Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 28, 15 July 1921 — Page 3

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. M., POALIMA, IULAI 15, 1921

            Senatoa Pittman-Hiki anei ia oe ke  noonoo i kekahi mea n@awaho ae o ke

kopaa mao?

            Mr. Akana-Ma ko'u manao, o ka hanai holoholona kekahi oihana holomua loa.

            Senatoa Pittman-Aole o'u kanalua no ia mea.

Mr. Akana-O ke kanu halakahiki

kekahi.

Na Aina Puu a i Ole na Aina Kanu Ko

Senatoa Pittman-O keaha kau aina makemake no kou põe kanaka e loaa aku ia lakou, o ke 35,000 eka anei i keia nianawa i paa i ke ko, a i ole o na aina puu paha ma Hawaii?

            Mr. Akana-Aole au i makemake e loaa aku ia lakou apau na aina puu, a iloko o ia manawa hookahi, a malolo no hoi o ia ano hookahi e ku nei i keia manawa, ke manao nei au, aole he mea maikai no lakou, ka loaa ana o 30,000 eka o na aina kanu ko, no ke kuuu, in a e loaa ana ia lakou, alaila aole he wahi e loaa mai ai ka loaa makahiki, hiki ai ke kokua aku i ka lakou mau oihana. Iloko no hoi o ia manawa hookahi, aole i maopopo ia'u ka hiki ana i kekahi mea ke hoohana i ka halewili, me ka loaa o ka puka, loaa hoi ka makaukau e hoohana ai i ka halewili. Eia hou, aole o ka oihana kanu ko wale no ka oihana a na Hawaii i makee ai, aka he mau oihana e ae no kekahi.

            Senatoa Pittman-Aole anei ou manao e hiki ana ia oe ke loaa kekahi poe Hawaii naanao, i loaa ka makee no ka lahui Hawaii, elike me kou naanao, no ka hoohama ana i ka halewili

            Mr. Akana-Malia paha ma keia hope aku.

            Senatoa Pittman-Ma ka manawa e hoea mai ana?

Mahope Aku e Loaa ai ka Makaukau

            Mr. Akana-Ma ko'u manaoio, ma kekahi manawa e hoea mai ana, e loaa ana he poe makaukau o lakou, aole i keia manawa.

            Senatoa Pittman-Akahi a maopopo ia'u. Ua manao anei oe e hiki ana ke loaa kekahi poe kupono o lakou no ka hoonoho ana aku maluna o keia mau aina kiekie?

Mr. Akana-Ua lawa makou i ua kanaka makaukau ma kela ano, no ka lawelawe ana aku i keia ano hana ma na aina i, makemakeia ai e loaa mai ka wai.

            Senaota Pittman-Manao anei oe, he hana maalahi ka hoomomona ana ma ka aina pano, mamua o ke kukulu ana i ka halewili?

            Mr. Akana-He hana maalahi loa ia, ke kukulu ana i ka halewili. Aka e hoomanao oe, he pono e loaa na kanaka makaukau no ka hana ana ma na halewili, ua nele makou ia poe kanaka i keia manawa. O ia hoi, aole i maopopo ia'u kekahi mea. He pono nohoi e nui ke ko no ka halewili, pela kahi e kuai hoolilo aku ai. Ina e lawe ana makou i na aina kanu ko apau, me ka hoomaka ana, maihea mai la ke kala e loaa ai ia makou no ka hoohana aha aku ia mea.

            Senatoa Pittman-Ina pela @ waiho ana au ia mea. E waiho aku au i@ oe i kekahi ninau okoa ae. O keia 35,000 eka o ka aina, he hapa anei i@ i hoolimalimaia aku, elike me ka'u e hoomaopopo nei?

            Mr. Akana-Ae, i na mahiko.

            Senatoa Pittman-He nui ko lakou aina, nawaho ae a ka mea i hoolimalimaia aku ia lakou.

            Mr. Akana-Ae.

            Senatoa Pittman-Ua kuai anei lakou i kela aina ma ke ano alekio?

            Mr. Akana-Ae.

Kaa ka Aina Hoolimalima Malalo o o ke Kanawai

            Senatoa Pittman-He oiaoi, aole a kauakamailio no kela aina. Ke kamailio nei kaua uo na aina hoolimalimaia.

            I keia manawa malalo o ke kanawai hookuonoono, i ka wa e @an ai keia aina hoolimalima keia aina kunu ko @kaa aku ana ia @ialalo o ke kanawai hookuonoono i keia @@. E hoopau ana keia @ila i kela kanawai hookuonoono, a o ka hooholoia ana o keia kanawai, e kaawale oa ana kela aina kana ko mai kekahi mea ma@@ 3 li@ki ai ke hana aou koe wale no ka hoolimalima aua, pela anei?

            Mr. Akana-Aole ia hoopau ana i ko makou kanawai hookuonoono o keia wa.

            Senatoa Pittman-Heaha iho la ka l@opena o ia mea?

            Mr. Akana-E kaa aku no ia malulo o ka hook@onoonoia.

            Senatoa Pittman-I@u i hel@@@@@ i koia kanawai, e hoopau ana ia i kela kanawai.

            Mr. Kalauianaole-Aole ia e hoopau ana i k omakou kanawai hokuonoono e ku nei i keia wa.

            Senatoa Pittman-O kela kekahi mea a lakou e nana pono aku ai. O ke kumu o ka waihoia ana mai o keia kanawai i keia komite, no ka mea e pauana kekahi o keia h@lau hoolimalimaia, a e mana koke aku ana ke kanawai hookuonoono maluna o lakou, koe wale o a holo keia kanawai.

            Mr. Kalanianaole-O keia ka mea pololei o ke Senatoa.

            Senatoa Pittman- O ke kumu ilio la ia o ia luea. No ka luana o iamea, he haua ia na kakou e nana aku ai.

            Mr. Kalanianaole-Aole ia he mea e pilikia ai ke kanawai hookuonoono e ku nei. Ua waiho malie no elike me ia i keia wa.

Hiki i Kekahi Makaainana ke Noi Aina

            Senatoa Pittman-Ua olelo mai nei oe, o hookoeia ana ka aina kanu ko, mai ka hoohanaia ana aku alalo o kei kanawai  ku nei. Alaila o ke kanawai hookuonoono e kua nei, aole on a pilimai, mahope aku o ka holo ana o keia kanawai?

            Mr. Kalanianaole-Elike ana no kona mana me ia i keia wa. Ina e holo ana keia kanawai ua hiki i kekahi makaainana ke noi i kekahi o keia mau aina kanu ko.

            Mr. Puttman-E hiki ana ia ke hookuonoonoia, mahope aku o 15 makahiki.

            Mr. Kalanianaole-E kaa ana lakou malalo o ka hookuonoonoia i keia wa, a mahope iho o ka holo ana o keia @ila, ua hiki i kekahi hui e loaa he hoolimalima maluna o kekahi o keia mau aina ma ka ne ana mai o ka elua hapakolu o ka papa aina ame ke kiaaina aole e komo maloko o ia hoolimalima ka pauku, no ka anuhi hou ana.

            Senatoa Pittman-Maikai kela; ke hauoli nei au, ua hapai mai ia oe ia mea. Heaha ka mea a Mr. Cooke e hana ai, au o ka hoike ana mai nei, ua makemake e hooholoia keia @ila?

            Mr. Akana-Oia ka peresidena o ka @anako Hawaii. He kuleana ko Cooke iloko o ku aina kanu ko.

            Mr. Roberson-oia ka peresulena a ka Banako o Hawaii a oia kekahi o ko makou kanaka kanu ko ano nui.

            Senatoa Pittman-Oia anei kekahi o ua kanaka kanu ko nui malaila?

            Mr. Akana-Ae.

            Senatoa Pittman-Alailo ua makemake anei oia e holo keia hila?

            Mr. Akana-Ua olelo mai oia ia'u maluna o ka moku ma ko'u alahele noonei nei, in a i makemake na Hawaii e hoopulapula maluna o kela mau kahua, ua makemake loa oia e hooholoia ka bila.

            Senatoa Pittman-No Mr. Shingle, na kuleana anei oia i kekahi aina kanu ko?

            Mr. Akana-Ae.

            Mr. Robertson-Ae. Oua kekahi o ko makou mau kanaka kanu ko ano nui.

            Senatoa Pittman-O Mr. Shingle ke kahi mea mahope o keia bila, aole anei pela?

            Mr. Akana-Ae.

            Senatoa Pittman-Ua maopopo no anei ia oe kekahi kanaka, ke aina kanu ko kona i kue i keia bila?

            Mr. Akana-O Mr. Baldwin, kekahi o na kanaka kanu ko ano nui iloko o ke Teritore, ua kue oia i keia bila.

            Senatoa Pittman-Aole au i ike i kekahi poe, i hoike mai maanei i kue i keia bila, ke kuleana ko lakou i ka aina kanu ko.

            Ka Lunahoomalu-Ua maopopo no anei ia oe in a paha ua a pono ka poe hanai holoholona nunui i ka bila?

            Senatoa Pittman-O ko'u manao ma luna o keia mea, o ia no keia; aole he kumu e makemake ole ai o kela poe kanaka pilikia ma o e loaa aku na aina o keia mau papa a elua, ma kela mau aina hanai holoholona nui iluna o na puu ame kela mau aina hanai holoholona nunui ilalo o ke awawa kanu ko. Ke lawe wale mai nei no au i keia mea, i ole ai e kue aku kekahi i kekahi o lakou, a ke manao nei au, he ninau pili pono loa, ka huli ana aku i ke kumu o keia mau aina kanu ko malaila e mahelehele ole ia ai i ka wa e pau ai ka hoolimalima.

He Leo ko na Kanaka

            Mr. Kalanianaole-Makemake anei oe e loaa aku ka paneia?

            Senatoa Pittman-Ae.

            Mr. Kalanianaole-Ma kahi o ka lilo ana aku o keia ma@ aina apau mai ke Teritore aku, elike me ia malalo o keia kanawai e ku nei, a i ole e papa ana i ka hookuonoono ana aku ia mea. elike me ia i apono mua ia ai e ke komisina o ka Hale, ua hoakaka ia, e waiho mai no i ko makou poe, ke kuleana e olelo ai i ka nui o na pakeneka e hookuonoonoia, pela hoi ka pakeneka e hoolimalima aku ai. Ua hanaia keia, me ke kue loa i ka loi@a home rula, oiai ua loaa ke kulana maikai i ka hookele aupuni Toritore, e maopopo ai na pakeneka e hoolimalima aku i wahi e loaa mai ai ka waihona kupono, i makemake naui ia ai, no ka halawai ana aku me na boolilo o ke Teritore.

            Senatoa Pittman- Ina au he Haawii, ke hoomaopopo mai la oe, aole o'u makemake e hele mai oe imua o'u a olelo mai, e hoolimalima ana oe i kekahi poe e aku i ka aina nona ka waiwaiio o $3,000 o ka eka, i hiki ai ia lakou ke uku i ka auhau o 5 pakeneka @@@@ ia mea, a'o na dala mai ka auhau mai, e hoohanaia no ke kuai ana no'u i mau aina okoa aku, aole i piha he ekoulu-hapaha no ka eka.

Na ka Aina no e Malama Nona Iho

            O ka mea oiaio, aia ka aina kanu ko, ma ke kulana maikai loa i mahiia, e hiki ai iaia ke nana nona ihio no kekahi mea hookuonoono e loaa ana ia aina. E hiki ana ke ukuia aku na kaki kaulele, a wiliko, a mea e ae paha. Ua hiki ia oe ke hoopuka i na bona aie e kue ana i kela 35,000 eka o ka aina kanu ko, me kou noi ole mai i ke aupuu o Auerika Huipuia, i hookahi koneka.

            Mr. Kalanianaole-O ka niakou mea ia e hooikaika nei i koila la, i wahi no makou e noi ole mai ai i ke aupuni o Amerika Huipuia i hookahi keneka. Aka in a e haawina ana keia mau aina maihea iho la@e loaa mai ai ke dala ia makou @@@ hemaliema o ke Teritore, mawaho ae o ka hoolako ana i dala no ka hoopulapula ana i na Hawaii?

            Oiai ua holo mai nei ka bila hoopulapula i na Hawaii, a na lilo i kanawai aoel poha he mea waiwai ka hoopuka ana aku i na manao i koe maluna o keia ninau hoopulapula. nolaila ke hoopa@a nei keia hoakaka maanei.-L.H.

KOMO MAI E NA HAWAII.

            I na Hawaii oiaio o ke kulanakauhale, a Kaulana o Honolulu mai na Pali hauliuli o na Koolau elua, e holo poai apuni ana a hoea i ka Ehukai o Pune na kiei a halo ana i kauluniu olu o Poka-i. e hoomau-u ana i ka on o ka wai o ka niu haohao, oiai hoi o Ewa i ka i'a hamauleo o ka aina e ani peahi niai ana, e hoi e ke kini olalo, na ahiahi.

            Eia ka Moae-ku o ka aina la, ke kuehu mai la i ka lepoula o keia aina aloha, anoai wale.

            E na pua i koe a Paiea, e ala ae, o ku me kela manao lokahi e hoolana i ka manao, i hookahi puuwai, hookahi umauma, a lei i ka lei o ka lanakila.

            E oluolu e komo mai i ka Ahahui houluulu ame hoahu a ana Hawaii ponoi, i kaupalenaia, i kukuluia ma Aala MArket, Helu 8; e ka makamaka Hawai oiaio, a hoaloha o na Hawaii ponoi, James L. Holt me ka hoomanawanui ame ka pauaho ole, oia wale no me ke kahea ame ka uwalo pu ana mai i na hoa Haawii oiaio apau e komo, a e hui pu aku me ia ma ka hapai pu ana i keia hana, o ia hoi ka hoala a kukulu ana i ahahui hooulu ame hoahu no ka pomaikai ame ka palekana o na Hawaii, e lilo ana i mau lala no keia ahahui ma o ka hoala, a kukulu ana i oihana kalepa hoopukapuka i halekuai lole o na ano apau (Dry goods.)

            2. Halekuai menaai o na ano apau.

            3. Halekuai poi ame i'a inaloo.

            O ka manaonui o keia ahahui ame kona mau kumuhana oihana i hoala a kukuluia, no ke ake ana no ia e hoolokahi a hoakoakoa ia kakou apau iloko o ke apo o ke kuikahi.

            E lilo kakou na Hawaii oiaio, me he mea la, he ohana hookahi iloko o keia oihana kukulu ahahui ana, me ka loaa pu o na pomaikai holomua ia kakou e na lala i komo i keia ahahui, a e hoike aku au i ka mea oiaio, ame ka pololei.

            E hiki mai ana ka la ame ka manawa o ka pomaikai nui, maluna o na lala i komo i keia ahahui, a e minamina ai ka poe i komo mua ole.

            Nolaila, in a aia he mau mauao kanalua iloko o oukou e na Hawaii no keia ahahui e oluolu e hoopau loa i kela noonoo uluhewa iloko o ko oukou waihona noonoo a e hooholo i ko oukou noonoo, e komo ae i kuia ahahui, alaila e ike iho ai oe e ka mea noonoo kanalua a kuihe.

            Aia he halekuai nou pnoi, kahi e loaa ai kou mau makemake apau.

            Aia pu no hoi he halekuai meaai, nou ponoi, kahi e loaa pu ai kou mau makemake apau, a oia pu no hoi he i'a maloo nou ponoi, kahi e hoomaonaia ai ka houpolewalewa o kamahele, ame Kaumahalua ma.

            Nolaila, o ka ninau, auhea aku a heaha aku ka mea i koe? Ke hoike ae nei ka haina, aole la, ua lawa, aohe mea i koe.

            Nolaiila e na Hawaii oiaio, e mai hoopahaleha, a mai hoopuukalua i ka hana pomaikai, o hala auanei ka wa kupono, komo ole oukou, i ke aupuni o Hadei, kahi o na pomaikai ame ka waiwai apau e loaa mai ai.

            A oiai, mamuli o kuu ike ana i kela hoolaha, ame na hoakaka manao ana a ka makamaka James L. Holt no keia ahahui, ua hooholo koke ko'u uhane e komo i keia ahahui a ma ka la 4 Iune, pii au i Honolulu a hui pu me James Holt, ame na kuka pokole ana ua lilo i lala no ka ahahui o hookahi haneli dala, a aia malaila e kuai nei i ka'u mau @eaai apau. poi, mea kini, i'a maloo a apela aku.

            Pele iho la au e poloai aku nei i o'u mau hoa Hawaii apau, in a e lokahi ana kakou ma o ke komo pu ana mai iloko o keia ahahui a kua no a hoolilo no kakou i kakou loaa iloko iho no o ko kakou halekuai iho no, o ko lakou palekana no ia, apau no hoi ka noho pilihua, ame ka piliaiku ana, a pela paha i holo ai ia wahi mele pana oia nui i o kikilo loa.

            Kani ka aka ike ia Kawaikini i ka polokake walu ia e ka Koolau.

            Owau no.

                                    E. L. KAUAI.

            Aiea, Ewa, T.H. Iune 30, 1921

KA EILA HOOULU LAHUI.

            I na Hawaii, Aloha:-Mamuli o ka hooholoia ana mai nei o ka Bila Kanawai "Hooulu Lahui," e ka Ahaolelo o Amerika huipuia, ua loaa iho la i na Hawaii he mau manaolana no ka loaa ana o kekahi ala e loaa ai ia lakou ka noho ana ma ke ano lako ma keia hope aku.

            O na aina i haawiia mai la no ka pono o na Hawaii, o ia no na aina ma Molokai, e komo ana iloko olaila o Palaau, Kapaakea, Kalamaula, Hoolehua, Kamiloloa I ame 2, ame Makakupaia.    

            He mau aina maikai loa keia k@e loaa nae ka wai. Mamuli o ke kanawai, ua hiki no i ke Komisina e hookohuia ana e ke Kiaaina, e hana aku ma ke ano i loaa mai ai ka wai no na aina i haawiia maluna ae.

            O ke Komisina hoi he elua ana Hawaii ka haahaa loa, a i ekolu poe hoa mawaho ae e komo pu ana me ke kiaaina.

            He mea maopopo loa, in a e hana ana kela komisina me ka manaoio e loaa i na Hawaii ka noho holomua ana no keia mua aku, he mea hiki loa ia lakou ke imi i ke kuleanana e hiki ai ke loaa ka wai.

            Aia ka wai Waikolu ke kau mai la iluna a ua hiki loa no hoi ke laweia mai, maluna o keia mau aina i haawiia mai la no ua Hawaii; a ia manawa hookahi no, he mea hiki no ke haawiia aku kekahi wai no ka pono o ka poe ma'i ma Kalaupapa ame Kalawao; i mea e hiki ai e mahi ia i kalo no lakou, ame na pono e a'e a ko mai hoi ka hapanui o ka wai no ka poe Hawaii, e lawe ana i mau home hookuonoono ma na aina i hoakakaia maluna ae nei.

            Eia hou, he hiki no e eli hou aku i wai ma na pali e pili la i Waikolu; a in a he mea hiki, e kii aku, i na wai o Pelekunu ame Wailau ma Molokai, no ka pono o keia Kanawai. Hoolu Lahui Hawaii, a hooulu waiwai no hoi.

            E loaa ana i ka Hawaii hookahi mai ka iwakalua eka a ke kanawalu ma na aina mahi, a oi aku no hoi ma na aina hanai holohelona.

            E lao pu mai ana mai ke komisina mai he mau kokua ana i ka Hawaii e hoi ana malaila, ahiki aku ka @aina i ka ekolu tasani dala ma ke ano aie, ma ka ukupanee o eono wale no pakeneka maluna o ke dala e uku aku ai i ke komisina; he hooahi wale no dala uku hoolimalima o ka makahiki ame na auhau; a he 99 makahiki ka loihi o ka manawa, a ka ohana e noho ai malaila; aka, e loaa hou ana no ia mau pono ia mau ohana ke pau na makahiki he 99.

            O na aina mua keia e hoaoia ana no na makahiki elima; a in a e loaa ana ua kulana holonua e loaa hou mai ana no na aina ma na mokupuni e ae.

            I kuu hoao ana e kakau maluna o keia ninau, aia aku iloko o kuu manao, na nianao e ao aku i ka lahui, he mea pono ia lakou e hoomakaukau ia lakou iho, e holo aku ma Molokai, a e lawe i mau apana aiua no lakou iho malalo o na olelo o ke kanawai i hooholoia mai la, no ka mea, aia iloko olaila ka lako aina ka nohona kuokoa ana, aole hoi o na hana a kakaou e hana aku ai malalo o ka poe a ae.

            Iloko o na makahiki he 30 a 40 i hala ae nei, ua nana aku no au iwaena o na Hawaii, a o ka mea a'u i ike ai. i ka paa ana o na Hawaii malalo o na hana aupuni, a hana e ae paha, malalo o kekahi mau haku; ua pau ae la ko lakou oni ana, ma ke ano e hookuokoa ia lakou iho; nolaila o ka hopena, na noho iho lakou pela me ka mea ole nana e hoonioni ae ai i ko lakou mau kulana o ka noho ana no na makahiki e makaukauia no na pono o na keiki ame na moopuna a lakou mahope aku.

            I ka lawe ana i na aina malalo o keia hanawai, e loaa ana ia oe e Mr. Hawaii ame Mrs. Hawaii. he kulana e hookuonoono ai ia oe iho, a ma o aku ilaila, e hookahua iho ana oe i kulana hookuonoono no kau mau keiki ame na moopuna mahope o kou haalele ana i keia ola honua ana.

            O ko kakou mau kulana noonoo ole. o na wa i hala aku la e hookiia no ka pono o ka akakou mau keiki, ame na moopuna o keia mua aku, he mea pono ano, e hoopau ae ia mau kulana holomua ole, no ka amea, i keia la, aole e kakou iwaena o na lohui oke ole. eia nae, ua paa mua iloko o ko lakoa mau noonoo ana no ka lakou mau keiki ame no moopuna.

            Ano e uhai kakou ma ia mau mehou mamuli o ka hooholoia ana mai la o keia kawai; ua loaa iho la ia kakou. na Hawaii, he kulana e hiki ole ai i na lahui e ae ke paio mai me oe; no ka mea e loaa ana ia kakou na aina kupno e mahi me ka uku haahaa loa; oiai aole e loaa ia kulana i na lahui e ae. A malalo no hoi o keia kanawai e loaa pu ana no ia pono i na hapa-Hawaii o ka noho ana maluna o keia mau aina.

            Ia oe e ka wahine Hawaii opio, ame na keikikana opio, he wa keia nou e noonoo ai, e hoomakaukau ia olua iho no ka hoi aku maluna o kela mau elua, e hana no olua iho; mai ake i na wahi dala uuku e oaa ana ma Honolulu nei, a ma na wahi e ae paha; he noho ana ia ma ke ano kauwa; aka, ia olua e koi ai ma ke ano e lawe i mau apana aina ma Molokai, malalo o keia kanawai, ua lilo koke ae ia oina i mau mea kuokoa, a mau haku no hoi no olua iho, a in a e hoao ana oina e hoomanawanui ke mau makahiki pokole wale no, e loaa no ia olua ke kulana kuonoono.

            @@a @o olua e hoomaka ana ma ke @no hanai holoholona, a moa paha, in a e hoonianawanui, e loaa ana no ke kuonoono, in a hoi e loaa mai ka wai, e kanu aku kekahi hapa i ke ko a halakahiki paha, a e malama mai no ke kahi mau eka no@@@ hanai ana i mau wahi bibi puaa a mau moa paha, aole he kanalua e loaa ana no ke ulkolako.

            I ka hana ana o na Hawaii opio pela, ma keia hope aku; o ka lawe ana ae no ia i ke kulana o na kanaka mahiai iloko o Amerika @m oika@@olelo kaulana, "O na kanaka mahiai iloko o Amerika na pouhana" o na aina ikaika a waiwai nui nei o ke ao nei.

            He mea hanohano no Hawaii, ke lawe ae na Hawaii opio i ke kulana hanohano, e ilo i mau pouhana no Hawaii aloha, ko lakou aina kulaiwi.

            O ke ake nui o ka meakakau, e kauleo aku i na Hawaii e hoomakaukau ia lakou iho no ka mea ana aku ma Palaau ame na aina e ae ma Molokai, i haawiia mai la malalo o na olelo o ke kanawai, a e lawe ae i mau aina hookuonoono no lakou.

            O oe e ka wahine opio Hawaii, i keia la, mamuli o ka hoolioloia ana o keia kawai, ua lona iho la ia oe kekahi kulana hou, i oi ae mamua o ko i na wahine e ae, e noho nei ma Hawaii ka wa i hala; aole loaa ia kulana nei, e komo pua ana na wahine opio o Amerika, nalaila, e hoomanao oe. na oi hou ae

kou mau pakeneka ma ke kulana imi waiwai, mamua o na wahine e ae iloko o ka aina.

            Ano, noonooia me ke akahele; he mea pono ia oe e ka lele Hawaii, e hookomo iho i keia manao, he mea pono ia oe e loaa i nohona kuokoa a lako; a pela aku hoi kau mau keiki ame ma moopuna mahope aku ou.

            I mea e hiki aku ai ia mau hopena, hoomakaukau ia no ka lawe ana i home nou ma Molokai.

            Owau no me ka haahaa.

                                                W.C ACHI,

            Honolulu, T.H. Iulai 7, 1921

            KAPALAKIKO, Iulai 8.--Ua hoea mai ka nuhou ianei ma nehinei he 60,000 hinelu i hookomoia aku i na mokupuui Tinga, ma ka Pakipika; e ukali aku ana mahope o ka olohani a na Kanaka o ka Hema i hoala ae i olohani, a o ko lakou hoole ana e hele i ka hana ka mea nana i hookomo aku ia lakou ma ke kulana kupilikii i na meaai,. Ua halihaliia mai ka nuhou no kela olohani e na loina o ka mokukalepa James Tuft, he 52 la mai Levuka, Tonga mai. Ua makemake na Hindu i 10 keneka hou no ka la. ka mea a na on a o na mahiko i hoole ai i ka uku ana.

HOPUIA NO KA HOEHA I KANA KAIKAMAHINE

No ka hoea ana i kana kaikamahine o eia makahiki, i paa ae ae o Joe Kaimana i ka hopuia ma ka Poaono aku nei i hala, a imua o ka Lunakanawai Light foot ma ka Poakahi iho nei, i hooloheia ai kona hihia hoeha.

            I kulike ai me ua hoike i loaa ae ia Miss Lucy K. Ward, o ka ahahui e makaala aa i ka pono o na holoholona ame na kanaka me ka eleloia ma on a ka o Joe Kaimana.      

            Ua hoopaapaa oia me kana kaikamahine, ahiki i kona hahau ana aku i ke poo o kela kaikamahine me kekahi kamaa kahiko, i kulike ai me na mea i oleloia ae.

            No kela hana i hookania aku maluna nawa jehulehu no mamua aku. o ke kaikamahine opio ua luli pono aku on Miss Ward. i ke kulana o ko'i ola ana o ka olanana o Joe Kaimana a o ke mea i loaa mai iaia, o ia no ke kaawale ano o Mr. Kaimana mai kana wahine mai, ma ke oki mare u@ua kua aku hoi ka malama ana i ka lua mau keiki ekoulu he elua kaikamahine ano honkahi keikikana malalo o ka makua i kane.

            Ma ka oleloia, ua loaa pu mai ka ika in Miss Ward, he kulana nele maoli ke kela poe keiki, me ka lawa kupono ole i ka lole a aahu ai, a he nuku loa hei la lakou ma meaai.

            Ua olelo pu ia ae no hoi, aolo ka kela o ka manawa mua loa i hoohaia ai o ke kaikamahine aka he mau maai o ke kaikamahine aka he mau ma-

           

HALEKUAI O NA HAWAII ME KA LEHULEHU

Helu  8, Makeke o Aala

            O ka põe apau e kuai mai ana he $5.00 o ka waiw@iio ma keia halekuai i keia Poalima me ka Poaono o keia pule,  me ke DALA KUIKE, e makanaia aku ana me ka uku ole he 25c waiwaiio o kekahi mau MEAAI ana e wae ai maloko o keia halekuai.

 

Kumukuai o na Meaai o Keia Pule.

            Kopaa, helu 1, 14 paona no…………………………………………………………………………..$1.00

            Kopaa, helu 2, 15, paona no………………………………………………………………………….. 1.00

            Kopaa, helu 3, 16 paona no ………………………………………………………………………….. 1.00

            Laiki Kepani me Pake, 18 paona no...................................................................................................... 1.00

            Eke Palaoa Drifted Snow, 49 paona no................................................................................................. 2.50

            Eke Palaoa White River, 49 paona no.................................................................................................... 2.35

            Kini Pipi a Libby ma, I kini nui no……………………………………………………………………   .20

            Kini Kamano maikai, ono, 1/2 paona kini no………………………………………………………….  .10

            Omole Kele Guava liilii, 6 oz., no…………………………..................................................................  .15

            Omole Honey maikai momona………………………………………………………………………..   .25

            Kopa Holoi Lole White Chunk, I kakini…………………………………………………....................   .65

            Kona Kope, helu I, mea hou, I paona…………………………………………………………………   .30

            King Salmon, momona, helu 1, 1 paona no…………………………………………………………..    .25

            Poi hou o na la apau, 12 1/2 paona no....................................................................................................1.00

            He nui wale aku ua meaai, i'a maloo, wana, ula hou, i hoomakaukauia uo na Hawaii ma keia HALEKUAI, me ka makepono loa. Ua piha o AALA MAKEKE i ka I'A HOU, Pipi Hou, me na ano meaai apau. Naue mai oukou apau e ikemaka, a kuai ka oukou mau meaai ma ka HALEKUAI O NA HAWAII mamua o ke kipa ana aku i na lahui e. IKE no o HAWAII ia HAWAII.

 

Pioneer Building & Loan Association

of Hawaii

HOAKAKA NO KE KULANA

Ma ka Pau Ana o ka Oihana, Iune 30, 1921

 

NA LOAA.

 

Dala Knike ma ka

            banako …………$311.11

            Ma ka lima ………794.45       $ 1, 105.62

Kuike ma ke keena………………....          50.00

Aie Moraki........................................  162,,022.22

Hoaie Kumuwaiwai...........................      9,320.00

E Loaa Mai Ana-

            Uku Kumau...........................      2, 935.00

            Ukupanee................................     1, 587.84

            Uku Kaulele...........................          999.16

            Uku Hoopa'i...........................          484.91

            Lako Keena............................          860.80

            Na Buke Lawelima.................            45.50

            Moohelu Waiwai Loaa Mai ….    1,385.71

                                                            $180, 796.77

 

NA AIE

 

Hoahu a ka Poe Paa Mahele   

            me na Loaa………………… $151, 534.17

Na Mahele i Oo…………………….       2,600.00

Na Bila no ka Uku Aaa………….....     13,150.00

Na Ukupanee e Loaa Mai

            Ana…………………………          181.50

Na Hookaa Ukumua..........................          918.00

Na Moohelu Waiwai no ka

            Ukuia......................................      1,072.16

Na Aelike...........................................       3,136.26

Waihoua i Hookaawaleia……………      8,224.07

       

 

                                                             $180,796.76

                        Teritore o Hawaii

 

Kulanakauhale a Kalana o Honolulu

            OWAU, o THEO. F. LANSING, Kakauolelo o ka Pioneer Building and Loan Association of Hawaii, ke hoohiki nei, o ka hoakaka maluna ao ua pololei ia i kulike ai me ka'u i ike ai, a i manaoio ai.

(Kakauinoaia)                                                                                                                                     THEO F. LANSING

                        (Sila))                                                                                                                                                  Kakauolelo

            Hanaia a hoohikiia imua o'u i keia la 13 o Iulai. A.D. 1921.

(Kakauinoaia) MILLIE F. RAWLINS,

Noteri no ka Lehulehu, Apaua Hookolokolo Kaapuni Ekahi, Teritore o Hawaii

 

 

 

 

He Hapa Loa Mai Nei Kahi e Noho Ai i Kela me Keia La

            Ke kipa mau mai nei na kanaka i keia mau mokupuni o ka manao o keia he pono e loaa he hale no na mea apau. Ina aole e kukuluia ana na hale hou, aole o lakou wahi e noho ai. O kela me keia paamare hou, e makemake mai ana i home.

E Kokua Ana Anei Oe i Lako Ai i na Hale?

            Hookomo koke i ke dala maloko o kekahi hui e hoao ana e hoopau aku i keia pilikia o ka poe e huli nei i mau home maikai. He hui aohe uku i na luna oihana nunui o ka uku aohe hoi he mahele hoeueu.

 

HOOPUKAPUKA KOKE I KEIA LA A E OHI I KA MAHELE PUKA NO KAU DALA

Kumupaa Kumuwaiwai, $1 no ke Kea

Ukuliilii mua a o ke koena ma ka uku liilii ana

Kipa mai e ike ia makou no keia mea a i

ole e ninau ia S. K. Kamaiopili

UNION SYNDICATE, LTD.

12 Alanui Beritania Akau                                                                                           Kelepona 5222