| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
| | | |
| | | Nupepa Kuokoa KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII | | |
| | | Hoopukaia i na Ka kahiaka
Poaha Apau | | |
| | | Ka Nupepa Pookela o na
Nupepa Hawaii | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | BUKE LXVI HELU 51 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU T. H. POAHA, NOVEMABA 17, 1927 NA HELU APAU, MOO | |
| | | |
| | | Koi Ehiku Poe e ukuia ae ko Lakou Ukuhana O na Limahana Keia i Hoo-
pauia e ka Makai Nui me
ke Kuleana Ole HOIHOI HOU KA AHA
IA LAKOU MA NA HANA Ma Kahi o na Kaukani Dala ka Nui o na Ukuhana i Koiia e Kela Poe Mamuli o ke kaa ana o ka pono ma ko lakou aoao ma na hoopii i hookomoia aku iloko o ka aha hookolokolo o ia ko lakou hoopauia ana mai ko lakou mau kulana oihana pakahi ae, iloko o ka oihana makai, e ka Makai Nui David Desha, ma ka la 3 o ka mahina o Ianuari o keia makahiki iho nei i hookomo ae ai he ehiku o kela poe i ka lakou koi i ka papa lunakiai kulanakauhale, no ka ukuia aku ia lakou pakahi, o ko lakou mau ukuhana, i paala mai ka manawa mai o ko lakou hoopauia ana, ahiki i keia ma- O ka huina nui o na dala i noiia aku imua o ka papa, he $4461.63, a o ka loio o kela mau limahana, oia o Harry T. Mills, ka mea nana i hoouna ae i ka leka i ka papa, no ka ukuia mai o ka huina dala maluna ae nei, i ka poe i kuleana i ko lakou mau ukuhana. O na limahana apau i hoopauia, he poe lakou i kaa aku malalo o na rula hooponopono o ka papa komisina makai a malalo o kela mau rula i loaa ai ia lakou ke kuleana e hoohalahala ai imua o ka aha hookolokolo no ka pololei ole o kela hoopauia ana o lakou. O na inoa o kela mau limahana oloko o ka oihana makai i hoopauia, a i hoihoi hou ia ma ko lakou mau kulana mua, malalo o ka olelo hooholo a ka aha, pela hoi ko lakou mau ukuhana pakahi, o ia keia malalo iho nei: J. W. Whaley, lunapaahao, $40.00; Margaret Poana. makai wahine, $801.-94; Victoria M. Akana. makai wahine $800.33; Agness P. Pangelinan, Kakauolelo $1230, B. Hailama kiai $400; D. Kelii, kiai, $400 ame J. Keaka. $789.36. O ka manawa o ka hoopauia ana o kela mau limahana oloko o ka oihana makai mai ka eha mahina mai. ahiki i ka umi mahina; o ia hoi ua hoopauia ka hapanui o kela poe. ma ka manawa a ka Makai Nui Desha o ka lawe ana ae i ka noho poo ana
no ka oihana makai o Honolulu nei. MAKE HE WAHINE PAKE MA KA
ULIA OTOMOBILE. Ku no hoi i ka uluhua i awili pu ia me ka hoonaukiuki ame ka weliweli pu, ke ike iho i na poino i na kaa otomobile i kela ame keia manawa, a no kela kumu i ala ae ai ka oihana makai o Honolulu nei, me ka manao kui'o, a hoohana aku i ko lakou mana, maluna o ka poe
apau e ku-e ana i ke kanawai, ame
ka palekana o ka lehulehu. Maiwaena mai o na ulia kaa oto- mobile l loaa ma ka pule aku la i hala, hookahi ulia kukonukonu loa o ia ka make ana o kekahi wahine Pake, ma ka po o ka Poakolu mamuli o kona hooku'iia ana e ke kaa otomobile, e hookeleia ana e James K. Togawa ma ke alanui Kula. Ma ka moolelo ano nui e pili ana i kela ulia poino e holo ana ka o James K. Togawa maluna o kona kaa otomobile ma ke alanui Kula nouka o Kalihi a i ke kokoke ana i ke alanui McGrew, ike aku la oia i kekahi wahine e hele ana ma ke alanui McGrew he elima kapuai ka mamao mai iaia aku. I wahi nae e hooku'i ole aku ai kela wahine i ke kaa ua hoohuli ae la o Togawa i kona kaa no ka aoao hema, o ka manawa no ia i holo pono ae ai o kela wahine mamua o ke alahele o ke kaa, o ka hooku'i no ia me ke kaualakoia ana aku o kela wahine no umi-kumamalua kapuai, mamua o ka nemo ana mai ke kaa aku. He elua mau mea i ike maka i kela ulia poino, ua hoopaa laua i na helu o kela kaa a hoike mai i ka oihana makai, o na inoa o kela mau hoike oia o Mr. ame Mrs. Joseph Vincent. Aole i Haawi i na Kokua Ana Ma kela manawa ka i haule aku ai ka wahine mai ke kaa aku ua hoopaaia ka holo o kela kaa, alaila hoomaka hou aku la e holo, me ka haawi ole mai o ke kiakaa i na kokua ana i ka mea poino. Mamuli o na helu o ke kaa otomo- bile i loaa ai ka ike i ka oihana makai, o Togawa ka mea nona kela kaa, a i ka hoounaia ana aku o kekahi makai no kona home aole oia i loaa aku, aka ua hoea okoa ae oia i ka halewai a haawipio iaia iho imua o ua kanaka o ke aupuni. No ka wanine Pake hoi ua laweia aku ola no ka halema'i o na ulia poino, a malaila oia i make ai he manawa pokole wale no o ka hoea ana aku no kela halema'i. Ua nui na palapu i ikeia ma ka papalina hema, pela ma ke kuli akau ame ka umauma o ka poino nui nae i manaoia, a o ke kumu hoi o kona make koke ana o ia no ka haki ana o kona a-i. Maloko o kekahi eke paalima a kela wahine, i loaa aku ai he elima dala ma ka bila ame ekolu dala helelei a maloko hoi o ka pakeke o kona lole, ae umi-kumamalima dala ma na bila aupuni. | | |
| | | HAULE O MOKIMANA IA SAM KALAMA MA KE KOHO BALOKA Koho Hou ia na Repubalika ma na Kulana Oihana Like Ole ma ke Koho Baloka i Malamaia ma ka Poalua Iho Nei | |
| | | PAA HE KIAKAA OTO I KA HOPUIA NO KA LAWEOLA Make Kekahi Kepani he Manawa Pokole Mai o Kona Hooku'iia Ana e ka Otomobile Mawaho ae Nei o Kahala | | |
| | | Hou ke Kane i
Kana Wahine i
ka Pahi a Eha No ka Manao Lili Mai ke Ku-
mu o ka Lawelaweia Ana o
Kela Hana Naaupo PAKELE NO NAE KE
OLA O KELA WAHINE I Mahuka ke Kane Mai ka
Halema'i Mai no ka Hoo-
poino Ana i ka Wahine No ka hoohuoi o kekahi Korea o Yu Duk Nam ka inoa, a he Korea hoi e noho ana maloko o ka halema'i mauka ae nei o Kalihi. aole he kupaa o kana wahine iaia, i holo ma-lu ai oia mailoko aku o ka halema'i me ka ike ole ia ma ke kakahiaka o ka Poakahi iho nei, a hoi pololei aku la no kahi o kana wahine e noho ana, me ka hou ana i kela wahine i ka pahi mamuli o ka manao lili. I kulike ai me ka moolelo pokole e pili ana i kela hana hou-pahi, ua paa maoli ka ka manao o Yu Duk Nam, e pepehi i kana wahine a make, no kona manaoio aole he pololei o kana wahine a no ka hooko ana aku i kela manao iloko ona, ua haalele aku la oia i ka halema'i ma ka hora eono me umi minuke o ke kakahiaka o kela Poakahi. Ma kela haalele ana aku o Nam i ka halema'i o Kalihi, ua hoi po-
lolei loa mai la oia no ka hale e
noho ana o kana wahine ma ke ala-
nui Vinia. Maloko no o ka hale
kana wahine, a ma kela hui pu ana o laua, ua hoomaka koke no o Nam i ka hoahewa aua aku i kana wa-
hine, no ke kupaa ole mahope ona,
mai ka liilii mai ko laua hoopaapaa
ana, ahiki i ka hele loa ana i ka
nui, me ka unuhi okoa ana ae o
Nam i kekahi pahi uuku, a hou aku
la i kana wahine. Na ka leo uwe kapalili o ka wahine, i kono aku i ka poe e noho kokoke ana ma kela wahi. e holo mai no ka haawi ana i na kokua, i wahi e hoomau ole aku ai ke kane i ka hoohana ana i ka pahi, a na lakou no hoi i hoike aku i ka lohe i kekahi makai, a iloko o ka manawa pokole, i hoea mai ai ke kanaka o ke aupuni, o ka paa no ia o ka mea hou-pahi i ka hopuia, a laweia noloko o ka halewai. No ka wahine hoi i houia i ka pahi, ua lapaau mua ia ola maloko o ka halema'i o na ulia poino. a
mailaila aku no ka Halema'i Moi-
wahine. KU-E I KONA HOPUIA AKU E NA
MAKAI. No ka hoao ana e hoeha i ka makai, a e ku-e uo kona hopuia aku i paa ae ai he kanaka o lone Keehe
ka inoa i ka hopuia, ma ka po o
ka Poaono aku la i hala, a uoho ana
i Kuapapanui, no ka noii pono ia
mai o ka hewa ana i hana ai. Ma ka oleloia, ua hoea aku na Makaikiu Kam Kwai ame Charles Hosea no ka hale a Ione Keehe e noho ana malalo o ka mana o kekahi palapala huli me ka manao, e hopu i kela mea no kona kuai waiona. Ma ka puka mahope mai o ka hale ke komo ana o na makaikiu iloko, aole ma ka puka mamua o ka hale, a i ko laua komo ana iloko, aku la ia laua o Keehe e paa ana he omole okolehao ma kela ame keia lima pakahi i kona ike ana mai i na kanaka o ke aupuni, ua wawahi aku la oia i kela mau omole okolehao iloko o kahi holoi pa. He elua ka mau kanaka e inu bia ana ma kekahi pakaukau, i ko laua ike ana mai l na kanaka o ke aupuni, ua kiola aku la i ko laua mau kiaha iluna o ka papahele, alaila hoomaka aku la e holo, i ole al e paa i ka hopuia e na makai. No ke ku-e ana mai ka i na makai, ua hopu aku la o Keehe i kekahi omole a hoomaka mai la e hahau ia Kam Kwai ua paa e aku la nae oia i ka hopuia e Hosea, a kupeeia iluna o ka papahele, me ka hiki hou ole i kela mea ke onioni ae. I ka hoea ana o kela mea i ka halewai, ua hele oia a piha loa i ka huhu, me kona hoohalahala, i ke ano o ke komo ana o na makai maloko o kona hale ma ka puka mai mahope; a wahi ana, ina ka ma ka puka mamua kela mau makai i kikeke aku ai, ina no ua wehe mal oia i ka puka me ka maikai. a hookomo aku ia laua iloko me he mau keonimana la, a ae aku ia laua e huli ialoko o ka hale. NUI NA KAIKAMAHINE OPIO I
HOPUIA. No ka hooko ana i na kanawai e papa ana i na kaikamahine opiopio mai ka hele ana maloko o na hale hulahula, i paa ae ai he ewalu poe kaikamahine i ka hopuia e Harold Godfrey, ka makai o na keiki liilii mai ka 13 a i ka 16 makahiki, ma ka po o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala. Ua hoopaaia kela mau kaikamahine apau maloko o ka home o na keiki kolohe. Maloko o kekahi hale hulahula mauka ae nei o Kapalama i hopuia ai kela poe kaikamahine.
Ua paa pu ae he elua mau ma-
kuahine o kela mau kaikamahine i
ka hopuia no ke kumu ua ae aku
laua i ka laua mau kaikamahine e
lilo i mau paka-na hulahula, ma-
loko o kela hale. | | |
| | | HOOMANAO KO HONOLULU NEI POE I KA LA MALUHIA Huliamahi na Pualikoa me na Haumana o na Kula ma ke Kaihuakai Hookahaka- no ka la i Pau ai ke Kaua | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | O ke koho baloka o na luna oihana o na kalana o Hawaii, Maui ame Kauai, o ka malamala ana ma ka Poalua iho nei, he koho baloka la i hului pau ai na moho Repubalika i ka lanakila maluna o na moho Demokarata, me ke koho hou ia ana o Sam Kalama i lunahoomalu no ka papa lunakiai o ke kalana o Maui, a haule o Hale Mokimana, ka moho ma ka aoao Demokarata. Ma ka hoike o ka hoea ana mai i Honolulu nei, mai Wailuku, Maui mai ma ke kakahiaka o nehinei, e hoakaka ana ia, no ka loaa ana o na baloka he 2466 ia Kalama a he 1916 hoi baloka i kohoia no Mokimana, me ke koe nae hookahi mahele koho i loaa ole mai ka hoike; nolaila me ka nana ole ia no ke koho ana ma ka mahele o Hoolehua Molokai, aole he kanalua iki no ka lanakila o Kalama maluna o kona hoa paio. Kohoia na Repubalika Mawaho ae o ke kulana lunahoomalu no ka papa o na lunakiai, o na hoa o ka papa, kekahi mau kulana i loaa na moho holo ku-e mai ka aoao Demokarata mai; o ka hopena nae o ke koho baloka uo kela mau moho, o ia no ka lanakila holookoa aua o na moho Repubalika a haule na Demokarata. O na lunakiai Repubalika i kohoia a puka, oia o Charles Lake, Raymond A. Drummond Joaquin Garcia ame T. Fleming; elike me na baloka i kohoia no na moho lunakiai, me ke koe o ka mahele koho o Hoolehua. O na moho Demokarata hoi i haule oia o Jerry Burns, Manuel Faustino ame Daniel K. N. Hipa. Aole hookahi o kela mau moho i oi aku na baloka i kohoia mamua o ka elima haneri oiai nae ma kahi o ka elua kaukani a oi aku baloka o na moho lunakiai Repubalika pakahi. O kekahi mau luna oihana e ae i kohoia ma ka Poalua nei, na luna oihana i koho ole ia a puka maoli, ma ke koho baloka wae moho aku nei i hala, oia o Eugene Bal, no ke kulana lunahooia ame E. R. Bevins, no ke kulana loio kalana. Aohe Mau Ku-e ma Hawaii Aole i lilo ke baloka ma ke kalana o Hawaii i koho baloka hoopihoihoi i ka noonoo, no ke kumu, aole he mau hoa paonioni, o na moho i holo ma keia koho baloka ana. | O na moho apau i kohoia, he poe Repubalika wale no, ka poe kela i loaa ole ia lakou ka lanakila, ma ke koho baloka wae moho aku nei No na hoa o ka papa lunakiai, no Hawaii Hikina, o August S. Costa ame James H. Low, na mea i kohoia. Kohoia o Samuel K. Pua i makai nui, o Harry. K. Brown, i lunahooia, Oliver T. Shipman, i puuku; o keia wale no ke Demokarata, a o Wm. H. Beers ka loio kalana. O na luna oihana i koho maoli ia a puka iloko o ka mahina o Oka toba aku nei i hala, oia o Samuel M. Spencer, no ke kulana lunahoo-malu; Eugene H. Lyman, kekahi hoa o ka papa lunakiai no Hawaii Hikina; Frank R. Greenwell, Samuel F. Woods ame Julian R. Yates, na hoa o ka papa no Hawaii Komohana. Mawaho ae o kela mau luna oihana ae la i koho mua ia, o ke Kakauolelo Kalana Archie A. Hapai kekahi. Ke Koho Baloka Ma Kauai He eha wale no mau kulana oihana, a na mana koho baloka, o ke koho ana ma ka Poalua iho nei; o ka hapanui o ka poe i holo no na kulana e ae, ua koho maoli ia lakou a puka, ma ke koho baloka wae moho aku nei i hala. O kela mau kulana oihana no lakou ke koho baloka o ka malamala ana, o ia ka lunakiai no ka apana o Waimea Kawaihau, ame Hanalei a mawaho ae o lakou ka Loio Kalana Kaulukou. O E. R. Knudsen ka moho lunakiai ma ka aoao Repubalika, no Waimea, a o John J. Gomes ka moho ma ka aoao Demokarata; no ka apana hoi o Kawaihau, Fred Mendes, ka moho ma ka aoao Repubalika a o Manuel Aguair, Jr., ke Demokarata, a o Henry Peters ko Hanalei. Ua koho hou ia ka Loio Kalana Kaulukou oiai aole ona hoa paonioni, a no na moho lunakiai hoi, ua kohoia o Knudsen ame Aguair a haule ko laua mau noa paonioni, pela me Henry Peters. He elua mau hoa o ka papa lunakiai i koho maoli ia a puka ma ke kau koho wae moho aku nei i hala, oia o James K. Kula, no ka apana o Koloa ame H. D. Wishard, no ka apana o Lihue No kekahi mau kulana oihana e ae, ua koho hou ia no ka poe kahiko. ma ko lakou mau kulana pakahi. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | Mahope koke iho o ka hapalua o ka hora elima o ke kakahiaka o ke Sabati aku la i hala, i hookuiia ae ai he Kepani nona ka inoa o Tatsuo Nakamura e ke kaa otomobile e hookeleia ana e Manuel Kaeha, mawaho ae nei o ke alanui o Kahala a maloko o ka Halema'i Moiwahine i make ai kela Kepani he manawa pokole wale no, mahope iho o kona komo ana aku maloko o kela halema'i. Ua paa o Manuel Kaeha i ka hopuia, mahope mai no ka hewa laweola me kona hookuuia ana nae malalo o ka bona. Ma ka hoakaka a ka Makaikiu McIntosh, ua hoikeia aku ka lohe iaia e pili ana no ka ulia poino e ka Makaikiu Arthur Stagbar, ma ka hora eono o kela kakahiaka Sabati he ulia poino ko'iko'i loa, me ka maopopo ole o ka hopena e kau aku ana maluna o ke Kepani i hooku'iia. No kela kumu, i hoea kino aku ai o Mclntosh no ka Halema'i Moiwahine, a oiai e kamau ana no Ke ola o Nakamura, ua loaa mai no kekahi mau hoakaka mai kela Kepani mai, ma o kekahi maheleolelo la, mamua o ka lele loa ana ae o kona aho hope loa. Mai kekahi mai o na kahu malama ma'i o ka halema'i i hoikeia mai ai ka helu o ke kaa otomobile, nana i lawe aku i ke Kepani poino no ka halema'i, a ma ka hookolo ana aku i ka ona nona kela kaa i ikeia ai o Solomon Kamahele ka mea nona ka otomobile. Ma ka ninaninau ana nae ia Kamahele no na mea e pili ana i kona kaa, i hoakaka mai ai oia, ua haawi oia i kela kaa i kona hoahanau ia | Kaeha ma ka po mamua aku a aole oia i ike hou i ua kaa nei ahiki wale no i kela hoea ana aku o ka kanaka o ke aupuni. Mai ia Kamahele mai i loaa ai ka ike no kahi e noho aoa o Kaeha a i ka hoea ana o ka makai i kona wahi, ua loaa aku la oia i ka hale a ae mai la no ka hooku'i ana o kona kaa me Nakamura a nana no i hoihoi i kela Kepani no ka halema'i a hoike aku i ka helu o ke kaa ame kona inoa, i ka mea malama ma'i. Ma ka hoakaka a Kaeha e holo ana ka kona kaa. ma kahi o ka iwakalua a i ole iwakalua-kumamalima mile i ka hora, a ua hoao o Nakamura e hele ae mamua pono o kahi o kona kaa e holo aku ana a i wahi ka e hooku'i ole aku ai me kela Kepani, ua hoohuli ae la oia i ke kaa no kahi okoa ua hoi hou mai la nae kela Kepani i hope o ka hooku'i aku la no ia, me ka pale aoao mua ma ka aoao akau. He kokoolua kekahi o Kaeha ma kela manawa o ka loaa ana o ka ulia poino, o Charles Benson ka inoa ma kana hoakaka ua hiamoe ka oia mahope o ke kaa a i puiwa oia i ka hooku'i ana o ke kaa me kekahi mea a i kona aia ana ae, eia ka he kanaka. Ua hoapaa o Kaeha i ka holo o kona kaa me ka hookau ana i ka mea poino iluna a hoihoi mai Ia laua no ka Halema'i Moiwahine, a waiho aku la malalo o ka malama ana a kekahi o na kahu malama ma'i. Ma ka nanaia ana o kela Kepani ua ikeia ka nui maoli o na wahi o kona kino i poino a o ke kumu hoi o kona make koke ana. | | | | | | | | | |
| | | | | | | | | | "- .-.i Pi -alima aku nei i hala, i ., -". ,., B: ko ke kulanakauhale ----- -.'.-'.'ao o ka hoomanao ana - . -. La Hoopau Kaua. o ia ka la -: -..a -nihina o No^-emaba 1918. ka -, ----ka-.i-.noa M na aupuni nui o .--. ---.-.?. :-.--;. ' ''-a aelike no ha ma- i--. k'ia '.a. : panikuia ai na hale ^ - - ."-"io nui. mai na hale oihana P - -.-4::-: a na hale oihana o na apukapuka waiwai: ua waiho ,. o; ka lehulehu i ka lakou mau '-- - maamau o nu la o ae. Hookani --- --o ni;! iloKo o na mea apau, o -"- k? ^Ahio ana l kela la. o la ^ - ^ .^"la .--no mii o ko lakou "''.-. "-.-a' i- -omanao ano nui. o ka ---:"-- --a:! ".na ma keia kulanakau- '--'. , -. -a i-o ke kaihuakai o na pu-,.:.. .,... .,-. koa aina a na koa i- .' e-'-.--a kaua. me ^ komo pu , =%-, o na ^.a-uma^a o na kula. - -.-.e ka'.'auakai. i -.-^kah; o na mm ano nui. ma -, --.^aa hoomanao o kela la. o ia -- .--. hoea aaa mai o kekahi mau , ." aiai ia Kenelala aolin a. Pei:-e-' -'ma:. ke kenelala. ka mea nana , --.ia: ana i na pualikoa ma Pala-- lia wa i kakauinoaia ai Ka ^' .-.'' no ^a maluhia. a hookahi mal -K K -aaina Pamnpion mai. . ' a manao nui o ua hoike a kela ..-,- l-^na oihana kiekie o ke aupu-- ia no ko laua haawi ana mal 5 -, manalo kiekie ana i koonei poe. :-- -;" komo ana aku iloko o na ' ---manao ana. no ka poe l mauna : ..- lako'.; mau ola. no ka pono o -.:- '.-hulehu. K' Kaihuakai Mniua o ke kani ana o ka hoia , -- a o ke 'Kakahiaka o kela Poalima. - -.-akoa aku ai na pualikoa ame .--/ -auina na o na kula, mawaho ae :-,. -. Kamaki Kuea . a i ke kani ? - -.ka hoia eiwa me kanaha mi- - '..;-. -ua hoomaka mai la ke ka'l ana | o ka huakai nolalo nei o ka pa'lii. Ua ka'i mai ka huakai ma ke alanui Beritania, he huakai loihi o na pualikoa ame na kamalii kula me ka o-a o na bana puhiohe ma kela ame keia mahele o ka huakai. I ka hoea ana i ke alanui Mila. ua iho ka huakai ma ia alanui, a komo mahope mai o ka pa'lii, alaila ka'i aku la no kahi o na luna oihana kiekie o ke aupuni ame na aliikoa, e akoakoa ana mamua o na anuu o ke alapii o ka halealii. Oiai i akoakoa ai na mea apau maloko o ka pa'lii i malamaia ai na hana hoomanao malaila, me kekahi mau huaolelo pule pokole mai ka Rev. H. P. Judd mai, alaila ua meleia kekahi mau himeni e na haumana o na kula. I ke Kakauolelo Raymond C. Brown ka haiolelo ano nui o ka la, a hope kiaaina hoi o Hawaii nei. Wahi ana ma ke ano nui o kana haiolelo ua hoakoakoaia ae kela anaina nui makolukolu no ke komo like ana iloko o na noonoo kui'o, no ka hoea ana mai o ka maluhia ma na aupuni apau i komo aku iloko o ke kaua. Ua hoakaka mai oia, i ka hookaheia ana o na koko makamae o ka poe e moe mai la ma Palani, no ka pono o ka poe e ola nei i keia manawa; no kela kumu a no na kumu e ae no hoi he nui, he mea pono no i na makaainana apuni ka honua nei, e komo like iloko o na hoomanao ana no kela la kilakila loa iloko o ko ke kanaka ola ana. I ka pau ana o ka haiolelo a Kakauolelo Brown mahope aku o ka hora umi-kumamakahi, ua kani mai la na pu o-le hoailona o ka wa ia i ku malie ai na mea apau, no hookahi minuke, no ka hoomaikai ana i ke Akua iloko o ko lakou naau. Ua himeni hou na kula i kekahi himeni, a o ka panina hope o na hana o kela la, o ia no ke meleia ana o ke mele lahui o Amerika. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | | | | | | | | HOIHOI HOU IA KA MAKAIKIU
E NA KOMISINA MAKAI. O ka hopena o ka hoolohe ana a ka papa komisina makai, i ka hoohalahala a ka Makaikiu Luciano Machado, no kona hoopauia ana mai ka oihana makai aku o ka Makai Nui Pat Gleason, o ia no ka hooholo ana o ka i hapanui o na lala o kela komisina, e hoihoi hou ia o Machado iloko o ka oihana makai; ma ka manawa i noho ae ai o ka papa komisina ma ka halawai o ka po Poakahi nei. Ma ka olelo hooholo nae, e kakoo ana i ka hoohalahala a Machado no kona hoopauia ana; he elua mau hoa o ka papa komisina, i lokahi ko laua manao, e kapaeia o Machado mai ka oihana aku; no ka manawa o kanaha-kumamalima la: a he hookahi hoa o kela komisina, i ku-e. me kona makemake e heluia ka manawa o ka hoihoi hou ia ana o Machado iloko o ka oihana makai. mai ka la mai o kona hoopauia ana. Ma ka manao o ka hapanui o na hoa o kela papa, ua pili no ka hewa ia Machado, ma ke ano o kana mau mea i hana aku ai maluna o ka lawehala, eia nae, he hewa i kupono ole, no kona hoopauia mal ka oihana aku: no kela kumu, i manaoia ai, ua lawa no ke kapae ana iaia mai ka oihana makai aku. no kanaha-kumamalima la. No ka hoeha ana o Machado ia Kedro, he paahao mahuka oiai kela paahao malalo o ka malu o kekahi makai e aku. pela pu hoi ka hoeha hou ana i kela paahao no maloko o ka halewai, i hoopauia ai o Ma- chado o ka Makai Nui Gleason ua
hoohalahala nae o Machado imua o
ka papa komisina makai, a o kela
ae la ka hopena o kana hoohala-
hala. HOEA KA MAKAI NO KA HOEHA LOAA NAE KA OKOLEHAO. Mauka ae nei o ke awawa o Palolo i hoea aku ai ka Makai Clement Hiram ma ke awakea o ka Poaono aku la i hala. no ka hooko ana i ka palapala hopu maluna o B. Gualupe, ka mea nona kekahi aina uwi waiu mauka ae nei o Palolo, no ka hewa hoeha, o ka mea apiki nae ua loaa aku Ia iaia he ipuhao puhi okolehao maloko o ka hale uwi waiu, a mawaho ae o kela ipuhao he mau galani okolehao ame na omole bia lehulehu. Ma ka hoakaka a ka Makai Hiram. oiai ka oia e hele aku ana ma ke kahawai e hoea aku ai no ka hale uwi walu o Gualupe ua ike aku la oia i kela kanaka, e holo ana no kahi o ka hale me ke komo ana mal o na manao hoohuoi iloko ona he hana nui kekahi a kela kanaka i makemake ole ai i ka makai e ike. Ua awiwi aku Ia no nae ka ka Makai Hiram hele ana ahiki i ka hale, a iaia o ke komo ana aku noloko o ka halekuke, e a mai ana ka ipuhao puhi okolehao. a maloko hoi o kela rumi kekahi kanaka kahi i nana ai i ke puhiia ana o ka waiona o Santiago kona inoa. Ua paa kela kanaka i ka hopuia. a ma kana hoakaka, he limahana wale no oia, e hooko ana i na hana apau i kauohaia mai iaia e Gua- lupe. Mamua o ka haalele ana aku o ka Makai Hiram i kela wahi ua ni-niniia eia ma kahi o hookahi haneri galani o ka rama i hoawaawaia. | UA APONOIA KA HOOMAHUAHUA
ANA AE I KA UKUHANA. Ma ka Poakahi iho nei ka waiho ana ae a ka Makai Nui Patrick K. Gleason i ka papainoa e na makai o ka oihana makai o Honolulu me ko lakou mau ukuhana i hoomahuahua ia ae a i aponoia eia no ka hookomo pu ia iloko o ka bila haawina o na hoolilo no ka 1938 imua o ka papa o na lunakiai elike me ia malalo nei. No ka oihana makai he M10.160 ! makemakeia no ka haepaaoao o Honolulu he 943.860, no ke keena o ke koronero $3400. o keia M la ka huina koho i makemakeia iloko o ka bila haawina. Ua apono pu o Gleason no ka hookohuia ae o kekahi lunanana laikini kaa no $160 o ka manuia. elua mau makai nana i ka holo ana o na kaa ma ka $150 o ka mahina a hookahi kakauolelo na ka makai nui ma ka $225 o ka mahina. O keia malalo nei na ukuhana no kela ame kela i hoomahuahuaia ae No ka hope makai nui $25; elua mau hope makai nui ma ka $15 pa-kahi; no ke kakauolelo poo o ka oihana makai o Honolulu. he $50: no ke kakauolelo malama papahelu $25: no ke kakiana iaia ka nana ana i i na kalaiwa kaa otomobile. $10; i ka makai nana e nana na paona ame na i-a lole, $25; ekolu mau makaikiu o ka papa ekahi $15 pakahi ewalu makaikiu o ka papa elua ame ka papa elima, $10 pakahi; ke kanaka akamai loa i ke kuni lima $5: ekolu mau kapena makai $25 pakahi; ekolu mau lukanela. $25 pakahi: ekolu mau kakiana makai, $20 pakahi ekolu mau kakiana mokokaikala, $20 pakahi: ewalu mau makai helewawae $50 pakahi. Ka ka makai nui papahelu keia koe ka ke komile o ka papa lunakiai nana e hooponopono ana ka bila haawina o na hoolilo no ka 1928. HOOLALELALE NA DEMOKARATA
NO KA IKAIKA O KA AOAO Maloko o ka halekula o Kaalani. ma ka auwina Ia o ke Sabati aku nei i hala i noho ae ai ka halawai a ke komite kalana Demokarata, me ka akoakoa ana ae o na lala o kela komite, pela hoi kekahi mau alakai o ka aoao kalaiaina Demokarata. O ka mea ano nui l hooholoia ma kela halawai o ia no ke kohoia ana o kekahi mau komite elua ma ka apana eha ame ka apana elima, o ka hana a kela mau komite o ia no ke kukulu ana aku i na kalapu Demokarata ma na mahele koho hou a hoala aku hoi i na kalapu o na mahele koho kahiko i ikeia ka nawaliwali. O na komite i kohoia ma kela halawai o keia iho na ino: No kn apana eha o Simeon Akaka John Stane, Bertram Rivenberg. William Miles. No ka apana elima hoi o keia iho na inoa o na komite: Jesse Uluihi George K. Ah Nee, George Kelii ame Edwin Kekuku. Mawaho ae o na mea e pili ana i ke kulana o ka aoao Demokarata ma Hawaii nei. ua hoalu pu ia mai ka noonoo ana no ke kalaiaina ma Amerika, me ka hooholo ana o kela halawai, e hoala koonei poe i mau kalapu no Al Smith kekahi o na moho a ka aoao De- mokarata e kakoo aku ana no ke
ana o Walter Doyle i poo no kela
kalapu, a o William B. Pittman ki
kakau olelo. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | PAAKIKI KA HIKI I NA MAKAI KE
NOHO I KAUHALE. No ka hookau ana ae i ka oihana makai o Honolulu nei, ma ke kulana kupono a maikai o ka hooko oihana, i hoike ae al ka Makai Nui Gleason i na la aku la o ka pule i hala, he hana paakiki no kekahi makai, ka manao ana e noho mai ka nana aku, ke ole oia e waiho mua mai i kana noi, me ke aponoia aku e kona poo ma ka oihana. Ina no ka ma'i ke kumu i noho al o kekahi makai, me kekahi palapala hooia wale no mai ke kauka mai, e aeia aku ai ola e noho mai ka hana aku, aole mamuli o kana hoike waha a ma kekahi ano e ae paha. O ka manao maoli o ka Makai Nui Gleason ma ke kau ana i kekahi rula ikaika i pili i na makai e makemake ana e noho mai ka hana aku, i hiki ai iaia ke maopopo i ka poe i noho ame ka poe ma ka lakou mau hana. Aole nae o kela wale ae la no ka hooponopono ano nui i makemakeia aka ua haawi pu la ke kauoha i na makai, he kuleana ko lakou e hoopiha ai i na kaa otomobile i ka aila e waiho mua ae i na noi, no ka hoopiha ana i ke gesolina aia a aponoia aku kela noi, e na poo nui o ka oihana makai, ka poe ia lakou ke kuleana e apono aku ai alaila hiki ke haawiia ka aila i na kaa o kela mau makai. No ka poe apau e hopuia ana no ka hakihaki i na kanawai pili i na kaa otomobile wahi a ka Makai Nui Gleason e hoopaaia ana ko lakou mau inoa maluna o na pepa hoomanao i hanaia keia, i hiki al ke maopopo, ka nui o na manawa i hopuia ai kela poe, pela hoi ke ano o na hoopa'i kupono e kauia aku ai maluna o lakou o ia hoi, elike me ka pinepine o ka hopuia ana o kekahi mea, pela no ka mahuahua mau o ka hoopa'i e kauia aku maluna ona. WELA KEKAHI KEIKI UUKU I KA
WAI WELA. Maloko o kona home ma ke alanui Liliha i hina ai he keiki Kepani uuku o ekolu makahiki iloko o ke kapu wai wela ma ka auwina
la o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, me ka mo'a ana o kona kino
i ka wai wela. Ma ka hoakaka a ka makuahine o kela keiki uuku, ua ninini aku ka ola i ka wai wela maloko o kekahi kapu no ka hoauau ana i ke keiki, a huli aku la kona kua no kahi a ke keiki uuku e noho ana me kekahi Kepani o ke kipa ana aku ma ko lakou home. Iaia ka o ka huli ana aku e nana no kahi o ke keiki uuku, ike aku la oia e kuemi hope ana ua keiki nei no kahi o ke kapu o ka wai wela a mamua o ka hiki ana iaia ke lawelawe aku i kekahi hana e pilikia ole ai ke kamaiki ua hina aku la ola a komo iloko o ke kapu o ka wai wela. Ua hoihoi awiwi ia kela keiki poino noloko o ka halema'i Kepani. ma ka nana ana o na kauka, i hoike ae ai lakou, i ke kupilikii o ke kulana o ka mea poino. | | |
| | | I-^ -au A I KA HOPUA NO KA
HEWA APUHI. ^ ka lilo ana o na (lala he hoo-i?.-.: haaen kaukani ma ke ano apu-^ a .Io5-eph 1". Wil5on, ke kokua K-.anui o ka mahiko o 5an 0ailoe, a-p.? A'.l7ea Boloie5, he limahana ka-l-.-.i;? ^o kela mahiko, i paa ae al !--..& i ka hopuia ma Manila, no ko l--.8 apuhi ana ma Ke ano aihue 1 i ?. hu^.a aala ae la. i kuleana ai 1^ naholo. ame ka banako ma Ma-^.: ?. o ua ona o lia mahiko o 5an 0a-! - eia ka hapanui ma Honolulu ? ' ka poe kuonoono o keia kulana-U .'.-.aie. a i kuleana Uke iloko o ke-k^-.: n-.au mahiko maanei nei. Ma na mea i loaa mai i Honolulu ::- e hoakaka ana ia, no ka ohu-!:-.-..-.umu ana o kela mau limahana B' '.a elua. e apuhi 1 ka mahiko, : - ko laua hoopuka ana i kekahi :-.-.-o (laia apuka. me ke kakau ana ; -a inoa o ka Lunanui Newlaml 75.i-9-'.n. a Wkoo aku la i kela mau !- = .= e u'KUia mai ia laua e ka ba- ^^': 3. ".'--i li oio mali uka o AlKeo'o Bolo-?'- mai Manila aku. eia nae ua paa ' - - i k a hopuia ma Le^aapl Alb^ - - o:! - hauoli ana me na hoaloha.
Mp.ioko o kekahi o na paiki o ^ i--7^ i lona aku ai 1 na makai, -- k-lu o ke kanakolu-kumama-,---. - kai:kani olali. 1'.;, ka oleloia. ua hoole loa o Wil-? -:-.. ki h ope lunanul. no kona lihi - : .a ana aku. iloko o ka haua apu- . .uluwela; eia nae ma ka na ---..'.a: olelo, ua ae ae o Boloiee, ua .- --.o ]:&'? no lana a elua, Hoko o .-.^ h.-^.3. apuhi. a he moapaahana - :-.:?- iho no oia, na Wil5on; o kela
'.-.-:: aka maoli ka mea nona ka ma-
-.--aKe e apuhi i ka banako ame
"--'. Hiahiko. "."a paa like kela mau kanaka a ?'-n i ka hopuia no ko laua hooko-: Kelola aku me ka hikiwawe loa ma Manua. I -------------------------------.^------------------------------ i M KA BEBE I KA POKA PU MA
KE ANO ULIA. Ma ke ano ulia i kani hewa ae - ka pu panapana. a lele aku la ka
----Ka. a ku ma ka poohiwi akau O'
7^..-oih7 Kaleimaka, he bebe o hoo- i ?:-! makahiki me elua ma ka home . i-iona mau makua ma ke alanui I -i''---.;:.?. o kahi nae o ka laki, o ia ke kukonukonu ole o ka poino : Maa i ka bebe. Ma ka hoakaka a ahakea Kalei- i - .^ka imua o ka makai. nana 1 ni-
: .---; i k? ano o kela uila poino. ua -'.o ka oia me ka bebe i ka holo-: -io ma hekahi manawa o ka auwina ^ o ka Poaha. maloko o ke kahua' ^ .nipopo. a malalo o kekahi paila pipa. i loaa aku al iala he pu pa-.-.."pana e waiho ana. i'a hoihoiia kela pu panapana i ka '-""e e Kileimaka. a 1 ka manawa i - -'-e a! o kana bebe, ua haawi aku
^ oia i kela pu. i mea e nanea ai;
ua pau I-o ka uwe o ka bebe ma-
hope mal; o ka mea apiki nae, iaia
"-. Ka lalau ana aku l ka pu, a kaili
:- -i ka bebe mai. o ka wa no ka la
. ^ani ae ai. a lele aku la ka poka, - 5iu ma ka poohiwi akau. ua iapeau mua ia ka bebe ma-^-o o ka halema-i o na poino uila. | |
| | | |
| | | | | | | | | | HALAWAI ME KA MAKE HIKIWA-
WE LOA MA KA HALEHANA HAU He kanaka hana no ka halehau Oahu Ice & Cold Storage Co., kahi ona i hoohanaia ai nona ka inoa o Hon Sung Poom, oiai no oia e hana ana ua kamailio ae la ka oia no ka eha iloko o kona opu mahope iho o kekahi manawa pokole loa o ka pau ana o ka aina awakea ma ka Poakahi nei a iaia e laweia ae ana no ka halema'i o na poino ulia ua make hikiwawe loa oia ma ke alanui. He kanaka Korea oia nona na makahiki he 48 o kona wahi i noho ai aia ma ke alanui Kamika. Ma ka hoakaka a Song Yeng Bek, ka luna a o ka hale hau elike me ka Poom olelo iaia, mahope iho o ka aina awakea, ua olelo ae la o Poom iaia i ka eha oloko o kona opu, a ua olelo aku ka ola iala e hoi e hoomaha. Mahope iho ua kelepona ae la o Bek i ka halewai no ke kaa makai, a i ka hoea ana aku o ke kaa hookauia mal o Poom no ka lawe ana i ka halema'i, eia nae mamua o ka hiki ana mai i ka halema'i ua make mua iho ia o Poom maluna o ke alanui. Ua laweia ae ke kino make i ka hale waiho kino make o ka papa ola ma Kapuiwa no ka imi ana ae i ke kumu o kona make hikiwawe ana ua kaa ae ia hana i ka papa ola. He kanaka mare wahine ole o Poom aohe no ona mau pilikia i ikeia maloko o Honolulu, pela ka oleloia. Ma ke kakahiaka no ka o ka Poakahi nei kona hoomaka ana e hana maloko o ka hale hau a make koke iho la no. PIHA KE KANAHIKU MAKAHIKI IA
KEAKA LUKA. Ma ka Poaha aku nei i hala, i piha ai ia Keaka Luka, kekahi o na haole kamaaina kahiko o Honolulu nei, na makahiki he kanahiku: ua hoomanao ae oia i kona la hanau, ma ka malama ana i kekahi aha ike, no kona mau hoaloha he nui ame na limahana o kona hale olopapa. He senatoa o Keaka Luka, no kekahi mau kau o ka ahaolelo kuloko, a he hoa hoi no ka papa lunakiai kulanakauhale; oia ka ona nona ka hale olopapa e ku nei ma ke alanui Ala Moana. O Senatoa Harold W. Rice o Maui kekahi i hanauia ma keia la hookahi, a ua piha na makahiki he 44 iaia ma kela Poaha, me kona lilo ana i malihini hanohano na Keaka Luka. ma ka paina hoomanao i haawiia ae no kona la hanau. | $200 KE POHO O KA AHA O KA HOOHOLO ANA NO KE KOI A HIROLAGA. He olelo hooholo e haawi ana i ka mea nana ka hoopii kolpoho. i ka pono ka ke kiure o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai A. M. Cristy o ka hoihoi ana ae i ka aha ma ka hoopii koi poho a S. Hirolaga o $5000 e koi ana ia M. Yamasaki no kona eha ana; no elua hora ame hapa ka ke kiure o ka noonoo ame ka paio ana ahiki i ka loaa ana o ka olelo hooholo lokahi, a hoihoiia ae imua o ka aha. Ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku la i hala ke komo ana ae o keia hihia imua o ka aha kaapuni a ka Lunakanawai A. M. Cristy. O ka Lunakanawai E. M. Watson ka loio ma ka aoao hoopii a o Norman K. Lyman ma ka aoao o ka mea i hoopiia. Ua hookahuaia keia hihia mamuli o ka eha aua o Hirolaga i ke kaa otomobile e kalaiwa ana e Yamasaki, ma ka manawa ona i hooku'iia aku ai, oiai oia e hele ana ma kahi kokoke i ke alahao kaaahi ma Waianae ma ka hora 8 o ke ahiahi o Iune 17. EONO MAHINA HOOPAAHAO KA HOOPA'I I KAUIA MAI. No ka ae okoa ana aku imua o ka aha kaapuni o Maui ua pili oia i ka hewa. o ia ka lawe ana i na dala o ka hui mahiko o Puunene ma ke ano kolohe, i kauia mai ai ka hoopa'i o eono mahina e noho ai maloko o ka halepaahao, maluna o William McGerrow, ka mea uku dala o kela mahiko. Ma ka hoakaka a ka Loio Kalana Bevins, he elima kaukani dala, ka huina i pokole o na dala o ka mahiko, elike me na mea i ikeia maloko o na buke moohelu waiwai a Mr. McGerrow: eia nae o ka huina aala i laweia mai ai he hoopii ku-e iaia, e na kiure kiekie he $21.45 wale no. I kulike ai me ka meahou i pili i kela hihia, mai Wailuku mai, hookahi ka kumu o ka oluolu o ka hoopa'i i kauia aku e ka Lunakanawai Kaapuni D. H. Case mamuli o ke noi a Frank F. Baldwin, ka lunanui o ka mahiko; no ka loihi o ka noho haha ana o McGerrow no ka mahiko he kanakolu makahiki a oi aku, a pela no hoi ka maikai o kona moolelo, mamua aku o ka lawelaweia ana o na hana kolohe. O na hui kinipopo pekuwawae o
na kula o Sana Lui me ko Kameha-
meha ke ulele ae ana ma ka auwi-
na la o keia Poaono iho, me ka paa
o na hoaloha o kela mau hui no ka
lanakila o ka lakou mau hui pa-
kahi. | | | | | | | | | |
| | | |
| | | a mailaila i hoihoi loa ia aku ai noloko o ka halema-i o na kamalii: me ka hoakaka ana ae o na kauka, aole he hopohopo ana no ka poino o kela bebe no ka mea aole i ku ka puka ma kahi e pilikia ai. | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | |
| | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | | |