Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 18, 4 May 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua. 1. Eia ka ha o na mea ikaika, ola ole i hoohana nui loa ia e ke kanaka, o ka mahu. Ua oi loa aku kona ikaika mamua o ka makani ame ka wai. Akalū no a, hoohanaia ka nnahū, i keia mau makahiki wale % no. Aole i ike ia mamua. He kanakolu no mai ka wa ima io ka hoomaka ana e hoohana i ka mahu, &, i keia manawa ua laha loa. Na kekahi kanaka o Amerika i hana mua i ka mokumahu a m&ikai, a mai ia ma* am mai, ua waiwai loa na aina ma ia mea. Eia k&hi i oi aku ai ka maikai o ka mahu mamua o ka wai ame ka makani. Hiki no i ke kanaka ke hoemi, a ke hoonui hoi i ka mahu ma kona m'anao. Aole pela ka makani ame ka wai. Ua hiki pono no i ka mahu ke hoohana ma kahi hookahi, a hiki no ke law&a maluna o ka moku, a maluna o ke kaa; nolaila, ua pono no ka inahu ma na wahi loa i' loaa ai ka wahie. Eia nae kekahi mau mea hakalia i ka hoohana ana i ka mahu. He hana nui loa ka hana ana i ke kapuahi, a <me na huila, ame ka oihana e pono ai. A he mea nui ka malama ana ia mau oihana, a i ka wa e ha 'i ai e hana hou, a nui ka

waiwai lilo mlaiia. He mea sui loa { tio hoi ka. wahie, ina he uuku ka wahie, aole po'no, aole hiki ka mahu, nolaila, aole i hoohahaia' ka mahu ma kahi wahie ole. Ma Beritania, 0 ka lanahu ka wahie, a pela no ma kau wahi o Amerika. Ina manao ke kanaka e hana i huila hana, eia ka pono, e noonoo. mua oia ika wai, i ka makani ame ka mahu. Ina i nui ka wai kahe ma kahi kokoke, aole hoi he wahie, aole makani, alaila, ua maopopo, o Jca huila wai ka ponof a ina aole wai, adle hoi e pono ka makani a ua nui ka wahie, a ua ike na4canaka e hana i kapuahf' mahu, i mea e kaa ai ka huila, alaila pono ka huila imahu. ! I keia manawa, ma Amcrika, ua oleloia- he hapa ka waiwai Jilo ke hana i huila malhi a ua nui ka lilo \ ka huila wai. Eia kahi i oi ai ka maikai o ma mea ikaika ola ole, mamua o na mea ola: 1. Ua oi loa aku ka ikaika o" na mea ola ole, ma kahi nuku. O ke kāpuahi mahu, ua uuku, a pono e waiho iamoa iloko o ke keena uuku,! a kau no hoi maluna o ke kaa, ua oi aku kona ikaika mamua o na lio hookahi haneri.' īna i manao ia na lio eskauo i ka moku, piha e ta moku, aole wahi kaawale no ka lio • ku ai, a ina e manao e holo na lio ma ka aina a kauo i ka moku lohi loa, I aole elike me ka mahu, ua ikaika loa no ka mahu. i 2. Eia kekahi maikai o na mea' ola ole, ua mau ko lakou ikaika, ua molowa ole, aole hoi i maloeloe. Ina hana na holoholona i ewalu hora i ka la hookaki, ua loihi ia. Alaila pono iaia c hoomaha, a ai, a moe. A maloeloe lakou, alaila, oki ka hana. ] A ina ikaika ka ,bana ana, aole hiki j Ina hora ewalu. Ona lio kauo kaa i m* Amerika, ekolu hoja walo no e | uana ai, a elua kekahi. j . lna loihi aku ka hana ana, nawaiiwali koke, niake no. A no-j iaila, ina kauo »a lio ekoiu i ka waa, ekoiu no hora e kauo ai a hoo- j maha, aiaila komo hou mai na iio j ekoiu, a he iwakalua-kumamaha iio i hoonanaia i ka la hookahi. Aole pela ka makani, ame ka mahu, ame j lea wai. Aole iakou e- make, aoie e maUoloe i ka hoohana nui ia. 3. hiia kekahi maikai o na meaj ikaika ola ole, he mea kuāi ole iakou, a ina he onea kuai, he mea' kuai iiiiii. He mea kuai nui ka lio, ame ka bipi, ame na hoiohoiona hana apau. He mea kuai oie ka makani, a he mea kuai liilii paha ka wahie, a he mea kuai ole ka mahu. Lilo nae kekahi waiwai i ka hana ana. Aole nae i nui kela liio.' Ua nui loa ka iiio i ka hanai ana i na hoiohoiona. Aolo i hanaia na huila mahu. Ina i manaoia na na iio o kauo i kekahi mokuznahu, eha haneri me kanaiima iio, hiki paha. Aka, i ko kuai ana i kela mau iio, ho kanaha-kumamaha tausoni dala ka lilo. Ua nui loa ia lilo, he hapa ke kuai ana i kapuahi mahu. Ua nui loa iio hoi ka lilo i ka hanai ana i na lio, uuku ka lilo i ka lanahu ame ka wahio e holo ai ka mokumahu . He mea nui loa keia ma na aina uuku, kalii i pilikia ai kanaka. Ma ia mau aina, pono loa na mea ikaika ola ole. Ma kahi aiha e ola ai ka lio-hookahi, ola na kanaka ewalu. Nolaila, pono loa ka haawi ana i ka hana a na holoholona na na mea ikaika ola ole. Alaila kaawale na aina kahi e hanaiia ai na holoholona, a nui. na kanaka e ola malaila. 4. Eia kekahi pono ona mea ikaika ola ole. He hapa ka make o na kanaka ma ia mau mea. I ka hooholo ana i na lio, a i ka hoohana ana i na holoholona, ua make no kekahi kanaka. He mau mea huhu na holoholona, a kolohe i ke kanaka. Aole huhu ka wai, ame ka mahu, ame na mea ola ole. Nolaila, hiki no i ke kanaka ke hana ma j kona manao, a i na hihia, no ke kanaka no ka hewa. Ua uuku ka make ma na kaaa£i amo na moku ahi, ua nui ka make ma na kaa lio. He mea hou no hoi ke kaaahi, ame ka mokuahi. A ike j nui na kanaka, a maa i ka malama 1 ana i kela mau mea, alaila pau ka make, aole make iki ma ia holo ana. j 5. Eia kekahi maikai o na mea ikaika pla ole. Hana walo lakou me ka eha ole. *Ina hoohanaia na holoholona s ua eha lakou, a ina ika* ika, a loihi ka hana ana, ua nui loa ka eha. Aole pela ka anaku, ame ka makani, ame ka wai; aole eha kela mau mea. Aole hiki ike kanaka ke hana ino aku, a hoeha ia mau mea. Aole loihi ke ola ana o na holoholona i hoohana ikaikaia. 6. Eia kekahi maikai o na mea ikaika. ola ole. Ua oi mau ko lakou ikaika i ka wa e holo, wikiwiki ana, a ika wa lohi. Aole pela na mea ola, ina hele malie ka lio, elua anile i ka hora hookahi, ua oleloia, pono ia ia 2§o paona ke halihali. lna ekolu mile ka helo ana i ka hora hookahi, «alaila pono ia ia 162 paona. Ina eha mile kona hele ana ika hora hookahi, pono ia ia 130 paona. Ina elima mile kona hele ana i ka hora hookahi, alaila pono iaia i 98 paona. Ina eono mile kona helo ana i ka hora hookahi, alaila, pono iaia i 60 paona, a ina holokiki loa ka lio, aole pono iaia ke halihali ukana. Aole pela na mea ikaika ola ole. Ina holo ioihi, a ina holo wikiwiki, ua pono like no ka ukana nui. Aole pela ka holo ana a ke kaaahi, ame na mea ikaika ola ole apau. No keia mau ano o na mea ikaika ola ole, i keia manawa, ua hoohaaa nui lo& ia lakou. No ko lakou ikaika, a no ko lakou hikiwawe na hana, hikiwawo na kanaka ke hele i kahi e hele ai, a ua emi ka uku o ka lawe waiwai mauka. Ua kokoke like ke kuai mauka lilo, a ma kahakai, ua like hoi ka makemakeia o kahi mauka, me kahi e pili ana i kahi e noho ana. (Aole i pau.)