Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXVI, Number 8, 24 February 1927 — MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU AKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA. [ARTICLE]

MOOLELO NO LAIEIKAWAI KA U'I HELU AKAHI O PALIULI I KA UKA O PUNA.

MOKUNA XXXIII. (Kakania • Z. P. K. Kawaikaumaiikam&kaokaepna.) (Hoomauia mai) A ike mal la o Kekalukalnokewa, bc hiamoe io ko kana wahino no ka ooa awa; ia manawa lioomaka hou ke kane i kana hana mau, a hele aku la i o Hinaikamalama la. A ike o Laielohelohe, ua hala aku la kela, ala ae la oia a ukali aku 1a ja Kekalukaluokewa' mo kona ike ole ia. I» ukali ana o Laielohelohe, aia toi ua loaa pono aku la kana kane iaia e hana ana i ka hewa, me Hinaikamalama. Ta manawa, olelo aku la o Laieloheloho ia Kekalukaluokewa, oiai, aia ma ko Hinaikamalama wahi nioe lana. **E kuu kane ua puni au ia oe, malia ka oo e hookina nei ia'u i ka a*a, he hana ka kau, a nolailo, loaa pono ae nei olua ia'u, nolaila ke olelo nei au ia oe, aole pono ia kauā ko homanawanui i ka noho ana maanei e pono ia kaua e hoi 5 Kauai, a nolaila, e hoi kaua ano." Ike mai la ke kane i ka maikai o ka manao o ke aliiwahine, ku ae la laua a hoi aku la i Honokalani; a ma ia ao ana ae, hoomakaukau koke na waa no ka hooko i ka olelo a Laielohelohe, me ka manao, ia po iho e holo ai aolo nae' i holo, no kn j mea ua hooma'ima'i ae la o Kekalukaluokewa nolaila, ua hala ia po. A i kekahi po mai, hana hou no o Kekalukaluokewa i kana hana, a no ia mea, ua haalele o Laielohelohe i kona aloha i kana kane a hoi aku 1a i Kanai ma kona mau waa, me kona manao hou ole aku iar Kekalukaluokewa. Ia Laieloheloho ma Kauai mahope iho o kona haalele ana i kana kane; i kekahi la, hiki hou mai o Kaonohiokala mai Kahakaekaea mai a halawai iho la me Laielohelohe. A hala eha mahina o ko laua hui kalohe ana; ho mea ha'oha'o nae la Laieikawai keia hele lofhi o Kaonohiokala, no ka mea, eha malama ka loihi o ka nalo ana. Mahope o ia manawa ha'oha'o o I-aieikawai, hoi aku la o Kaonohiokala iluna. Ninau mai la nae o Laieikawai. "Pehea keia hele loihi ou aha ma7ama, no ka mea, aolo oe pela e hele nei?" I mai la o Kaonohiokala, "Ua >.pwa ko Laielohelohe ma noho ana ne kana k»ne, ua liio o Kekalukafaokewa i ka wahine e, a o la ko'u moa i noho loihi ai.' J Xo keia mea, olelo aku la o Laieikawai i kana kane, "E kii oo i ko wahine e hoihoi mai e noho pu kakou." Ia manawa no a laua e kamailio ana no keia mau mea, haalele aku la o Kaonohiokala ia Laieikawai. a iho mai la me ka manao o Laieikawai e kii ana mamuli o kana kauoha, aole ka! I keia hele ana o Kaonohiokala, hookahi makahiki, ia manawa aole o kana mai o ka ha'o* ha'o o Laieikawai no ka helo loihi o kana kane. T?a manao ae o Laieikawai i ke kumu o keia hele loihi, ua pono ole la o Laielohelohe me Kekalukaluokewa; a no keia mea, ake nui ae la oia e ike i ka pono o kona kaikaina, ia wa, hela aku la o Laieikawai imua o kona makuahonowaikane, me ka ninau aku; "Pehea la au e ike ai i ka pono 0 ko 'u kaikaina, no ka mea, ua olelo mai nei kuu kane, ua hewa ka noho ana o Laielohelohe me Kekalukaluokewa, a no ia mea, ua hoo* una aku nei au ia Kaonohiokala e kii aku i ka wahine a hoi mai, aka, 1 ka hele ana aku nei, aole i hoi mai. "Nolaila, e haawi mai oe i ike no 'u, i ike hiki ke ike aku ma kahi | mamao i ike au i ka pono o ko 'u Loahanau." | No keia mea olelo mai o Moana-, lihaikawaokele, kona makuahonowaikane. j '* E hoi oe a ma ko olua wahi, e nana oe i ko makuahonowaiwahine, ii.a ua hiamoe, alaila, e hele aku oe a komo iloko o ka heiau kapu, ina e ike aku oe i ka ipu ua ulanaia i ke i-e, a ua hakuia no ma ka liliilihi o ke po'i, o ia ua ipu la. O na manu nui o ku ana ma na aoao o ua ipo la. mai maka'u oe, aole ia he manu maoli, he mau manu laau ia, ua ulanaia ia i ke i-e a hanaia i ka hulu; a i kou hiki ana i kahi o ua ipu la e ku ana, wehe a oe i ke po'i, alaila, hookomo iho oe i ko poo i ka waha o ua ipu la, alaila, kahea ih*« ma ka inoa o ua ipu la. " 'E Laukapalili e, ho mai he ike,' alaila loaa ia oo ka ike, e hiki ai ia oe ke ike aku i kou kaikaina ame na mea apau olalo. "Eia nae, i kou kahea ana, mai kahea oe me ka leo nui, e kani aua* nei, lohe mai ko makuahonowaiwa* hine o LAukieleula, ka mea nana e malame i ua ipu la." He mea mau nae ia Laukieleula, ma ka po oia e ala ai e malama i ua ipu la o ka ike, a ma ke ao hfemoe. I ke kakahiaka i ka wa e hoo»naVa mai ai ka mehana o ka la maluna o ka aina, hele aku la oia e w»lrfi ja Laukieleula, lia nae e hianoe ana, a ike iho la kela ua hia* moe, hooko ae U o Laieikawai i ke kaueha a Moanalihaikawaokele, a

hele aku la oia elike me ka mea i a'oa'o ia mai iaia. Ahiki keia ma kahi o ka ipu, ka mea i kapaia *'Kaipuokaike," wehe ae la keia i ke po'i o ka ipu, a kulou iho la kona poo ma ka waha o ua ipu nei a kahea iho la ma ka inoa o ua ipu nei, ia wa ka hoomaka ana e ike i na mea apau i hanaia ma kahi mainao. Ia awakea, leha ae Ia na maka o Laieikawai ilalo nei, aia hoi ua hana o Kaonohiokala i ka hewa roc Laielohelohe. Iloko o keia manawa, hele aku la o Laieikawai a lia'i aku la ia Moaualihaikawaokele, no keia mau mea, me ka olelo aku: "Ua loaa ia'u ka ike mai ia oe mai; aka, i kuu nana ana aku nei, aia nae, ua hewa ka Haku Lani o'u, ua hanaia kekahi hewa me kuu kaikaina, akahi no a maopopo ia'u na kumu ame ke kuleana o kona noho loilii ana ilalo." No keia mea, lie keu ka inaina o Moanalihaikawaokele, a lolie pu ae la kona mau makuahonowai i kahi o ka ipu ike, aia hoi, iko lea aku la laua e hana ana i ka liewa, elike me ka Laieikawai mau olelo. I kekahi la ae akoakoa ae la lakoi. apau, o Laieikawai me na makuahonowai, e hele e ike i ka pono 0 Kaonohiokala, a lioohol ae la lakou ia mea. Ia manawa kuuia aku la ke alanifi mai Kahakaekaea aku a ku imua o Kaonohiokala, ia wa ua lele koke ka oili o Kaonohiokala no ke alanui i kuuia niai imua ona. Aole nae i liuliu mahope iho o ko Kaonohioka* la ha'oha'o ana, ia manawa ua hoopouliia ka hewa, a hoopihaia i na leo wawalo o ka lianehane, me ka leo uwe. r 'Haulc ka Lani! Ua ha- j ulo ka Lani!" I ka pau ana ae o ka pouli ma ka lev.a, aia hoi e kau mai ana o Moanalihaikawaokele me Laukieleula ame Laieikawai, iluna o ke alauui anuenue, a olelo mai la o Moaiialihaikawaokele imua o Kaonohiokala: "Ua hewa kau liana, e Kaonohio-kala-e, no ka mea, ua haumia l.oa oe, a nolaila, aole loa e loaa ia oo he wahi noho iloko o Kahakaekaea, a 0 kou uku hoopa 'i e lilo ana oe i mea e hoomaka'uka'uia ai ma na alanui a ma na puka o na hale o na kanaka. "0 kou inoa e kapaia aku ai, he 1 lapu , a o kau mea e ai ai o na pulelehua, a malaila kou kuleana a mau i kau pua;" ia manawa kailiia aku la ke alanui mai iaia aku la, mamuli o ka mana o kpna makiiakane. A pau keia mau mea, hoi aku la lakou i Kahakaekacfi. (Ua oleloia ma o Kaonohiokala ka lapu mua ma keia mau moku, a ma ona la na lapu e auwana nei i keia mau la, ma ka hoohalike i ke ano o ka lapu, he uhane ino). Ia lakou i hoi ai iluna, mahope iho o ka pau ana o' ko Kaouohiokala ola, halawai aku !a lakou me Kahalaomapuana iloko o Kealohilani, akahi no a lohe lakou aia oia malaila. Ma keia halawai ana o lakou, ha'i aku la o Kahalaomapuana i ka nioolelo o kona hoihoiia ana eliie me ka kakou ike ana ma k'i mokuna xxvii o keia moolelo. A pau keia mau mea laweia aku la o Kahalaomapuana e pani ma ka hakahaka o Kaonoliiokala. Ia lakou ma Kahakaekaea, i kekahi mauawa, nui mai la ke aloha o LaiSikawai la Laielohelohe, nka, aole e hiki ma kona manao, ho mea mau nao ia Laieikawai ka uwo pinepiue no kona kaikaina, a he mea ha 'oha 'o no hoi 1 kona mau makuahonowai ka ike aku i ko Laieikawai mau maka, ua ano maka uwe.

Ninau aku la o Moanalihaik.iwaokele i ke kiiiuu o keia mea, alaila, ha'i aku la oia,, lie maka uwe kona 110 kona knikaina. I nae o Moanalihaikawaokole: <f Aolc e aeia kou leaikaiua e noho pu nie kakou, n-> ka moa, ua haumia oia ia Kaonohiokala; akii, ina ho nianao kou i ko kaikaina, alaila, e hoi oe a e pani nia ka hakahaka o Kekalukaluokewa." L T a ae koke ae la o Laieikawai i keia niau mea, a nui ka la o LaieikaAvai i kuuia mai ai, olelo mai la o Moanalihaikawaokele: "E hoi oe m-) kou kaikaina, e nolio malii oe aliiki i kou manawa e make ai, a trai keia la aku, aole e kapaia kou inoa o Laieikawai, aka, o kou inoa n.au o Kawahineokaliula, a ma ia inoa ou e kUkuli aku ai kou hanauna ia oe, a o oe no ke akua o kou mau hanauna." Ia manawa ha'i aku la o Moanalihaikawaokele i na niea apau elike me ka mea i oleloia maluna, a pau ia, hoi aku la o Moanalihaikawaokele iluna, a noho ma ka pe'a kapu o kukulu o Tahiti. Ia manawa hooili aku la. o Kawahineokaliula i ke aupuni i ka makaula, o Laieikawaiula, ua nokapaia o Kawahineokaliula, ua no : ho 'oia ma kona ano ai-ua, a nia 011 a la i kukuli aku ai ka makaula, amo leona hanauna elike me ka olelo a Moanalihaikawaokele iaia, a ma ia ano no o Laieikawai i noho ai ahiki i kona make ana; a ma ia manawa mai no ahiki i keia niau la, lee hoomanaia nei no o kekahi poe ma ka inoa o Kawaliineokaliula (Laieikawai). Iva Hopena.)