Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 32, 6 August 1920 — Page 3

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Kuu mau makua Daniel holo ua aa ame kuu mama kinolau mes. Kapela ua hala.

Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, alohakaua: E oluolu mai koa ahonui no kau wahi puolo waimaka luuluu, a ke aloha e bookipa aku oe ma kekahi iami keawale o kaua hiwahiwa ahonui, nana hoi ia e ahai mama aku ma na kainlu o ko kaua inokupuni, mai ka la hiki mai ma kumukahi, a ka welona a ka la I lehua, I ike mai ai hoi ka ohana, na makamaka amen a hoaloha o kuu makuakane ame kuu makuahine, oiai he elua mau keiki mai loko mai o laua e ola nei, aloha no.

Ua haalele mai ko maua ma makua Ia maua me ka ohana o laua, a kaawale aku la laua mai ia makou ku ku laua mau lei I aloha nui ia, he mau keiki, moopuna ame ka ohana apua o ka home, auwe ou makua I hoomanawonuiia ai e au ko laua la o ka onawaliwali a lawe aku la ke akua I kana o ka uhane, koe iho ke kino puanuanu nau e hooponopono aku ko laua wahi e waiho ai ko laua mau kino lepo, aka o ke alahele ia o na mea apau.

Hanau kuu papa Daniel holoua aa ma apua, Honolulu oahu I ka makahiki 1856 dekemaha la 4 a ua piha I kuu papa Daniel holoua aa na makahiki he 63 me 3 mahina me 2 lu a haulele mai la oia iau I ka la 6 o maraki 1920.

Hookahi no la ka alo o kuu papa Daniel holoua aa make aku kuu mama kinolau mrs. Kapele, nolaila Ia mau la pokole loa ua hoonele koke ia au I ka papa me ka mama auwe kuu mau makua e.

Make aku kuu mama kinolau mrs. Kapela I ka la 8 o maraki, 1920 no laila ia mau la pokole loa ua hoonele kokeia au ka papa me ka mama auwe kuu manaonao I kuu mau makua e ko lua haalele hikiwawe aua mai iau ka laua lei I hoomanawanui ai a haalele mai la iau.

Oka laua keiki hanau mua o WK holoua auwe ou makua e hanau kuu mama kinolau mrs. Kapela ma Naalehu kau Hawaii I ka makahiki 1863 I ka la 8 o augate piha I kou mama kinolau mrs. Kapele na makahiki he 57 me na mahina he 7 haalele mai oia iau me kona ohana no apau, manaonao au I kou mau makua auwe olua e

Ke haawi nei au I kou hoomaikai I ka ohana apau I hele mai e ike I kou mau makua haalele mai la iau I keia ola ana ame ka poe I kai pu I ka huakai hope loa o kou mau makua, ma ko laua home ma kaunamano homestead cemetery amen a keiki hapai pahu kekahi hoomaikai nui loa.

O makou iho no ka laua mau keiki ame ka moopuna me ka luuluu. Me oe ko makou hoomaikai nui e ka lunahooponopono ahonui amen a keiki o ka papai I ko makou welina nui

Hoahewaia na kahuwaiwai no ka paio ana.

Mamuli o ka hoolohe wale o kekahi o na kahuwaiwai o ka Halema ʻ i Moiwahine i na olelo ahiahi a na kahuma ʻ i i kekahi mau mea oinio ole, ua oleloia, oia ke kumu o ko ka lunahoohana nui o ka halemai moiwahine haalele ana i ka hana ma ka poalima aku la o ka pule i hala

         Aole hiki iau ke lawelawe no ka hooholomua ana aku i ka hana ame ka haawi ole mai o ka papa kahuwaiwai i ko lakou hilinai maluna ou ame ka haawi mai ka mana piha e hookele aku ai i ka hana wahi a Mr. Allen.

 

         O ke kumu i ala mai ai kela mau ku ee mamulli no ia o ka holoholo olelo o kekahi o na kahumai, aohe no hoi he kakoo mai na kahuwaiwai iau, aohe hiki iau ke hoomau aku i ka noho ana e hana malaila, malalo iho la o kela mau ano maikai ole o na launa ana. Ua hana au i kekahi mau hana kuhihewa a ua hoike aku no nae hoi au ia lakou, eai nae aohe o lakou haawi mai i na kakoo ana iau. Aole loa he kanaka a hana ana i kekahi hana a hololea a e loaa mai ai hoi na hua maikai koe wale no a haawiia mai ka mana holookoa o ka hookele ana i kekahi hana me ke komo ole mal o kekahi mea e akeakea ia hana.

 

         Ma ka oleloia o Geo. Potter, ka pua ku o ka halemai, oia ka i hoonohoia ae i lunahoohaua nui no ka halemai no ka manawa, ahiki i ka loaa ana e kekahi mea kupono e lawe ae ai i kekukahi mea kupono e lawe ae ai i kekulana lunahoohana nui ma kahi o Mr.Allen i waiho aku la. O ka alopeka no ka mea e poino ai o ka mala waina ma na ano hana apau.

 

         Olelo Hoolaha

 

         E malamaia ana ka halawai makahiki o ka Hui Kuai Aina o Wainiha, Halelea, Kauai, ma ko lakou keena oihana ma wainiha, ke hiki aku i ka la 2 o Sepatemaba, 1920, o ia ka Poaha mua, ma ka hora 10 a. m.

        

         Ma keia, ke kauohaia aku nei na lala apau o ka hui e hiki kino ae ma kahi ame ka manawa i oleloia maluna ae.

                   Kau oiaio,

                            James K. Apolo

         Peresidena Hui Kuai Aina o Wainiha.

         Moloaa, Koolau, Kauai, Aug. 3, 1920.

6412 Aug. 6, 13, 20, 27.

 

I Ka Lahui Hawaii

 

         Aole i hala ae nei hookahi pula kau wanana ana aku i na Hawaii o Honolulu nei, ua hoopii hou ae na Pake kuai poi i ke kumukuai o ka ai e ola ai ka lahui Hawaii, ika ehiku me 1/2 keneka o ka paoha ma ka la 1 o keia mahina. Pehea e hiki, ai i na Hawaii ke alo ae i, keia pilikia nui, me na meaai e ae a na Hawaii e kuai nei no ka pono o ko kakou mau home?

        

         Hookahi wale no alanui e ku nei, e hiki ai ke alo ae ia mau hookaumaha o ka home, ma ka lokahi o na Hawaii e kuai ana i ka lakou poi mai na Hawaii ponoi mai o ka aina, e lawelawe ana ia mau hana kalepa, elike me Hon. Jouah Kumalae, he poi kana e kuai ia nei e na wahine Hawaii ma na makeke apau o Honolulu nei.

 

         Pela pu me ke kamano, kopaa, palena, paaoa, waiubata, kiniwaiu, kini kamano, pipi, makale, aku ohia, aila palai, laiki, kope, ia hou me ia maloo, ame na meaai e ae apau, a na Hawaii e kuai nei ho mai na lahui e ae, ua lawa ia i na opio Hawaii, elike me George Kaea, William Mossman, Peter Kalaluhi, Mrs. John Waipa, Mrs. Bessie Makekau, Jas. L. Holt ame na Hawaii e ae e lawelawe mai nei ia mau oihana kalepa ma ka makeke o ke Kulanakauhale me Kalana o Honolulu, me ka mekeke hou ma Aala.

 

         Pehea iho la e hoowahawaha ai na Hawaii i ke kuai ana i ka lakou mau meaai no ko lakou home mai keia poe Hawaii, e hoao nei ma na ano apau e imi i pono no na Hawaii, ma ke keai ana i ka lakou mau mea kuai i hoolako ai me ke kumukuai kupono?

        

         Nolaila e na Hawaii aloha o ka aina kulaiwi o kakou, aole anei o ka manawa keia a na Hawaii e ala ai a hookomo iho i ka noonoo akea iloko o kona puuwai, o ka manawa keia au e nana mua ai i kou lahui, e haawai ana au i kau kakoo ana apau loa mamua o kou haawi hou ana i kau hapaumi i kekahi lahui e aku?

 

         E lokahi kakou ee na Hawaii ma na hana apau, aole e hala ana na la loihi ma keia mua aku, e emi hou mai no ke kumukuai o ka poi me na meaai e ae apau, a na Hawaii e kuai nei no ka home, no ka mea ke lilo ole na meakuai a ea poe nei, na lakou e hoopipii nei ka poi me na ia, alaila e kuai hoopoho mai ana no lakou, i pau ka lakou poi me ia i ka lilo.

        

         O ka ninau, nowai ia pomaikai! Aole anei no ka lehulehu ia pomaikai, ke emi hou mai ia mau mea elike me ke kumukuai kupono i ikeia mamua! Aole nuanei, o ia maoli ka oiaio?

 

         I waiwai o Mr. Kepani me Pake ia wai? Aole anei mamuli no ia o na kokua i loaa aku mai na pokii aku o ia mau lahui, hui pu aku hoi me na kokua a na Hawaii, ka hoi no ia o Mr. Kepani me Pake i kona aiana hanau i hoea mai ai he kupa hana mahiko? Pehea hoi oe e Mr. Hawaii, e mau ana ao anei kou noho makapo ana a haawi no kou kakoo i na lahui e? Manao au, o ka manawa keia a kakou e ala ai a haawi i na kokua ana apau, i na Hawaii apau, e lawelawe mai nei i na hana kalepa ma na makeke i keia la, me ka ohohia ame ke aloha.

 

         Pela pu no hoi me na Hawaii e lawelawe mai nei i ka oihana lawaia me mahiai, mai hopohopo i ke kuai ana mai i ka oukou mau ia me na huaai i na Hawaii ponoi o ka aiana ma ka mekeke, he dala kuike ke loaa ana ia oukou, no na mea apau a oukou e lawe ae ana imua o keia mau Hawaii no lakou na inoa au i hoike ae nei maluna.

        

         O ka meto o na Hawaii ma keia mua aku: E kokua ana au i kou lahui ponoi e lawelawe ana i na hana kalepa i pomaikai ai kuu home aloha.

                                     Hawaii Ponoi.

         Honolulu, T. H., Aug. 4, 1920.

 

Ka Ahahui Kula Sabati O Maui.

 

E halawai ana ka Ahahui Kula Sabati o Maui, Molokai ame Lanai, ma ka Luakini o Kaahumanu, Wailuku, Maui, ma ka la 10 o Sepatemaba, hora 1:30 p. m. Ua makemakeia na Kahu Kula Sabati ame na elele e hele mai me ka makaukau.

        

         Eia kekahi: Ua hooholo ke Komite o ka Aha Euanelio o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, e hoomahuahuaia ka haawina malama ole ahiki i ka ekole dala o na Kula Sabati apau malalo o keia aha.

        

         Nolaila, ke kauahaia aku nei na Kahu Kula Sabati apau e hoouna mai i na dala ekolu o ka waihona malama ola ia Charles Wilcox, puuku o ka Ekalesia.

 

         Eia hou: E hoike ana na Kula Sabati ma ka la Sabati, Sepatemaba 12, malalao o na hooponopono an a Robert J. K. Nawahine, o keia hoike, na ka aha, a ke konoia nei na Kula Sabati apau e komo mai a hana pu.

                            Me ka mahalo,

                                     John W. Kalua,

Peresidena o ka Ahahui Kula Sabati o

         Maui, Molokai âme Lanai.

         Wailuku, Aug. 4, 1920.

 

         Paris, Aug. 3. O ke kakauinoa ana a Tureke i ke kuikahi maluhia i hookauluaia no ka manawa loihi, ma ia kuikahi e ikeia aku ai ko ke aupun Tureke haawi ana mai i ka mana hoomalu i ka hapanui o kona aupuni malalo o na aupuni huiia, ua manao wakeia e hanaia ana ia ma ka la apopo, elike me ka lono ma na nupepa i loaa mai ianei. Ua hoea mai na elele hana maluhia i hoounaia ai i Tureke ianei mai Konatinopela mai he mau la lehulehu aku nei i hala, kahi a lakou o ka holo ana aka nei no ke kukakuka ana me ke aupuni o Tureke.

 

Ka Poino O Na Hawaii I KA Hoohemahemaia O Na Wahine Hawaii.

 

         Mr. Lunahooponopono: Mamuli o kela makee no i ka mana nui, a ke Kanawai Kumu i haawi ai ia kaua, me ko kaua mau hoa makaainana kane, pela au e ake nui nei e loaa like ia kuleana i ko kaua mau hoa oiwi wahine.

        

         Ua maopopo no ia kaua, aia no he poe lehulehu iwaena o na kane me na wahine no o ko kaua lahui e manao nei, he mea "waiwai ole ka baloka i na wahine" aka, o ia poe e manao ana pela, he poe i hoomaopopo ole i ka hopena e hoea mai ana ia kakou Hawaii. He poino nui e hoea mai ana ia kakou Hawaii i ka wa e koho baloka ai na wahine, in a aole kakou e hoomakaukau, a e ao i na wahine i ko lakou kuleana ma ka pahu baloka.

        

         Ma na loon hope i loaa mai ma na nupepa namu, he hookahi no mokuaina i koe, alaila loaa ka lanakila i ke kanawai koho baloka o na wahine Amerika apau. E noho ana ka ahaolelo o kekahi o na mokuaina i keia mau pule iho, no ka noonoo ana ia kumuahana. Ua oleloia e loaa ana no ka hooholoia o ua kanawai la.

        

         I ka wa e holo mai ai o kela kanawai, alaila o ka wa no ia e koho koke ai na wahine Amerika apau o na wahine Hawaii no kekahi. Ia wae hoomaka koke ai ka hoopaainoa ana o na wahine elike me na kane e hana nei.

        

         Eia ana ko kakou pilikia: O na wahine haole me ka poe ike namu, he heluhelu mau lakou i na palapala kanawai, me ua nupepa namu, a ua loaa ia lakou ka makaukau i keia wa no ke ano o ke koho ana i ka baloka. Aka, no na wahine Hawaii Aole loa. Nolaila, i ka hoea io ana mai o kela kuleana nui, e hemahema ana na wahine ma ka lawelawe ana i na hana pili i ke koho baloka, a pela no auanei e lilo ai ka baloka a lakou e kaha ai i mea hoolei wale ia.

        

         Ua hoolaha mua au i kekahi manao maluna o keia kumu hana mamua aku nei, e paipai ana i na wahine Hawaii e ala a e hoomakaukau ia lakou iho, Ahiki mai i keia la, aole loa he wahi mea i hanaia e lakou mai Hawaii a Kauai. O Maui wale no ka i hoomakaukau ia lakou iho.

        

         Ua hoolaha mua au i kekahi manao maluna o keia kumuhana mamua aku nei, e paipai ana i na wahine Hawaii e ala a e hoomakaukau ia lakou iho, Ahiki mai i keia la, aole loa he wahi mea i hanaia e lakou mai Hawaii a Kauai. O Maui wale no ka i hoomakaukau ia lakou iho.

 

         Nolaila, e ike pu mai ka lehlehu i ko kakou poino. O na wahine haole me na lahui e, aole loa e koho ana i kekahi Hawaii. E koho ana no lakou i ko lakou ana iho. Aia ka manaolana o na Hawaii maluna o na oiwi Hawaii ponoi. No na wahine Hawaii hoi a ka poe haaheo e koho ana no lakou i ka haole no ka mea, he poe puni haole no lakeu. O ka poe ilihune me ka poe naau haahaa aloha lahui oiaio, o lakou wale no ke koho ia kakou ponoi.

 

         E manao ana paha kekahi poe he hana maalahi loa ka hele ana i ka pahu baloka a koho. Aole ia he hana maalahi. He nui na mea hoohuikau i ka noonoo maikai o ka mea koho ke hiki aku i ka pahu baloka. I ka nana ana iho i ka baloka, e pihoihoi ana ka noonoo a maopopo ole ka mea e koho ai. I ke koho ana iho, kaha hewa a oi heahewa ka heluna o na moho i makemakeia, ma kahi o 1 no elele, ke kohoia aku la ia i 2 a 3; ma kahi hoi o 3 senatoa, kohoia aku la i 4 a 6 paha. Pela no ke koho i na lunamakaainana. O kekahi no hoi, e kau hewa ana i ke kaha pea mawaho o kahi i hoomakaukauia. O ka hele no ia o keia hemahema a i ka poe naauao no. Ua ike au a ua kamaaina. Me ka hana nui au me kekahi poe hoa kalaiaina e ae i ao ai ia kakou Hawaii. I keia la ua makaukau loa na kane. Ke weli nei nae ae no na wahine. O ia kou kumu nui e makemake nei e loaa ka hoomakaukau mua ia i keia wa no.

        

         O ka mana o ka baloka ka pou hana o ke aupuni. A o ke kanaka i loaa ka mana koho, he alii ia iloko o kona aina. He mana kaokoa keia a ke kanawai i haawi ai i kona poe makaainana kane, a kke manaolanaia nei e loaa pu ana keia pono kilakila i na wahine.

         Ano ka wa kupono e hoomakaukau ai. Mai hoopalaleha o poino auanei a pio kakou oiwi i na lahui e.

                   Me ka haahaa,

                   W. J. Coelho (Kuelo)

         Augate 2, 1920.

 

Halawai ka Ventura Me Ka Makani Ikaika.

 

         He 17 hora ka loihi o ka halawai ana o ka mokuahi Ventura me ja ino ma ka moana ma ka manawa ekkolu la wale no ka haalele ana aku ia Kikane, e hakaka ana me ka makin ikaika  ku i ka weliweli, a na ia makani ikaika i hapai mai na ale a popoi mai la maluna o ka moku me ka hoopoino ana i na ola o na kanaka mai na aliimoku a i na luiua aneane e make, o keia ka hoike a ke Kapena Dawson o ka hoike ana ae i ka wa i ku mai ai ka moku.

        

         Iloko o ka manawa e pa ana ka ino me ka ikaika ua loaa mai la ka malama moku Vickery i kekahi ale nui a uhi pu mai la maluna o ka oneki a laweia aku oia a pili i ka paehumu o ka moku, a mailaila ae a i ka paia o ka hale, a haki kona lima me ka akaa pu ia ae o ka ili o kona poo. Aneane ka e lel kekahi apana o kona ilipoo mai kona poo aku a aneane e kau ilipoo mai kona poo aku a aneane e kau iluna o kona hoohiwi. He luina ka Oxley ka inoa, he elua mau wahi o kona lima i haki, a he ekolu mau luina e ae i hoehaia.

        

         Wahi ka a ke kapena o ka hoike ana ae, ua pii mai na ale iluna o ka moku mai na alahele like ole mai. Ua nahaha kekahi mau puka auiani a pela me na panipuka, eia ne aohe he mau wahi e ae o ka moku i poino.

 

 

         Ke kii keia o na makuahine e hele nei i ka hana o na mahiko me na lolewawae epani, me Mr. J. K. Mokumaia, i paiia ma kahi e ku nei o ke kaaahi ma Kuwili.

 

Na Makuahine Me Ka Lolewa Wae Epani

 

         Kuu Solomon Hanohano, aloha kaua: E oluolu mai kou ahonui no keia wahi poomanao, in a he mea hiki.

 

         Ma kanaua aku o kou kiu hany meahu, i na ahiahi apau e ku mai ai o ke kaaahi, he piha maoli i ka poe hana e hoi mai ana, ma ka nana aku, me he mea la o ko kaua io ame ke koko ka hapanui, mai na kane a na makuahine, ame na keikikane a kaikamahine; he ulumahiehie ke nana aku oe, ke hoi mai me na lolewawae epani, mai na makua  a na keiki, kohukohu no hoi ke nana aku.

 

         Ke ice nei kou kiu i na oiwi o kela ame keia makuahine, no ka mea ua hele no hoi ia la o ua lolewawae epani o ka helu kanaha kumamaono, ua hele a pili pono, ke nana aku oe, naknaka ka honua ke hele mai, o ka pii o ka akau kauaheahe mai o ka hema, haalulu kahi manawa i ka uhu maalo ae ma ko maka, i ka hele no hoi ia la a sausemio, me kela kulana ulumahiehie a piha hauoli, aole kela kulana kaea, a i ole luhi paha.

        

         O ka piha me ka hauoli ame na leo lea o ua mau lede nei, nei nana aku oe lai malule ka naau uahoa a hoomanao ae la au i keia mau lau oliwa :

         Hanai ka makua a puipui,

         Na kahi kela moke e somi somi;

         Auhe wale oe a e tut,

         Aia ko moopuna i ka lewa;

         He ia nui kau, i paa ma ka hiu,

         I lalau aku au, e panau mai ana.

         E kala mai, ua pakika loa aku la. E ike aku ana oe i na lede e wehe ae ana i kana pepa dala me na maka hoihoi o ka piha hauoli ame ka hoohuihui ana ae a kau ae la ma na kaa otomobile a hoi aku la me ka maikai.

        

         He ku maoli no i ka nani ke nana aku oe i na mea apau ke hoi mai, a ua ola maoli kekahi mau ohana ma ka nana aku, o ia hoi o ka makuakane, makuahine ame keikikane a kaikamahine, i ka hoohuihui ana ua nui maoli kahi loaa.

 

         Nolaila in a e malamaia ana keia mau loaa, aole loa e pilikia a hala keia makahiki, oiai aole no i pau mai na Kepani i ka hoi ma ko lakou kulana; nolaila ua ili iho maluna o kaua ka hemahema, ina aole i malama i keia mau hunahuna makelia loaa wale o keia manawa.

 

         Me oe e kuu kapena ahonui kou welina pau ole, ame na keiki kikokiko o ka ipukukui malamalama kou iini pau ole.                  Kou mau,

                                     J. K. Mokumaia.

 

Ka Uwapo O Mikahala.

 

         Kuu Solomon hanohano, aloha kaua:

         Eia hou mai no au no kahi inamona e kau ae la maluna.

         Ma ka Poalima iho nei, la 30, o ia kakahiaka nui poniponi, hone ana ka leo o ia mau lede. Ea, aia la ia keonimana o Mokumaia ihea? Hoolauna aku la ia lede ia laua, eia ua kaaka nei.

        

         Ea, aohe no kena he kaaka, a lohe mai i ke ao, o ka pali o Kaala, a o kena, ua like no a like, a hu ae la ko makou aka, ame ka lululuma pumehana ana.

 

         E kali maua ia oe a hoi mai, hoihoi aku oe ia maua i ko maua home; ae, ke olu loa la ua kaaka nei, o ka oni aku la no ia o ua mokukaa nei ou no ka ihu hanuhanu o ke kaikamahine o Kapunahou, he mau minuke wale no a lele aku la ia ohua, a hoi mai la e kali ae ana no ua mau lede nei, me ka bui o na kalaiwa e koi aku ana e kau mai ma ko lakou kaa, aole ka maliuia mai, o ka olelo naauao i oleloia mai ai, aole, mamuli hewa maua, no ka mea he kanaka no hoi oia, a ku iho la no hoi au, o kela eleu o keia eleu, ka na ukana a laua, nana aku oe, ua pau mai na piha a moewai o Molokai i ka laweia mai e ke kaikamahine o Waialua, nana aku oe mohala na pua iluna i pehiaia mai e ka hunakai ahiki aku la i ka home o na kamaaina, a kuu iho la ka lohi.

 

         E hoi hou aku ana no maua no Waialua, e kii hou mai oe i au no ka hele ana aku e kii i ke kaa e holo nei no Waialua, i ka hora 8, ke olu la au ame na olelo hookaau ana, o kou huli hoi mai la no ia, a i ka manawa i kuka kukaia ai, ua hoea hou aku la au a hui me ke kaikamahine.

        

         Ea, e Mokumaia, ma ka nupepa no hoi i ike ai ia oe a o ia no hoi ke kumu i kamaaina ai.

        

         Ae, ua nui no hoi kou hauoli i ka hui ana me olua, a e ike mai olua, he mea hanu meahou au, a ma ka hoolauna ana, o Mrs. Kulia Kulelo au, o kou luaui makuahine no hoi keia, o Mrs. Liko Luka.

 

         Ua nui maoli keia mau launa maikai ana ma ke aiai o ke kino o ka ipukukui i hookui ai na helehelena o ka malihini ame kamaaina, a hoomanao ae la au i keia mea a kamalii o kuu kaha:

         Malihini oe, malihini au,

         Ma ka nupepa kamaana kaua;

         Kaua i ka holoholo po mahina,

         I ke kula holuholu o Mokuleia;

         Ina o Mine kuu lio holo,

         Mea ole ka piina ka ihona pali;

         Kaohi mai au he ole e ka paa,

         He oi ka pahee ka holo imua.

         E kala mai, ua pahee loa aku la. Me oe e kuu kapena kou welina pau ole.

                   Kou mau,

                            J. K. Mokumaia.

 

Na Ui O Lihue, Kauai, Ma Ka Uwapo O Kinau.

 

         Kuu Solomon Hanohano: E kala mai in a he mea hiki no neia wahi hua inamona:

        

         Oia ua kaulana ma ka piukukui, na mea e pili ana i kou kiu hanu meahou, nolaila ua imiia mai la no hoi ahiki i ka hui ana, ma kou aoao ka huli ana aku i ko laua kamaaina, oiai ua loihi ke kaawale ana mai ke kulanakauhale aku, nolaiala ua pohihihi maoli, a i ka hui ana mai me au, ua kukakuka mua laua maluna o ka moku, e hui mua aku kaua me Mokuaia, a hoike aku i ko laua manao.

 

         Ua paa loa ia manao ia laua, a i ka hiki ana mai, aole au i loaa, aka ma kekahi ano ua hui iho la makou ma ka makeke me na olelo, ame na hoolauna ana.

 

         O oe e Mokumaia ka maua i makemake ai, no ka mea, ua kamaaina oe i na poopoo o ke kaona nei, no ko maua wahi luaui makuahine, aia i Pauoa, o ka maopopo ole o ia kahi pilikia, o ka inoa o Lilinoe.

        

         Ua loaa no ka mea he haupu ame ka halia, o ke kau mai la no ia o ua mau ui nei, o ka lili aku la no ia no ka ui o ua kaha nei:

         Aia i Pauoa ka liko lehua,

         Ka iiui pau ole a ka makemake;

         Makemake no a e ike lihi,

         Kahi wai milimili me ke aloha.

         Aloha kahi wai a o Alekoki,

         Ia wai honihoni me ke aloha.

 

         E kala mai, a hui iho la me ka makuahine maikai; ea, eia mai au mau lei aloha! I ka ike ana, ua nui kona puiwa me na kulu waimaka o ke aloha keiki, ua pololei maoli keia haupu ana au, ame na olelo maikai mai ka makuahine maikai mai, e pili ana nou a hoi mai la makou no ka lawe ana aku ia laua ame na ohana keiki me moopuna no ke kau ana aku ma ke kaaahi, a i ka hoihoi ana mai i na launa olelo ana o ka manawa, no na mea e pili ana nou a hoi mai la makou no ka lawe ana aku ia laua ame na ohana keiki me moopuna no ke kau ana aku ma ke kaaahi, a i ka hoihoi ana mai i na launa olelo ana o ka manawa, no na mea e pili ana i kela holoholo kaapuni ana ia Hawaii, ua lilo i mea na lakou e heluhelu mau ai ia hoolaha, a puka mai la mai kana aliikane mai, o ka hele ana ia a ke kanaka haahaa, aole hoopilikia wale ake i na kamaaina.

 

         Ua nui ka olelo mai o keia lede iau a i ka haiia ana mai o ka inoa i kou kiu nei o Mrs. Sam Lui o Lihue, Kauai, aole ka e hao kona nana ana i na manao ano nui pili no kela holo kaapuni ana, a ma ia ano i hui ai maua me oe, i keia la ame na lululima pumehana aua, a holu mai la laua no Laie no ka lakou hana maika; kau leo pule e kiai mai ia kakou apau ma kona mana la.

                   Kou mau,

                            J. K. Mokumaia.

 

Tebitore O Hawaii.

 

         Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu.

 

         Ma ka hana e hoopau ana i ke Chinese Athletic Club, Limited.

 

         Oiai, o ke Chinese Athletic Club Limited, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka maua o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, ua waihoia mai iloko o keia keena he palapaa noi no ka hoopau naa i ka hui i oleloia hui pa me kekahi palapala i hooiaioia i hoahai pu ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.

        

         Nolaila. ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea a i na kanaka apau he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manaawa ma kekahi ano iloko o ka hui i oleloia e pono e waiho mai i na ku e ana no ka aeia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae o ka hora 12 awakea o ka la 11 o Okatoba 1920, a o kela ame keia mea e makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono e hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malao ino maloko o ka Hale Haua Mooko, Honolulu ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, in a he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.

                            Henry C. Hapa,

                   Kokua Pauku, Teritoe o Hawaii.

         Honolulu, Augate 4, 1920.

6412- Aug. 6, 13, 20, 27; Sept. 3, 10, 17, 24; Oct. 1, 8.

 

Ua Ulu Ae Ka Manao E Pa Kolea Aku I Ka Nui Manu.

 

         Mr. Lunahooponopono, Aloha kaua: Malalo iho o keia poomanao, ua nui kuu noonoo ana a nana aku i ka manaoio i aloha nui ia iwaena o ka poe hoano me ka Oihanakahuna iloko o ka Ekalesia o Iesu Kristo o ka Poe Hoana o na La Hope Nei, a nana mai i ko oukou heluhelu ana i ka nupepa ke Kuokoa, a maopoppo pono in a oe he peresidena no ka apana, ame kou mau hoa, e hui koke a noonoo a hoohui pu aku me na alakai o kou ame ko oukou mau apana, no keia manao i ulu mai iau, a hea aku i ka nui manu o ia keia.

        

         Joseph Smith Jr., ke Kaula; Joseph F. Smith, ka peresidena i make, ame George Pukuniahi, ka haiolelo mua i Hawaii nei, e hanaia i mau kii kiahoomanao no lakou maloko o ka pa o ka Halelaa ma Laie, i hele mai no ko na mokupuni o ke kai poe, e ike no lakou me ko lakou mau maka ponoi, aole ia e lilo i ninau hoopaapaa e hoohuoi iho ai, aia a mea mai o Peresidena, a oiai, ua hu ae ke aloha iwaena holookoa o na haipule. No keia inoa kiekie loa e noho la imua o ka makua ke Akuea kikie loa ame kana keiki, amene.

 

         Ano, oraux ame kau iini nui e hapai koke ia keia hana i ku i ke aloha iini no ka poe e noonoo ana he hookiekie keia. E pono no paha e ninau ia E. W. Smith Jr., ka pono o kou kanalua ana. E ike maopopo ka uhane hoike e pono e hapai ia a noonoo, a pono e hoolaha koke ae hoi oe, me kuu kanalua ole, penei, (mai kinai i ka uhane). 1 Tesalonike 5:19, Iakobo 4:17.

 

         Mamua aku nei, ua ninaninau liiliii aku au ia S. E. Woolley no ka pii ke hanaia, pane mai oia, aole no he nui loa ke dala, he mau haneri no o ke kii hookahi, elike no me na kii malalo mai o ke anuu Halelaa; ua olelo mai oia e hana pu ia me Keoki Pukuniahi; ua lana loa Kuu manao e lokahi like mai na hoahanau, i kii no Iosepa Kamika,. ke Kaula. Luka 10:21-22. No keoki Pukuniahi ka mea kaulana i ka hoolaha Euanelio i na moku o Hawaii nei, a laha, a ulu ahiki i keia la, ka mea nana i hana a unuhi ae i buke a Molemona i Hawaii nei, na huaolelo mai ka lepo mai ma ka puu o Kumola. Isaia 19:4.

        

         No Iosepa F. Kamika, ke kanaka hookahi ma ka honua i aaki paa ia ke aloha no keia lahui Hawaii, a no na mokupuni ili ulaula apau e waiho nei ma ka honua, kona pii ana ae ma ka noho peresidena, kona pii ana ae ma ka noho peresidena, kona holo mau ana mai i Hawaii nei, e ike mau ia oe e Hawaii lahui, kana mau haiolelo ana no keia lahui, ka poina ole o na inoa o kka poe kahiko iloko o keia Euanelio, kana mau olelo i ka poe e noho kupaa ana ma Laie, e ili aku no ia a no na pua, kana kauoha hope i kana keiki, Kamika Opio, e hoike aku oe i kuu manao i ka papa 12, penei: E hoi oe i Hawaii e noho pu ai me kuu lahui i aloha nui ai.

        

         Ua hoolohe kana keiki, ua hoikeia aku, ua apono koke ia, a ua hoouna koke ia mai oia, ma kahi o S. E. Woolley e noho nei, o kau keia i hoomaopopo, in a aole pela ka pololei, nou ponoi ia hewa, aole no ka lehulehu; aole pu no Mr. Lunahooponopono, a ma keia wahi ame ua hoakaka ua imi nui ia ka pono a pomaikai e keia mau inoa, e alu pa mai kakou, mai kakali, e ninau aku i na mua, in a pono mai huna, o kou manao ponoi hookahi wale iho no keia me ka hoohui ole aku mamua; he hookiekie paha keia?

 

         Aole ou noonoo pela, aole no keia manao mai o Satana mai, ke pule nei au iaia, e hooholoponoia keia kumu o ka manao apuni ka lahui, ka poe i bapetizoia iloko o ka wai, i hoopaaia me ka manao o ka oihanakahuna, amene.

 

         Ke koho wale nei au, aole paha e piha ka elua tausani dala o na kii ekolu e puehu liilii loa no ia Hawaii, Maui, Oahu, Kauai, Molokai, Nu Kilani, ka Kiilau keia, J. A. Kahiona poo ohana, he kanalima dala in a e hookoia keia kumuhana hoohololike. E mau ana ke ku ana o keia mau kii ma keia honua a hooponopono hou ia keia honua.

         Joel Kahiona Apuakehau.

 

Hoolohe I Ke Ao A Kau Buke Pakeke- kips mai maanei e loaa no ka

Waiwai Nui

ma na lole o na kane. Kipe mai i keia wa i paalole no ke Kau no ke kumukuai kupono maanei e hiki ai ia hana.

 

Na Paalohe Kane he $15 a $65.

 

The

Model Clothiers

1139 Alanui Papu 1141

"Ka Halekuai Hoemi Hoolilo."

 

Hoolaha.

         Ua makemakeia na hoahanau lunanui ame ua hoahanau lala apau o ka Hui Kokua ame Manawalea o na Poola, e hiki kino ae ma kahi o Mauel E. Silva, alanui Kukui, ma ke ahiahi Posono, hora 7 p.m. Augate 7, 1920, no ke ku kiai ana i ko kakou hoahanau i aloha nui ia John L. Kaaiawa, i haalele mai i keia ola ana, ame kana huakai houlewa hoi ma ka auwina la Sabati, hora 2 p. m., Augate 8, 1920.

 

         Ua makemake pu ia oukou na kaikuahine Poola, e hoea pu ae no ke ku kiai ana i ko oukou kaikunane, ke loaa ia oukou ka oluolu ia. O na hoahanau apau i loaa ka aahu a i loaa ole, e hele ae me ka aahu i loaa ia oukou, e aaha ulaula ame keokeo.

         Ma ke kauoha:

                            George K. Kane.

Kakauolelo Moolelo, Hui Kokua ame Manawalea o na Poola

6412 Aug. 6.

 

Olelo Hoolaha.

 

         E malamaia ana ka halawai makahiki o ka Hui Kuai Aina o Haena, Halelea, Kauai, ma ka Hall o Haena, ke hiki aku i ka la 3 o Sepatemaba, 1920, hora 10 a. m.

 

         Ma keia, ke kauohaia aku nei na lalo apau o ka hui i hoikeia maluna, e hiki kino ae ma kahi i kauohaia.

                   Kou oiaio,

                            James K. Apolo,

Peresidena Hui Kuai Aina o Haena.

Molona, Koolau, Kauai, Aug. 3, 1920.

6412 Aug. 6, 13, 20 ,27.

 

Pakele Ka Hale Olopapa Mai Lilo I Puulehu.

         Mahope iho o ka hora eiwa o ka po o ka Poalima aku nei i hala, i puoho ae ai he ahi, maloko o ka hale olopapa kahiko o Lucas, e ku nei ma ka aoao ma Waikiki o ke alanui Papa, makai aku o ke alanui Halekauwila, a mamuli wale no o ka eleu o na keiki kinaiahi, i pia koke ai ke ahi, me ka hoopakeleia o kela hale mai lilo i puulehu.

 

         Ua kaa ka ike mua ana i ka a o ke ahi i na kanaka oluna o na mokuahi ku ana maloko nei o ke awa, me ka hookaniia ana ae o na oeoe, e hoike ana no hoike ana no kekahi pauahi, ia wa i loaa aku ai ka ike i ka oihana kinaiahi ame ka o luana makai a iloko o ka manawa pokele loa ua hoea ae la na kaawai no kahi o ka pauahi, me ka hoomaka koke ana aku e kinai i ke ahi.

 

         Ma ka hale pohaku nae maluna kahi i a ae ai o ke ahi, he hale hoi waihoia ai o kekahi mau meahana, i pau i ka laweia aku no kahi i manaoia ai, ma ka Ioaono ae, eia nae ua pau lakou i ka poino, i hiki aku ke poho ma kahi o ka hookahi kaukani dala i kohoia.

        

         Ma kela manawa a na kanaka o ka oihana kinaiahi i hoea aku ai no kahi e ka pauahi, ua hoomoe koke ia he ekolu mau iliwai, me ke kikiia aku o ka wai ma ka hale maluna, kahi o ke ahi e a mai ana.

 

         Iloko o ka manawa pokole loa, ua kau mai la ke ahi malalo o ka hoomalu ana a na keiki kinaiahi, me ka uuku loa ana o na poino i hanaia e ke ahi, mamua e na poino mai na iliwai aku.

 

         O ke kumu o ka a ana ae a ke ahi aole i maopopo loa, ua manaoia aae, mai na eke mai no ia i pulu i ka aila a o kahi nae o ke ahi i a aku ai i kela mau eke, he ninau ia i hiki ole ke kuekaaia ae.

 

         Aole i hoopoinoia aku oloko o ka keena oihana e ke ahi, mamuli o ka pio e ana o keahi i ke kinaiia, aka nae ao ka hopohopoia, o pahola aku auanei ke ahi a komo iloko o ke keena oihana, ua nui na ukana i laweia iwaho e na lima kokuai a mahope ua hoihoi hou ia aku iloko, o kahi wale no nana i hookau aka i kekahi mau hoopilikia ana i kela keena, mai ka wai aku no ia, e kahe mai ana mai ka hale pohaku mai maluna ae.

 

         Aole kela o ka manawa mua loa o ka a ana ae o ke ahi i kela hale olopapa aka he eono makahiki ae nei i hala, ua puoho ae no he ahi mahope mai o ka hale olopapa, me ka nui ole ae nae o na poino i ikeia, a pela iho la no hoi keia pauahi.