Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 11, 13 March 1924 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun
This work is dedicated to:  Dr. Michael J. Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Elua Kaukani Galani Rama i Paa i na Makai

Loaa Aku Kekahi Hale me na Lako Puhi Rama Apau i na Makaikiu a Hopuia he Kepani ka On a Nona ia Hale

 

            Ma@@@@ ko@@ ij@ o ka hora umikumamakahi o ka po o ka I'oaono aku 'a i hala i paa ae ai o Y. Okura i ka hopuia e ka Makikiu Kellett a@e kona mau kokua mamuli o ka @@@ ana aku o kekahi o na wahi @ hi rama nui loa i ikeia ma ka @@@p@elo o na @aua puhi rama ma keia kulanakauhale.

            Ma kahi o ka elua kaukani a oi aku galani o ka waiona i makaukau no ke puhi ana aku i kaa mai mahalo o ka malu o na kanaka o ke aupuni a ua nininiia aku na mea i koawawaia a laweia mai hoi na @alani okolehao i pau i ke puhiia.

            O kahi i noho ai o kela Kepani aka ma ke alanui Sheridan he kanalima wale no kapuai ka ma@@o mai kahi hana waimomona mai. Mawaho o ka hale ke naua aku o kekahi ia o na home oluolu maoli o ka noho ana. me ua rumi he umi m@ ka malama maikai ia no hoi o ka malama maikai ia no hoi o ka pa aka malojo nae i ka wa i komo akuai o na makaikiu ua hele a he pukui wale no i ka waiona a ua hooliloia he eha mau rumi o kela hale no ka hana puhi waiona wale no.

            Maloko o kekahi rumi i loaa aku ai he mau @arela o kanalima galani i piha i ka waiona i makaukau no ke puhiia aku; a maloko aku hoi o kekahi mau rumi ekolu he kauakolukumamakolu mau kapu papa ulaula o kanalima galani o ke kapu hookahi ua piha no i na mea i hoawaawaia no ke puhi ana aku.

            Aia ma ke kahua ma@alo o kela hale malaila kahi i waiho ai o ka ipuhao puhi okolehao i loaa aku au he kanakolu galani okolehau mai kai a mawaho ae o kela mau mea ae la ua loaa pu aku he umi eke kopaa. hookahi haneri eke lanahu hookahi haneri galani wai ole ame na eke laiki he nui.

            I wahi nae e pau koke ai na pahu @aela ame na kapu laau o ka waiona i hoawaawaia i ka niuni ua @@@@@@@ in ka makaikiu K@ll@tt o @@@@@ i na paahao ma kela po @@@@@ iniia ana o ka waiona @@@@@ kapu auau na wahi holoi a @una o ke kahua e hoopuni ana i ka hale.

            Mahope iho o ka hopuia ana o kela Kepani ua kauia kona bona @a kahi o ka ehiku haneri me kamalima dala.

HOIKE HEWA I KA MAKE ANA O KE KAMALIIWAHINE

            Ua lilo i mea puiwa a hookahaha i ke Kamaliiwahine Kawananakoa a i kona mau hoaloha lehualehua na mea i @@@kakaia ae e ka nupepa @@@ Francisco Examiner no kona houhanau Mrs. Helen Isenber z@r @@@ @@ Hawaii nei no ke koi ana i kona mahele iloko aku ai kela lohe no ka make ana o ke Kamaliiwwahi@e Kawananakoa i ka nupepa Examiner o Kapalakiko he ninau pohinihi no ia kow wale no ka hoak@k@ ana ae o kela nupepa i ka mea@@@ no ka hoea ana mai o Mrs. Helen Isenberg zur Helle no kela ku@@nakauhale ma kana huakai kaapuni honua ma ka mokuahi Peside@@ Adams no kona hoea kino mai ma ka manawa e puunaueia ai na waiwai o ke Kamaliiwahine Abbie Kawananakoa o Hawaii i make iweaena o on a mau hooilina.

            E hoakaka hou ana kela nupepa no ka @olo pololei ana mai o Mrs. Helen Isenbery zur Helle mai Europa mai a iaia ma Europa i hookipaia ai oia e na ohana alii o Holani.  Belegiuma ame Sepania a aia mau no ka hoomanao ana a kela mau aupuni no na alii mua o Hawaii nei.

            He hoabanau hanauna ola no Mrs. Waiter Maefarlano ame Mrs. George Reekley o Kapalakiko a mau kaikaina hoi o ke kamaliiwahine i make.

            Maleko o keel meadow no ka make ana o ke Kamaliiwahina Kawanamakoa o hoike ana ia aia ma kahi o na miliona dala ka waiwaioio o na waiwai o ke kamaliiwahine.

HOOHUOIIA KA HOOHUIHUILA O KA WAIU ME KA WAI.

            I kulike me ia a ke Komisina o na meaai M.B. Bairos o ka hoike ana ae ma ke akea ma ka Poakahi iho nei o na kanaka kokua ma na hale u@i waiu i komo pu ma ka hoohuihui ana i ka waiu e hoopiiia ae ana lakou eia.

            He oelo hooholo keia i ala ae i ke kon@sina mamauli o ka hoike ana ae a Ferreira ka mea nona ka pa uwi waiu ma Kapahulu no jo C. Souza he kanaka hana malalo on a no ka hookuihui ana i ka wau me ka wai.  Ma kapule aku la i hala ka hoopiia ana o Ferreira he $20 maloko o ka aha hoomalu mamuli o k@na hoopiiia ana ae no ka hoo@@@@@ i kana waiu me ka wai.Ua ae o Ferreira i ka pili i ka hewa i @@@@@@ aw ai oia. a ua kuhikuhi ae @ae aole nana i hana na kona kanaka hana oia o C. Souza. Ua @aweia aw keia hana i ke keena o ka @@@ kalana ma ka Poakahi nei a ua @@@@@@@ aw @ Bairos he palapala @@@@ @@ Souza. Ma ka oleloia ua hoike ae ka o Souza na Ferreira no kauoha aku iaia e hana pela i @@@ e mahuahua ae ai na kuaka waiu i mahuahua ai ke dala e loaamai ma keia ano hana.

UA PAA MUA NO HOOKANO I KA HALEPAAHAO.

            Ma ka auwina la o ka Poaha o ja pule i hala i hookomoia ae ai e ke Kapena o na Makaikia Kellett, ka hoopii e kue ana ia Louis Hookano ke kanaka i kipu ai i kana wahine ma Koolaupoko ae nei ma ka pule aku la i hala no ka hewa pepehikanaka ma ke deg@re ekahi.

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu i hala aku la ka noho ana o ka aha nieniele kumu make a ke Koronero ka Hope Makai Nui Julius As@hma Kaneohe o na hoike ano nui ma ka aoao o ke aupuni ma ia nieniele ana he mau keiki mua na Mrs. Hookano me ke kane mua mua he keikikane nona na makahiki he 14 a he kaikamahine nona na makahiki he 10.

            Ma ka laua oleloike no kekahi mau manawa ka ka hahau ana o ka makuakane kolea o laua Hookano i ko laua makuahine me ka pu a i ka manawa i hopy mai ai o ka wahine i ka pu oia ka manawa i ki aku ai o Hookano a ku ka lima akau o ka lima akau o Mrs. Hookano i ka poka ua hoi aku la ka oia a noho ma ka niao o ka moe a oiao oia e noho ana malaila oia ka manawa i ki hou aku ai o Hookano a ku ka poka ma ke poo o ka wahine elike me na oleloike a na keiki.

            Ma ka hoakaka hoi a ke Kapena Makaikiu Kellett o ka hoike ana ae ma ka po o ka Poaha o ka pule aku la i hala ua hoopa'i muaia no o Hookano a hoopaaia aku i ka halepaahao i ka 1904 no ka hoeha ana i kekahi Pake no Kaneohe me ka men cha ku i ka make a no hookahi makahiki mona manawa o ka hoopa'i paahaoia ana.

100 KA AVEREKI I KA MAHINA O FEBERUARI

            I kulike me ka hoakaka maloko o ka hoike a ka Buro Hawaii no na malihini kaahele honua o ka hoopukaia na ae ma ka Poalima o ka pule aku la i hala e Geroge T. Armitage ke kakauolelo o ka buro he 100 ohua ka averike o ka la i hoea mai i Honolulu nei iloko o ka mahina o Feberuari i hala aku la.  He @ui maoli keia heluna.  O ka huina nui ka o na ohua kapena he 3427. 

            O ka heluna nui o na ohua i hoea mai i Honolulu nei maluna o na mokuahi a holo hou aku no  na awakumoku @ ae be 1228. Mailoko ae o keia huina he 40@ mai ka Hikina loa mai 406 mai ka aina makua mai 235 mai na mokupuni mai o ka Hema 163 mai Kanada mai a he 13 mai Amerika Hema mai.

            Iloko  ka mahina o Feberuari he 202 mau ohua no Honolulu nei iho i hoi mai.

            O ka huina nui o na malihini kaahele honua ma ke ano holo makaikai i na aupuni e ae o ke ao he 1817. O ka huina nui o na lalihini kaahele honua mai ka aina makua mai he 1670 o ke koena iho mai ka Hikina Loa mai na mokupuni mai o ka Hema, Kanada ame Amerika Hema.

Hoihoi Hou o Pacheco i Kona Uka i ka Papa

Hoole Oia i Kona Kuleana e Ukuia Aku no na Hora Mua o Ianuari

HOAKAKA OIA I KE KUMU O KONA HOOLE

Ma Kona Manaoio Aole he Ukuia o na Lunakiai a ka la Hana

            Ma@uli o kona manao ana he hana kupono ole loa nana ka law@ ana mai i na dala i manaoia o kona uku ia no na la ekahi ame elua iloko o ka mahina o Ianuari aku nei i hala ma ke ano he hoa no ka papa lunakini kahiko o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei i hoihoi hou aku ai ka Lunakiai Pacheco i ka huina o $4.85 i ka Meia Wailson me na hoakaka no kona kumu o ka lawe ole ana mai i kela mau dala.

            Ma ka manau kanawai o ke k@ena o ka loio kalana, no ke koi ukuhana a ka Makai Nui Rose, e hoakaka ana ia, no ka pono e ukuia aku ka Makai Nui Rose, no ka manawa ana i lawelawe aku ai i na hana o ka oihana makai, ma ka la mua ame ka la elua o Ianuary, mamua o ka lawe ana ae o kona pani ma kela kulana.

            Ma ia ano hookani, i hoakaka ae ai kela manao kanawai o ke keena o ka l@@@ kalaua, no ka pono e ekuia na hoa o ka papa kunakiai kahiko i pau ko lajou manawa, ma ka @a hope o ka mahina o Dekemaba, ma kahi o ka $4.85.

            Ma ka leka i kauia e ka lunakini Pacheco i pau, iaia i hoihoi aku ai i kela mau dala i ka meia ame ka papa o na lunakiai, e hoakaka ana ia, ma kona mauaoio, aole i hoolimalimaia na hoa o ka papa lunakiai, malalo o ka uka la, penei iho kana leka ma ke ano nui:

            Ke hoihoi hou aku nei au i ke kik@o dala Helu 3678 no $4.85, he @ina a ka papa hanohano i hoolo ai he uku no na hoa oakahi o ka papa Iunakiai i pau o 1919- 1923 mai Ianuari I aku a i ke awakea o Oanuari 2, 1924.  Ke hoole nei au i ka lawo ana mai i ka uku no na hora mua he 36 o ka 1924, no ka mea aole loa au i hoomaopop, oiai e hana ana no na kanaka o ke kulanakauhale a kalana o Honolulu nei, e ukuia ka lunakiai ma ka uku la.

            "Ua kanakamakua maoli au a ke manaoio nei he makainana ka lunakiai i makaukau e lawelawe i na hana o ka lehulehu, me ka pili pono o ka uku mahina no ia hana."

HOPUIA KA MEA UKU DALA MUA O KA BANAKO.

            I kulike ai m@ ka meahou o ka loaa ana mai i keia kulanakauhale mai Hilo mai, ma ka pul@ aku la i hala, ua hopuia ae o George Ross, ka mea uku dala mua o ka banako o Kohala, ma ka Poalua o ka pule aku la i hala, malalo o na kumu hoopii elua, o ia no ka law@ ana i na waiwai i haawiia aku nana e malama ma ke ano kolohe.

            Ua hopuia o Mr. Ross mahope o ka hoea ana aku o ka Loio Kalana Beers ame ka Lunahooia C.F. Sutton o ka Banako o Hawaii, eia nae ua hookuuia malalo o ka bona o ckolu kaukani dala.

            O ke kumu hoopii mua e kue ana i aGeorge Ross, o ia no kona lawe ana ma ke ano kolohe, me ke kuai hoolilo ana aku i na bona aupuni i waihoia aku malalo o kona malu e James F. Woods, ke kahu o Treva Bluett, he kaikamahine oo ole, a kaikamahine hanauna hoi na Mr. Woods.

            O ke kumu hoopii elua, o la no ka pokole ana o ka huina o $175 o ka Banako Mua o Hilo.

            Ke hoomanao nei ka lehualehua, i ka nalowale honua ana o George Ross ma kekahi manawa ae nei i hala, mahope iho o kona waiho ana aku i kona kulana iloko o ka banako me ka manaoia, ua halawai oia me ka make, a i loaa aku ai mahope mai iloko o ke kulana uluahewa.

            Ma kela manawa o kona nalowale ana, aole he mea i hoomaopopoia, no ka pokole o na dala malalo o kana malama ana, aka i ka wa nae i huli pono ia ai kana mau buke, ikeia ai, kapokole, pela i ala mai ai na kumu hoopii e kue ana iaia.

            Aia a noho mai ke kiure kiekie iloko ae nei o ka mahina o Aperila alaila ninaninauia na mea e pili ana i kona hihia.

Wae na Repubalika i Ka Lakou Mau Elele

Ikeia Ke Kulana Ohohia ma ka Halawai a na Kalapu Repubalika o ka Poaha i Hala me ke Kulana Paonioni pu

            I kulike ai me ke kahea pili oihana, i hoopukaia ae e ke komite kuwaena Repubalika, i noho ae ai na Kalapu Repubalika apuni keia teritorc, ma ka po o ka Poaha aku nei i hala, a wae i na inoa o na clele, e hoca ae ai ma ka ahaelele, e malamaia ana ma keia kulanakauhale , ma ka la 7 o ka mahina ae nei o Aperila.

            Ma na kalapu i hoikeia ae ka hopena o na hana i malamaia ma kela po, he umi ka nui o na kalapu he mau paonioni ole.

            Ma na kalapu o ka apana clima i hoouna ae i na hoike, ma kela po Poaha, he eono mau kalapu paonioni, a he eiwa, aohe mau kue ana i ikeia.

            Ma kakahi mau kalapu, ma jela po, ua lawe okoa ia mai he olelo hooholo, a i aponoia, e kauoha ana i na elele, e hele ana i ka aha@lele teritore, e a'o aku i ua @l@l@ e kohola ana i ka ahaelele lahui, e kakoo i ka inoa o Calvin Coolidge, i moho peresidena elik@ me ka loihi o ka waihoia ana o kona inoa imua o ka ahaelele lahui.

            Ma ka mahele umi hoi o ka apana elima, i aponoia ae ai kekahi olelo hoohol@, e kauoha ana i na elele i ka ahaelele lahui, e hookomoia aku iloko o ke kahuahana o ka aoao Repubalike, kekahi mau hoakaka, no ka hoololi ana i na Pauku 66 ame 69 o ke Kanawai Kumu o Hawaii new i hiki ai ke koho na makainana o Hawaii ner, i ko lakou kiaaina ame ke kakauolelo o ke teritore.

            Ua hooholo pu ke kalapu o kela mahele e a'oia na elele e kakoo i ka inoa o Robert Shingle i komite lahui. 

            Ma @@@@ele eiwa hoi, ua kakoo ae na @@@@@@@ kalapu o kela mahele i na inoa o Robert Shingle, Clarence H. Cooke ame Harold Rice, i mau moho elele, i ka ahaelele wae P@r@sidena.

Na Moho Elele, Apanu Eha

            I keia malalo iho nei na inoa o na elele i waihoia ae no kela ame keia kalapu pakahi, ma kela po Poaha:

            Mahele, Ekahi- 16 i waeia, a h@ elima e kohoia, o keia iho na inoa o ka poe i waihoia e na hoa o kela kalapu: W. J. MePherson, Tom Sharp, Mrs. J.W Wannatta, Henry Freita, Frank F. Fernandes, Norman Walkins, F.D Gibson Thomas J. McGrath, James Ashby Williams, Charles Lucas, Mrs Myra Aiona, Mrs Edith Perreida, Samuel Steinhaus@r, Ed. Towse, WIlliam A. Dickson, ame Henry Vida.

            Mahele Elua- 7 mau inoa i wa@hoia ae, he elima e kohoia- Harry T. Mills, Peter Kalaluhi, F. Barney Joy, James L. Holt, Adolphin B. Kroll, W.W Westcott, Anthoney Y. Seto.

            Mahele Ekolu-4 mau inoa i waeia, elua e kohoia- Arthur G. Smith Harry S. Hayward, James Laird ame Joseph L. Dwight.

            Mahele Eha- 17 i waela eqalu e kohoia- Ralph E. Wolley, Mrs Akana Espinda, Foster L. Davis, Mrs. Fred W. Mschfadlane, Wailliam H. DOnnelly, Clifford Kimball, Mrs. P.K Opunui, William K. Simerson, David K. Kalauokalani, Leond Sterling, Arthur M. Brown, Albert R. Cunha, A.K. Clymer, James T. Win@e, C.M. Sims, F. Mackenzie, George Dunn.

            Apana Elima- 13 i waeia 5 e kohoia- Chang Chau, John F. Doyle, Josepeh Keanu, L. E. Forrest, Henry Hickey, Jr. Charles B. Dwight, Mrs. William Lucas, George P. Denison, E. V. Todd, C. W. SPitz, W.H Hoogs, E.P Lo@ Robert Bicknell.

            Mahele Eono- 6 i waeia, 6 e kokoia- John B. Enos, Joseph Ordenstein, Frederick D. Lowrey, W.H D King, Prof. K.C. Leebrick, Mrs. Arthur L. Andrews, Mrs. Albert Pierce Taylor, Roy A. Vitousek, Mrs Malcolm MaeIntyre.

            Mahele Ehiku- 6 i waeia, 2 o kohoia- William K. Jordan, John A. Hughes, John K. Hoopale, Gordon Norrie, Louis Rosa, Joseph Richard.

            Mahele Ewalu- 17 i waeia, 8 e kohoia- Robert W. Shingle, CLarnce H. COoke, E.L. Morgan, Gerrit P. WIlder, G. Fred Bush, Josph P. DIas, Lawrence M. Judd, Mrs. W.F Frear, Sherwood M. Lowdrey, Mrs. Wilhelmina Dowsett, Mrs. Edna K. Scott, Walter Beall, Fred C. Bailey, James Aukai Thompson, Ferdinaud Schnack, John Waterhouse.

            Mahele Eiwa- 4 i waeia, 2 e kohoia- Allan S. Davis, Robert K. Booth, Kirk B. Porter, John Pau.

            Mahele Umi-7 i waeia, 7 e kohoia- Sentaoa Jack Lucas, Albert M. Cristy, Dr. Charles B. Cooper, RObert Horner, Philip E. Spaulding, Miss Palmyra Reis, William Thompson.

            Mahele Umikumamakahi- 10 i waeia, 3 e kohoia- Bill Huihui J.B Kinikapo, Sam Leialoha, Andrew I. Bright, M. ALves, J.K Kaohi, Mrs. A. K. Mendiolu, Mrs. Mary Haaheo Ateherley, Albert Keawr, Jr John Haili.

            Mahele Umikumamalua- 2 i waeia, 2 e kohoia- Mrs. Malie Auld, Philip K. Kaauwai.

            Mahele Umikumamakolu- 6 i waeia 4 e kohoia- Miss Anna K. Harprison, Henry H. Williams, Edward K. Woodward, Augustus V. Peters, James Sakurma, Judge Oliver P. Soares.

            Mahele Umikumamaha- 2 i waeia, 1 e kohoia- John S. Correa, Manuel Sarpa.

            Mahele Umikumamalima- 2 i waeia, 2 e kohoia- John Kahunakala, R. N. Lynn.

            Mahele Umikumamaono- 1 i waeia @@@ kohoia- J.J. Brown.

            Mahele Umikumamahiku- 3 i waeia, 3 e kohoia- J. H. S. Kaleo.  William Medeiros, George MeCorriston.

            Mahele U@mikumamawalu- 3 i waeia, 3 e kohoia- Geroge H. Angus, John Henry Wise, Olaf Lyle Sorenson.

            Mahele Umikumamaiwa- 1 i waeia, 1 e kohoia- Goerge Chalmers Jr.

APANA ELIMA

            Mahele Ekahi- 2 i waeia, 2 e kohoia- J Kanehele, B. C. A. Achong.

            Mahele Elua- 1 i waeia, 1 e kohoia- Henry Aikue.

            Mehele Eha0 6 i waeia, 3 e kohoia- W. I Kanakanui, A. W. Keau, CHarles Borad, William K. Rathburn, Poi Kekauoha, D.E Baldwin.

            Mahele Elima- 7 i waeia, 4 e kohoia- Dr. Hubert Wood, Oscar P. Cox, John K. Kauwalu, Mrs. Annie Keahipaka, Manuel I. Souza, James L. Awai, John Gomes Duarte.

            Mahele Eono- 1 i waeia, 1 e kohoia- Ernst Brecht.

            Mahele Ehiku- 2 i waeia, 2 e kohoia- James A. Hattie, J. Lewis Renton.

            Mahele Ewalu- 5 i waeia, 5 e kohoia- E W. Greene, G. W. Nawaakoa, Eli M. Crabbe, Charles N. Arnold, Walter S. Witte.

            Mahele Eiwa- 8 i waeia, 4 o kohoia- John P.  Gomes, Jr. E H. Marino, Jr. ALbert K. Akana, Benjamin Kane, John Amasiu, Mrs. Rachel Antonio, Mrs. Margaret Abbey, John A. Akana.

            Mahele Umi- 7 i waeia, 4 e kohoia- Robert S. Lono, Luke L. Ukauka, Fred K. Cockett, William C. Achi. Sr. Alfred Amasiu, Nolle R. Smith, George E Hurgensen.

            Mahele Umikumamakahi- 11 i waeia, 4 e kohoia- James Harbottle Hauole, John K. Naiwai. Archibald E. Hahele, Mrs. Sarah Kamakwaiwoole, Mrs. Sarah Sang, William K. Kaleihuia, Henry Peters, John Kanae, Edward Drew, M. de Mello.

            Mahele Umikumamalua- 2 i waeia, 2 e kohoia E. B. Keala, Walter R. Coombs.

            Mahele Umikumamakolu- 15 i wae, 6 e kohoia- M. C. Amana, R. A. Cooke, A.L. Castle, Sylvester P. Correa, P.K Frank, H.M. von Holt, W. E. Paikuli, Sr., WIlliam H. McInerny, George S. Waterhouse, Tom Ulukou, A. F Judd, George R. Carter, Edgar Henriques, W.E Bogardus, Miss Mary P. Winne.

            Mahele Umikumamaha- 3 i waria, 2 e kohoia- Mrs. Daniel P. MeGregor, Dr. H. I. Kurisaki, Achong Alum.

            Mahele Umikumamalima- 2 i waeia, 2 e kohoia- William H. Knox, Thomas Pedro, Sr.

            Mahele Umikumamaono- 1 i waeia, 1 e kohoia- C.C. Pittam.

            Mahele Umikumamahiku- 3 i waeia, 3 e kohoia- Mark Ned, Henry Kekahuna, William A. Hall.

            Mahele Umikumamaiwa- 2 i waeia, 2 o kohoia- John K. Hiram, Samuel Apela.

            Mahele Iwakalua- 3 i waeia, 3 e kohoia- Mrs. Bina Mossman WIlliam Kane, George F. Wright.

            Mahele Iwakaluakumamakahi- 1 i waeia, 1 e kohoia- Mrs. bessie Richard Clinton.

Lilo Mai la ka Bila o Hawaii Nei i Kanawai

Kakauinoa ka Peresidena Coolidge i ka Bila ma ka Poakahi Iho Nei

MAKANAIA MAI KA PENI IA JARRETT

E Ohi Ana o Hawaii Nei i na Haawina Dala Federala Apau

            Ma ka Poakahi iho nei, i kuliko ai me ka lono kelekalapa o ka loaa ana mai i Honolulu nei, i kakauinoa ai ka Peresidena Coolidge i ka Bila o Hawaii nei, a o ka Elele Lahui W. P Jarrett kekahi imua o kona a@o ma ka manawa i kakauinoaia ai ka bila.

            Mamuli o ka lilo ana mai la o ka Bila o Hawaii nei i kauawai, akau no a komo pu aku o Hawaii, i@@ o na bila haawina federala ae hanaia ana e ka ahaolelo lahui n@ @@ mokuaina.

            O ka peni a ka Peresidena Coolidge i kakauinoa ai i ka Bila o Hawaii nei, ua haawiia mai ia i ka Elele Lahui Jarret, ma ke ano he mea hoomanao nana, a mahope iho o kela kekauinoaia ana, ua hoonua mai la ka Elele Lahui Jarrett i ke Kiaaina Farrington, he kelekalapa hoakaka ana penei:

            "I k@ia la i kakauinoa ai ka Presidena Coolidge i ka bila. Owau pu kekahi ma ia manawa a ua haawi aku i ko'u mahalo iaia ma ka aoao o na kanaka o ke teritore. Ua haawi makana mai ka Peresidena ia'u i ka peni i hoohanaia ma ke kakauinoa ana."

            I ke kamailio ana ae, no kela lilo ana mai la o ka Bila o Hawaii nei i kanawai, wahi a Kiaaina Ferrington, maluna o ka Lunamakaninana Curry, ka lunahoomalu o ke komite teritore ame ke Kakauolelo Work, o ke keena kalaiaina, na mahalo kickie e haawila no ka laua mau hooikaika ana no ka holomua o keia bila.

            Wahi ana, in a aole na hooikaika ana a kela mau kanaka, ma ka aoao o ka bila, wahi ana, he hana pa@kiki no ka manao ana aku e holo ka bila iloko o ka ahaolelo lahui.

            Ua hooholoia ka bila iloko o ka hale o na lunamakaainana, mahope iho o ke aponoia ana o ka hoike a ke omite teritore, maluna o kela bila, e apono ana i na koi apau a Hawaii nei, no kona kuleana iloko o na haawina dala federala; alaila hoounaia ka bila iloko o ke senate, me ka hooholo pu ana o jela hale i ka bila, me kekahi mau hoololi liilii, alaila hoouna loa ia i ka Peresidena, no kona kakauinoa ana mai a o keia iho la ka hopena elike me ka nuhou i hoounaia mai i Hawaii nei.

NUI NA PAAMARE I HOOHUIIA I KA MAHINA O FEBERUARI

            O Feberuari i hala aku la, ka mahina kiekie loa o na paamare i awaiauluia maloko iho o ke kulanakauhale o Honolulu elike me ia i ikeia maloko o ka hoike a ka luna kope nui o na mare hanau ame make o ka papa ola, Miss Hester Lemon, o ka hoolahaia ana ae ma ke akea ma ka Poakahi iho nei.  I kulike me ka mea i ikeia maloko o ia hoike he 208 mau paamare iloko o ia mahina. No na hanau he 3@@ ka heluna nui i ikeia a 148 mau make. No ka mahina o Feberuari o ka 1923 he 315 mau hanau a he 139 mau make.

            No na make o ka mahina i hala he 97 mau kano a he @1 mau wahine, ua komo pu maloko o keia heluna na keiki he 64 ka nui, i make ma@alo o ka elima makahiki he 50 o heia heluna he mau keiki malalo o ka makahiki hookahi.

            Na make ma na lahui: Na Hawaii, komo pu me na hapa- Hawaii, he 15, he 44; na Kepani he 43; na Pake he 24; na Amerika he 13; Pilipino, 9; Pukiki, 8; Korea, 3; Pe@@kane, 3; Poko Riko, 1, Paniolo 1.

            He 17 ka nui o ka p@@ @ weli ke akepau ka ma'i keokeo i oleloia, a he 13 i ka numonia.  O ka ma'i kiekie loa o ka poe i make oia ka ma'i hi, he 17 mau keiki malalo o elua makahiki e elua maluna aku o ka elua makahiki no na ma'i like @l@ @ ae 6@ poe i make.

            Haule ke Hoopii Kue i Na Hanahou o Kaimuki

Hoopuka ka Lunakanawai Andrade i ka Olelo Hooholo no ka Mana o na Mea i Hanaia e ka Papa o na Lunakiai

            O ka hoopii kue i hookomoia aku iloko o ka aha kaapuni, e kaohi ana i na hanahou no ka pana o Kaimuki, ua haule wale ia, mamuli o ka hoopuka ana mai o ka Lunakanawai Kaapuni Andrade i kana olelo hooholo ma ka Poaono nei, e hoakaka ana no ke ku i ka mana o ka hanahou i manaoia no Kaimuki, elike me ia i hooholoia ai e na hoa o ka papa lunakiai kahiko, a i waihoia aku ai hoi kela haua ma ke koho aelike.

            Ma ka aoao o ka poe he mau aina ko lakou ma Kaimuki a i kue i ka ha@ahou, i manaoia no kela apana, o Mrs. Maria De M@llo, ka mea nana ka hoopii i hookomo a@ iloko o ka aha eia nae ma ka olelo hoo@@@ a ka Lunakanawai Andrade i @@@puka mai ai, ua hau@@ wale kela @@ii, a ua poho hoi na manaolana, @@ po@ ma ka aoao e kue ana i kela hanahou.

            Maloko o ka pala pala hoopii, i hookahuaia ai ka olelo hooholo, i haawiia mai e ka Lunakanawai Audrade e kue ana ia i ka Meia Wilsou, na hoa o ka papa lunakiai kahiko, ka Lunahooia Bicknell, ka Puuku Conkling ame ka Hawaiian Contracting Co., mai ko lakou hooko ana aku i ka hana ana i na alanui o Kaimuki, malalo o ko kanawai auhau alanui.

            E hoakaka ana ka palapala hoop@@ kue, no ka pololei ole o na hoa o ka papa lunakiai kahiko me ke kapakahi, o ke kau ana i k@ ana auhau alanui @a kekahi mau wahi o Kaimuki: pela hoi ke kupono ole, e uku kekahi poe i na auhau alanui, mamua o ka hanaia ana o na alanui, ma ko lakou mau wahi: a o ka lawe ana i ka lepo, ka pohaku, ka apana aku o Kaimuki, no Kapiolani Paka, malalo o na hoolilo o na on a waiwai o Kaimuki, he hana kaulike ole ia: a o ke a@o o ke alanui e hanaia ana, aole ia e mau no na makahiki @e umi: o kekahi no hoi, aole e hoomoe mua ia ke paipu lawe m@aino e lilo ai kela hana mua ole ia i kumu e hue hou ia a@ ke alanui.

            Ma ka olelo hooholo a ka Luna kanawai Andrade e hoakaka ana ia aole he manao kolohe ma ka aoao o ka meia ame ka papa lunakiai, ma ke kau ana i ke ana nuhau al@ nui, a ma kekahi ano e ae paha, no ka mea wahi ana, he mana a he kuleana ko lakou i haawiia mal@@ lo o ke kanawai, o hana ma ke n@@ e pomaikai ka poe e noho ana m@ loko o ka apana o na hanahou @ manaoia.

            Ma ke ano nui ua kakoo ka aha i na pane dimara ma ka aoao o ka Loio Kalana e kue ana i na kumu maloko o ka palapala hoopii.

NUI NA ULIA KAA ME NA POINO.

            O ka Poaono aku nei i hala, o kekahi ia o na la nui o ka hana a na makai, ma o na ulia kaa la, me loaa o na palapu kukonukonu i kekahi poe, ma kela mau ulia.

            Elua mau mea kukonukonu loa o ko laua mau poino, i laweia ae no ka lapaauia ma ka halemaʻi o na poino ulia, a he eha poe liilii mai o ko lakou mau poino, i lapaau pu ia, a he hookahi kiakaa otomobile i paa i ka hopiua, no ka hookele i kona kaa, i kona wa ua on a.

            Ma ke kahiaha o kela Poaono, i loaa mai ai he Kepani o Jiso Iwate ke inoa, @ waiho ana ma ke alanui o Waialae, iloko o ke kulana kupilikii, mamuli o ka hookuʻiia ana e ke kaa otomobile o hookeleia ana e T. Oshima. I ka Makaikiu Harry T. Lake i loaa ai kela Kepani, a hoihoi awiwi ia mai no kahalemaʻi o na poino ulia, a mailaila aku no ka Halemaʻi Moiwahine, me ka paa ana o ke Kepani nona ka otomobile i ka hopuia.

            Ma ke alanui hoi o Pauoa ma ke awakea @o o kela la, i hookuʻiia ai he kaikamahine Pake opio, o Kam Tai ka inoa, e ke kaa otomobile, e hookeleia ana e Hong Chak.

            Ma ka auwina la iho hoi, i hookuʻiia aku ai o Mrs. Ellen Yin ame kana kaikamhine e ke kaa otomobile o F.W. Alfrord, ma ke kihi o na alanui Moi me Mokauea. I kulike ai me ka hoakaka a David Kamauoha, ke kapena o na makai nana kaao ka lele ana aku no ka ia o kela wahine me kana kaikamahina mailuna aku o ke kaa uwila, a no ka maopop ole o kahi e  hele aku ai pela i hookuʻiia mai ai e ke kaa otomobile.

            Ma ka hora ehiku hoi o ke ahiahi ana iho o kela la oiai e hookele ana i kona kaa otomobile me ka puahia, ua hookuʻi aku la ke kaa o W.B. Bellion me ke kaa otomobile o Y. Hanaoka ma ke alanui Moi ame Punahou, me ka eha ana o ka wawae akau o Hanaoka.  Ua lapaauia oia maloko o ka halemaʻi o na poino ulia alaila hoihoi loa ia aku noloko o ka halemaʻi Moiwahine.

            Ua paa o Bellion i ka hopuia, me ke kauia ana o ke kumu hoopii e kue ana iaia no ka hookele i kona kaa otomobile, i kona wa ua ona.

            Ma ka oleloia, i ka wa ka i hookuʻi ai o kela mau kaa, ua kiola aku la o Bellion, he elua mau omole okolehau mailuna aku o kona kaa, me ka nahaha ana o kela mau omole. No kona waiho ana ae nae i ka huina o hookahi han@ri dala i hookuuia mai ai oia, no ka noho ana mawaho nei ahiki i ka hooloheia ana o kona hihia.

            No ka @ele no o na oneki o ka moku Kuokoa a pihakuʻi i keia pule, i hoopaneeia aku ai ke kau ana aku o kekahi mau ukana a na makamaka, a no keia pula ae.

EIA KE KOMITE LAHUI MA KE KULANA PAONIONI         

            Oiai ke hookokoke mai nei ka manawa e noho ai o ka ahaelela teritore o ka aoao Repubalika, maloko nei o keia kulanakauhale @@ ka la 7 o ka mahina o Aperila o na elele @hoca aku ana i kela aha@ loaa ka ikaika i ka inoa o Robert E. Shingle, i komite @@ hui, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i makemake ai kekahi pu@@lu elele, e holo aku ka hano@@@@ o ka paa ana i kela kulana ia @@@ rance II. Cooke, ka lunahoo@alu @ ka hale o na lunamakaainana, o ka ahaolelo kuloko.

            Iloko o keia m@@@@@ @@ @@ no ka hoea au i ke koho @aloka @ malamaia ana iwaena o kekahi m@@ kalapu Republika ma keia Poaono aia kela noonoo no ka @@ @ kekahi o kela mau inoa ao la maluna i komite lahui no Hawaii nei.

            Me kela manao e kaa ke komi@ lahui ia Shingle, a ia Cooke @@@@ e hahana maoli ana na paio ana maloko o kekahi mau kalapu, iwaena o na puulu elele, no ko lakou kohoia, i mau elele iloko o ka aha @@@@ teritore e hoea mai ana.

            Ma ka oleloia, iloko iho nei o keia mau la, ua waihoia mai kekahi manao e ka pohai e kakoo nei mahope o Mr. Shingle imua o na kakoo @ Mr. Cooke, e lokahi like n@ aoao a elua, e lilo hou o Shingle, i komite lahui no keia nee ana alku a ua hooleia aku ia manao e na kakoo @ Mr. Cooke.

            Ma ka manao o na kakoo o Mr. Shingle, o Cooke ame Harold na elele @ hoounaia mai Hawaii aku nei no ka ahaelele lahui ma Amerika, a o Shingle ke kohoia @ komite lahui; ua hooleia aku nae kela manao hookuʻikahi e kekahi aoao me ka makemake o na kakoo o Mr. Cooke, e maliu aku ko Shingle po@ kakoo, o Shingle ame II. Ri@@ na elele e hoonaia i ka ahaelele lahui a o Cooke ke kohola i komite lahui.

            Ma ka mea maopopo loa ke nana aku, he o ia mau ka paa o ka manao o na kakoo o Shingle ame Cooke, o ka lakou moho ke kohoia i komite lahui, a oia pu no hoi kekahi o na elele e hoounaia i ka ahae@@@@ wae P@residena i keia kau.

            Mawaena iho o na moho elele lahui e hoikaikaia nei e ko laua ma@ kakoo, aole he mau manao maikai ole i ikeia, koe wale no ko @@@ hoike ana ae i ko laua manao pakahi, no ke alualu ana i ke kulana komite lahui, me ka nana ole ae in@ no paha e koho ole ia ana i elele.

            Oiai nae aia iloko o ka aha@@@@@ e kohoia ai na elele e holo aku ana no Amerika, ua maopopo loa o ka mea o laua nei, e loaa ana ka hapanui o na elele mai na kalapu like ole mai, o ka manaolana ia, no ka ho@o aku o ke kulana komite lahui n@ Hawaii nei iaia.