Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 43, 28 October 1921 — HONOLULU AME KONA MAU LUHIEHU. [ARTICLE]

HONOLULU AME KONA MAU LUHIEHU.

I ke Kilohana Pookela o ka Lahui Ilawaii, Aloha oc:—E ae mai i kou kppna kaaWale i wahi e hooahu ai o na •aliana ame na paiki o na malihini a makaikai i na luhiehu o na naikini nani, a hihiu o keia au holomaa, a kamahao o ke 2£eneturia umilumamaiwa o ka nee ana o ka honua. I ka makaikai ana i na hiona o k% kapitala kfiulan;a, ke •'kuianĀkauhal© poo aupuni hoi o ke Teritore o HawdH anio kona nanaina kamahao i k4 mika o ke kamahele makaiW, ekilohianai kona nani i hele a hihiu me na paikihi auo hou o keia au e nee nei, he ku no i ke kilakiia a kai&ahao ke nat»a aku i ke kulana o na hale e ku aaa me na paia e ku ha'o &&& ma aa aokc. o na alanui. * Ke nana ae oe, ua kohu pali kaha-ko ke kiekie o na paia o ia mau hale kuliii ana mai na uwapo mai a nee aku iloko o ke kulanakauhale o Honolulu i ka loku a ka ua Kukalahale. lie naai a u 'i ka hapanui o na alanui, a ma ka aoao hema o ke kulanakauhale, uia ma ia aoao ka hapa o na alanui apulu, a puehu o ka iepo i ke kuehu u ka makani Kaiaulu, a o ia ka ke. kamahele i hoomanao ae ai i kēia lei aliihi poina ole: Knu lio polinahe i ka makani la, Ka makani Kaiaulu ia e Hoonokaupū E upu aku. ana ka manao ia oe, e ke aloha e neēnee mai, Na'u no oe e puhipuhi iaau aku a make oe i ke alohā, ilake aku la oe i ka ua kiUnah« 6 kuu aina, ; . I ka anai kuoloia ī v kō kini ō Ihiihilauakea. Ma ka aoao Ewa o ke kulanakauhale e nee ana iuka o Kalihi he u'i a nani na hale ame na alanui, oiai he ululaau kiawe.wale no ia wahi mamua h i keia la hoi he Edena nani a kilakila e nee ana me kona hiona kamahao ke nana aku. Aia ma keia aoao o ke killanakauhale e ku nei na paia kiiakila a kamahao o ke kakela hou o ka lehulehu o ka poe i loaa i na ma'i, ma ke. kanawai, kahi hoi e lapaauia ai a pahonohonoia ui hoi na kina no na palapu i loaa ia lakou. Pela hoi me ke kahua hoolulu o na ohana aps.u*t-li3rt&f n5 kl-na o kela ma'i pookela a kanīaAa i weliWeli nu» ia, a hb6toanao ae la au i ikeia mele a Kaehu. K ulia ia ana tiaWaii, E nei ma'i o ka lepera, Ma'i hookae a ka lehulehu, lli ulaula ili keōkeo. He nani no keia kat\ua, nani n& hale, a he oluolu maikai hoi ka noto ana o na ma'i a wahi a lakou i olelo mai ai, he maikai maoli ko lakou malamaia ana e ke aupuni ma na mea apau. Ma ka aoao hikina hema o "ke kula» nakauhale, he nui ika u'i 0 na haie ome na alanui, a ma ia aoao kahi o na kanaka ko'iko'i o keia k.ulana,kauhale, ka hapanui e noho nei a aku la e pau na wahi apau o ka aina. O Manoa i ka ua Kuahine, he nani okoa no ia a ke kamah.ele l e hoohihi ai, me ka hiaai no ka nanl a uliuli o na launahele o iela awawa, kahi a na u'i kaulane «.id/ uka e bāahē<j mau, ai no laua na' in'oa poina ole f na kini o ia awawa: O Kahaukani he makani ia tio ilanoa O Kauakuahine he ua ia no lfanoa. * He nani na home i kukuluia, ame ka home imi naauao o na kaikamahine, a he u'i a nani hoi ke nana aku i kona kulana kilakila, e pehia mau ia ana e ka Rwin Kuahine o Manoa. O ka Eome LunaUlo, ka home o na iiihune, ame na kamaole e noho ai-alii nei, i ka makana pookela a luaole a ka'Moi Lunalilo, i hana ai ma kana kapoha e kukuluia i homo e malamaia ui na ilihune, paiupalu, kamaole o kon« mau makaainana, ke ku' nei keia home he kinhoomanao poina ole i ka puuwai 0 kona lahui no kaua (Lunalilo) makan a hiwahiwi luaole, a pookōla, i waiho iho ai mahope nei, na kakou apau mahalo mau aku ai, a hoōa i ke kanaka Hawaii ilihune hope loa, e ola ana iloko o ia home kilakila o ka poina ole. « 0 Kaimuki o ia kekahi o na hioea kamahao loa a T u e 01010 ae ai oiai tia loli ae kona kulana o na la mua a'u 1 ike ai a he kulana pookela kona i keia la. Ke ku nei ma kahi 6 na ptfa pohaku o na la i hala he mau home nani pookela, a hihiu o na nu paikini ano hou o keia au holomua, a na hooponopono aupuni makaainana, e hoomaluia ana e ka hae hoku o ka lanakila ame ke Kuokoa. O Kapahulu, o ia u'i aku no ia a ke kamahele d kilohi aku ai, a o Wai« kiki anuanu aa, a he u'i uo hoi kona hiona, me ka nalu kaulaha o Kalehuuuwehe E ku kilakila mai ana no hoi o Leahi. Aia i Leahi Kaimana Hila, Ka hokua o ka ale ka i Hamala, Malama pono oe i bOe b^le, O ili kaua i ka ma'i hole, He boe kaulana kau i ka^uuku,

■Naoa e fi.oowali nei o taoha. A e pili pono ia m h'uahelu, Ae pili aku ai ai > uwapo. I ko'u hoomaopopo i ke kulana o Honolulu i na la i liaK, ame keia la ua like ole ko ka wa i hi.ia me ko keia wa, a ua pii ae hoi k ( a khlanakauhale "*>a ke. anmi o ka holomua a me. ke kilakila, k ua kupoi o i'o ho k'ona kuk )£4* ana he Kulana .auhalo a Kame kona moi ku'i Jrf kajiauoK 'f° ki, o «upu--sj?Tll jjme ka looa alakai kaillhi 1 akea rLoio Kalan^'). W au iioko o k< iu.. kulanakaii' * na * a 1 haln, a- ua k£famapj|& i na alanui o i.«< manawa, n. .i keia a'u i hoea hnu mai la ua lol: ae ke kulana, a he hou i kola la. Nui na alanui hou nani, n mnileai, a aia ke.holo nei nhiki iluna o Puoina, na kaa me ka maikai, a he Bui na home o na Hawali. e <pili aku. ferta ipa ia wahi, a e nohW ana ma na asa.o ke aupuni no $1.00-hoolimalima o ka mahina. T?a oi loa ae keia ifiamva o na ru/i ame na hale hoolimalima >\ nohoia nei e ka poe hoolimalim.-i, oiai ho pii loa ka uku o ka rttmij a i ole, 0 ka hale pahn, aia ma ka>i o $20.00 a pii aku o ka hale i ka mi 'iina. O kekahi o nā mea ano nui a'u i, hoomaopopo iho i ke ku i 1 a hoopilikia 1 ka hele ana o ka lehuli !iu, o' ia no na kaa otomobile, e holo pmihia ana ine ka nnna ole ia o k(' r»l:v, o ka mea' e.hele ana, oiai na kaa e hnlo aku ana,i a e holo mai ana me k i nana ole iiiai o ke kalaiwa i ka pono o ka men i e hēle ana. ' Ma kahi o na huina alauui, malaiki k|Ai pilikia nmoli 0 kjj poe hele wawae, oiai o ia kahi nui loa o ka poo e ake ana e hēle ma kekahi aoao, a eia ' nae, e olohio,mau »na na kaa me ka loaa ole he kowa kupono no ka poe hele wawae, ame ka maliaaala wale no e pono ai'ahiki ma kahi kahi aoao. He mea poijo loa i na lunakiai a me ka meia ko hana i olelo Looholo Iyinawai e kupate ana i ka holo ana o na kaa otomobile i ka hoea ana uia na huina alanui a kaawale ka poe liele wawae, alaila aeia e liolo aku. Aolo wale no hoi o na otomobile ke kaupaleia, aka, e kauia no ia rula no ka poe hele wawae, aole e a 'o ae ma- i waena o na alanui, ma »a huina j wale no e hele ai a Koei» aoao j 'i ole o" halawal me na poino a pilikia | ulia wale, oiai aohe nana mai o n.-r •kalaiwa i ke ola o ka makaainana haahaa. • ■•; i O na uwapo kekahi wahi maikai, a u'i o na hiona -ke naua aku, me he j mau kiowai mapuna la c Jana m«Tlie. ana kona iliwai, a mnluna o ia iliwai i laha rtialie, e lana ana na halelanal au i ke kai, ame na papu palo o na I ale apiipii o ka moana, a e holoholo ] āna na auwaa makika o na keiki o Kalahiki no ka oihana lawai'a. Ma ka make"ke o na mea kuai o na i'a ame na i'o holoholona bipi, puaa hipa a pete aku e waiho ana iloko o ka hau mai kahi la a hoea i kahi la, a ua helo ka i'a a keokeo'pu, a ke •ai aku oe, ua pau ka ono amo ka mikomiko o ka i'o o ka i'a. • Ua hiki au ma ka paka o Kapiolani,' no ka makaikai ana i na« holoholona !i--ke ole o na ano apau, a pela na ano manu like ole he niii, mal(>ko o na pa i hanaia no lā'ieou e noho ai. Ua ike maka i ka elepani, me kona kino pilikua, aiwaiwa ke nana a ku » ame kona ihu loihi e kaiewa ana, a naia ihu e wili ao i ka mauu a hookomo aku iloko o kona waha, a hp kohu lima kanaka maoli no ka mimo ma ka hookomo ana ae iloko o ka waha, a o kona mau> niho no hoi, lie nui ka oi ke upa iho i ka pupu manmi ana e ai ana. Koonoo iho la au me ak hoomanao ana i ka hiiaolelo o ka Mea Nana i hana i ka elepani me kona kino nui pilikua a ō kona ihu ka mea nana e hanai iaia. O kona mau pepeiao no hoi, ua kohu mamalu, a i ole peahi paha ka nunui a ka launa ole mai, a he kamahao no hoi i ka ike a ka maka ke nana aku. O ka liona o ia no kekahi a ka mea e kakau nei i hoomaopopo i kona ano amo kona kino nui kolopu, a puipui konahao ke naua aku, a Ua. piha me ke oolea oiai he nui omua a he lawakua maoli kona kino me na hulu loloa ma ke poo, a hele aku i ka hapalua o kona kino. A eia nae, o ia ka mea i oleloia ke alii o na hololiolona. Kupanaha no kona alii ana maluna o na holoholona! O ka bea, o ia no kokani o na. holo* holona ano kau o kā weli a he ku no i ka maka'u o ( o ke' hoomaopopo aleu iaia, oiai o oni mau ana kono kino i o a ianei, aole wa e noho malio ai, ua ake loa o loaa ka manawa o ai ai i kekahi mea ana i makemake ai e loaa, O ia maoli no ke ano ame ke lana o koia holoholona, aole hoaloha. O na keko, no hoi, na mapu, o ia no kekahi o na hiona kamahao ke nana aku, me lie la he mahele o na hiona o ke kanaka kona ano, a ke haawi aku 0e i ka meaai, o lala mai ana no ka wawae a i ole o kona lima no ia a ai ae la no, kohu kanaka maoli no.

O ke tiga, aole no he nui loa o kona kino aka, ke nana aku he kulana o ka mea wiwoole, he nanaina o ka 'mea i piha me ka huhu, 'a he ano pahaahaa kona kino. . O ke kanekalu, na iole rabati, he ~nui Wale, o ia mea nanj. okoa no ia ke nana aku. O na manu okalika, o ia kekahi 0 īla manu pilikua aiwaiwa, ame na 'manu he nui wale, o aa ano like ole, ?iu e mahalo nui ai i ka noeau o ka i Mea lakou i hana ma ko lakou ! ano iiy> i- ole e huikau. " j O £a moowai e moe ana me kona I kino pepeekue a pupuka ke nana aku, Xa honu kahiki, e noho like ana # laua ma kahi hookahi. . O na holoholona dia na ano kao like ole, ame ha bipi bufalo, a pela aku, o ia mea nani okoa no ia, a ke munao nei au ( o ka ike ana o ke ka- ; naka HaWaii i kela mau ano- holoholona, like ole, o ia no kona hoomaopopo maoli ana i ko ke Akua M!ana arne Kona noho Haku ana maluna o na mea apau loa ana i hanjf ai oiai ua hoohnnohauo maoli aku Oia i ke kanaka 1 alii maluna o na holoholona o ke kula, na i'a o ke kai* na manu o ka lewa aiue na mea apau Ana i hana ai. Ke koi aku nei au i *na kanaka Hawaii e holo ana no H'onolulu, he niea-maikai a nani no lakou e hele kino a ike maka i- ke ano maoli o na holoholona a ke Ākua i hana ai, a ka'i mai 1 ai imua o Adamu o kapa aku i ko lakou mau inoa elike me ia a kakou i heluhelu ai ma ka buke o Kinohi, a o na inoa a Adamu i kapū! aku ai, o ia ko | lako'u mau Inoa a kakou e ike nei i 1 keia lar 4&' - | (<f na kii fJfkakou i ike ma na buke kul.'i, aole naq i ike i ko lakou kino ufeoli, elike me *ko'u ike ia lakou i keia la, a'u e olelo nei,' o ia kekahi 0 na la hanohano loa o ko 'u ola ana iloko o na makahiki o ko'u ola ana, a'u e poina oie ai, oiai ua ike maoli au me ko'u mau maka ponoi, āole me ka lohe pepeiao, a e mahalo nui ia ka Haku' Mana Loa'Nana i hana na inea apau, Amene. i E ka lunahooponopono kaulana a pookela, nou ka'u mau hoomaikai loa, no kou haawi ana i na hooponopono kaulike ana i ka poe apau i kakau mai i na mauao no ka'Hupepa, kahi e kaanaih ai na manao o ka lehulehu, oiai ka hapanui o ka poe kaleau, aole 1 pololei ke kakau ana mai i, na ma- • "i* o *' ka' ImpanuL Ke haawi aku nei au i na mahalo ame nd hoomaiJcai. a nui no kou pulama i na manao o na makamaka i kakau mai, a ke hAawi pu aku nei i na hoomaikai i na keiki kikokiko hua o kou keena pa'i. i -Me ka mahalo nui. J. W. H. I. KIHE, Ka eueu o na Hilana, Puuaahulu, i ka luiu Kona, Hawaii,