Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 10, 8 March 1923 — Page 3

Page PDF (1.38 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA  HONOLULU, T. H.  POAHA.  MARAKI 8, 1923.                 EKOLU

 

Makalei, ka Laau Pii Ona a ka I’a o Moaula – Nui – Akea i Kaulana.

 

He Moolelo Kahiko no ka Huli Koolau o Kailua ame Waimanalao, ka Nanea o ke Au o ka Manawa.

 

@, makani hanu @ @ o ka nahele, e, o ka @ kiionohi, eia la i ka @ kane a kaua, aia ka noa @.  Pehea ua pololei @ wahi a Haumea.  @ ka noa a kakou ma @.”  Wahi a Ahiki.  @ mai ai o Haumea @ kane halekipa a laua @ nei, a olelo mai la.  @ ana iho o ka lima i @ Ahiki.

            @ o ke kane, e hai aku @ a mai puiwa oe, @ kuia i loaa i keia wa@ @ kuniu o kuu ui ia oe, @ like ia kakou ke kumu @ kuia, a ua maopopo ae @ oe ia. “

                @ mea?” wahi a Ahiki.  @ keia wahine au, a o @ o kela opu o Kahau @wau aku no paha auanei  @

                @ no ka hoi ke kupanaha @ ka he mea loaa ke keiki @ aku no a ka maka, @ paha aia la hoi a hui kino @ alaila la hoi, hiki ke @ @ eia ka o ka noho o keia @ @ no olua e na wahine, ua @ho ʻ opahulu no hoi ka olua @ @ na wahine ia kakou.”

                @ keia he ho ʻ opahulu, aka he @ keia i ka oiaio, a mai hi @ a hoole manaoino mai ia @ ua ike au, ua hāpai kuu @ a ke onaona nau e @.

                @ Auhea olua e kuu mau hale @ ko kakou hoohale ana, @ keia la, aole hookah ipo @ aku ai maluna o Muliwai@ a kiei aku hoi i na pani puka @ a hamohamo aku hoi i @ kapu a olua e na wahine, o  @ o ka halia waiho iloko, @ no.”

            “Aia hoi paha la ua lalau io oe @ a @ elua, mai huna oe, aole @ ou moepu me maua i ka @ hiamoe oe o ka po!”

                “@ auanei ka ia moe ino @ a Kiha he aka wale @ wahi a Ahiki.

                @ o kau i hana ai i ka @ ka ke ao e hoike mai nei, @ ke akua ia kakou iloko @ aina @ a pehea kou @ ke alii no mana?”

                “@ keaha la?” wahi a Ahiki.

                “I ko lawe ae no hoi ia maua @ wahine nau!”

                “O kou manao paha ia a kakou @ nei, aohe hihi, o kek ku a @ mamua o kuu alo, i kou @ ia’u aole i aneane ku @ aku me ka ua o Nahunahu, @ waiho wale iho no ka manao @ ai, a ua pa mai la nae @ i ka leo, i ka mea palupalu @ wai, heaha hoi kou mea e @ aku ai ia leo o olua.

            “He @ i na po āpau a kakou @ nei aohe po hao ou i ka @@ olua i kek kaa lau ohua,  @ laulele i ka limu,” wahi a @.

                “He manao no ka hoi kou a ka @ nei, uumi wale iho no @ @ ina paha oe e hoopa mua @ @ mana, me neia kakou.

                Aia Aala, ka luna o ia mea, @ @ awa ho ʻ okomo. O na pailaka. @ aka ia manu, ua kau i ka pua, @ nani laha ole, o mauna Ani@

                @ Kaelo, pili me Makalii, @ ola la ke peku kahi ia.  @ aku au,o ka hoki lele pa, @ kaha mai, pau na pali @.

                @ ia kula, ua alolio ia, @ kapena oluna o Komita. @ ka maua e nana aku ai @ me he mea la.

                @ mai ko kino paa i ka ole.

                @ wale no ka i ko waha, @ ua hoopauia ko kakou @ ia poaianuhea,” wahi @

                @ hoomakaukau ka hoao @ a ma kou aoao ia e ke @

                @ i maopopo ai ka hoao @ nohiki i kana mau wahine  @ i manao mua ia e kona @ aina ua lilo ia i mea hauoli @ mea apau o Kailua ame Wai@ @ ua hiki aku ia lono imua @ aikane alii, aole no ho ihe @ @ Olomana e kaii ae ai, i mea @ @ maopopo ai o ka moe o kana @ @ i ka wahine, hoouna mai @ @ kona kukini i kapaia kona @ @ Kapuaikahi, e hele mai e @ @ Ahiki, ina he oiaio kona @ @ i kokoolua nona.

            @ @ e noho ana me kona mau @ @, ame na kanaka o @ @ ua olelo mai la ua kalohe @ Haumea), ia Ahiki; “Halulu @@ o keia mea e holo mai @ @ @ loa, he olelo paha nou!”  @ @ ka lohe o kou pepeiao e @ @ wahi a Ahiki, “aohe @ @ lohe halulu la!”

                “Ina iho o ka hiki koe, mai kahi mamao mai keia malihini anoai paha he olelo kana nou.”

                Pau no keia mau olelo a Haumea ku ana ke kukini a ke alii ma ka ipuka.

            “Mai maloko mai, mama ka elele a kuu lani, he hūkai keia au, heaha ka huaolelo a ke alii a kaua, au i lawe mai nei@”

            “I hoouna mai nei ko aikane iau, e hele mai e ninau ia oe, oiai ua hiki ae ka lohe i ke alii he mau hoa ipo kou e noho nei, a e hoao ana oe i ka wahine, o ia kona mea i kena mai nei iau e hele mai e ui ia oe, he oiaio paha ia lohe o ke alii, aole paha!”

            “Auhea oe e ke kukini a kuu alii, hiki mai ia oe, a ike i ke au nui ame ke au iki o kau huakai elele, a eia no imua o ko alo na hooiaio e noho iho la, a o ia iho la na hoa i lono aku la kuu alii i ka olelo, he mea oiaio, a o oe no ka hoike nui, oiai ua ike maka iho la no oe.”

            “Ae ua ike iho la au me kou mau maka, nau ia e hoi aku a hai i ke alii.”

                “E ai a maona alaila hoi, ua ike no oe he loa ke alahelo, aole hoi ia he puolo paa i ka lima o luuluu.”

                “Mai nana oe e kuu alii ia mea he ai, ua maona ke kanaka, ua ike iho la i na papalina o ka pua o ka Ahiahi me ke Kamakahala o Nuuanu, ohuohu no ke alo o ke alii, a ono no hoi ka ai ana o ka mea maikai, i ka piko no oe lihaliha.

                “E hoi au a hoike aku i ke alii,” o ka huli aku la no ia o Kapuaikahi hoi no ke alo o Olomana.

                I ka hala ana aku o ke alii kukini, ua olelo mai la o Ahiki ia Haumea, oiai nae aole lakou i maopopo o k e āiwaiwa keia o Nuumea, aka o ka lakou e manao nei, no Puna keia kaikamahine elike me kana olelo, a o Lupea hoi kona inoa.

            “Ea,” wahi a ke Konohiki, “Pehea oe i ike ai i keia kukini a ke alii i hai mua mai ai oe i ka lono iau, a ia makou hoi apau!”

                “O kou pepeiao he lohe, ina no i kahi mamao kekahi e hele mai ai, a he holo oia, e lohe ana au i ka halulu o kona wawae ke hehi iho, pela au i lohe ai i ke kapuai wawae o ke kukini a ke alii.”

                “Ua kupanaha no ia haawina i loaa ia oe, a pomaikai no hoi kaua ia ike kupanaha i loaa ia oe e ka wahine.”

                E huli ae hoi kaua e mea heluhelu a nana aku i ka huakai a ke kukini.

                Iaia i hiki ai i ke alo o Olomana ua ui mai la ke alii:

                “Pehea kau huakai, he oiaio na mea au i lohe iho nei no kuu aikane@”

                “Ae,” wahi a ke kukini, “he hoike ikemaka au ia oe e ke alii, ua ike aku nei au i na wahine a ke aikane, o ka pala luhiehu no a ka pua Koolau i ka nahele, o ka ui no o na wahine a ko punahele, like a like, o ke ala no o ka pua o ke Kamakahala o ka hanu no o na wahine a k o aikane ua like, a hookahi nae o lāua i hiki iau ke olelo aku ia oe, o ka ui ia au i ike, me he mea la e paani mau ana ka @la ohelohelo i kona mau papalina, a he ui hoi au i ike aku nei, e loaa ole ai iluna o Oahu nei ke imi ae, i ke kokoolua elike me kona, a pehea la i loaa ai i ko aikane kela kaikamahine.”

            “Auwe,” wahi a ke alii, “elua ka wahine a kuu aikane a punahele hoi au!”

                “Ae,” wahi a ke kukini, “he elua makani kaelewaa o Kailua, e hoehoe mai la ko punahele i na loko o Kawainui me Kaelepulu.”

                “ Ka!  laki no, i kona noho no paha hooipo me Hauwahine, ka ui no o na wahine a ko punahele, like a like, o ke ala no o ka pua o ke Kamakahala, o ka hanu no o na wahine a ko aikane ua like, a hookahi nae o lāua i hiki iau ke olelo aku ia oe, o ka ui ia au i ike, me he mea la e paani mau ana ka ola ohelohelo i kona mau papalina, a he ui hoi au i ike aku nei, e loaa ole ai iluna o Oahu nei ke imi ae, i ke kokoolua elike me kona, a pehea la i loaa ai i ko aikane kela kaikamahine.”

                “Auwe,” wahi a ke alii, “elua ka wahine a kuu aikane a punahele hoi au!”

                “Ae,” wahi a ke kukini, “he elua makani laelewaa o Kailua, e hoehoe mai la ko punahele i no loko o Kawainui me Kaelepulu.”

                “Ka!  laki no, i kona noho no paha hooipo me Hauwahine, ka ui o ka waihalana o ua Koolau pali hauliuli la, mau aloha ka noho ana me ka mea puuwai aloha a haawi i na kulia o ka laki, hookahi no ka hoi kuuna, ku ka hohono i ke alo o Olomana he palani ka ia.

            “E holo hou ae oe a nīnau i ke alii ahea la hoao, e hai mai hoi oia ia oe i hoouna aku au i kekahi mau mea e pono ai ka la nui o kuu aikane, a i ikeia hoi kona punahele iau, e na mea apau.”

                O ka huli ae la no ia o Kapuaikahi a holo mai la no Kailua.

            Oiai no ka elele e holo mai ana a kokoke, ua hoike hou ae la no ua eueu nei i ka i ana aku i ke kane:

                “Ei ae hou no ka elele a ke alii ke holo mai nei, o ka halulu no o kona kapuai wawae kau e lohe nei, o ka hoea iho koe,” aole no i u iho, ku ana o Kapuaikahi ma ka puka.

                Auwe no hoi ko mama e!  Heaha keia huakai au i holo hou mai nei!  Ua huhu anei kuu alii i kuu lawe ia laua nei i mau hoa noho nou!”

                “Aole aka i hoouna mai nei ko aikane alii iau, e ninau aku, ahea la hoao na punahele a ke alii, i hele mai hoi oia ame kona alo alii e hauoli pu me oukou, o ia wale no kana i hoouna hou mai nei iau!  Loaa mai no ka olelo la, o kou hoi no ia a hai aku.”

                “Aole no i hoomaopopoia, manao ae nei no ke kanaka o ke alii, o ka hoao no i ke opu weuweu a noa ae, aole hoi o ke kuu ae i ka nui, eia ka hoi ke alii ke kaukolo mai nei i ka punahele ana, heaha la hoi, e hoi oe a hai aku i kuu lani i ka po o Mahealani e hui ai. a ina no kona hele mai @ ia alo o maua, aohe mea nana e kaua i kana huakai, a mai hoonui oia i kona noonoo no ka laukua ana a nui.”

                “E hoi au ua lohe ae la i ka olelo,” wahi a ka elele.

                I ka hiki ana o ka elele imua o ke alii, a hai i na mea apau ia wa i kauoha ae ai oia i na aialo o kona aloalii ame na kanaka no ka hele ana i Kailua e kukulu i lanai no ka ahaaina hoao o kana aikane.

            I kekahi la ae, ua hele no hoi a aui ka la, hooho ana na kanaka, i ke alo o Ahiki.

                “Huakai nui hoi keia e hele mai nei, eia la mai ke Koolau loa mai!”

                “Aole na he huakai okoa, o ka huakai kena a ke alii, nolaila hoomakaukauia mai na mea apau e pono ai o ka malihini kipa.”

            I ka hiki ana mai o ka huakai maopopo ae la, he huakai no ka hele ana mai e hoʻomākaukau i ka la nui o ka punahele a ke alii, a ua lilo ia ia mea kamailioia e na alo alii elua, i hui ae la, me ko lakou mau manao mahalo no ka ui pookela o ka la puka i Haehae a lakou e kuhihewa nei.

                Pela no hoi ko lakou mahalo i ka ui o Kahauolopua, eia ka he ano nukoki i ka wa i moku ole ai ke aa ulu o ke kanaka, i okia ae la ka hana o ka piko waiwai ole, a koe iho la ka piko waiwai ole, ua hoholaia ae la ia hiona mua ona e na hana hoopahaohao a kana aikane, ahiki i ka manawa o ke konohiki i hiki ole ai iaia ke pale ae ia halia kuko me ka manao, no ka mea, ke ike aku la oia ia.

            Nani wale no o Kapaakea,

                O ke kula aku i Punalau,

                Lalauia iho ko puni,

                Oiai ka loaa i ke kino,

                O waiho ae nei a nele,

                Noho ana ke kuko iaia la,

                He manao no e kii aku,

                I hoa i lua no ia nei

                I noho no a koi ae,

                E ake no a hoolale,         

                I lohe oe auanei,

                O You me ia la ka puana.

                Ua lilo i mea hookulanalana i ka manao o Ahiki kana mea e hoao ai, oiai e honua mai ana o Haumea i ka manao ho ʻ ohihi o ke Konohiki no kana aikane.

(Aole i pau.)

 

HE HOALOHALOHA NO KUU KANE ALOHA!

 

            Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe a nui: --Ina he mea hiki e oluolu ia mai kau wahi noi, i kekahi wahi keena kaawale o kou oneki, no kau wahi pūolo waimaka, e haale nei i ka welelau lihlihi, i pehia wale ia e ka ua a eha ka nahele, luuluu wale Hanalei i ka ua nui, ke naka haalulu wale nei no Waineki i ke kiowao, ke hanini wale la no i ke kaha o Mana, e hoona wale ae ana no i ke aloha, pehea la auanei ia e pau ai.

                Ua ole oia mai hoi la, aole e mokuhia ke aloha i na waikahe he nui a laa wale no ka hoi la, i ke kai hoolokoino hoi e mokuhia ai, ua @ ia mai la au e ka big sea, far from mai au o Lehua.  “Kaiokia iho la kanawai,” wahi a kahiko.

            Auwe kuu kane e, kuu kane heleloa hoi a, mahea iho nei oe i niau hele aku nei, a haalele iho la iau iwaena moana, e au hookahi aku iloko o na a@ kāwahawaha o ka nele, ka hune, ame na inea he nui o keia ola mauleule ana:  Walohia wale!

                No ia mea, e ke Kuokoa, i ui aku ai au ia oe i ike mai ai na kini, na makamaka ame na hoaloha e noho ana mai ka hikina a ka la i Haehae, a ka welona a ka la i ka ilikai o Lehua.

            Ekolu malama a kou i aui aku la, i hekau mai ai na haawe a ka nawaliwali maluna o kau aliikane i aloha nui ia, a waiho iho la iluna o kahi moe; ma ke @kua ana a na makamaka ame na hoaloha, ua imiia ma na alahele apau e hiki ana i ka mana o ka ike, i hiki ia kakou ke kanaka ke hana; i mea e kaohiia mai ai ka hanu ola iloko o kau mea aloha he kane, kou makua hoi, nana e imi i na mea apau e pono ai keia noho ana.

                Ua poho wale ia mau ho ʻ oikaika ana, no ka mea, ma ka hora 1 p.m. Poakolu, Feb. 14, 1923, i kunewa aku la i kipa ae ai ka anela o ka make ma ko maua home, ma ke alanui Kilauea helu 231, Hilo, a kono ae la ia Mr. John Pakaalana Kumuiki, Jr.. e hele lāua ma ke ala polikua a Kane, ke alahele hoi o na mea ola i hanauia e ka wahine, he pōkole kona mau la ma keia ao, ua piha hoi i na inea, na luhi, me na popilikia he nui.

                Hookoia iho la ka mea i palapalaia:  He wahi mahu wale iho no ke ola o ke kanaka i pua ae a nalo aku.  Elike no me ko kakou laweia ana mai ka lepo mai, pela no kakou e hoi hou aku ai ilaila; nolaila, e hoomaikaiia Kona inoa ma na lani kiekie, he malu ma ka honua nei, he aloha no ia kakou na keiki a kanaka.  Nana no i haawi mai a Nana no i lawe aku la; amene.

            Ua hanauia mai kuu kane aloha i keia ao malamalama, mai ka pūhaka mai o Mr. John Pakaalaua Kumuiki, Sr., kona luaui makuahine, ma Lihue, Kauai, ma ka la 30 o Aperila, 1869; nolaila ua piha iaia na makahiki he 53 me 9 malama me 13 la o kona hanu ana i na ea o keia ola mauleela ana. 

                I ka la mamua iho o kona pauaho ana mai i keia ola ana, ua ake nui loa oia e ike i kona kaikuahine, Mrs. Julia Desha, o kona pilikoko hookahi wale iho no ia e noho ana ma Hilo nei, ana hoi e kau aku ai i kona manao.  No ia mea, ua hoikeia aku ka lohe iaia, a i kona hiki ana mai ma ka aoao oka moe mai, ua nīnau aku la ke kaikunāne i ke kaikuahine:  “Pehea la, ua makaukou anei kou rumi e hoi aku ai kaua e noho pu!”  No ia mea ua nalu iho ke kaikuahine iloko iho ona, a liuliu ua pane aku la oia, “ua mākaukau kou rumi,” me ka maopopo a maopopo pono ole paha iaia o ke kaona o keia ninau.  Nolaila, i kona hoike ana aku i keia mea imua o kana aliikane.  ua pane mai la oia, he nane kena, ua nanenane ia mai la oe; aka, e ike aku ana no kaua i ka hopena, he kaua i ka hopena, he mea oiaio, i kekahi la ae no i haalele iho ai oia i Puna na hoaloha, ame au hoi kona hoapili he wahine, a imi aku la ia Papalauahi, i ka papalohi mai o Maukele, akelekele ko aloha, hiki mai la no hoi oe, o ka hala ana aku la no ia, hala ke aloha naue pu no me ka anoi a, ahiki mai ko aloha. e uwe no au, auwe kuu kane, kuu hoapili hoi a!

            Ua hoohuiia maua ma ka berita o ka makelemonio e ka Lunakahiko Ulysses W. Green o ka Ekalesia o na La Hope, ma Kukuau, Hilo, ma ka la 6 o Novemaba, 1899.  I ke 33 o kona mau makahiki, i ka 27 hoi o kou mau makahiki, he kowa o 20 makahiki a oi ko maua noho aloha ana me ka hauoli, eia nae ua oluolu i ke Akua ka Makua mana loa, ka hoonele ana mai ia māua me ka momi makamae o ko māua mau pūhaka ; aka, o Kona makemake no ke hanaia.

            Nolaila, ia oe e “Nani wale Lihue i ka nani la, i ka noe a ka ua Paupili, piliia i ka la a ka makemake la, i ka la a ka anoi i hiki mai ai,” aole loa oia e hehi hou ana maluna o kou mau kualono, aole ma kou mau kaha, aole no maluna o kou one, nana i hoolue mai i kona ewe, o ke one hoi ana i holoholo ai i kona mau la heu ole, ua hala, ua nalo na maka no ka manawa pau ole.  Luuluu wale!

                E aha ana hoi oe e Malamanui e lohi nei, auhea iho nei o Hanamaulu? Ua o ae nei hoi la, auhea hoi la ka hoi!  Aole loa oia e maalo hou aku ana ma ko olua mau kualono me na kaiaulu noka manawa pau ole.

                E Waimea i ka Waiulailiahi e, ka home aloha hoi o kuu kane, aole loa oia e hehi hou ana maluna o kou mau kuamoo, na alu me na awawa; aole no hoi oe e ka Waiulailiahi e hoopulu hou ana i kona ili me kona mau oho, ua hala, ua nalo!

            E na Ulu o Weli, na hau o Maihi e punonohu mai ana e, aole loa oia e ike hou ana i ko olua nani.  E na hala o Naue i ke kai e, aole loa oia e papahi hou ana i kou mau kipe puahala, onaona i ka ihu.  Aole no hoi ka pahapaha o Polihale, nele loa no hoi oe e Mokihana, ka lei kaulana o kona onehanau, aole loa olua e kau hou maluna o kona mau kipoohiwi.

                E ka Wailiula O Mana i ke kaha pua ohai e, aole loa oia e uhai hou aku ana, mahope o kou anapa ana ae, e alohi ana i ke ālialia .   E ke onekani o Noohili e, aole loa oia e lohe hou ana i kou leo, e hone ae ana i kona poli.

                E ka limu ka kanaka o Manukepa e, aole loa oia e ike hou ana ia oe.  E ke ahi lele o Kamaile e, lele no ka auhau, lele me ka momoku, ke ahi papala welo i Makua e, aole loa oe e kuni hou ana i kona ili, ua hala, ua nalo; e Kauai o Manokalanipo e, he wahi ula leo aloha i kou mau kini, me na kupa.

                E na ale kawahawaha o Kaieiewaho e, aole kou mau hunakai e kipehi hou ana maluna ona; o ka lae o Kaena e, e au mai nei i ke kai, me he manu la, aole loa oia e ike ana ia oe.

                E Honolulu, ke kulanakauhale poo aupuni e, aole o kakou kulanakauhale poo aupuni e, aole o kakou kulanakauhale mau loa maanei, aka, o ka Ierusalema hou i iho mai ka lani mai; aole oia e holoholo hou ana ma kou mau alanui, aole no hoi oia e maalo hou aku ana, ma kou mau ipuka e ka Nekina, i ka huikau o ke kaona; i ka pahupahu ulu i Halehai.

            E Leahi i Daimana Hila e, aole oia e ike hou i kou nani.  E ka ehukai o Puaena, me na ale kuehu o Pailolo e, aole ko olua mau ehu e kipehi hou maluna ona.  E na ale kuakea o Papawai me Alalakeiki e, aole ko olua mau ale kuakea e hoopuakea hou i kona ili.

            E Alenuihaha, ale kuaoloa e, aole kou mau ale kauloloa e kau hou maluna ona, e lana ai oia i ka auwae i kahi hāiki ; auwe kuu kane, kuu hoapili hoi a, ahiki mai ko aloha e uwe no au a!

                O Leleiwi me Makahanaloa, ou lei hala e au la i kai e, me he kaele waa la Hilo ilalo ka waiho; paku Keaau lulu Waiakea; pali-ku Hilo i ka ulu ohia o Kopekope; ku kilakila Halai i Hailikulamanu e.

                E Hilo e, e Hilo hoi, e Hilo i Kauakanilehua, e Hilo i ke one o Luhi, ua luhi au ua eha i ko aloha; e Hilo i ke one wali o Ohele, o mea no hoi, o hele no oe a manao mai, e Hilo Hanakahi hoi, hookahi mea nui a ka manao e au ae nei, pehea la au e pono ai!

            Keiki Haehae i ka malu o Kapoai, Kunui, Kahalaia, Paikaka, me Kawili, aole oia e ike hou ana i ka nani o Hilo, aole hoi e lei hou i na lehua o Makaulele, aole hoi e ike hou ana ia Mokuola e alo nei i ka ehukai, aole e puluelo hou i Kauakanilehua, aole no hoi oia e maalohou ana ma kou mau alanui e Hilo Hanakahi, ua nalo, ua hala, a waiho iho la na iwi o kamahele i Kaea, eia ka e kulaiwi ana oia ia Hilo nei, e moe kau moe hooilo, ma ka ilina o Homelani, me kou mau makua ame kou kaikunane, i kamaaina ma ka ino Keaka Niau.

            I kou hoopau ana i keia hoalohaloha, ke noi nei au ma ka inoa o ka Makua, ke Keiki ame ka Uhane Hemolele, Nana no e hoomama mai i na inea me na luhi.  Amene.

            Owau no me ka luuluu.

                MRS. EMILY M. KUMUIKI, JR.

                Hilo, Hawaii.

 

NA UPENA LAWAIA O KA WA KAHIKO AME KA LAKOU HANA

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaiikamakaokaopua.)

(Hoomauia mai.)

              

            Aia na wehewehe ana a kakou iluna o ka upena kuu.  O ka rula ina ua hiki hope aku oe i kahi e hanaia ana ka upena, a ku oe a nana i ka hana a keia poe, a lawelawe ole oe e hana, a pea ko lima mahope o ke kua, e noke ia ana oe i ka hailili i na olelo like ole; oiai, o keia kualii au, he hoopaoa ana ia.

            O ia ka rula a ka poe kahiko.  Huhu loa ka poe kahiko i kela ano hana.  A ina hoi oe i hele a noho a lalau kou mau lima i ka pohaku a hikiikii i ka upena, aole loa he leo e kama ʻ ilio mai ana ia oe.

                Elua ano o ka upena kuu ana; i ke ao ame ka po.  Aole no i like loa ka upena kuu o ke ao me ko ka po.  O ko ke ao, e olelo aku ana oe e, hele kakou i ka upena kuu; i ka po aole e olelo ana ka poe kahiko e hele kakou i ka upena kuu.  O ka lakou olelo, a keia po hele kakou i ka auaukai, a i ole, auwana.  O ka hele ana a ka poe kahiko i ka po, aole lakou e hoi hou iuka, ahiki i ka pae ana i kauhale.  Maloko wale no lakou o ke kai e au ai, a pae i kahi i makemakeia ai e pae.

                Aia i ke kanaka paa ia, he kaula loihi ehiku anana ka loa, na kuiia ka ia, a o ia iho la ke eke e hoo ai ka ia.  Oiai, o ka lawaia ana o ka po, aole ia liilii e hei ana; he ia nunui wale no.  O ka palani, o ka nenue, o ka mu, ame na ia nunui like ole apau.

                O ka hana wale no ia a keia kanaka o ka huki i keia kaula me ka ia, a pae i ka aina.  Aole makau ka poe kahiko i ka mano; a heaha la ia mea ia lakou.  O keia ke kolu o na upena lawaia ma kahi papau iki mai o ke kai.  O ka ha o na upena o ka upena ula.  O keia ano upena a ka poe kahiko, he upena haahaa no keia, aole kiekie loa elike me na upena e ae.  He iwilei no a he ma, aka, o keia ano upena, maluna no o ka waa e laweia ai e hookuu.  E hookuuia ana no keia ano upena ma na kai kohola aole hohouu loa.

            Ua like no me ko ka upena kuu; he pohaku no ko ka alihi olalo; a o ke kakaalawa hoi o ko ia nei; aia wale no na pohaku nunui ma na kihi o ka alihi olalo.  Aia ma ke poo o ka alihi oluna, he mau kaula kāwelewele , e hoopaa ana i na laau mouo.

                He mea ia e mau ai ka maloeloe a ku pololei ka upena iluna.  Ina he nui ka ula, e pau loa ana i ka hei i keia ano upena; a he upena luhi ole no; lawe aku no kūkulu a ao ka po, kii aku e huki.  He lawa loa keia ano upena i ke kanaka hookahi.

(Aole I pau.)

 

OTTAWA, Mar. 1—Ua hoopioia e ka aha senate Canadian i keia la ka bila e hoʻomāhuahua ae ana i ka makahiki koho baloka o na wahine mai ka 21 a ke 30.

 

 

EIA KEIA PAANI HOU

 

Lawe i Elima Dala maoli a hookomo i ka banako hoahu.

Lawe i kekahi Elima Dala a ho ʻ okomo iloko o kou pakeke,

Hana i papainoa no kau mea e kuai ai me ka elima dala iloko o kou pakeke.

I ka pau ana o ko mahina nana hou i ka papainoa, ina paha o na mea au i kuai ai, ua loaa maoli ia oe ke apono, elike me ka elima dala hui pu me ka ukupanee iloko o ka hanaka no kou pono.

Ua lu wale kekahi i kana dala no ka lilo ma na mea liilii.

The Bank of Bishop & Co.,

LIMITED

Ka Banako Kahiko Loa ma Hawaii Nei.

Kukuluia i ka 1858.

Huina Waiwaipaa he $16,000,000.00 a Oi

 

 

KA BUKE HAUOLI!

Aole keia he Buke o ke ano hoomakeaka wale iho no, aka he Buke keia nana e ho ʻ okomo mau i na manao HAUOLI i ka mea malama a i loaa keia Buke.  O keia Buke kou pu ʻ ukalahala iloko o kou wa pilikia.

UA MAKAUKAU MAKOU E HOOKIPA MAI IA OE AME KAU HOAHU LIILII

E Hoomaka i keia la – i kau Buke Hauoli

Liberty Bank of Honolulu,

Limited.

Kihi o na Alanui Moi me Maunakea.

 

 

MONEY JINGLES

UA IKE ANEI OE?

            O ka mea nune mau ia i keia wa o ia no na BUKE A NA KAMAIKI i hoopukaia iho nei.

                Ua paiia me ka noeau –palapalaia me na manao naauao—a ua pai pu ia hoi me na kii o na waihooluu like ole.

            E hoike ana he mau manao hoohauoli—e hoike ana i ke ano o ka Hoomakaulii ame na mea e lilo ai i Makaainana maikai.

                He mau ano nui o ke ano hou loa, e nele ole ai ka hauoli o na kamaiki mai ka 3 a ke 80 makahiki.

                Ua loaa mai nei ko makou haawina o ka helu mua, a ke makemake nei makou e loaa i na kamaiki apau e loaa ia lakou keia buke.  EIA KE KALI NEI KAU BUKE IA OE—Hele mai e kii i keia wa.  E haawi wale ia no ma ke ano makana. 

            He hauoli loa makou i ka lawe ana mai i kau mau hoahu liilii.

                He 4 pakeneka ka makou e uku nei no ka makahiki.

Kihi o na Alanui Moi ame Nuuanu.

Chinese-American Bank

Kihi o na Alanui Moi ame Nuuanu.  Honolulu, T. H.

Pahu Leka 2000 Kelepona 6119

 

 

Hoao i ke Kope Kona Kamehameha

Ke kope maloko olaila kona mau ano maikai kumu āpau , i hoomoaia me ke akahele loa, i wahi e moani ai ke ala, a hookomoia aku iloko o na pūolo ame na kini, e komo ole ai ke ea iloko olaila—o ke Kope Kona Kamehameha ia.

E nana i ka hoailona melemele.  He ono a mikomiko ka hoailona Kamehameha i kūpono i na Hawaii.  Hiki ke loaa ia oe ma na pūolo o 1-paona a i ole ma na kini o 5-paona.

AMERICAN FACTORS, LIMITED.

 

 

 

“O KLEIN KA MEA NANA I HANA”

Pinepine ka lohe ana o na kanaka i keia olelo.  O ka manao maoli ua mahalo loa lakou.  Ua loaa ia lakou na meahana maikai loa no ka lakou mau hana i manao ai.  Eia ia makou ia mau @ loa.

UPA OKI UWEA, NA KALA WEHE KO-LU, HAO UMII, LAKO PINANA, NA KUAPO ILI, HAO WEHE UWEA

Aole e loaa ka palekana i ka mea hana uwila, a kanaka hoomoe uwea me na meahana e ae.

LEWERS & COOKE, LTD.

169-177 Alanui Moi Hema.  Pahu Leka 2930, Honolulu

Papa ame Lako Kukulu Hale

 

 

He Manaoio Anei Oe I Ka Hoomakaulii?

                I na he manaoio oe i ka Hoomakaulii, alaila, e hele mai no ko makou hale kuai bipi nei e kuai i kau mau io bipi.  He emi loa na io bipi palai, ku, a pela wale aku, ma ko makou hale nei, i loaa ole i na hale e ae āpau .

            Aole wale no na io bipi, aka, o na io Kamano momona paakai, a i ole hoomoa uwahiia.

                Na io Hipa ku, he oi aku ke emi maanei e koe nui ai kau kenikeni iloko o kou pakeke.

O Ke Koe Nui Ana o Kau Kenikeni Iloko o Kou Pakeke e Hiki ai ia oe ke Hoihoi ia Koena i ka Banako o ia ke Keehina Hoomakaulii

Metropolitan Meat Market

Ma ka aoao Waikiki o ke kihi mauka o na

Alanui Moi and Bekela