Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 32, 10 August 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua./ ' (Hoomauia mai) Aka, o ka poe hana nui, hune lakou. Nolaila, &olowa lakou, a pau-' pauaho. Ina i maheleia ka walwai, a lawe like lakou apau, elike me ka mea kupono ia lakou, alaila, v oluolu ka poe hana, a ikaika no. Uti maopopo o kela mea ma ka hana ana a ak poe enekinia. . Ua pili no ko lakou aina i kela kanaka i keia kanaka. A pela no na holoholona apau maluna o ka aina. Nolaila, ola popilikia na kanaka hookahi tausani, ma kahi pono, i na kanaka hookahi miliona, ke mahele pono ia ka aina, a mahi maikai ia. 0 ke kanaka, ame na pua, ame ka hale, ame na mea kolo, ua mahele pono ia kela mau mea, ina ua pau koke lakou. Ina e mahele pono ia ka aina, ame ke kumuwaiwai apau, a hoomaopopoia ka mea nona ka waiwai loaa, alaila,'manao nui kela kanaka, keia kanaka, i kona waiwai ponoi, a nolaila, malama no oia i kana. Ikaika no hoi na kanaka i ka hana, no ka mea, ua maopopo ko lakou. 2. Eia ka lua o na mea e ikaika nui ai ka hana ana a na kanaka. 0. ka malu o ka waiwai loaa, elike me ko lakou makemake. Ina aole i malu ka waiwai loaa, ua niakehewa ka loaa ana. Nolaila, ma na aina apau, ina ike na kanaka i ka malu ole o ka waiwai, alaila, molowa lakou i ka imi. I Elike me ke kanaka hana ole no ka maopopo ole o ka loaa, pela no keia. Hana ole no ka maopopo oka paa. Ua maopopo ka pili ana o keia olelo i na kanaka o keia aina. Aole hiki i ke kanaka ke hana i lo 'i nui a maikai, no ka mea, ma'ka'u oia o lilo, a laweia ka aina, a makehewa ka hana ana. Aole hiki | iaia ke hanu i ka ulu ame ka niu, ame ka iliaina, ame na laau e ae, |no ka mea, aole i malu kona aina, < aole oia / i ike i ka la e lilo ai. I Aole hiki i kekahi konohiki, ame kekahi mea aina, e hana i ka hale paa maluna o kona aina, no ka mea, he mea lilo wale ka aina elike me ka mea liilii, elike hoi me ka lau mrfoo-i puhiia ika makani. Oia ka mea i hana ole ia ai ka aAa a maikai, o ia ka mea i kanu ole ia ai ka ulu, ame ka niu, ame na laau maikai apau, o ia ka mea e noho ai na kanaka iloko o na hale ino, aole manao i ka hale maikai. Ua [oi aku pa&a keia hewa mamua o na hewa e ae apau loa o keia aina. Aole i malu ka aina alii apau loa o keia aina.

Aole i malu ka aina o na hoahanau, aole i malu ka aina o na elemakule, aile i malu ko ka wahine kane make, aole i malu ko ke keiki makua ole. Ua laweia ko ka mea hana hewa, ua laweia ko ka mea pono, ua laweia ko ka mea ikaika, a ua laweia ko ka mea naWaliwali. Nolaila, aole kumu e ikaika ai na kanaka i ka hana; ua pono no ko lakou molowa. Ke olelo mai nei ka poe akamai, elua Ivahi e lilo hewa ai ka waiwai a kanaka. Ina i lilo i ka powa, ame ka. aihue, ame ka lawe wale, ua lilo hewa. Ua maopopo no hoi ma na aina apau, ina aole i maluia ka waiwai i kela mau mea ua pono ole, ua nawaliwali na kanaka, a hiki ole ia lakou ke hana nui. Aole i hoonuiia ka waiwai ma ia mau aina, a lilo no ka aina maikai i neoneo. O ia no ke ano o Europa, i ka wa i haawi liilii ia ai na aina, a hopa'iia na kanaka *ma ka makemake o na hakuaina. I kela manawa, aole i hana nui na kanaka, aole hoi i nui ka waiwai, a he manawa naaupo loa hoi ia. 1. Eia ka mea mua e malu ai ka waiwai, o ka manao i ke Akua, ame ka mea i hoikeia mai. iloko o ka olelo a ke Akua. Ina manao na alii e imi i ka 'mea e malu ai ka waiwai, ame ka aina, pono ia lakou e iftii i ka mea e huli ai na kanaka i ka pono. Ina o huli io na kanaka i ke Akua, alaila, pau koke ke kolohe, ame ka mea e hewa ai, a maIu maoli no ka waiwai* Ina ma ka hewa na kanaka apau, alaila, makehewa na kanawai. Aole e ko ke k&nawai, ke pau loa na kanaka m% ka hewa. Ina nui na kanaka ma ka pono, a hana pu na kanaka ma ka hewa, alaila, maka'u ka poe hewa. Aka, ina ma ka hewa ka nui, alaila, aole o lakou maka'u 0 ka malu maikai o ka waiwai, o ia kekahi mea i waiwai koke ai na aina apau i malama i ke Akua, ame ka pono ana i hoike mai ai. O ia kekahi uku a ke Akua i haawi mai ai i kft lahui kanaka i maka'u aku laia. Ina pono ke kanaka hookahL aole malu ka waiwai ilaila. Ina elua kanaka i pono, aole no e malu. Aka, ina pono ka nui, alaila, ua malu. Nolaila, pono i na'lii, ame na kalaiaina apau, e imi i ka mea e huli ai na kanaka i ke Akua. O ka aina malama i ke Akua, ua malu no ia aina; ua ikaika kolaiia poe i ka hana, a nui loa kolaila waiwai, 2. Aka, ma na aina apau, ua kolohe no kekahi poe, aole i manao 1 ke Akua ame kona pono, ame kona kanawai. Nolaila, he mea nui ke imi i mfci e maka'u ai lakou, i mea ( e malu ai hoi. Aka he mea e ae

e noho malie ai lakou o ke k&nawai iio. Ina manao lakou e hoopa'iia, hoopa'iia lakou ke hewa, alaila v maka'u. Aole nae e pono ke kau ke kanawai me ka hoopa'i ole. Ina i hewa ke kanaka, pono e pili io ke kanawai iaia, elike me ka olelo iloko o ke kanakai. Ina aole pela, aole malu ka waiwai, a molowa ka poe imi waiwai. Aole pono i ka poe hana i ke kanawai, ke hoopa'i i ke! kanawai. Pono na kekahi mea i : hana, a na ka poe okoa e hoopa'i. | Eia hoi kekahi mea nui i ka hoopono ana , i manao pono ai ka luna-1 kanawai, aole pili i kekahi, aolē pili i kekahi. Ina hihia na kanaka elua, kekahi i kekahi,- aole pono e noho lunakanawai kekahi o laua. Ina pela hoapono no oia iaia iho, ,a hoahewa i kona hoapaio. O ia ke kahi hewa nui ma keia aina. Ma na mea hihia apau o ka aina, aole lunakanawai— Ina hewa uuku ke konohikl,ino ka manao o ka hakuaina, alaila, aohe lunakanawai nana e hooponopono. Aia no ia i ka manao o ka hakuaina. Nolaila, apono no oia iaia iho„ a ahewa aku i ka hoaaina. Aohe mea nana e kokua mamuli o ka hoaaina. Nolaila, ua pa'i wale ia kekahi, a ua hao wale ia kekahi. Nana aku kekahi alii i ka hana a kekahi aHi, a maopopo no iaia ua hewa, aole nae i ka lunakanawai na : na e olelo aku. Nolaila, he mea nui ke kanawai pili i na alii. Ina kii aku kekahi kanaka i ka waiwai o kekahi kanaka, ua maopopo ke ano 0 ia mea. Ho aihue ia, a he lawe wale. Aka, ina ku aku ke alii ame ka hakuaina, ame ka luna, hana no lakou elike me ko lakou manao, aole hoi e oleloia ua aihue lakou a ua lawe wale lak'ou; aka, o ka nui o ka lilo hewa ma ia mau mea, |ua nui na ano, ua uuku ka lilo i ka aihue maoli. Nolaila, aole pono e kau i ke kanawai hooki i ka aihue, a kau ole i ke kanawai hooki i kela mau mea. I keia manawa, aole maka'u ka poe hana i ka powa, aole maka'u 1 ka aihue, aole maka'u i ka poe kolohe. Eia wale no kana mea ma* ka'u, o lawe wale ia kana, e ka poe hakuaioa. 0 ia ka' mea e nawaliwali ai kona mau lima i ka hana. Ina pono na kanawai, ame ka hana ana o na alii, ame na haku o lakou, ka poe e malu ai ka waiwai, a nolaila ko ke Akua hoonoho ana ia lakou i alii, i mea e malu ai ka waiwai, ame na kanaka pu. | I keia aina ua lilo ka poe hoomalu i ka waiwai, i poe lawe i ka waiwai. Aole ikaika na kanaka i ka hana, aole hoi e nui,ka waiwai o ka aiha, a pau ia hewa. Ua manao kekahi alii, ina l.oopauia kela hana, alaila, pau ka waiwai nui o na alii, a pau ko lakou noho alii ,ana. No ka naaupo ia manao. Ma na aina i waiwai nui ai n% makaainana, ua waiwai pu no me na'lii. A ma ia mau aina, hiki pono no ka na'lii olelo. Ma ka honua nei apuni, aole alii waiwai ke like ka noho aina ana me ka noho ana ma Hawaii nei. (Aole i pau.)