Ka Oiaio, Volume VII, Number 5, 5 April 1895 — KA PAPA KILOKIKO O HAWAII NEUM A ME KA NUI O NA AO KILOKILO. [ARTICLE]

KA PAPA KILOKIKO O HAWAII NEI A ME KA NUI O NA AO KILOKILO.

[ Kakau ia e D.M, Punini Jr. ] No ka pomaikai o na tausani e heluhelu ana i KA LEO a me KA OIAIO, o ka ka mea kakau e panee aku nei imua o oukou. I ko makou mau makamaka a me na hoa 'loha, a me na hoa makaainana no a pau. "Welina" oukou a nui loa. O ka huina nui o na ao kilokilo o Hawaii nei iike ia iloko o ka moolelo o ko kakou aina aloha, he 37 ia a ua hoonohonoho ia iloko o na papa like ole, a e hoike pu ia aku ana ka inoa pakahi o kela ao a me keia ao. A ma keia ano iike mua ao o Keopulupulu i kona make, ka mea nana ka olelo kaulana i kahea aku ai i kaua keiki ia Kahulupue, e e i kai. no k* kai ka hoi ua aina i' ke aa kh alii Kihahana o Oahu | a«i. JL lie mou ikf k«i« o ka j>o«'

kaliiko i oi aku i ko kela au a uo lakou na mahele auo uui eluā, Kapalani, a tne Knlewauun. u ua Diahele ia na mau ao ala ma ke auo o ke kaiie ame ka wahiue. A eia iho ria inoa o, ua xuau ao kilykil.o ala. 1. Keao Aku \K] ' 2. " " Alaneo •" 3- llio .. .».; 4. " " Opulani " .5. » » H»lo ' G.. " " Hoolono " 7. »Hee 8. " " " *9. '■ " Keaohiau " 10. " " Keaokiei 11. " " Kuhi " ; 12. * " " Kakaula 13. " ,r Kawakalii ' 14. " " Kamakaena 1 .15, " " Kamnlii " ■ 16. " Loa "V . 17. " " Lono * " 18. ' r " Nioku " K 19. " " Naulamahea 20. " " Poloula 21. " " Pnaa " ■ ■ ' ■■'-■■■.. . - i .■■'■■ () kela ae la ka papa o pa ao kane a pau, a ua kapaia lakpu. na' ao o Kapapalani a eja iho l>oi ko q» wah'ne, a i kapaia eia ooe o Kalewanui i 1. Keao Apu (W) | - 2. " " Ohuiiiu " — 3. » » uii 'V, | 4. "" uiu . 5. " " Huakai " fi. " " Hikikii " ! 7. " " Kalawa " 8. " " Kanioniee " 9. " Kahului " 10. " » Mele - " L 11. " " Manu " ; 12. " " Mouna " L 13. » Polakea » : 14. " " Poko ' »■ i 15. " " Paemaliu " 16. " » Polohiwa " . A o ka huma nai he 37 ao ia, a ma o keia mau ao ala e . xnua a' na kilokilo o ke au kahiko. i na tnea e hiki mui ana, ka waiwai a iae ka poino, ke 'kaua ia ' mai. "lia lanakiia, a pela akn, a Tie pomnikai nui keia no ka poe o keia an ke malaina pono ia na loina. ' Na hoakaka ana i ke ano o ke ao Aktia, oia hei ka onohi iloko e ka La. a ine ka Mahina.a iloko hoi 0 n« 80 Polohiwa, e-pu-a iniai ana r iloko o ka lewa, me 'ue ono|ii ala ne tka maka oka Rianu Mj>hoe-a, i j hoopuni ia e ke aweavye l|ike ole o na wai ehiku, he kakaikahi' loa kona wa e ike ia ai roa ka lewa a oiaka aina. Ka lua, Kaluakalai e hoopnni ana j ka La, a me ka Mahin", ua ike ia ke ano p KaluaSaJai. a rae ka po. Ke kolu, oia ka Punoho-nakoko i ike |a ma ka moana, a ma ka aina, ua pili wale no ia i na lii nui. mai ka po mai, e iike rae ka mahele ana o ]feane nie Kanaloa. a no l'aiia h«i ke |kanawai he Alaiuukn, oia hoi ke Anuenue. ka mea hoj a i hooko ai īloko o ka hulihia ana i hana ai inoua o Pele. ka w'ahine ai huoiuhumu o Kilauea i Hawaiu a oia ka naea i kapaia ai, hft Alamuku ko Kane aie Kanaloa, a ua hoomaka Uoi ka oihana Kilokilo niai a MauweleKa, ke kaiie a Kapaeopua, wahin« ke kahuua o \Ya,kea. ka ■rt»oa nana i 'aumaki ia Wa,kea i ka uoho ana aku uie ka laua, hapun mua īoa me Paua, oia hoi p Hoohokukalani, uiahope cuai,o W'elaahinuilani, ka uiea nana i J mahele pono i ka oiliana Kahuua ijuua loa nana i oiahele ina "lu mai. ka po mai, a me ka oihana o ka paua >-•£- huna e pili ana i na kanakp, a ua ike ia ka ike, a mela nvans|i mai ke Akua mai, ma ka wanana |»na i ka pouo, a oie kaliewa, a me nja mea e hiki mai una, a me na e hana ia an«. j j • Ua hooko ia aa wanuna mai ka- | hiko inai, a hiki ikeau o ka u\oj 1 Ka«k«onli, Kunuiakea, kukaili- ! naoku, Kaleiapapn, Kamejhauieha 1111, a hik! tkeau o ka anji C. W. j Lunalilo L oia ka panina. ! A oia iik» oia poe, ua nuiijsao ia j mai keia lahui aku, oiai. ua kapae ; ae keia lah»i i na tktv oia avi a noo ' n<x, aEu nei no ke au fiou, ■ a ( kukou i uele ai ia )k*. a la poe i koe, i loaa n& ka wele«cjo oka iko o k«ia ano, aka, tu« lie c|iea ala p«maikai ke loaa i hookahi iwAop.a oka lUwaii pih& i wa «»vee *»<H. | i A *ta na K>tna « pUi an? i ke ano o k*i« wa« ao kUokilo a a !u» m«a po«K> k? ia na ane a Ina f māl ka |aa me ke &o makole « hi kikii ma; p.aa

ke Kuleanii hh u kona ku frDH uias, | a!aila oia ke ao Akua. Ina » ""ku ke.ao Akuu ka. mau 11. h* Leho 1 {Mihiia, he-malie ap'-la aku. •