Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 11, 18 March 1921 — He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio. [ARTICLE]

He Moolelo no HALIAKA WANAWOKA a i ole Ka Huepauia Ana o Kekahi Meahuna Pohihihi-Ka Lanakila Mau Ana o Ka Oiaio.

i "'lna pHa. e hele i'o aku ana au i ka holoholo. Malia paha, ua ka manao hopohopo iloko ou, no ko'u loaa hou i j ka ina'i. ke nohoj»aa loa maloko o ka rumi, pela iho Ia oe e j hnokuu nei ia'u; aka, ke hauoli nei nae au no ka loaa mai la ia'n o keia pono," wahi a Haliaka, me kona hele ana ; mai no kahi o ka puka, e aku ana. l Hakalia uo i ua o Haliaka a hemo mawaho o ka hale, oj ia ho<.maka aku la no ia e hoio,. ma ke ano hooikaika i kino. mr kona ku ana iho malalo o kekahi kumulaau nui,! hnli aku la ke alo i ka makani, a hoomaka e hoopiha i kona | mau akemama, me ka ea hou. a ke nana iho iaia, me he mea, la ua like loa kona ano i kela wa me kekahi manu, i hemo 1 maik>ko mai o ka halemanu. | Ukalī pu aku la o Uilama Waila ahiki mawaho o ka hale, | nohf. iho la ma kekahi wahi, e hiki ai iaia ke ike aku ia Ha-| 1-aka. eia nae aole no he nana mai o Haliaka iaia, o ka mea j T 3 ni wale no iloko o kela kaikamahine, o ia ka loaa ana hej manawa nona e hooikaika ai i kona kino, a e hanu aku ai; hni i na ea oluolu o ke kuahiwi. j Ke hele lK>loholo la ua o Haliaka, maloko o ka pa nui,| ahiki i kona hoi okoa ana mai e hoomaha malalo o kekahi i , na kumulaau nunui. a i ke ahiahi ana iho, ua kaheaia aku ia <.ia e hoi noloko o kona rumi. ♦ | Xn na la lehulehu mahope mai, e hookuu mau ia ana ua| n Haiiaka e hele holoholo. i kana mau manawa apau e ma- j kemake ai, aia mau no hoi o Uilama Waila, ke makaala mau | la i kana pio, a ina aole oia ke hakilo ia Haliaka, alaila ivi\ Kīctk» Waila e nana i ka laua paahao. j Aia ik>ko o Haliaka ka iini e loaa he manawa nona e ha-1 lawai ai he alo a he alo me Mrs. Alani, no ka hoolala hou ; ana i kekahi mau alahele, e pakele ai oia ame kona makua- j hine mai kela wahi aku, eia nae aole he loaa iki he wa mai-1 kai no lat»a e halawai pu ai, no ka mea e hakilo mau mai ana o Uilama Waila ame kana keiki, nolaila o ko laua nei m*opopo ana i kek&hi no kekahi. mamuli no ia o ke kakau leka ana, a kiola mawaho o ka puka aniani o ka rumi o Ha-1 no hoi ko Mrs. Alani kiola ana ae i kana leka. ma ka puka aniani iloko o ka rumi, ma ke ano maalea loa. i Ma kekahi auwina la nae, lawe pu aku la o Haliaka i kekahi huke moolelo me ia, i kona wa i hele ai i ka ho!o--holo. no ka hooikaika ana i kona kino, a ma kekahi pohaku ! nui, malaVo o ka.malumalu o kekahi kumulaau oka. i noho iho ai oia. nanea no ka heluhelu ana i kana huke, a no ka hoohala ana no hoi i kona manawa o ka la. Ua maopopo no iaia, aia kona mau kiai ke hakilo ,loa mai la' ma kekahi wahi. aole no nae ona nana' aku, he hookahi wale no tnea niii'ilōko 6 kona noonoo, o ia ka hoi pono mai o ka ikaiWa i kona kino, i hiki ai iaia ke hooko aku i kekalii hana ana o ka hoolala ana, i wahi.nona e pakele ai mai ka | mana uiai o kela mau kanakā. i N'o ka nanea loa o ua o Haliaka i ka heluhelu i kana huke | mooielo, a no ka maikai maoli no hoi kekahi o kela wahi.i ka nanea ana. kauoha mai 1a oia ia Uilama Waila, ej laweia aku kona aina ahiahi. ma kela wahi, he kauoha hoi i! hooko koke ia mai. ma ka lawe ana mai o Kimo i nā meaai na Haliaka. Ke ai la no ua o Haliaka i kana mau meaai, a ke heluhelu la no i kana buke moolelo, me kona nanea maoli. Aole ona nana ae i ka manawa o ka la. aia mau kona mau niaka maloleo o kana huke. ahiki i ka poeleele maoli ana. e hiki ole ai ke heluhelu aku i na hua palapala. akahi 110 oia a nana ae mt o a maanei. eia ka ua uhi'niai ke ano nhiahi, maluna o ka aina. O kana nae e ha'ohao loa la, o ia kon 4 i kii ole ia mai e hoi akn noloko o ka.hale ,a kaheaia mai paha. Ke nana ta oia ame keia wahi, aohe ona ike mai ia Kimo, a ia Waila paha, he meha pu wale no na wahi apau. Aole mai la he makemake o ua o Haliaka e hoi noloko o ka hale, aka e hoomau ana no <>ia i ka noho ania ma kela wahi. no-! laila papani ae la oia i kana huke a paa, o kona moe aku la nō ia. ma ke ano hilina'i i ka pohaku. a pili iho # la kona mau maka. no ka hooluolu ana. Hoko r» kona aanea, na aneane oia e pa'uhia i ka hiamoe, k«h« koli'uli'u aieu la oia i kekahi leo i ka-pane ana mai: "Maii h«»opiolokeia kou noonoo e ka floku Keokeo, 110 ka mea eia he hoaloha ua kokoke loa ia oe, no ka hoōpakr!e ana ae ia oe mai kou noh-opio ana." Hoholo ae la ka lia maeele o ka pihoihoi iloko o Haliaka. 1 ka lohe ana aku i kela' mau olelo. Aia pu iloko ona ka kona palekana, ma o kela mau olelo hoolani )a i pa nīai ma kona mau pepeiao; eia nae aole he m'aopopō ik» »ia o kekahi hoaloha ma kela wahi, e kau .aku ai kona manaolana no kona pakele mai ka noho pio ana. Oiai nae, ua hele oia a piha loa me ka pihoihoi. ua hoomanawanui nō nae oia e uumi i kona mau manao maikai ole apau, pela hoi kona huli oie ae ihope, no ka nana ang i ka mea norsa kela leo o ke kamailio ana aku iaia. Mc nā lima haalulu i hapai ae ai oia i kana huke iluna, a pilulu ae la i kona man maka, i ole ai e ikeia kona waiaau e kekahi mea o ka hale e nana mai ana iaia. a pane 1a: * 4 Pehea e hiki ia'u ke manaoio «iku, he hnaloha i makaukau e hoopakele ae ia'u ?" "He kaikamahine Ilikini au, a o ko'u inoa o'Walala, ka mea i nohopio maloko o keia wahi no kekahi mau pule loihi. Ua ike aii i kou uwe. a ua maopopo ia'll ka nui o ka eiiaeha o kow naau." i pane mai ai ke kaikamahine IliWini, me ka nee ana mai. a kokoke loa ia Haliaka. "Pehea i hiki ai ia oe ke ike ia'u ame ko'u ano. no ka niea o keia no ka wa mua loa o ko'u ike ana aku la ia oe?" "He oiaio, aole oe i ike imta ia'u, aka ua kamaāina au ia np. aia kou rumi iluna o kela hale e ku mai la. I ka wa poka mānawa a na'manu e kani ana, maiiūna aku o kela knmulanu. i hiki ai ia'u ke aku i kou noke i ka uwe. a na hoōkahe |1u no .au i ko'u mau waimaka no ke aloha ia **Hr keu maoli kou oluolu ia'u e Walala, wahi a H'alime kona manaoio i na mea a ke kaikamahine Ilikini r kainiailio aku nei iaia. "Ma ke ano he.a oe i manao ai « kokua mai ia'u?" *'fna » hiki i ka Hoku Keok'eo'ke hilinai mai ia Walala al?ila e hiki no ia'u ke alakai aku-ia oe. no na kauhale o kuu lahui kanaka i noho ai, ilaila e loaa al ka palekana ia oe maī kou mau enemi mai. ahiki i kou huli hoi ana aku imua e kou maa hoaloha." Ke lelele la ka oili iloko o Halia'ka, no kona palekana, ,aks pane ae la nae oia i ka i ana mai: "loa he wahi alahele iki kekahi a'u i manao ai no ko'v

pakele. rne ka ike ol£ ia mai e na kanaka na laua au e kiai mai nei, ua makaiuka'u 16a au e hahai aku mahope ou e Walala." "Aohe au hopohopo ana ; e ka Hoku Keokeo, no ka mea aia ko mau kiai ke hiamoe mai la maluna o kekahi moena, maloko o, ka lanāi o hale, aole he poe na lakou e nan.a mai nei ia oe,»a iiiiā e hiki ana ia oe kē hele mai, me ka pee ana mahope o na kilmulaau no kekahi mau kapuai lehulehu, aole loa e hiki i kekahi mea ke huli mai i kou loaa ana." - ' ' Ala malie ae la o Haliaka iluna, a ku ae la iluna, me ka pili ana ae mahope o ke kumulaau, aia hoi malaila kahi i ku mai ai o kekahi kaikamahine Ilikini kino loihi, ma kekahi ( lima e paa ana oia he pa'na pua. ā ma kona poohiwi hoi e, lfei ana oia i kana eke i hele a piha me na pua pana. Paa aku la ua o Haliaka i na lima o ke kaikamahine Ili-. kini, me ka hakilo pono ana mai i kona mau maka. a oi.aj nae he j>oeleele kela manawa, aole he ikeia mai o ka liele-! helena o kela kaikamahine, aka nae me he mea la, ua auhee aku ka maka'u mai ia Haliaka aku, pane ae la oia: ; "Ke ae nei au e hele pu me oe," wahi a Haliaka, me'ka' mau 110 o ka paa i kekahi lima, o ke kaikamahine Ilikini."Ina pela ua pono) e makaala lo.a oe, ma ka ukali pololei j ana mai mahope o'u," wahi a ke kaikamahine Ilikiki, me J kona hoomaka koke ana aku e hele, aia no hoi o Haliaka j ke hahai aku la i kona hoopakele, me kona alawa ole'aku ihope, no ka mea o ka palekana wale no niai koiia nolio pioj ana kana e nana mau la. " ■ , j No kela makemake loa paha hoi o ua o Hali.aka e pakele j oia mai ia Uilama Waila mai, aohe ona ike iho i kona ano j maluhiluhi, a maka'u mai paha i kela hele o laua iloko o ka j poeleele, a ina no paha he mau popilikia kekahi ma ko lauaj alahele, e hoao ana no oia e ku aku a paio me ia mau pili-i kia, o ka noonoo nui wale 110 iloko ona, o ia kona kaawale! ana, m.ai ke kanaka aku ana i maka'u loa ai, aka o kekahi; kumu nui paha, o ke koa o kona manao, no ka hoao ana 110 ia e hoopakele ae i kona makuahine mai kela kaaaka ino j mai. ; Oiai ua o Haliaka e hookolo la mahope o ke kaikamahine 1 Hikini, ke oi loa mai la ka aaki o ka pouli o ka po, a hui pu j iho hoi me ko laua hele iloko o Ra ululaau, ua aneane e hiki j ole'iaia ke ike aku i kona kokoolua, eia nae iloko o kela j pouli, a malalo hoi o ke.al.akai ana a kekahi niea i malihini ! loa iaia. ua ahona ia i ko Haliaka manao, mamua o kona j noho pio aku malalo o Uilama Waila. , i Aole he hoopau manawa wale o ke kaikamnhiiie mali-| hlni. ma ka nōke ana mai i ke kamailio ia Haliaka. ma kela j huakai a-laua, aka me ka awiwi wale 110 oia e hele la, oiai [ he loa okoa ke alahele e hoea aku ai no kana wahi i makemake ai e lawe i keia kaikamahine. " i lle hoo|cahi wale no manaw.a a ua kaikamahine īlikini j nei o ka huli ana mni ihope, a ninau mai la ia Haliaka: "Ua lilo anei i hana pilikia i ka Hoku k.a hahai ana mai L mahope o'u ? Ua maopaopa anei kou mau wawae?" j "Aole. e hoomau aku i ka hele ana imua,!' i pane al<ti ai no hoi o Hali.aka, me ka iini iloko ona; e hoea koke akn oia i na kauhale o keia l>aikahiahine īlikini, a e kaawale loa aku hoi mai.ia Uilama Waila .aku ame kana keiki. Ua loa no ke'l&wahi a laua nei o ka hele ana aku, eia nae aole ia i lilo i mea e maluhiluhi ai o Haliaka, o kekahi kumu paha, no ka loaa ana o kekahi mau la nona e holoholo ai mawaho o ka hale. mamua aku o keia hoea ana mai o ke kaikamahine Ilikini, a koi iaia nei e hele.pu aku me ia. O ko laua hele nae ia .ahiki i ka hoea ana no kekahi wahi nnlaelae. ike aku la o Haliaka, ma kekahi he kukui i ka a mai, a hoomanao ,ae la keia, o kela paha ka hale a laua e hele aku nei, aole no hoi i emo iho, ka ana laua mawaho o ka puka-o kekahi hale, a o ia k.a ke kāikamahme Ilikini o ka huli ana mai ihope. a kamailio mai la ia Haliaka: "Ua hoea mai kana i ka hopena o ka kaua huakai i keia po, a ke kono aku nei an ia oe e ka Hokn Keokeo. e komo j nku maloko o ka home o Walala, ua hamama na ipuka o i kuu home ia oe v " alaila welie .aku Ia ke kaikamahine Uikini i ka ouka, ia wa i komo aku ai o Haliaka iloko, me ka hookahahaia o kona manao, i k.a ike ana aku i ka nani maoli o kekahi rumi nui, i hoolakoia me na mea e hoohihj ai ka" maka ke nana aku. ; Alakai loa aku la o ,Walala ia Haliaka a hoea i kekahi pani puka, wehe aku la no ke kaikamahine Ilikini i kela puka, alaila komo aku la laua iloko o kekahi rumi okoa aku, he rumi uuku iki mai keia, eia nae, uā hoolakoia no me na lako hale kumukuai pipii, a e waiho mai ana kekahi p'unee, he pakaukau me kekahi niau nbho, a mai ana no hoi ke ahi ma ke kapu.ahi hoo]sumehana. '» Kii aku la o Walala i kekahi noho paipai, a uwai ae la ipiamua o ke kapuahi hoo(>timehana, alaila kauoha mai la ua leaikamahine Ilikini nei i kana malihini enoho ilalo. Ua hookahaha loa fl ia aku ko H.aliaka manao, mamuli o ke ano o na lako hoonani o kela home, no ka mea *a<>le kela he mau lako hoonani no na home o na Uikini, ,aka o| na home wale 110 o na haole ka i maa i ka hoolakoia elike j me keia ana e ike nei. j No ka hapaha hora paha ke!a nalo ana o"»l<e kaikāmahine llikini, oili hou mai la oia, me kekahi mau meaai, e kuku ana no ka mahu, a iaia i wailio mai ai maluna o ke pak.iu kau, kahea mai la ia Haliaka, me ka pane ana mai: i "Eia na meaai ua niakaukau, e nee mai e ka I-loku Ki-o-keo e ai, aole e nele kou pololi a makewai, he mau mt-aai j kokua aku keia ia oe, mamua o.kn hoi ana e hooluolu ij keia po." | "Heaha ke kumu o kou kapa mau ana mai ia'u he Ih'ku ! Keokeo:' ' i nana mai ai o Haliaka i ke kaikaihahine' llikiui,! tne ka minoaka ma kona maii papalina. " j "He keu aku aka u'i o kou helehelena, x a ua like pu ke { a'ia i o koii ili, me na hoku o ka lani." i pane mai 'ai o Wa-' lala. • "Aole paha i kupono keia inoa au e kahea mai nei ia u, j aka nae aia no ia i kou manao, aole a'u mea e ku-e aku ai/'l w'ahi a Haliaka, me kona noke okoa ana ae i ka'kaaaka.' "He oiaio, ua pololi au,-pela ph 110 me oe, e hele like mai iio kaua e ai, ua nui loa keia mau nieaai, e pāu ole aī;i£ ) "Me k'O u poe ponoi no au eāi p uai; pehea, he mau inea hou anei kek.ahi a kuu Hoku Keokeo i makemake ai?" "Ua>nui maoli keia mau meaai au o ka lawe ana mai nei a he keul no hoi o kc\ māikai o ke kuke ia ana," wahi a Haliaka, laia 1 nana aku ai i ka i'o* dia i palaiia. lie mau 1 uamoa, ne mau uala, eha 'papaa me ka waiuhaka anie ke pola kope. . . . "JV Taale [e ana . au oe, a i ka pau ana o kau ai aita. ua hiki «a oe ke 1101 e hooluolu i kau manawā e makeniake ai, ua makaukau 110 ka punee e waiho mai la. he nui ke kapa e a ana .' a ,oe, ke wehe ae oe ike pani oka punee " i kamāiho mai ai o \\ alala, me kona hoomakaukau ana akn e : ,ra kahea a,tu •» ° - • 1 A"* 1 ® 3 oe , e a ' a,a , ao 'e I"' hiki iki ia'u ke iioomaor' j l'° 1 ke kumu o kou oluolu, ame kau mAu 'hana maikai imn.i o kekāh. mea i mahh.ni loa,ia Oe; aka ke hoike e aku nei no nae au , ka nu, o kou m#ha!o ame ka hoomaikai. no na »<'* hana ""!?• i keia po. Malia pahā, iia Io" a ?ka o ka° la\t!T Wu"» ' keia ama kak,hi-. k- mo U ™ F °" n ™ai oe inum o'«. >' Ke Kumu o kou hoopakele ana niāi ia'u. mai ka mana mai o 1 ko u mau enemi. na m 1 . e .ku'emaka o ke kaikamahine Ilikini no Ma.mau olelo, a īīa , iakat me he mea kfi 1 He nana ka hoike ana niai i ke kumu W°iJ 0 n -i Uā ana 1 kaikamahine hkole, eia 1 nae uā pane mai la n'ō oia, i ka i ana mai; ' ■ • • v m • -

ak\i ana no ka ike i kuu Hoku Jteokeo i na me<a apau nia. kā ia apopō, a no keia po, e hisrnoe aku oe me ka hopohopo ole no kekahi pilikia, no ka mea na kilu makuakuu kaikunane e kiai ia ōe ahiki i ka oili ana mai o ka la i ke kakahiaka nie kona nani nui." ' Me kela mau hooia mai*ia Walala mai no ka palekana o' ko Haliaka hiamoe ana ma kela po, o ke palo ae la no ia 0 ua kaikāmahine Ilikini nei, i ka pa-ku e pale ana ma ka puka, a oili aku la iwaho, me ka haalele hookahi ana 'iho* ia Haliaka e noho ma kona rumi i malihini loa iaia. Aole he ala iki mai o kekahi hoohuoi iloko o IJaliaka no kekahi mau hana epa e paheleia aku nei imua 'ona, he mea' kau la i kona ike iho i ke ano o kela hale, a loaa aku ka ike iaia. i ka like ole o kela home, me na home o na Uikini, ua palaka pu kona noonoo, koe wale no kona piha kahaha. 1 110 ke kumu o ka oluolu o kela kai.kamahine llikini iaia. Ua pololi i'o ua o Haliaka, oiai o kona ai ana no i ka hora umi-kumamalua o kela la, a o kana mau mea i ai ai ma kela ahiahi, he mau meaai liilii wale 110, nolaila i k'ona ike"lma aku i kela maii meaai i hanaia mai me ka ono, ua hoomaka aku e ai, me he mea la, aia no maloko o kona home ponoi. - J kona maona ana, hoi ae la oia no kahi e waiho ana o ke koki, ai.a hoi e waiho aha kekaiii lole nioepo. komo'mai la ; oia i kela lole. a waiho aku la 110 hoi i kona lole kahiko j ma kekahi /wahi kupono, a i hakalia no a kau kona poo : i ka uluna. o kona lilo aku la no ia o Walehu ka malama. 1 s He- mau horii lehulehu paha kela o ka hiamoe ana o ua"o līaliaka, ua puiwa oia mai kona hiamoe ae, i kona \va i I lolie mai ai i kekahi mea e noke ana i ka akaaka ma ka aoao | o kā punee. j MOKNA XXXIX. 1 | Kaakaa ae la ko Haliaka mau maka, a o kana mea i ike mai i ke ku aku ma kona aoao he wahine, i aahuia me ka j lole o kekahi wahine Ilikini, a e ffana pono aku ana iaia. Ua hiki loa i ua o Haliaka ke ike mai, aole kela o Wa- ! lala. no ka mea he paliaāhaa iho ke kino o ia kaikamahine, | o keia mea hou ana e ike mai la, he ioihi kona kino, a he oi ! hoi ka u'i o kona-lole. Aole e hiki iaia ke ike maopo- ! po m.ai i ka helehelena, 110 ka mea aia kona lauohō ke luhe 1 la e alai aku ana i na maka, eia nae he alohilohi ka maka I o keia wahine, i kaokoa loa mai ke ano mai o na'maka o ! VV r alaia. I Aole e hiki ia Haliaka ke kamailio mai i hookahi huaj olelo, i kau a' mea o kona piha loa i ke kahaha, aia no oia I ke moe malie )a, e kakali mai ana, o ke kaa aku ma ka aoao I o keia wahine malihini, ke kamailio imia ana aku iaia. ! Mahope o* ke ku ana o kela wahine malihini no kekahi manawa, ma ka aoao 6 ka punee o Haliaka, ua noke hou ae la ua wahine la, i ka akaaka me ka leo nui, .alaila me ka -eleU loa o kona maii lima, i wehe ae ai oia i ka mea hooi Haīonalo e kau ana maluna o kona poo, a ike aku la o Ha- | liaka me ka hoohewahewa ole, eia ka o Akeneki Hazelafila ! ke ku aku ana imua ona, kela enemi kahiko ona. I Aole nae i lilo keia hoike oko.a ana aku la a Akeneki iaia I iho, i kumu no Haliaka e uwa ae ai, a e hoikeike mai ai ! paha i kona maka'u a pihoihoi paha, aka ke moe malie la j no ōia, me he mea 1010 la. mamuli o kona hoomaopopo iho, | aia oia malalo o ka mana o kela wahine, i like aku kona ino j me' ko Uilama Waila. | "Auhea oe e Haliaka, ke ike aku nei au r ua hoopiha loa ia aku kou noonoo me ke kah.aha, aka nae aole no ia he mea ano nui, he haawina ia i loaa i na mea apau. Ke manao nēi au, ua maikai maoli ka'u mau mea i hoolala ai, a he keu aku no hoi o ka holopoiiō loa, māl.alo o ka lawelaweia ana o na hana maalea. Pehea kou noonoo 110 ia. mea e Haliakay?" "o\vai kela kaikamahine, i kapa iaia iho o Walala?" walii a Hāliaka, me ka nana pono ana rpai maluna o Akeneki me ke kahaha. s "He kaikamahine Ilikini meloli o Walala, he kauwa oia na'u, a oia kekahi o na kaikamahine hooko pololei i ka'u mau kauoha apau." "Ae, pela ka'u mea i hoomaopopo- ai nona, ua lilo maoli no kela kaikamahine i meapaahana no ka hooko ana i ka\t mau' Kana ekaeka. ame kou mau maiiaō aloha ole," wahi a I Haliaka me ke kahaha maoli o kona manaō no W'alala. i ka piha 'maalea, o ka hoikeike ana mai i ka nui o kona manao makee no ia nei. eia ka auanei. he kauwā hooko wale iho ho kela kaikamahine na Akeneki Haze!.afila. '•'O, he kaikamahine maikai loa o Walala, a ua haawi maoli aku no oija i kana inau kokūa ana ia oe, me kona manao oiaio loa ,aole o ka'u hookikina aku iaia. Aole | e kala kahiko o \V alala i ike ai i kou noho pio maioko o Galiini Loka. a ua koi mai oia ia'u e hele e hoopakele ia °e liiai ka mana māi' & Uilama 'Waila, aole nae o'u ae ik'i; a i kela mau la koke aku nei no, i.h'aawi aku ,ai au i ko'u ae, me kona maopopo ole nāe i ke kumu oiaio loa, nana i kono mai ia u e ae iaia e liele e hoopakele ae ia oe. a e alakai mai no keia wahi. ■ '"He nani nae ia, ua kaa mai oe malalo o ko'u mana i keia manawaf ārthe he mea pōno e mau aku kona noho pouliuli ana. akā e hoakaka aku ana iaia i nn meā apau i liiki ai i.aiS ke kiai ia oe ine ka makaala loa." Alaila ua hopohopo anei oe, no.nā hana maikai a kela j kaikamahine e hana mai āna n.o'u, i kufike ai me kon.a ma- | nao aioha no ka mēa i hoopilikiaia, a i ole, ua maka'u palui j oe, o lilo auanei kela naikamahine i niea kokua mai ia'u, | nia ka imi i na alahele e pakiele ai au mai ia oe mai; o | keia anei ke kumu o kou makemake anā e hoike āku iaia I i na me.a au_i hoolala ai?" •' ? j ' kulike me kena mau mea au e hoakaka mai la [. e . .. a ,' 0 ,Tlea oiaio no ea, he kaikamahine kela i hoo--1 hikua e a u. e lilo oia i kauwa kuapaa." j Pela i o ka hoi! O ke kauwa. a o ka meapaahana, lia like 110 ia. e hooko wale aria no ia mau mea a elua, i ka makemake o ko laua haku'," wahi a Haliaka me ka hoopi•nana ana ae i kona mau lehelehe. 'm !° a f ; 'ku kela kaikamahine ia'u ame kona ohana. iloko o ke kulana poino maoli, i kela kau wela aku nei, oiai au ma C anada. U.a haawi āku au i ai na lakou, ua hoaahu s aku īa lakou me ka lole, a hōolako pu aku i home no lakou e nohō ,at. a oiat nae ua make ka makuahine. me hookahi e ! l ul ue ponio hoi i kau mai malunā o laua, ma o ka V llll 1 i a1 ' ka makuakane nie kana mau k6tkii elu.ā, he hookahf*lcēikikane ame hookahi kaikamahine, 0 keia poe apau eia lakou ke noho nei malalo o ko'u malu, a ua paa ka lakou hoohiki, e hana lakou no'iKahiki-i ko lakou mau la hope. Ke hauoli nei āu i ka Hoike ana aku ia oe e Ake'neki. ilo- i ko'o .kau mau hana mo ku i ka lapuwale apau, eia ka aia no he wahi maikai 1 ko eiloko ou, ma'muli o kau mau mea i 1 hana aku ai no kela ohana pilikia." Aole mamuli o ka hana maikai, i haawi aku ai au i na' ana , kela ohana, oJe pela, aka mamuli mai no o na i manao iloko o u. He mau hana ka'u i' hoolala ai no ka hooJcoia m.a keia makahiki, a i lawe mai! au īa lakou, 1 mau meapaAhana nā'u e hoōhana aku ai, ahiki, .1 ke ko ana o kuu nm. O na mea a W r alala i hana aku ai ! : ma keia po, o loekahi iā o nā hana a'u i hoolala kahiko loa i ai. • i ' Aohe ou maopopo iki i ke kumu i loaa aku ai ka ike | iā oe, aia au ma kahi kokōke i keia wahi au e noho nei," i I pane aku ai o Haliaka me ke kahaha. j "Ae, e hoike ak'u ana āu i ke kumu, eia nae he mea ka-i hiko no keia a'u i liool.ala ai." wahi a Akeneki me ka noho| pono ana ae o ua ma kekahi wahi e hiki ai iaia | ke ikē mai i ka helehelena o kona enemi, pehea ana la oj Haiiaka ke lohe aku.i kana mea e hoakaka mai ana, |

"No kekahi mau makahik* lehuleliu ā'e ftei i hala, ua ma kemake maoli no au e hele mai a noho ma keia wahi. < hookaawale ana ia u mai ka puulu mai o ka poe hanohaiio a waiwai, no kekahi manawa pokole iloko o keia kSTfina .. ka makaHiki. No ka hōoko ana i ua makemake nei o'n. kuai iho la au i apana aina no'u ma keia wahi iloko aku nei o ke kau haulel.au, a mahope iho o ke okiia ana o ua kumulaau nunui, ua hoomaka iho la ke kukulu ana .i kn i: hale. a o ka paa koke ana no ia, He mau mahina- WAle a< nei 110 i hala. I ka paa ana o keia home o'u. haalele ak\; la au i ko'u home ma ke kulanakauha>e, no kekahi manaw.i mahope iho o kou holo mahuka ana mai ia'u aku me ka pih; maalea loa. a hoi mai la au no keia wahi. iloko o ka maliin., 0 lune.. ke ike mai la anei oe?" . "Ae. l<e ike aku la au. i kena m'a» mea au e hoike m;>l la." wahi a Maliaka me ka minoaka ana akii. 110 ka hh';i loaa koke m.ai la no iaia ka ike, aole he kumu e ae o i<. Akeneki Ilazelalila holo ana a nolio ma ke kuahiwi, u • kona maka'u, o lilo auanei kela holo mahuka ana o Haliak.i mai iaia aku, i kumu e hookoloia mai ai oia e na mak;u ahiki i kona paa ana i ka hopuia, no kana hana koluhe kel.a kaikamahine. "Mamua nae o ko'u hoi ana mai a noho maānei, ua ku | aku la au i kuu īnau hoaloha llikini, i poe na lakou e ala kai ia'u, ma ka'u mau wahi apau e makemake ai e hele, .1 0 ka'u kuke hookahi wale no ka mea a'u i lawe pu mai m me a'u. (") keia ka elua o na mahina o ko'u noho ana maa nei, a i kela ame keia la, e hele mau ana au me W'alala nu ka makaikai ana ialoko o ka ululaau, ahiki aku i ua wahi. he mau mile ka ma'niao mai kq'u lionie nei aku. "R liele ana maua i ka lawai'a ma na kaliawai, e hele an » hoi i ka hahai holoholona ma na walii like ole, a ua lilo ka pu ia'u irie he mea punahele la, a o kuu pu ka mea nawa i 1 kono aku ia oe e holo mai a ku ma ka puka aniani, o°ka i nimi maluna loa o Galani Loka, a kahea mai la oe i mau i kokua e hele aku e hoopakele ae ia oe mai ka noho pi.. ! ana.'' • "O oe i'o anei ka mea nana ka pu a'u i lohe ai no ehu j maiviwa o ke kani ana?" wahi a Haliaka me ke kahaha. i "Ae owau ka mea nana keia pu oke kani ana, oke kani ! mua ana nae, ma ke ano ulia wale no ia, a no ko'u maka'u <> | loaa pono mai auanei au, no ka maauhele walr ma ko ha'i i kuleaiva, holo aku la au me ko'u kokoolua e pee maloku i o kekahi ana i kamaaina ia'u, me ke ki hou ana ae i ka'u *pu, ma ke ano le'ale'a wale no, a pee malie iho la maua maloko o kela ana, ahiki i ka molowa okoa ana o Uilama Waila i ka huli, i ka mea nana kela pu o ke kani ana." "Ina i maopopo mua ia'u, o oe ka mea nana kela pu, aol»' au e hookaumahaia, 110 ka lohe ole ia ana o ka'u leo kahea 1 mau kokua, a pela hoi ka hoea ole mai o kekahi mea. 'na kuhihewa ma(jji no au, he poe okoa loa aku ka poe na lakou kelrfc pu." j "Ina he makemake kou e hoomau aku au i ka'u moolelo, | alaila mai noke mai oe i ke kamailio hoonaukiuki e Hali 1 aka" "Aia rio ia i kou manao, he mea liilii loa kau nioolelo ( | kamailio mai ,ana i ko'u noonoo," wahi a me ka i hoi hou ana mai o kela ano kahiko ona, a auhee alai la hoi knna kahaha, 110 kela halawai hou ana o laua me Akeneki. Nana mai la o Akeneki, me na maka hookokoe maluna o j Haliaka, no kiekahi manāwa. alaila hoomau hou mai la oia : i kana kamailio ana: "He manawa pokole wale no mahope iho o ko'u noho ana mai ma keia wahi, hoi mai la ka makuakane o Walala i j kekahi la, a hoike mai la, aia he poe e noho ana ma Oalani ; Loka. nolaila mahope miai, e makaala mau ana makou i ka ! poe e noho ana ma kela wahi. He mau maaawa lehulelm | ka'u o ka hoouna ana ia Walala e hele e hakilo ia oe; e j pinana .ana oia iluna o ke kumulaau oka nui, e pili kokoke ! la i kou rumi i hoopaahaoia ai, me kona noho ana maluua | o kela kumulaāu' no kekahi mau hora e hakilo ana i kau ! hana maloko o kou rumi. ame na mea apau e hanaia ana I mālaila. a e hoi mai ana oia a hoike ia'u i kana mau mea j apau i ike ai. | "Ma kela manawa mua loa o kona ike ana ia oe, ua hoo- ; hihi maoli no kona manao no ka u'i o kou helehelena, a ua kapa aku oia i kou ino.a, ka Hoku Keokeo, aole anei kela «» 1 kekahi iiioa maikāi loa, e haaheo ai oe? No keia manawa ' nae, ua hapa'upa'u paha ka olino ana 6 kela hoku." . | "Heaha ka manao'nui o kou lioouna ana ia Walala e hoo [ ia'ft, i wahi e hoea mai ni no kou punana e noho Wahi a Haliaka me ka hoopinana ana ae i kona mau | hoike aku ana i kon.a hoowahawaha ia Akeneki. i "Ma ki/u mau hanā apau e lawelawe ai, aole loa o'u ma kemake e'holopono ole, nolaila e hoomanao iho'oe e Ilali ' aka, o ka manao maoli no o ko'| hoouna ana aku ia W'alala e kii ia oe a hoi m.ai ma keia walii, no ka hoopau pono ana no ia' i ka manawa a'u i makemake ai e liio oe i mali hini na'u." "Pela i'o ka hoi, ina he hana okoa ae kau i hooikaika ai. ina ua oi aku ia o ka pono, aole o ke kauka'i ana mai e lil » aii i malihini nau." 1 "Maīia pah.a he oiāio kau e kamailio mai nei, aka nae h«i okoa loa.kou manap, iio ka mea, aole loa o'u makemake v | hii 1 i hoi āku oe no Kiliva Hale, ina no ia ma ke ano he kai | kuahine poo ole oe no ka liaku o kela kakela nani. He mau j hana e ae no kekaln a'u i hoolala ai no na mea e hana aku ai nou, aole nae i maopopo ia'u ka hooko aku ia hana anuka 010, o keia wale no ka u mea i maopopo,'o ia no kou lil" aha i malihini na'u." • "Aole loa he manao iloko o'u, e hoi aku no Kiliva Hah-. maliope iho o ka lohe ana ika moolelo a Mele Web. Oka iini liookahi wale no iloko o'u, o ia no ka hana ana aku ■ na mea apau e pono ai ke kaikaniahine i kuleana maoli • na waiwai.o \V?knawoka, kela kaikamahine i lu)oneleia aku 1 na fsomaikai, nwi kona- mau makua mai. Aia a hook«»ia kela haila nui iloko o kuu noonoo, alaila imi aku au i k<* kahi hana np.Jce kokua ana mai i ko'u noho ium." Alaila aia no ka kou noonoo no kela hana krfmko loa ar ! kamaili6/mai ?ti ia u. Ina ua make kela kaikaniahine iku leana iyi na wawai o anaw r oka ma,- heaha iho la kau mea e hana hou aku ai ma ia walii?" Aole i m.ake kela kaikamahine, no ka mea ua luii pu au me la, aka nae, aole ou kūleanā ma ia mea," wahi a llali aka me ka makemake ole, e hoike aku f na mea pili ohan. i keia wahine apttwale. "Ke makemake nei au e ninan aku ia oe e Akeneki , kau hana nui i makemake ai e hana m.r m ?A u T na . ° °L a ' au c noho ana ma keia wahi?" Ua hoike mua aku gei au ia oe .i ka'u mea e hana aku nou. o īa kou lilo ana i malihini na'u." 'Aia no īa i kau kapa ana mai, he mau mea like wale n« ia ī ko u manao. Henha ka loihi o kou lioopaapio ana la'u, ina o kou ni.ikeniake wale no. o .a ko'u hoi ole ak« i Kiliva Hale e n01... n<iho a r a me hoomanawanui, e hoea mai ana 4., 6 '° o|)a , U ' a ae ai ko " pollihihi," i pane mai me ka P aho,a ae o kona minoaka. o k,ano pahenehene. lilml 01 !!»* 1 ™! e kaum ? ha , a ' ke noho oe maanei, ua hon u , _ t- paU ? 0,U0,,, a ' ko " noho ana," me ke an h V£ " e ,°, ka nana , ana ? A . ke " tki O kela rumi. n„ 4 . a mua loa, akahi no o Haliaka a_hfximo[K» niai ke knWn' 6 malam f ,an te. ° n.mi maiwaho mai. aka kaukau W , 4te m V !'° « e.a ana maluna oke pahe k;i- i'i, . a kana nana ana iluna, aole no me ano ,° na ha,e mao,i . aoiaka ua o Mahaka o ka nmau an& aku: "Heaha ke ano o keia wahi' au i hoopaahao ai ia'u?"' - . (Aole i pau.)