Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXII, Number 10, 8 March 1923 — NA ANOAI [ARTICLE]

NA ANOAI

Ua loau hou mai nei ia hoike 110 | keia oihana, kiuiu lialakahiki. Ma | keia hoike, ua emi inai na loaa mai na loaa i hoike mua ia mai e Mr. Horuer, aka, ma ka nana iho, ua like. no ma na mea apau. O ka apiki ivalc no, ua hiki e loaa na pomaikai maluna o kokahi pepa, j aka, o ka hoohana ana aku, e okoa ae aua ka mea e loaa ana i ke ka- 1 naka. O ka miia, e ulu ana no ko halakahiki, a e nunui ana no na hua, a elike ana 110 ka uui o na tona elike me na hoāleaka, a 6 ikē makaia mai nei nia na wahi i kanu i keia mea. A e liiki io ana no e laweia mai i ,Jlonol.ulu nei kahl 'e hookomo ai iloko o na kini, aka, o ka apiki, oia no i ka liiki ana mai ianei o ko halakahiki, ua palaho iho la palia mamuli o ka maliima pono ole ia ana ma ka moku, a i ka hiki ana aku i ka hale haua kini, ua emi iho la na paona a ua lilo iho hi i mea helu okolu paha, a o ka hopena ua poho iho la koii mau manaolana, mamuli o ka loihi 0 kahi i lialiia mai ;ū ko halakahiki. Ina o keia ilio la ka hopeaa, aole no e loaa ana n& kanaka nana e hana keia oihana. O o keia mau huahelu, ua loaa mai ke kanaka mai i loihi ole kahi e hali ai kana halakahiki. O ke kulana ma Molokai, elike ole ana, no ka mea, he loihi maoli keia mau kai e au mai ai, a hala ana he mau la, mai 'kou oki ana i ka hua, a hiki mai 1 ka hale hana Jcini ma Iwilei aq nei. Nolaila, aole ko oukou meakakau e koi aku ana i na kanaka e komo iloko o keia oihana, ina aole e Uu ana ka liale hana kini ma Molokai. No lie kumu, aole kakou e ohi ana i na pomaikai o ka luhi ana aka, na hai e ai ana, na ke kanaka ona hale hana kini. Ua liko no keia mau hana me ka mo- | olelo o ke kanu ko. O na kanaka kanu ko ke poho, a o na Jianaka na lakou na halewili o lakou ka i poinaikai. Ua loheia aku kekahi mau olelo e hoike mai ana i ka waiwai ole o ke komo nna aku o na kanaka Hajvaii ma Molokai iloko o ka oihana hanai moa. Ma ka hoike a Lyman maluna o na moa i hookikoia a e hoeuluia mai nei eia ma Kaunakakai, a e ikemakaia mai nei hoi ka nee mua ana mai kinohi mai ahiki i keia mau la. Wahi ana, ina o keia mau moa e malamaia mai nei, a na kekahi kanaka hookahi, i makemake e lawelawe i keia oihana, e loaa ana iaia ka awalike o $200.00 o ka mahina, mai na huamoa mai a mai na moa kane e kuaiia nei. A lawe ae na hoolilo no ka ai, o koe ana iaia ma kahi o $125.00 o ka mahina,. Ke olii mai nei oia mai na moa wahine mai o hanau nei he 160 hua o ka la, a he 355 ka nui o kana mau moa wahine. 0 na 01010 aole he pomaikai a hoowaiwai mai o keia oihana, lie mau olelo kela na ke kanaka i ike ole 1 ka hanai moa, a nft ke kanaka no hoi e hanai ana i na moa hanau uuku. O kela ano moa, e pono no e hooliloia a i ole e hookonioia iloko o ka ipuhao. Ke noi nei ke Komisina i aie o $75,000.00 110 ke kii ana akn i ka v/ai o Waihanau, no ka pomaikai o na kanaka Hawaii e noho aku ana ma Falaau ame Hoolehua. A e hoolawa ru aku ana paha i na kanaka o Kalamaula, me ka wai inu.

Ma ka naiia aku, ina e loaa io īnai ana keia wai, e lawa ana no kekalii no ka hoopulu aua i na mea kanu mauka o Palaau, na aina kanu halakahiki e manaoia nei. Aole no yaha hoi o ka nui a pulahalaha loa aku o na mea kanu, aka, no na poo e makemake ana i mea ai 'iO ka oliana.