Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 43, 26 October 1922 — O JOHN H. WISE KA I KUPONO I ELELE. [ARTICLE]

O JOHN H. WISE KA I KUPONO I ELELE.

l'a kokoke ].»a mai kakon. ikawa c hooholoia ai kekahi ninau ar,o nui loa i pili ia Hawaii nei. o ia no ka ninau elele mai Hawaii aku nei i Wakinekona; ma ka la 7 o ka mahina ae nH o \"oYcmaba e hoea mai ana. l'h i'ii iho ke ko'iko"i maluna o na makaainana koho baloka a m;ni ke Teritore. o ka hooholo ana i keia ninau, ina no ko k'akoi: wae ae ia Senatoa John 11. Wise i elele lahui na kakou, a 1 ole ia \N ilh'am P. Jarrett paha. \ia he like ole nui mawaena ,o kei.i mau kanaka e alualu nei i ke kulana elele lahui, a ma ia ano no auanei e like ole ai ko lana kulana ko'iko'i ma ka wae ana ae. ame ka hooholo ana a na mana koho. i ka mea oi ae o ke kupono o laua, e lilo i e'iele mai Hawaii aku nei no \\ akinekona. Ma ke kupono maoli, me ka makaukau i na hana, i pili aku i ke kulana elele lahui, aole e hiki i kekahi - makaainana o keia Tcrivore. ke hoole ae i ke kupono maoli o Senatoa John H. Wi>e. ke ku mai nei, na mea oiaio i ikeia no kana mau hana i lawelawe ai, pela na moolelo o na hana i komo pu aku ai oia. nia ko kakou ahaolelo kuloko, ma ka .ahaolelo lahui. he kana ka oia a kakou e haaheo ai. ke koho kakou iaia me ka lokahi, a linouna aku iaia i \\ akinekona. i wahaolelo ma ka aoao o keia Teritore. Ma kekahi aoao hoi.'ua nele o William P. ]arrett, i na makaukau i loaa ia Senatoa Wise. no ia nele, i kupono ole ai oia t lilo i elele na Hawaii i ka ahaolelo lahui, ; aole paha no ko kakou ku-e iaia. ma kona ano he Hawaii, a ma ke ano pilikino paha. aka mamuli o ko kakou makee. i ka hanotmno o ke kulana elele. ma ia ano wale no. aole ma kekahi mau ano e ae. I*a ike na Demokarata no ke_kupono ole o ka lakou moho elele. no ia kupono ole, o ia kona hemahema, a maopopo ole i na ninau pili ia Hawaii nei, e haawi ana lakou, i ko lakou niau balfka i ke kanaka a lakou i manaoio ai, e holopono na hana ahaolelo ma ona la, oia o Senatoa John H. W ise. .. Aole no keia he hana malihini na na Demokarata; aka hana ia mai kinohi mai. i ka manawa e holo elele ana ke Keikiali' Kalanianaole. ua haawi mau aku lakou, i ko lakou n'iau hal'-'ka nona. mamuli o ko lakou manaoio, he oi ae ka hanohano o kakou ma o ke. Keikialii Kalanianaole la, mamua o ka moho o ko lakou aoao kalaiaina iho; no ia kumu hookahi no auanei. e hilahila ole ai na makaainana koho baloka apuni keia Teritore, ke koho i ko lakou baloka no Senatoa Wise. l'a ike no o William P. Jarrett i keia pilikia; ua ae aku oia imua <• na mana koho baloka ma kana mau wahi i hele hai-* olelo aku nei. aole oia he kanaka makaukau i ke kamailio, he hemahema. oia ma na hana hooponopono ahaolelo, aole nae e hihi. o ka hookikinaia e na alakai o ka aoao Demokarata, hiki ole iaia ke hookololohe iho. Aole no ka makaukau a kupono maoli o William P. Jarrett i elele lahui, ke kumu o kona onouia ana mai e na alakai Demokarata e lilo i mea paahae. aka no ko lakou manao pela !a e loaa ai ka lanakila i ka moho elele Demokarata, ke kulana a lakou i alualu mau ai no na makahiki he iwakalua ?.c nei i hala. me na manaolana pohō. < > ka meahuna ma keia onouia ana mai o \V. P. Jarrett i moho elele lahui. elike me na hooia i loaa mai i keia keena, mai kekahi Demokarata-ko'iko'i mai iloko o kela aoao kalaiainaj .na nei no kona lanakila maluna o ka moho elele Repubalika, he elele wale no oia ma ka inoa, he okoa ka mea nana e "awelawe i kana mau hana, ma ke ano he kakauolelo nana, a o ka mea hu o ka aka, o ka mea e ake ana ma kela kulana kakauolelo oia no ka mea nana i hele aku a AVakinekona, kapa : na Hawaii, i ka Paele. ina o Likana Eliwai, ke hookohuia ■"£' i kiaaina no Hawaii nei.-ma ka manawa e paonioni ia ana kc kulana kiaaina, e na Demokarata maanei, i ke aij hookele pi:ni o na Demokarata ma Amenka. Ma keia ninau kupono a makaukau e paa i ke kulana elele ;anui ke manao nei keia pepa. ua lokahi ko kakou niauao, ko 'M mana koho. e hoouna aku i ka mea i loaa iaia kela mau i W akinekona. a o ua kanaka nei, o Senatoa John H. \\'ise no ia. He e.iaio. aole he kuleana koho o ka elele mai Hawaii aku nei. :na na ninau apau iloko o ka hale o. na lunamakaainana, l e kuleana kamailio wale no kona, i ka manawa e makemakeia :v,ai ai e na hoa o ka ahaolelo; nolaila e makaukau mau oia i na r-anawa apau. me na hoakaka naauao, e kukulu aku ana hoi ! na mea oiaio, e hiki ai ke kokuaia mai kana mau hooponopoi;.' ahaoielo apau i makemake ai no Hawaii nei. l'a ae okoa mai na alakai Demokarata. ua lawa o Senatoa J-.hn H. Wise. me na makaukau apau'i kupono i ke kulana ele'e lahui, o Konela C. P. ka i keha ae no ka haaheo 0 Hawaii nei. ina o Senatoa Jtshn H. Wise, ke pani ana ma ka hakahaka o ke Keikialii Kalanianaole i make; o ka mea kupaianaha nae. me ia mahalo no i na ano kupono apau o Sera:oa lohn H. Wise. ua imi ae oia i kekahi mau kumu. 110 k.-'na ku-e iaia, ma o kekahi mau hana, i lawelaweia e na Re-puī-alika. < > kekahi o kana mau kumu ku-e.ia Senatoa John H. Wise. o no ke kanawai hoopulapula, ma o kela kanawai la, i hooneleia ai kekahi hapa o na makaainana, mai ka loaa ana o na aina 'i.- «kuonoono ia lakou, a ma o'kela kanawai la no hoi, i hoo--1 auia a« ai ke kaupalena o hoōkahi kaukani.eka aina, e paaia f eekahi hui. ma ka hoololiia ana o ke Kanawai Kumu o Ha-v--?.ii nei. « > keia no ka ninau kalaiaina a Likana Eliwai ame korfa r-.au kokua, i kukulu mai ai imua ona mana koho, he elua ■"..Kahiki ae nei i hala, aole nae he puni o na makaainana koho J-a'oka. Ma ka manawa e j}aa ana o % Konela C. P. īaukea i ke k - ,ana kakauolelo no Hawaii nei, oia kekahi o na kanaka i •'ianai'. loa. i keia Kanawai ua hoike mai oia • -<va. i ka lunahooponopono o keia pepa; heaha nae ia mea, ' ' A * l °ke kalaiaina, ua hiki no ke kanaka ke nanahu i kona rlo ponoi. ma īa he mea e haule ai ka hoa paio, ma ke kahua r.i<r.ko kalaiaina. I-.ia no na mea oiaio ke paa nei maloko o ka moolelo o ko kako■: ahaolelo kuloko. no na mea e pili ana i ke Kanawai p<'opulapula, me ia mau mea oiaio auanei, e hoopauia ai ko .<oi: pohihihi. no ke kahua ole o na ku-e e hoalaia mai nei ;v« Senatoa \\ i>e, aka e hoike i ko kakou puni ole i ka pulapu:na ko kakou koho ana iaia i elele na Hawaii.