Hawaii, Mrs.' W. H. Rice Jr., o Kauai ame Mrs. David P. Jones, ka wahine a ka Meia inua o Minepolis, n o kekahi hoi o na malihini niai Amenika mni. He manawa pokole ko ke komite noo : ; noo ana i ka lakou olelo hooholo, i a wa i hoike mai ai na lunakanawai, ma o Mr. <J. }?. King la, ua haawi ua lunakaqawai i ka lakou olelo hooholo, o ka , papa himeni mai Hawaii mai ka helu ekahi, me.na pakeneka kiekie lie 80, a 0 ka papa himeni aku o Molokai maialo, he wahi anuu liilii ka haule iho o kela papa i ko Hawaii. . 0 ke kulana oiaio' nae o n a papa himeni apau i;komo ma kela hookuku himeAi .ana, penei 'no ia: 0 Hawaii ka helu ekahi, Molokai helu elua, Maui helu ekolu, Kaumakapili helu eha, o Kalihi aku ,a o Kaneohe ka helu hope loa. Ka Hookuku no ke Kiaha Makana

Hala aku la ka hookuku himeui no ke alualu afla i ka hae makana, he hookahi hookuku ano nui hou, a na papa himeni e alualu hou mai aua no ke kaili ! ana i ka helu ekahi, o ia ka hookuku • o po Poaono mai. Ma keia hookuku himeni ana, aole he himeni maopopo i waeia no mele/an'a mai o kel 9 ame papa» aki iia kela ame keia papa e mele mai i kana hi- ' meui nani loa i hoomaamaa ai, a 0 na lunakanawai ka poe na lakou e hakilo aku me ka haawi ana i ka lakou olelo hooholo, no ka papa oi ma ka lakou hinieni ' lila keia hookuku himeni ana, aole i konao pu mai ka papa hiiheai o Molokai, mamuii 0 ta aua o ke alakaii keliah} pilikia, nolaila ua hiki ole i, ko Moloki poe ke alualu i ke kiaha inakana. Ma keia hookuku hiineni ana ma kela po Poaono, ua hele uo oloko .0 ka luakini o Kawaiahao a piha i na kanaka, i like aku no me ka po o ka Poalima', a ma ka u'i ame ka nani o na himeni i meleia mai, 0 keia aku ka po oi loa o ka noke o na kanaka i ka pa'ipa'i, me ka lohe. okoa ia aku 0 na olelo like ole mai ka waha mai 0 na kanaka, ina rio j ma kahi o ka hookahi a elua dala ka uku no ke komo ana e hoolohe i kela .nau himeni, ua niakepouo niaoli. O ka papa hiineui 0 Hawaii ka niua loa i kaheaia mai e, ku ae imua o ke kahua kaua, a ia lakou i hoomaka mai ai e himeni, auwe, ua kailiia aku na manao mahalo a hoohihi 0 ka lehulehu, me ke koho inaOli ana ihp aohe papa hiiiieni nana e ukali aku mahope, i kau a mea 0 ke ku maoli no i ka aani. Pau hoi kela papa, i ku mai ai. o Maui, me elua niahele, he nani okoa 110 hoi na hiineni a kela mau papa; alaila haule mai la i na papa himeni 0 Oahu nei, e laa ko Kawaiahao, Kaumakapili, i Kalihi ame ko Kaneohe. He mau himeni nani wale no ka i meleia mai e keia I mau papa hiineni, he nani nae, i like | ole aku me ka hiineni a ko.Hawaii poe. [ Ona lunakanawai na lakou e haawi i ka olelo hooholo ma keia hookuku ana, oia 0 William Werner 0 KaUai, <S. W. Speneer 0 Oahu nei, Rev. Kamakawiwoole 0 Hawaii ame Rev. Moiea Kahiapo o Maui. Oka olelo hooholo a na luna'kanawai, 0 ia no ka lilo āna 0 ke eo i ka papa himeni o Hawaii; o ka helu elua hoi i ka papa himeni 2 o Maui; ia Kawaiahao ka helu ekolu, a i na papa himeni 6 ae ke koena aku crna helu. Haawli» ke Kiaiia Mafcajia Mahope 0 ka haawiia ana 0 ka olelo hooholo e na lunakanawai, ua kauohaia ka papa himeni 0 Hawaii e hele hou ae a mele mai i ka lakou himeni, a no ka elua 0 ka manawa i.hoolohe hou aku ai ka lehulehu i na leo nani mai na puukani mai, 0 Kauakanilehua, a i ke kuu ana iho-o ko lakou leo, ia wa, i ku mai ai ka Rev. Akaiko Akana ililna, a haawi mai la i ke kia,ha makana^ia ,H*rry Nwpe, k/? alakai 0 ka papa hime,nL Jftna6fca]a, igg .ana mai hoi o ka makana, me na manao hiipoi, e lilo ai kela mau makana a elua, i me a hoomanao na *kela papa himeni, a na ka lehulehu hoi apau i ike i na hana hoo-' kuku 0 keia makahiki. I

Ma ka Poakahi nei i hoomaka hou ai na kula aupuni apuni kei a Teritore, ma- J hope iho o ka hoomaha ana ao hookahi pule.