| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | NUPEPA KUOKOA KE KILOHANA POOKELA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopalaia i na Kakahiaka
Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXIII—HELU 38 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POAHA, SEPATEMABA 18, 1924. ' NA HELU APAU, 6626 | |
| | | |
| | | Hopuia Ekolu
Mau Pilipino
No ke Puhiahi Hookahi o Lakou ma Kauai i Paa ai i ka Hopuia a Hoihoiia Mai HOOLE ELUA NO KO
LAUA PILI I KA HEWA Malalo ae Nei o Ewa ka Ma-
la-ko o ke Puhiia Ana ma
ke Ano Kolohe Mamuli o ka noii ame ka nieniele
ana a ke kiure kiekie o ke teritore,
i loaa ai he kumu hoopii, e ku-e
ana i kekahi, poe Pilipino ekolu,
no ka hewa puhi kolohe i ka mala-ko
i ke ahi. He elua o kela mau Pilipino i paa koke i ka hopuia ma keia kulana- kauhale, mahope iho o ka loaa ana I o ke kumu hoopii e ku-e ana ia laua, oia o Gregorio de la Cruz ame Cecillo Basan, a o ka ekolu o lakou, oia o Estaban Fernandez, ma Kauai oia i paa ai i ka hopuia ma ka Poakahi iho nei. I kulike ai nie ka palapala hoopii
no kela mau Pilipino ekolu, e hoaka-
ka aua ia no ko lakou puhi ana i
ka mala-ko ma Waipio, Ewa, me ka
manao kolohe ma ka po o ka Ia 11
o Iune aku nei i hala. Ma ka olele a na luna oihana o ke
aupuni, ua ae okoa ae o Fernandez
ame De La Cruz no ko laua pili i
ka hewa o ia ke puhi ana i ka
mala-ko i ke ahi, mamua ae o ka
hoala ana o na Pilipino-limahana
e na mahiko i ka olohani. O De La Cruz ka Pilipino i hopuia
ai e ka Makaikiu Kellett, a paaia
ai maloko o ka halepaahao no kekahi
mau la loihi, me ke kuma hoopii
ole, a i hookuuia ai mamuli o ka
noii ana a ke keena o ka loio ku-
hina, a i hopu hou ia ai nae, no
ka loaa ana o ke kumu hoopii e ku-e
ana iaia, e ke kiure teritore. Ua hooloheia ka hihia o kela Pi-
lipino ame Basan, ma ka Poakahi iho
nei, imua o ka aha a ka Lunakana-
wai Banks, a ua hoole no ko laua
pili ika hewa. Ua kauia ko laua bona ma kahi o
ka. $2500 ame $1500 pakahi. No
ka hoihoi ana mai hoi i ka ekolu
o na Pilipino mai Kauai mai, i hoo-
unaia aku ai kekahi makai o Hono-
lulu nei no ke kii ana iaia, a hoea
mai no keia kulanakauhale ma ne-
hinei. LAWEIA KA UKU HA-
NA NO KA AUHAU I kulike me ka ke Kuokoa i hoike
mua aku ai ma kekahi mau helu
i hala e paaia ana na ukuhana o
na kanaka iana o ke aupuni kulana-
kauhale ame kalana no ka aie i na
dala auhau ua hooko ka Lunahooia
Kulanakauhale, James Bicknell; i
ke kauoha a ka Luna Auhau Nui
Wilder ma o ka lawe ana ae i ke-
kahi hapa o na ukuhana o na lima-
hana uku makahiki ma ka Poakahi
nei, o ka huina nui o na dala i la-
weia, elike me ia a ka Lunahooia
Bicknell o ka hoike ana ae he $1,-
714.75. Mai na ukuhana ae o ka oihana
makai ua laweia ae e ka lunahooia,
he $818.95; mai na ukuhana ae o na
kanaka o na paka, he $305.81; mai
ko na kanaka hana ae o na kauka
o ke kulanakauhale, he $108.75; na
kanaka hana o na kula $154.90; ko
ka halepaahao, he $12.19; ko na
kanaka puhiohe hoopalaleha, he
$188.60; ko na kakauolelo, he $33.90;
ko na kanaka hana o ke keena o ka
lunanana hana paipu, he $18.75; ko
na kanaka hana o ka aha kaapuni he
$70. O na kanaka hana i aie ole i ka
auhau ua loaa pono ae ka lakou
mau dala aka no ka poe i aie, ua ike
iho i ka pokole o ka lakou ma ka
manawa o ke kii ana ae ma ka Poa-
kahi iho nei. No ka puka ana o ka paipu gas
o ka hale holoi lole o ka Mid-
Pacific Institute kahi a Paul Osumi
e hana ana i eha ai oia a laweia
ae i ka halema'i; i loaa keia ike
i na luna mamuli o ko lakou huli
ana i ke kumu mahope iho o ka eha
ana o Osumi. Ma keia Poaono iho, Sepatemba
20, e ikeia aku ai ka ikaika o na
ia uala o ka aoao i ohi i ka hua-
kaka. | | |
| | | Ma Keia Poaono
Ka Haiolelo a
Na Repubalika E Wehe ae Ana na Moho o
Oahu Nei i ka Paio K a lai-
aina ma Aala O NA MOHO ELELE KA
I KA MUA I KE KAHUA Kaahele Uko o Rice me Conk-
ling ma Maui Amo Ha-
waii no ke Kalaiaina I kulike ai me ka hooholo ana a
ko komite kuwaena ame na moho,
malalo ae. nei o Aala Paka, e wehe
mua ia ia na. haiolelo kalaiaina e ka
aoao Repubalika, ma ka hapalua o
ka hora ehiku, o ka po o keia Poa-
ono iho, Sept. 20, no ka mokupuni
o Oahu nei, me ka hoea ae o na molio
apau ma ia halawai, no ka hoolauna
ana mai ia lakou imua o na mana
koho baloka. O A. L. Castle, ka lunahoomalu
o ke komite kuwaena, ka mea nana
e noho hoomalu ana i kela halawai,
a nana e hoolauna mai i na moho,
elike me ka papa kuhikuhi, o ke
ano o ka haiolelo ana o na moho. O na moho elele laimi Bice ame
Conkling ka i hoomaka mua i ka
laua hakoko kalaiaina, i keia mana-
wa, ma ke kaahele ana ia Maui
ame Hawaii, e hoea mai ana laua
no Oahu nei, ma ke kakahiaka o
keia Poalima, e komo pu ai laua
me na moho o ka ahaolelo kuloko, ma
ka haawi ana mai i ka Iaua mau hai-
olelo kalaiaina ma kela po ma Aala
Paka. No na wahi haiolelo ame ka ma-
nawa e haiolelo ai o na moho o ka
apana elima ame ka apana eha, ua
hoopuka mua ia aku ma ke Kuokoa o
ka pule aku nei i hala; eia nae he
mau, halawai lehulehu no ke mala-
maia ana e na kalapu like ole, ma
kela ame keia manawa, no ka hoea
ana aku o na moho, e hookamaaina
ia lakou iho me na mana koho ba-
loka. Ma Maui ame Hawaii, ua kaahele
like na moho elele lahui, Rice ame
Conkling, me ka hooia ana aku imua
o na mana koho baloka, no ka haa-
wi o ka mea o laua e haule ana,
ma keia kau koho baloka wae moho,
i kana mau kakoo ana i ka mea e
lanakila ana. I kulike ai me na lono meahou o
ka loaa ana mai Hilo mai, ua ohohia
like ia na moho a elua, ma na wahi
apau a laua i haiolelo ai. Ma keia Poaha ma Hilo ka hai-
olelo a na moho elele lahui, a kau
mai ma ka mokuahi o kela ahiahi
e hoea mai ai i Honolulu nei , ma
ke kakahiaka o ka la apopo. | | |
| | | Paa Ekolu Mau Paahao
Holo Mahuka i na Makai Lele Lakou Mailuna Akua o ka Mokuahi ma
ka Nuku ae Nei o ke Awa Oiai e La-
weia Ana no Maui e Hoohanaia ai | | |
| | | Komo Aihue ia Kekahi Hale e ka Poe Kolohe Lilo he Pahuhao i ka Piko Pau Iole me Kekahi
Kaa Kalaka—Loaa Aku Nae ka Pahu-
hao ma ke Alanui Ala Moana | | |
| | | Nalowale he Haole i ke Kuahiwi me Kona Hoaa Hoea Hou Nae Oia no ke Kulanakauhale Nei Mahope o ka Nalowale Ana no na Hora he Kanakolu me ka Poino Ole | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | No na bora he kanakolu ka hele
hoaa ana iuka o ke kuahiwi, mai k
kakahiaka mai o ke Sabati aku ne
i hala, ahiki wale no i ka hapalua o
ka hora ehiku o ka po o ka Poakahi
iho nei, i hoea hou mai ai he haole
nona ka inoa o Herbert Schmoldt
i ke kulanakauhale nei.
Ma ka hora eiwa o ke kakahiaka
Sabati, i haalele iho ai kela haole
i kona wahi e noho nei ma ke alanui
Makiki, a pii aku la no ke kuahiwi
ma ke alahele o Manoa. He luna
rana oia no ka oihana hoopae lima-
hana maanei, nei, a he haole i maa
i ka pii ana i na kuahiwi, ma Ka-
leponi, mamua o kona hoi ana mai
e noho hana ma Honolulu nei.
Hookahi kumu o kona hoaa i ke
kuahiwi, o ia no ka maopopo ole
e kekahi moali alanui, ua uhi paapu
ia na wahi apau e ka nahelehele
ame na laau.
Oiai oia ma ke kuahiwi, na hoo-
maka iho la e ua, ma ka hora ekolu
e ka auwina la, me kona hele a pulu,
aole wale no mai na pakaua mai,
aka mai ka wai mai o ka nahelehele.
Me ka maopopo ole iaia o ke
alahele e hoea hou mai ai i kahi no-
hoia e na kanaka, ua noho iho la
oia ma kekahi wahi o ke kuahiwi,
ma ka hora eono o kela ahiahi Sa-
bati, no ka hoomaha ana, aole ka
e hiki iaia ke hiamoe, no ka hu'i-
hu'i, a i wahi e opili ole ai oia i ke
anu, hoomaka hou aku la no oia e
hele ma ka hora umi o kela po ahiki
wale i na hora o ke aumoe, noho
iho la oia ma kekahi wahi, no ke
kakali ana ahiki i ke ao ana ae ma
kekahi la mai.
Aole ana mau meaai o ka lawe pu | ana me ia, he poki meaono liilii
wale no, o kela mau meaono kana
i ai ai, no ka hooluolu ana aku i
kona opu, i hele a olohaka.
Hoounaia na Mokulele
Ma ka manawa a na hoaloha o
kela haole, i hoomaopopo ai, ua na-
lowale oia i ke kuahiwi, ua hoike
koke ia ae la ka lohe i ka oihana
kaua, no ka hoouna ana i kekahi
mau mokulele e huli, ma ka Poa-
kahi nei, ua kaahele kela mau mo-
kulele ma ke kuahiwi no kekahi
manawa ma kela la, ahiki wale no
i ka huli hoi ana no ko laua mau
kahua hoolulu, me ka ike ole ia o
kela haole.
Wahi nae a ka mea nalowale, ua
ike no oia i na mokulele, he mamao
loa nae mai kona wahi e hele ana
ma ke kuahiwi, e hiki ole ai iaia
ke haawi ae i kekahi hoailona e
ikeia mai ai.
Ma ka Poakahi ana ae, ua hoo-
mau uo oia i ka hele ana, ahiki i
kona hoea ana mai i kahi nohoia e
na kanaka, a loaa oia ia Mr. Bush,
me ka hookauia ana maluna o kona
kaa otomobile, a hoihoi pololei ia
ae no kona home.
Ma ke kakahiaka ka o kela Sabati,
na loaa he elua mau kanaka iaia
ma ke kuahiwi, e hahai holoholona
ana.
Aole i lilo kela hoaa ana o keia
haole i ke kuahiwi, i kumu nona
e hoopau ai i kela manao pii kua
hiwi, koe wale no ka loaa ana mai
o kekahi haawina a'o maikai loa
iaia, ao kekahi manawa hou aku,
aole oia e pii hookahi ana, aka e la-
we pu ana oia i kokoolua nona, i
ole e loaa keia pilikia, elike me ia
ana o ka hoomanawanui ana, no na
hora lehulehu. | | | | | | | | |
| | | | | | | | | Mahope o ka hele lanakila ana
no kekahi manawa pokole wale no,
i paa ao ai he ekolu mau paahao
mahuka i ka hopuia, e na makai, a
hoihoi hou ia aku e hoopaa maloko
o ka halepaahao, me ka lakou hoo-
nohoia maloko o na rumi pouli, i
kulike me na hana i lawelawe mau
ia no na paahao holo mahuka.
He poe paahao kela i lele mailuna
aka o ka mokuahi Mauna Kea, ma-
loko ae uei o ke awa, ma ka po o
ka Poaha aku nei i hala, oiai la-
kou ame kekahi poe paahao e ae, e
laweia ana no Maui, no ka noho ha-
na ana malaila.
I kinohi, he elua wale no mau
paahao i manaoia ua lelo iloko o
ke kai, aka nae, i ka manawa i paa
ai o na paahao hope elua, i ka ho-
puia, ma ka po o ke Sabati iho
nei, akahi no a maopopo, eia ka he
ekolu ko lakou nui.
Oiai ka mokuahi Mauna Kea, e
hoopuka ana nowaho o ke awa o
Kou ae nei, a i ke kokoke ana i ka
hale ipukukui, ua lele aku la he
elua mau paahao iloko o ke kai,
me ka ike ole ia nae o ka lele ana
o ka ekolu o na paahao.
Ua hoopaa iki ia ka holo o ka
mokuahi Mauna Kea, me ka hoikeia
ana mai o ka lohe i ke Puhi Kukui
Robins, no kela holo mahuka ana,
a nana e hoike loa mai i ka Makai
Kiekie John C. Lane, alaila hoomau
loa aku la ka Mauna Kea ma kana
huakai no Maui.
Ua noke na makai i ka huli i na
I paahao mahuka, ma kela po Poaha
ahiki wale no i ka Poalima ana ae,
aka nae, ma ka po o kela Poa-
lima, i paa ai o Raymond Gilbert,
ka ekolu o na paahao i ka hopuia,
e ka Makaikiu Kellett mawaho ae
I nei o Kahala.
Ma ka Ulia ka Paa Ana
Ma ke ano ulia wale no i paa ai
keia paahao i ka hopuia e ka Ma-
kaikiu Kellett, oiai oia e huli hoi
ana no kona home ma ka hora eiwa
o kela po Poalima.
Iaia e hoIo ana maluna o kona
kaa otomobile ahiki i Kahala, ike
aku la oia i kekahi mea e hele mai
ana ma ke alanui, me kona ha'o-
ha'o i ka hele o kekahi mea ma kela
manawa o ka po; aka nae i wahi
nona e ike aka ai i ka helehelena
o kela men, ua hoohuli pono aku la
oia i ke kukui o kona kaa iaia, ia
wa i ike aku ai oia me ka hoohewa-
hewa ole, o kela kekahi o na paahao
holo mahuka.
Hoomau aku la no oia i ka holo
ana o kona kaa a kaawale, ia wa
li hoohuli hou mai ai i kona kaa
ihope, a hoomaka mai la, e holo
ahiki i ka pili ana i kela paahao,
kauoha aku la iaia e kau na lima
iluna, a e haawipio mai iaia iho.
No ke kuhihewa paha o kela paa-
hao, he pu panapana ka ka Makai-
kiu Kellett, ua ku iho la oia, me
ke kau ana ae o na lima iluna, o
kona paa iho la no ia i ka hopuia,
1 a i ka huliia ana aku o kona kino,
i loaa aku ai he ko'i liilii ame elua
mau omole i piha i ka wai.
Manao e Mahuka no Amerika.
I ka manawa i ninauia aku ai kela
paahao, i ka manao o ke ko'i o ka
loaa ana aku maluna o kona kino,
i hoakaka ae ai oia he ko'i kela
ana o ka hoomakaukau ana, i hiki
ai iaia ke wawahi i na pahu ukana
maluna o ka mokuahi, no ka mea
ua paa loa kona manao e holo ma-
huka no Amerika, ma ke kau ana
maluna o ka mokuahi Calawaii ma
kela po; a ua hoomakaukau mua oia
i elua mau omole me ka wai , i ole
ai oia e makewai.
Ua hoihoi loa ia mai kela paahao
no ka halewai, a waihoia aku ma-
lalo o ka malu o na kanaka o ka
halepaahao.
Ka Paa Ana o na Paahao e ae
Ma ka hapalua hoi o ka hora eono
o ke ahiahi o ke / Sabati nei, i paa
ae ai o George Kealoha Mololani
i ka hopuia, mahope iho o kona no-
keia ana aku i ke alualu, a naua i
kumakaia ae ia Sam Kanei, ka elua
o na Hawaii o ka holo mahuka ana,
o ko laua paa no ia a elua i na
kanaka o ke aupuni.
Hookahi nae kumu o ko Mololani
ikeia ana, a paa ai i ka hopuia, o
ia no kona komo ana e aihue i ka
halekuai pipi ma ke alanui Lusitana.
Mahope mai o kekahi puka aniani
kona komo ana iloko, ma ke oki ana
i na uwe liilii, ua loheia mai nae
ka nakeke, e ka ona nona kela ma- | keke, e noho ana ma kekahi rumi
okoa aku, a hole mai la no ka naua
ana i ke kumu o kela nakeke, i ka
wa i maopopo ai i ka paahao ma-
huka, ua ikeia oia, hoomaka aku
la e holo a hoea i ke alanui; ua
alualuia mai nae oia e Peter Au-
gust no kekahi wahi mamao ahiki
i ka paa ana i ka hopuia, a nana
i hoike mai i ke Kapena Makai
Fieldgrove; a i ka hoea ana aku
o kekahi makai, ua hoihoiia mai
la ka lawehala no ka halewai.
Kumakaia ia Sam Kanei
Ma ka oleloia, maluna o kekahi
kaa otomobile mai ke alanui ma!
o Iwilei, i holo ao ai o Mololani,
no kela halekuai pipi, aole he mau
mea ano nui i loaa aku maluna o
kona kino, i ka wa i huliia ai.
Oiai maloko o ka halewai, i noke-
ia ai oia i ka nieniele e ka Makaikiu
Kellett, ahiki i kona hoike okoa ana
ae i kahi i noho ai o Sam Kanei,
ma ka hale no ia o Mrs. Kahale,
ke kupunawahine o Kanei, ko laua
wahi a elua e noho ana.
Ua ukali pu o Mololani me na
makai, no kela hale, a i kona kauo-
iaia aua aku e kikeke i ka puka,
ua hooko aku la oia i kela kauoha,
mo ka weheia ana mai o ka puka e
Sam Kanei, o ka paa iho la no ia
i ka hopuia, a hoihoiia ae laua e
hoopaa maloko o ka halepaahao ma
kela po. ELIMA MAKAHIKI PAA-
HAO ME $5000 KA HOO-
PAI O MUMFORD O ka hoopa'i kiekie loa a ke ka-
nawai i hoakaka ai elima makahiki
hoopaahao ame $5000 ma ke dala
maoli, ka hoopa'i i kauia aku ma-
lana o Preston Mumford, ke kalai-
wa kaa otomobile Paele i ahewaia ai
e ke kiure ma ka Poalua o ka pule
aku nei i hala, e ka Lunakanawai
Federals William T. Rawlins ma ko-
na manawa i hoopiiia ae ai he
manawa ona i hoopiiia ae ai he
maauauwa i kekahi mau wahine no
na hana hookamakama.
"Ke kaumaha loa nei au no ka
hiki ole ia'u ke kau aku maluna
ou i ka hoopa'i koikoi oi aku," wahi
a ke kahu o ka aha ia Mumford
ma ka manawa o ke kauia ana mai o
ka hoopa'i.
"O na oleloike ma keia hihia ka
oi aku o ka ekaeka a'u i lohe ole
ai iloko o na makahiki he 23 a'u
i noho ai iloko o na aha hookolokolo
o Hawaii nei," wahi hou a ka luna-
kanawai.
Aole o Mumford i pane ae ma kona
aoao ma kona manawa i ninauia mai
ai no kona hewa a hewa ole paha,
aka nae, ua hoole loa oia i ka oiaio
o kekahi mau hoopii kupono ole e
ku-e ana iaia.
Ua haawi ae ka Lunakanawai Raw-
lins i kona mahalo i ka Loio Ame-
rika William T. Carden ame kona
kokua Jerome Hughes no ka holo-
pono o ka laua hoopii a lawelawe
ana i keia hihia ma ka aoao o ke
aupuni.
Mahope iho o ke kauia ana mai o
ka hoopa'i maluna o Mumford, ke
kalaiwa kaa Paele, ua lawe koke
ia ae oia malalo o ka hoomalu ana
a ka Ilamuku Amerika O. P. Cox,
a he palapala hoomalu waiwai ka
i hoopukaia ae no ka waiwai o ka
mea i hoopa 'iia, no ka uku ana i
kona hoopa'i ma ke dala. Eia nae,
ua loaa ae he lono i na luna aupuni
o ke kaa otomobile a Mumford i
kalaiwa ai i na la mamua aku, a
maluna o ia kaa oia i kalewa hele
ai i kana mau waiwai e maauauwa,
ua hoi hou aku no ka ia kaa i ka
hui kaa, ka hui no a Mumford i
kuai ai i ua kaa la. He waiwai e
ae paha kekahi ona aole paha, i
mea e hiki ai ke ukuia kona hoo-
pa 'i ma ke dala.
Ua hele ke kahu o Kawaiahao,
Rev. Akaiko Akana, no kona hoo-
maha, aia oia ma ka mokupuni .0
Manokalanipo i keia mau la elike
me ka lono i loaa mai, a me he mea
la o kona hele kaapuni aku no ia
no na mokupuni apau no ka nana
ana a paipai aku i na hana a na
aha C. E. ma na apana like ole. | | | | | | | | | | | | | | | Mawaena o ka no o ka Poaono aku
la i hala, ame ka wanaao o ke Sa-
bati nei, i komo aihue ia ae ai ka
halehana Pacific Auto & Machine
Shop, e ku nei ma Waikiki aku 0
ke alanui Puowaina, ma ka aoao
mauka o ke alanui Moi, a lilo ka
pahuhao waiho dala, pela me kekahi
kaa kalaka ame na meahana lehu-
lehu mailoko aku o kela hale.
Ma na mea i hoomaopopoia, aole
he hookahi mea nana i lawelawe
i kela hana aihue, aka he nui a
lehulehu wale lakou, pela iho la i
hiki ai ke hapaiia ka pahuhao iluna
o ke kaa kalaka, a laweia aku no
kekahi wahi e wawahiia ai.
Me he mea la, ua hoolala kahiko
ia kela hana aihue e kekahi poe
pela i holopono ai me ka ike ole ia.
Ma ka hora eono o ke ahiahi o
ka Ponono, ke paniia ana o ka puka
o kela halehana, a ma ka Hapalua
o ka hora ewalu, o ke kakahiaka
o ke Sabati ae, i hoea aku ai o
Joseph Luiz, ka lunanui a ona e
kela halehana, mawaho o ka hale, o
kana mea i haohao loa, o ia no ka
ike ana aku, e hamama mai ana
ka puka mamua o ka halehana, a
manao iho la oia, ua hoea aku ka
paha kekahi o na limahana ilaila
mamua ona.
Iaia nae i komo aku ai iloko o ka
halehana, ike aku la oia, ua wawa-
hiia mai ohope o ka hale, a ua lilo
aku ke kaa ame ka pahuhao i ka
aihueia, akahi no a maopopo iaia,
ke kumu o ka hamama ana o ka
puka mamua o ka hale, na ka poe
aihue i wehe. Loaa ka Pahuhae
No kela maopopo ana, ua lilo ka
pahuhao i ka aihueia, ame ke kaa
kalaka, ua hoomaka o Joseph Luiz e
huli, ma ka holo ana maluna o kona
kaa otomobile ma ke alanui Ala-
Moana, he oiaio iaia i hoea aku
ai ma kahi i eliia a hohonu o ke
alawai oki ma Waikiki, ma ka aoao
mauka o ke alanui, ua ike aku la
oia i ka waiho mai o ka pahuhao, | ua hamama ke pani, a e ahu mo-
kaki mai ana na ukana iwaho aohe
nae ikeia aku o ke kaa kalaka.
O na dala maloko o ka pahuhao, a
i lilo i ka aihueia, aia ma kahi o ke
kanalima, me ke koe no o na pala-
pala e ae, aole i lilo, ua hoakoakoaia
mai kola mau palapala, a hoihoiia
mai e Luiz.
Ua hoikeia mai ka lohe i ka oiha-
na makai, no kola aihue i hanaia,
a ma ke kakahiaka no o kela Sa-
bati, ua loaa aku la ke kaa kalaka,
mawaho mai o ka pa o ke Kula
Kiekie McKinley, ma ka aoao ma
waikiki o Kamaki Kuea.
Hoohuoiia Kekahi Poe
O ke ano o ka hana i lawelaweia
e ka poe aihue, i wahi e hemo ai
ke pani o ka pahuhao, elike me ia
i hoomaopopoia, o ia no ka hoopa-
huia ana me ke kiana pauda ,o ka
mea apiki nae, aole he poe i lohe
i ke kani o kekahi, mea ma kela
po Poaono, a wanaao sabati paha.
, Ma ka manawa o ka waihoia ana
aku o ka hoike i ka oihana makai,
no kela aihue, ua hoomaka koke
na makaikiu, e hookolo mahope o ka
meheu o ka poe piko pau iole, a ra*
na mea i hoakakaia ae, he ekolu
poe kanaka i loaa na manao hoo-
huoi i na makaikiu, o lakou ka poa
i komo ma kela hana aihue.
Ma ka hoakaka a ke Kakiana Ma-
kaikiu Ross, ma kona manaoio, he
ekolu a i ole eha poe i komo ma kela
hana aihue; no kekahi manawa ae
nei ka ka hakilo ana a na makaikiu
i kekahi poe, a ua maumaoio oia aia
kekahi mau hoailona maopopo loa,
no ka loaa o ka meheu pololei a na
makaikiu a e baloko aku ai ahiki i ka
wi ana o na niho o ka poe aihue.
Ma na mea nae i kohoia aku, ua
loaa kekahi mau kanaka i na ma-
kaikiu, me ka hua'i ole ia ae nae o
na mea oiaio i ke akea, koe wale
no ka noho hamau ana o na makai-
kiu, ahiki i ka pau loa ana o kela
poe kanaka i ka hopuia, o ka wa
ia e iawe mai ai i na kumu hoopii
e ku-e ana ia lakou. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | MA KEIA PULE AE
KA HAIOLELO A
NA DEMOKARATA E ukali aku ana, mahope o na
kapuai wawae o na moho Repubalika
o ka mokupuni o Oahu nei, e wehe
aku ana na Demokarata i ka lakou
hoouka kalaiaina, ma ka Poalima
o keia pule ae, a komo pono aku ilo-
ko o ka enaena o ka paio kalaiaina,
ahiki i ka po mamua iho o ka la
koho baloka.
Ma ka halawai a ke komite kuwa-
ena Demokarata ame na moho o ka
malamaia ana ma ka Poaono aku
nei i hala, i hooholoia ai, e ka-ua
iki i ka hoonee ana i na hana kalai-
aina imua, a hoea i keia pule ae,
o ke kumu, no ka nui ole o na moho
holo paonioni ma kela aoao kalai-
aina; ma ka apana elima wale no
lahi nui o na moho e holo nei, no
ka hale o na lunamakaainana.
Elike no me ka auhauia o na moho
Repubalika, no na lilo o na halawai
kalaiaina, pela no i kauia aku ai
ia auhau maluna ona moho Demo-
karata, o ia hoi he $35 a ka moho
elele lahui e uku ai, he $12 pakahi a
na moho senatoa ame na moho o
ka hale o na lunamakaainana; o
ke kumu emi o ka auhau o na moho
a na Demokarata, no ka hapa mai
o na manawa halawai.
Na Wahi Haiolelo
O keia mahope ae nei ka papa
kuhikuhi o na wahi haiolelo a na
noho e malama ai:
Poalima Sept. 26 — Kaneohe, , Hauula, Laie ame Waialua.
Poaono, Sept. 27— Aiea ame Wai-
pahu.
Sabati, Sept. 28 — Lualualei , ame
Waianae.
Poakahi, Sept. 29 — Kaimuki Paka,
Apana Eha; Kumulaau Banyan, Ka-
palama, Apana Elima.
Poalua, Sept. 30 — Alanui Luso,
Apana Eha; Kalihi-waena Paka ,
Apana Elima.
Poakolu, Oct. 1 — Kuea Kumalae,
Kakaako, Apana Eha; kihi o na
alanui Edward ame Mokauea, Apa-
na Elima.
Poaha, Oct 2— Kihi o na alanui
Campbell ame Kapahulu , Apana
Eha; kihi o na alanui Kula me Li-
liha, Apana Elima.
Poalima, Oct. 3— Aala Paka, ma
ka aoao makai.
Ma keia la e haalele mai ai ka Rev.
Albert W. Palmer, ke kahunapule
. mua o ka ekalesia o Kaukeano, i
na kaiaulu o Hawaii no ka hoi ana
aku no kona kahua hou o ka hana
maloko o kekahi o na ekalesia nui
na Amerika. | HOOKU'IIA AKU A
HAULE ILOKO O
KA MULIWAI I ke Kakiana E. F. Bishop e hele
ana mahope aku o Walter J. West-
brook o ka Papu Kahauiki maluna
o ke alahaka o ke kaa uwila maluna
ae o ka Muliwai Nuuanu ua hoo-
ku'iia aku la oia mahope e ke kaa
uwila a haule iloko o ka muliwai,
a na Hanric Annis i hoopakele ae
iaia a lawe awiwi loa ia ae no ka
halema'i o na poino ulia, a malaila
i lapaauia ai oia e Sam Kaiwi, ke
kanaka lawelawe o ka halema'i a
mahope iho i hoihoiia aku ai i ka
halema'i o na koa ma Kahauiki.
Ma ka lono i loaa ae mai ka ha-
lema'i mai ma Kahauiki ua loaa
ae ka maikai o kona mau wahi i eha
ai, oia hoi ka paholehole ma ka
aoao akau o kona poo ma kona ma-
nawa i hooku'iia aku ai ke
kaa. uwia a walawala ana iloko o
ka muliwai.
Ua kauia he papa hoolaha ma
ke poo o ke alahaka e hookapu ana
i na kanaka apau aole e hele ma-
luna o ke alahaka o ke kaa uwila,
eia nae aohe no he hoolohe o kekahi
poe elike iho la me keia Kakiana
Bishop, nolaila mamuli o keia ulia
aole e kauia aku na ahewa ana
maluna o ka hui kaa uwila no ia
poino ana o ka mea hookuli. MAKE MA KONA ONE-
HANAU, A KANUIA
NO MALAILA O Ah Boo Dang i make ai i na
Pilipino olohani ma Hanapepe ma
ka Poalua o ka pule aku la i hala,
na hanauia oia ma Hanapepe he 47
makahiki i hala a na hunaia aku
kona kino ma ka Poakolu mai ma-
loko o ka pa ilina ma Hanapepe,
elike me ka lono. He kupa oia no
ia awawa, a e hele mau ana nae i
kahi e i kekahi manawa a hoi aku
no i kekahi manawa, o kona mana-
wa ka i noho paa ai ma Hanapepe
ma ka makahiki aku la no i hala.
Ua hoonaauaoia oia maloko o ke
kula a'o piliolelo ma Hanapepe a
mahope o kona hele mau ana ia
kula no na makahiki eono, ua laweia
mai oia i Honolulu nei e kona ma-
kuakane.
Iaia e noho ana ma Honolulu nei,
ua lilo na enekini mahu i mea ma-
kemake nui na kona noonoo a ma
ka oleloia aa lilo oia he kanaka opio i lehia Ioa ma ia laina hana. Ma-
hope o kona hoohala ana i kekahi
mau makahiki ma Honolulu nei ua
hoi hou aku oia i kona onehanau a
no kekahi manawa kona lawelawe
ana i ka hana kalaiwa kaa lawe
ukana malalo o John Niven, ma
kona manawa e lawelawe ana i ka
hana mahi halakahiki ma Omao.
Mahope iho o ko John Niven make
ana aku, ua lawe ae la o George
Ah Boo i ka mana hookele o kekahi
wili laiki ma Hanapepe, a ua ikeia
ka holomua o ia hana ma kona ma-
nawa e noho hookele ana. O kekahi
hana a George Ah Boo, i lawelawe
ai he laweleka maluna o ke kaalio
mai Lihue ahiki i Kekaha a hoi
mai, i ka manawa kela aohe he
mau kaa otomobile i ikeia. Aneane ma keia manawa i mare
ai oia i kekahi wahine hapa-Hawaii,
I ka 1911, i ka manawa e hanaia
ana o ke alahaka konakalika, oia
ke kalaiwa o ke kaa kalaka e lawe
mai ai i ka pohaku mai ka lua
pohaku mai o Hanapepe, kahi e ha-
naia ana o ke alahaka. Mahope
mai, no ehiku makahiki i hala, ua
hana oia me ke aupuni ma ke ano he kalaiwa kaa kalaka a i ka 1920
i make ai kana wahine i ka ma'i
flu, ma Honolulu nei. No ka make
ana o ka wahine'i hoi hou aku ai
oia no Hanapepe me na keikikane
elua ana. He pena kana hana i ka
halekula ma Hanapepe i ka makahi-
ki i hala a pela hoi i na hale o na
kumukula. Ma kona manawa i make
ai e hana ana oia me na makai
kauwai ma ke ano oia ke poo, he
mau makai i hoolimalimaia e ka
Hui Mahiko no ka malama ana i
ka maluhia oiai na limahana Pilipi-
no e olohani ana. Ua haalele iho
oia mahope nei i kana mau keiki-
kane elua me na hoaloha he nui
au aka nona. | | | | | | | | |
| | | | | | | | | MA KEAUKAHA KE
KAHUA O NA MOKUEA Mahope o ka nana a hoopaopopo
ana i na wahi kupono maloko a ma-
waho aku o Hilo i kahua no na mo-
kuea e hoomoana aku ana, ua hoo-
holo ka Enekinia Kalana o Hawaii
W. H. Barringer i kona manao o
kekahi wahi ma Keaukaha aole i ma-
mao loa mai na pahuhao aila aku
a ke Standard Oil Company, ke ka-
hua kupono loa ana i manao ai no
ka hana i hoolalaia, elike me ka
lono mai Hilo mai o ka loaa ana
ae a e hoakaka ana no ia mea.
Ma ka naha ana a ka Enekinia
Barringer, ua ike oia he palahalaha
ka aina ma kela wahi me ke akea
kupono no ka hoakea a hoonui ana
aku ia kahua iloko o na makahiki e
hiki mai ana , ina no ka hoomoeia o
kekahi alanui hao kaaahi mai ka uwa-
po Kuhio aku no ka hoomaalahi i
ka lawe ana aku i ka aila ame na
mea e ae e makemakeia ana no
ia wahi, he emi loa mai na hoolilo
iloko o ka manawa loihi e ka hoo-
hana ana aku ma ka hoomakaukau
ana i ka aina i wahi e kuu iho ai
o na mokuea.
Ua kakooia keia manao o ka Eno
kinia kalana mamuli ka o ka hele
hino ina ae o A W. Heen o ke
keena enekinia ame V. L. Robson
nana, he wahi akea a kupono loa io
kela i kahua no na mokuea, a e
holo mai ana ka o Barringer i Ho-
nolulu nei no ke kuka ana me ke
Komsina Aina Aupuni Bailey, no
ka noonoo a, kukakuka ana i mea
e lilo ai ia aina i kahua no na
mokuea. TOKIO, lapana, Sept. 13.— O ka
laina alanui kaaahi e moe ana mai
Sanyo a i Chugoku, ua uhiia a paa
i ke one, o ka hopena poino i ikeia
ua hu kekahi kaaahi, a ua hoohua
mai be hopena manaonao mamuli o
ka make ana o 9 a hoehaia he 40.
Maloko o Yamaguchi kokoke i ke
kaona o I wa kuni, he 20 poe i make
i ka pali hiolo. Ua koikoi pu ka
poino i loaa i na waiwai elike me
ka lono i hoikeia mai.
| AE KEKAHI MAU PILIPINO
OLOHANI I KO LAUA HEWA
NO KE PUHI ANA I KA
MALAKO Mamuli o ka paa ana mai la o
Estaban Fernandez kekahi o na
alakai o na Pilipino limahana olo-
hani, i ka hopuia ma ke ahiahi
o ka Poakah iho nei ma Kauai,
i hoike ae ai ka hopo loio Kulana-
kauhale Stafford i ka palapala hoo-
pii huna i waihoia ai ma kahi o
na palapala, oia kekahi o na pala-
pala hoopii a ke kiure Kiekie i
hoihoi ae ai i ka aha kaapuni ma
ka pule aku la i hala.
O Fernandez, ka Pilipino i paa
mai la i ka hopuia ma Kauai,
Gregorio de la Cruz ame Cecilio
Basan na inoa o na lawehala i hoa-
kakaia maloko o ka palapala hoopii,
ua hoopiiia ae lakou apau ma ke
degere ekolu no ke puhi ana i ke-
kahi malako me ka manaoino ma
k A anemoku o Waipio, Ewa, ma ka
po o ka 11 o Iune.
Ma ka oleloia ua hoike okoa ae
no o Fernandez ame de la Cruz i
ko Iaua komo pu ana e puhi i ka
malako mamua o ke olohani ana o
na limahana Pilipino. Ua olelo
pu ia ae o na puhi ahi ehiku i
holapu ae ai maloko o ka malako
aneane ma ka manawa like loa o
kekahi mahope o kekahi, na na
kanaka wale no i kamaaina i na
malako i hana ia hana.
O de la Cruz, ke Pilipino i paa
loihiia ai maloko o ka halepaahao
no na la he 54 me ka hoike ole ia
ae o kekahi kumuhoopii maopopo
no ia hoopaaia ana ona e ka Ma-
kaikiu Kellett, na kukuluia ae lana
me Basan imua o ka Lunakanawai
Banks ma ka Poakahi nei a ua hoole
like ae laua i ko laua mau hewa i TOKIO, Sept. 13.— He taifuni ka
i pa ae me ka ikaika ma ka hapa
komohana hema o lapana i keia la,
he 20 poe i make mamuli o ka paa
ana malalo o na hale hiolo. He
lehulehu pu ka poe i holo i ka mo
ana i ka lawai'a i nalowale a ua
manaoia ua pau loa i ka make ma
la nanawa hookahi.
| | | | | | | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |