Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXIII, Number 13, 27 March 1924 — HOONANEA NO KA MANAWA. MOOLELO NO LONOKAMAKAHIKI KE ALII KAE'AE'A AOHE LUA MA KA HOOPAPA, AME KE KAUA. [ARTICLE]

HOONANEA NO KA MANAWA.

MOOLELO NO LONOKAMAKAHIKI KE ALII KAE'AE'A AOHE LUA MA KA HOOPAPA, AME KE KAUA.

MOKUNA I. (Kakauia • Z. P. K. Kawaikaumailleamakaokaopua) (Hoomauia mai.) E kiola keia mau mea apau, a o ka ihe kaua, ame ka maa na mea wamai. I aku la o Keawenuiaumii "Aole pela ko'u manao, aia no ahiki i kou noho aimoku ana, alaila, nau no e kiola, ke ike aku la oe, he mea waiwai ole, kela." Ma ia hope mai, nalu wale iho la no o Keawenuiaumi i ka hope o keia keiki ke nui ae. I iho la ka makuakane: "Ane kipi wale aku no koe o keia keiki ma kona noho ai aina, a heaha la ka hana a keia alii ke kanaka makua aku ma keia hope?" I kekahi manawa ma ia hope mai, komo ae la ua o Lonoikamakahilei iloko o ka heiau me kona mau kahu, a ike aku la i na kii e ku mai ana ma kuono o ka heiau, ninau aku la i na kahu: "Owai kela mau kanaka e ku mai la iloko o ka paf" I aku la na makua ame na kahu: "Aole ia he kanaka, he akua ia o ko makou mau makua, na kupuna hoi ou." A lohe o Lonoikamakahikl he akua ia mau kii, alaila, puliki ikaika aku la i na makua, no ka mea ua maka'u o Lonoikamakahiki, a no ka mea hoi, ua lohe mua oia i ka hoomaka'uka'uia e na hoa paani ona, a nolaila oia i puliki paa ai ' na makua, no kona manao o pau mai auanei i ke akua, no ka mea, ua oleloia e kona mau hoa kamalii: E Lono-e! A-pa-u; a pau i ke akua lapu." No ko Lonoikamakahiki puliki ana aku, i aku la na makua: "M'ai maka'u oe, aole ia he akua lapu, he akua la nona keia heiau HikiaTl. ,, I aku la o Lonoikamakahlki i na makua: "Heaha kana waiwai?'* I aku la na makua: "Eia kona mea 1 malamaia ai; ina ho kaua a pio paha, alaila, na ua akua la e alakai i kahi e pakele ai. A ina he waa kahuli ika moana, pule no oe i keia akua, ola no. "Ina he kau wi, a pule no oe i ke akua, alaila, ea mai no ka ai, 0 ia ka waiwai o ke akua i malamaia ai." I aku la o Lonoikamakahiki ia Keawenuiaumi: "Akolu wale no au mea waiwai i malama ai; o keia mau mea au ka'u e malama." Mahope mai o ko Lonoikamakahiki mau la opiopio, ma ka hookanaka makua iki ana ae, a'o ae la oia 1 ka alo ihe ame ka oo ihe ana, a a'o ae la no hoi oia i ke ku'i ame ka mokomoko, a akamai ae la oia ia mau hana; a i ka manawa i akamai alaila, hailona aku la na kumu nana i a'o i kela mau hana ma ka ailolo ana. A i ka ailolo ana, ua ku kana mau hana i ka pono ame ke akamaL A o ka hailona ma ke ku'i ma ka 1010 ana, o ia ka 1010 i ino. Nolaila, olelo aku la ke kumu ku'i. "Aole oe e a'o i ke ku'i, no ka mea, ua ku kau 1010 i ka pono ole, a nolaila, e pono oe ke haalele." Nolaila,haalele iho la o Lonoikamakahiki i ko a'o ana i ke ku'i; alea ma ka mokomoko, oia ka oihana i oi aku ko Lonoikāmakahiki ike ke akamai. MOKUNA n. * Ko Lonoikamakahiki Imi Ana i na Hana Oi o ka Waiwai. I ko Lonoikamakahiki wa 1 hoonaauao loa ae ai, makemake ae la oia e ike maopopo i na hana oi o ka waiwai; a nolaila hoao pakahi aku la oia i na hana lealea, ame na hana kaua a kona makuakane, na hana hoi ana i olelo ai i kona mau kahu, Jie mau hana waiwai ole. | I ko Lonoikamakahiki hoao ana, maopopo iho la no he waiwai ole ia mau mea, a elike hoi me kana olelo | mua, o ka alo ihe ame ka oo ihe,

ka maa ame ka malama 1 ke akua na hana waiwaL i Aka, no ko Lonoikamakahiki makemake nui e ike i ka hana i oi aku o ka waiwai, nolaila, kaalielo ae la oia ma ka mokupuni o Hawaii, oia ame kona mau makua ame na kahu pu. 0 Hauna nae ame kona kaikalna me Loli, na kahu hoi o ua o Lonoikamakahiki, he mau kaula laua, a he mau kanaka haipule hoi 0 ka aina o Napoopoo. Ua oleloia he mau kanaka mana loa laua; a he hiki ia laua ke hana 1 na hana mana ho nui ma ka inoa o ko Keawenuiaumi akua, ame ko laua akua ponoi no hoi. Ma keia kaapnni ana o Lonoikamakahiki, me kona mau maleua, ahiki ma Hilo, a noho iho la ma Kanokapa, kahi e pili pu la me ka nuku o ka muliwai o Wailuku; e noho ana o Kawaamaukele malaila, he kahuna kakaolelo nui, ua elemakule oia, a poohina no hoi. ; He mea haohao nae iaia Lonoi-1 kamakahiki, i kona ike ana aku i i kala elemakue, no ka mea, o kela kē ]

, kanaka ano e i hikl mal i ke alo o Keawenuiaumi, a ua loloa hoi kona lauoho ahiki ilalo o ka puhaka, elike me ke ano o na kahuna nui. A ike akula o Lonoikamakahiki i ua elemakul® nei; oiai, e noho pu ana oia me kona mau kahu; ninau malu aku la: "He akua anei kela elemakule lauoho loloal" I aku la na kahu; "Aole he akua, he kanaka no, he kakaolelo nae, he kahuna nui oia ma na oihana kahuna apau." Ninau hou aku la ua o Lonoika» makahiki: "Heaha ka waiwai aia elemakule?" I aku la na kahu: "0 ke kanaka ike i ke kakaolelo, he kanaka nui oia, imua o ke alo alii; he kanaka akamai i ka olelo, ma kana olelo e olelo ai, malaila ke alii e hoolohe ai; nana. e ike ka pomaikai o ka aina, ame ke kanaka, he hiki i kela kanaka ke ike mai i ke kanaka waiwai ame ka waiwai ole, ke alii waiwai a waiwai ole." A lohe o Lonoikamakahikl i ka olelo a na kahu, he mea puiwa loa ia noua. No keia lohe ana ona i keia man olelo, he hiki ke ike i ke alii waiwai ame ka waiwai ole; nolaila, olelo aku la oia i kona mau kahu, me ka i aku: "A, e ike mai no auanei kela elemakule la ia'u?" I aku la na kahn: "Ae, aole oo e nalo, ame kau hana mahope aku." (Aole i pau.)