Ka Oiaio, Volume VII, Number 20, 19 July 1895 — Page 3

Page PDF (1.17 MB)

This text was transcribed by:  Sinikka Nevanlinna
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Oiaio.

 

HE MOOLELO HOONANEA

NO

EVALINA,

Ke Kukui Uila o Dubelina,

A O KE ALOHA KAKIA I KA IWI.

A ME

HAROLANA,

Ka Eueu o na Kuahiwi

A O KA

Hoola o ka Lehulehu.

Mai ka Aoao Ekahi Moi.

   Oia ka wa i huli ae nei o ua kaeaea ia o na hilana o Irelani a pane ae la imua o kona mau ukali.

   Ano e pau ana ko kakou lohe ana i na leo kaniuhu o ka poe make, a mo na poe i hoeha ia maluna o keia wahi i kupaa ole po ko kakou mau ola kino ke hoomanawanui.

   Aka o ka hua maikai i loaa ma ka kakou hoomanawanui ana e hio ana kakou apau i poe pailani a hoopunahele ia e ko kakou lahui elike me na olelo o ko kakou moi opio.

   I keia wa o kahei i ko oukou mau Pahikaua me ka hoopololei i ka oi o ke lakou mau maka maluna o keia mau pahikaua e muu mokaki nei maluna o ka ili o ka honua.

   He hoailona no ka haawi pio ana mai o ko kakou mau enemi malilo o na rula paa o ka o hana kaua, e hoike ana pa pau ka lakou hana a ua kaa ke au o ka pomaikai ma ko kakou aoao.

    O keia ka wa i hulili like ae  ai ka maka o ka la ou mau pahikaua ma ko lakou mau hana.

   A aia hoi ka wini oi o ko lakou mau maka ke halia pono iho la maluna o na pahi e muu mokaki ae la malalo.

   A oia no ka wa o na aliikoa Sekotia a me na Pelekane i pepelu iho ai ko lakou mau kuli ilalo o ka honua ma ka aoao o ka lakou mau pahi e waiho nei ilalo.

   A i ka nana aku i ko lakou mau helehelena iloko o kela wa ua like lakou me kekahi apana pepa keokeo lahilahi, i nele a haikea na helehelena.

   A o keia no ho ka wa i pane aku ai o ua alihikaua nui la imua o ua poe nei me ka leo nui koikoi e hiki ai ke lohe pono ia mai kaua mau olelo a pau.

   Ena pokii o ke kahua kaua, ka poe hoi p@io mai no ka hanohano o ko oukou mau moi i hookikina ia e hana no ka hoakea hou ano a i ke lakou hanohano.

   Ma ka hao ana a kaili lima noi i ka noho maikai ana o kekahi aupuni ilihune i hookupaa ia e ke aloha o kona mau makaainana.

   Nolaila o ka hana ana i ke kuikahi noho maluhia ua hiki mai ia i keia mau minute o ka eehia.

   A oia hoi ka kakou e lawelawe nei i keia hana ma ko oukou aelike ana e hana ana oukou i ka pono a me ka pololei.

   A ke hooao hou oukou e uhaki i ka oukou mau ae like ua like ia me ka hakihaki ana o ko oukou mau lima i na pahikaua a oukou i waiho iho nei ilalo ma ke ano he hoopaa a hooiaio ai a i ka oukou mau olelo e hoohiki nei.

   I ka p@ ana o keia mau olelo a ua alihikaua nei imua o na mea a pau e kukuli nei ma ka aoao o ka lakou mau pahikaua.

   Oia no kona wa i kauoha aku ai ia lakou apau e ku ae iluna a e hele mai e haawi i ko lakou aloha i ka moi opio o Irelani ka mea nana i luku a hooauhee aku ia lakou iloko o ka manwa bokole.

   He oiai e like me ke kauoha i haawi ia aku pela i hooko koke mai ai ua poe aliikoa pio la i ke kauoha.

   Hele mai la lakou imua me ka manao ma keana pahikaua ana i ku i kona hanohano ka lakou e haawi mai ai i ko lakou aloha  iaia.

     Aka ua pale ae ka moi opio ia ano a lalau pakahi mai la oia i ko lakou mau lima a lulu lima pu ino la me lakou.

    Me he mea la ua pau na o ka enemi a o ka mea i makemake ia oia ka noho like aole hoi o ka luku wale aku elike me ka hana a ka poe punikoko.

    Mamuli o ke kauoha a ka moi, kokua ia e kona alihikaua nui no ka hooko ana.

   Ua ha@a ae la kekahi ahaaina nui kukai mawaena o na aoao elua, he mea hoi e hoike ana i na manao maikai, aole ka lili a me ka mokuahana.

   I ka makaukau ana o na mea a pau, oia ka wa i kono ia aku ai o na aliikoa o ka aoao i pio, a me ko lakou mau koa pu, e komo pu mai iloko o keia anaaina i hoomakaukau ia.

   Ua lilo keia he mea maikai loa ka manao o keia poe pio, mamuli o ka haawi manawalea ia ana o keia ahaaina kukai.

   He mea hoi e hoike mai ana, aole loa he manao inaina a pani hakaka hoi ko ka moi o Irelani elike me ko lakou maa moi i make, ka puni hakaka a hao wale.

   Aia na huaolelo hooma k@ ke hoopuka ia mai la mai ka @ waha mai o ka poe Sekotia a me na Pelekane.

   Me ke lakou hoike pu no hoi, aole loa lakou e hoao e uhaki i ke kuikahi noho hoaloha ana mawaena o na aoao elua.

   I ka wa i pau ai o ka paina ana, oia ka wa i kukala mai ai o ka moi opio Uilama e hoike ana, na hookuu ia na pio a pau e hoi no ko lakou mau home me ka maluhia.

   Ua pau na la o ka inea, a ua hala hoi na la o ka huikau mawaena o na aoao elua, no ka imi ana i ka hi e loaa ai o ka lanakila.

   A i keia wa hoi, ua ike ia ua eo ka lanakila ma ko ka moi opio aoao.

   A eia hoi kana e kukala nei, o ka poe a pau i komo i ko kaua a pio, e hoi aku lakou no ko lakou mau wahi ponoi iho me ka hauoli, no ka ike hou aku i ko lakou mau ohana pakahi.

   I keia wa no hoi i panai mai ai na aliikoa Sekotia, he mau olelo hoalohaloha no @ hana maikai i haawi aku ia aku la lakou.

   He mea hoi na lakou i moeuhane ole ai, pela lakou e hana ia mai ai o ko lakou mau enemi.

 

HE MOOLELO KAAO HAWAII

NO

LAUKAIEIE.

Ke Kino Kamahao Iloko

O KA

Punohu Ua-koko.

Ke Kahulileol'a o ke Kuluaumoe o na Pali o Wapio Hawaii.

Unuhi @  Manu no "KA LEO @

   Aia hoi, he mea naohao nui keia i ko Niihau poe i ka nana mai i kahi mokupuni o Lehua, ua like me ke ahi a ka Wahine o ka lua.

    A na ia mea i Hoohikilele i na manao e hiki ai i ko Niihau poe ke koho pololei, aole ia mea no kekahi mea e ae.

   Aka, no ke Keikialii no, ka hanai a Kawaihoa me Halalii.

   A ma ia ano, aole a lakou mea e olelo ae ai no ia mea.

   A ua hiki mua aku no hoi ka lohe i ka poe o Niihau, aia he huakai nui o na wa h ine ui me na kane ma Waimea, Kauai.

   Aia nae iwaena oia poe, hookahi wahine i oi loa aku kona ui a me ka nani, a o Kawelopaakalailehua kekahi ma ia huakai.

   Mahope iho o ka pau ana o ka lakou ai ana i na mea i hoomakaukau ia.

   Aia hoi, ua hao ae la na manu i na koena mea ai a pau loa, ua kau lii l ii a lilo i mea ole.

   Ua like pu paha me ka ai ana a ka poe Menehune, ke koe wahi opala oe iho.

   Aia no hoi i keia wa i hoonanea mai ai na manu i ko lakou mau leo honehone like ole.

   A he mea makemake loa hoi keia na ke aliiwahine a me kona mau hoahele.

   A na i mea i hoohala ae i kekahi mau minute oia la ma ka mokupuni o Lehua, a hiki wale i ka poeleele ana.

   Ma ia po iho ua hanu hou aku la ka lua kai nui a ka poe aiwaiwa nui wale e hele kaapuni la ia Kauai.

   A ua loaa aku iaia kana ui a me na hoa a pau e hele pu nei ma ia huakai a ke ohohia nui wale e hele ala.

   Ma kahi a kela puukani i noho ai i kona mau la nana hoi i kii aku i ka leo o kana kilu a me kona leo olioli a loaa o Pele ma Uolehu, Kilauea, Hawaii, oia hoi o Lohiauipo i Haena, kahi i oleloia:

            Eena Haena i ke ehukai.

   Ia Makanikeoe i hiki aku ai ma Haena, ua ahuwale na mea a pau e hanaia ana malaila ia po.

   Oiai aia na malihini a pau a me na kamaaina e hele pu nei malalo o na hookipa ana a ko laila keiki kanaka ui a kilakila hoi kona kulana kino.

   Oia hoi o Kaoiwipaliomakana me kona kaikuahine o Naue, ka mea i oleloia:

O ka lae hala o Naue,

Alai ia e ka noe.

   Ua hoolawaia ka makemake o na malihini ma na ano a pau, aole nae ho mea i ike mai i ka Makani Kololio o Waipio, ke kiei aku nei i na mea a pau e hana ia ana ia po.

   Aia i kela no a Makanikeoe i hiki aku ai ma Haena, ua kipa aku oia ma ka hale noho o kela mau kanaka ana i hoopakele ai mai pau i kela mano kaulana o Kalalau, oia o Koamano.

   A iaia i hiki aku ai ma ko lakou hale, ua inu awa mua iho lakou.

   A e hoonanea ana i ka ona o ka awa.

   Aia nae ia wa, ua huli ae la kekahi o lakou @ ike i keia kanaka ui e noho aku ana.

   A oia kaua i hai aku ai i kona mau hoa o ka apu hoonoenoe:

   Owai la keia kanaka ui e noho mai nei?

   A oia ka ua poe la i ninau mai ai iaia nei:

   E ka malihini a ke kanaka ui nui wale a makou e ike aku nei i kou kino mailuna a lalo.

   Aole hoi he mea kino kanaka o Kauai nei a puni elike me oe ke kanaka nui.

   Nolaila, mai ka lewanuu mai paha oe, a i ole, no kukulu mai paha oe o Kahiki?

   No keia olelo ninau a ua poe kanaka nei.

   Ua pane aku ia o Makanikeoe me keia mau olelo kuio me ka maopo p o loa:

   Owau a oukou e nana mai nei ia'u i kela po, aole au i poina ia oukou ma ka'u huakai m@a ia Kauai nei.

   Aole auanei oukou no ka poeia hoi mai ai maluna o ka waa mai Kalalau Koolau mai?

   A oiai hoi ko laila mano ka maaie uhai ana ia oukou.

   Aole auanei oukou i hoomanao iho i ka mea e kau ana ma ke ku la o ua mano lalau ala me he mea e paani wale ia ana no.

   A lilo ka manao o ka mano i mea ole loa.

   A i na aole au ia manawa ua pau oukou i ka amu ia e ua mano lalau ala, i keia po.

   Aole au no Kalewanuu mai a me Kukulu o Tahiti no na pali mai au o na kuahiwi o Waipio Hawaii niu a kane.

   A he mea kino kaka au lehulehu au, a ua lewa iau na wahi a pau o ka lewa.

   A o na wahi a pau o ka moana hohonu e waiho mai nei a me na lua mauka nei o ka aina, aole he mau poopoo i koe ia mai Hawaii mai a hiki i Kauai Kalalau nei.

   A o keia poe malihini e noho nei me oukou i keia po o kou mau ohana ia a me kau wahine ponoi no Kauai nei kona aina hanau?

   Ma keia mau olelo a Makanikeoe akahi no a maopopo i ua poe nei o ko lakou mea keia nana i hoopakele ae mai ka pilikia mai a ka ia waha nui o kai.

   A oia ka lakou i hooho ae ai me na leo nui heaha la ka makou e haawi aku ai ia oe e ka mea nana i hoopakele au ia mahou.

   A kukuli hoomaikai mai la lakou imua o ka eueu me na kulu waimaka a ke aloha a pane aku la kamahele.

   Ano mai hookaumaha i ko oukou manao nou nei ua lawa au ma na ano apau loa.

   I ka pau ana o keia mau olelo a Makanikeoe ua olelo aku la oia.

   Mamua o kou hele anaku mai keia hale aku e launa me ka'u wahine a me na ohana a hoi hou mai au e haawi iho i kou aloha ia oukou.

   A o kanalowale koke aku la no la noia mai ua poe kanaka nei.

   A noho ihola ua poe nei @  ka minamina nui i ko lakou Puu@.

   Ia Makanikeoe i hele aku ai a hiki imua o ke anaina kanaka nui e noho mai ana.

   Aia hoi o Kaohaiula e kuka olelo ana me Kaulaaihawana nona me i e pili ana i ko lakou hele ana.

   Ua hoolohe pono aku la o Makanikeoe i ke ano o ka laua kamailio mai ka mua o ka hope.

   A oia kana i mahalo iho ai i ko laua mau manao ana aua lawe maoli no laua i ke kulana o ka noho ana he kane a he wahine.

   A mahope iho oia wa ua hoike aku la o Makanikeoe i mua o kana wahine a me na ohana a pau e hele nei me na manao aloha mawaena o lakou apau a me na kamaaina hoi nana i hookipa ia lakou ma Haena.

   Ia lakou e kuka olelo nei i keia po ua hai aku la ka eueu i kona manao ia Kaohaiula ma a me Hinahelelani.

   Ke manao nei au he mea pono ia kakou e hele awiwi oiai aia aku lai ka mea nana kahuakai ma kahi o na alii kane kahi i noho ai.

 

MAKE O MARTIN.

   Ua make o Hoahanau Martin, mahope o kona moe mai pokole ana, i Iulai 17, 1895, i ke 32 o kona mau makahiki. Ua hoolewa ia aku kona kino no ka lua ana ole a ka make i ka hora 9 o keia kakahiaka (Poaha), mai ka Luakini Roma.

 

   Ua ho l o aku ka mokumahu Pekina no Kapalakiko, o ka hora 11 o keia la. Ma ona la i huli hoi aku ai ke Kapena o ka Bennington, Porofesa Scott, a me kekahi mau kamaaina e ae.

   Ua komo aku o E. C. Crick i ka hana malalo o kekahi hui o Kina no ka uku kiekie loa, a iaia i hiki aku ai, ua hiki pu aku he elua mau Makai Kiu o ka Repubalika Hawaii.

 

Ka Makai Kiu Lau Omaomao.

@li nihoniho o Misouri.

   A noia kumu ke hoike aku nei au ia oe i keia wa a no o hele koke kaua imua o ka inoa kanawai kiekie, e hoohiki ai i kau olelo ike a i ole ia imua paha o kekahi luna hoola e ae o ke aupuni, oiai, ua makemake loa wau e hoi i keia la.

   Me ke kali hou ole iho o Palea ua ku koke ae la ola iluna a liuliu ae la l au a no ka hele ana aku imua o kekahi luna hooia, e ku kokoke mai ana ma kahi o ke keena oihana o ka Makai Kiu.

   Ia laua i hiki aku ai i na keena ala, aia, hoi, e noho mai ana he kanaka elemakule, poohina, umiumi loihi, e noho ana iluna o kekahi noho pulu.

   Me ka leo ohaoha, na pane mai la ua elemakule nei, aloha kakahiaka olua e na keonimana, aloha oe e ke keonimana maikai.

   I kela wa, na hoolauna aku la o Mr. Palea ia Lau Omaomao i ua keonimana hapauea aia, i ka pane ana aku, o Mr. Aberahama Pohakuulaula, ke hoolauna aku nei au ia oe, o keia keonimana opio e ku nei, oia no o Lau Omaomao, a huli ae la oia a pane ae la ia Lau Omaomao, o Mr. Aberahama Pohakuulaula keia.

   Iloko oia wa, ua puili ae la laua iloko o na puili ana a ke aloha lululima pumehana ana.

   A i ka mao ana ae, ua kauoha mai la o Aberahama Pohakuulaula ia lau e noho iho iluna o na noho, a noho iho la laua.

   I kela wa, ua ninau mai la ua elekule hapaeua ala ia laua nei, he aha ko olua makemake e na keonimana o ka hiki ana mai nei i ko'u keena oihana nei?

   Pane aku la o Palea, i hele mai nei maua imua ou, e hoohiki ai i ka olelo ike a ko'u hoa nei, imua ou a oia ka wa i waiho aku ai o Palea i ka hoike a ka Makai Kiu Lau Omaomao imua i ua hapauea ala, a oia kana i nana pono iho ai.

   I ka pau ana o kana nana ana, ua pane mai la oia imua o Lau Omaomao, o kau olelo ike piha anei keia e pili ana i na pae powa?

   Ae o kau olelo ike piha ia, sila ia hoi me kou sila oihana.

   I keia wa, ua pane hou mai la ua hapauea nei, e ke keonimana, e ko ae oe iluna, a ku ae la o Lau Omaomao iluna, a kau ae la i kona lima akau, a oia ka wa o Aberahama i kamailio mai ai me ka hoohki ana, no ka oiaio wale ae, pela ke akua e kokua mai ai ia oe, oia ka ka Makai Kiu i kunou aku ai a noho iho la ilalo.

   Ua kakau iho la ua luna hooia nei, i kaua hoike ma ke kua o ua palapala ala, a kakau inoa iho la, me ke sila pu o kana oihana a haawi aku la ia Aberhama, me kona hooia pu aku, ua pololei na mea a pau.

   He mau setona mahope iho, ua haawii ia ke aloha hope mawaena o lakou, a huli hoi aku la laua no ko keena oihana o ke kapena Palea, a mai laila aku no ke keena o ka ilamuku Geo. A. Wasinetona kahi hou o na makana i waiho ia ai.

   I ko laua hiki ana aku imua o Geo. A. Wasinetona, na mahamaha mai la oia ia laua nei, me ka puili pu ana o ke aloha mawaena o lakou a pau.

   Pane koke mai la ka ilamuku, e noho iho iluna o na noho, a noho iho la laua.

   Me ka leo hauoli, ua pane mai la oia, e na keonimana, ua hauoli loa ia au, i ko olua hiki ana mai nei i kou keena oihana nei.

   Pane aku la o kapena Palea, ae, i hele mai nei maua e ike ia oe, mamua o ka hoi ana aku o Lau Omaomao no Misouri.

  A oia ka ma u a i lawe mai nei i kana hoike imua ou, oiai, ua pau i ka hoohiki ia, imua o ka luna hooia Pohakuulaula, eia ua hoike nei, a haawi aku la o Palea i ka ilamuku.

   Ua hoomaka iho la oia a nana i na olelo ike mai ka mua a hiki i ka hope a hiki i na olelo hooia hope loa a ka luna hooia a oia ka panina o kona heluhelu ana, a waiho aku la iluna o ke pakaukau.

   I kela wa, ua ninau mai la o Geo. A. Wasinetona, ia Lau Omaomao, i ka pane ana mai nau ponoi no anei i hana keia hoike, a me keia papa huahelu, mawaho ae o kau mau olelo ike, i hoohiki ia?

   Ae, nau ponoi no aole na hai wahi a Lau Omaomao.

   Ke haohao nei au, pehea la i haawi ia ai ia Mr. Paka ka puu nui a o ka puu uuku loa oia ka kau, ka ka wawae luhi?

    Pane aku la o Lau Omaomao, e Mr. Paka, oia ka mea na i hoopokole i kau hana, a pau koke ai hoi ko'u luhi, a oia ke kumu o ko'u hana ana pela.

   Pane mai la o Wasinetona, e ke keonimana oiaio, na lohe au i kau pane, a ua hilinai au ia oe, a me ke aupuni holookoa o Amerika nei, nolaila, na pau ae la, a hookahi mea i koe, oia hoi ka makana, i hookaawale ia e ke aupuni.

   Nolaila, ke kauoha aku nei au ia olua, i ka hora 1 ponoi o keia la e niki kino mai ai ka poe no lakou na inoa  a pau imua ou, e like me keia papa hoonohonoho i hoike ia, a ola kou wa e haawi aku ai i na makana.

   I kela wa ua ku ae la laua a u hou aku la, no ke keena makai kiu, a mai laila aku no ka hotele.

   Ia laua i hiki aku ai i ka hotele, o ka hora 11:30, ua ninau aku la o Lau Omaomao i ka ona hotele, ua makaukau anei ko kakou aina awakea?

   Ae, ua makaukau na mea a pau, wahi a ka ona hotele.

   Pane aku la o Lau Omaomao, ua makemake au e ai kakou i keia wa, oiai, e hele aku ana kakou a pai i kahi o ka ilamuku o ke aupuni, a e hiki hoi kakou i kona keena i ka hora 1 ponoi o kela la.

   Ia wa koke no, ua kauoha koke ia aku la na kuene, e hoomakaukau koke mai i na papaaina.

   He mau setona wale no, uina mai ana ka leo o ka bele a ke kuene nui, e kono mai ana ia lakou a pau e naue aku, e hoopiha i ka lua o ka inaina.

   I ka pau ana o ka lakou ai ana, oia no ka wa o ka Makai Kiu i kauoha koke aku ai i ka ona hotele, a me na mea a pau iloko o kaua papa hoonohonoho, e hole lakou a pau i ke keena o ka ilamuku o ke aupuni.

   Ia lakou i hiki aku ai i ke keena o ka ilamuku, aia hoi e mokaki mai ana ke dala iluna o ke papaukau, a oia no ka wa a ka ilamuku i kauoha mai ai i ka poe no lakou ia kuleana, e hele aku imua ona, na hele aku la ka poe no lakou na inoa, a kaua e kuu makamaka heluhelu i ike mua ae nei.

   Ua haawi mai la ka ilamuku e like me ka papa hoonohonoho i waiho ia aku iaia, a hiki i ka pau ana.

   I kela wa, ua pane mai la ka ilamuku, a no, e ke kanaka koa o ka wiwo ole, ka mea nona kainoa e o nei a puni ka Repubarika o Amerika Huipuia nei.

   Ke haawi aku nei au i kou hoomaikai kiekie ia oe, aole hoi i wau wale, aka, o ke aupuni holookoa no a pau, maia ano hookahi.

   Oia hoi, i ka hora 2 ponoi o keia la, e hiki kino mai ai na luna kanawai kiekie, na kuhina o ke aupuni, ke kiaaina, na lii moku kiekie a me na puali koa o ke aupuni a pau.

   Oia hoi, ua makemake lakou a pau e ike ia oe, mamua o kou hoi ana aku, no Misouri, ke oluolu nae hoi oe e hoalu iki iho, a hiki ia manawa.

   Pane aku la ka Makai Kiu Lau Omaomao, ua hiki ia'u ke kali a hiki mai lakou, oiai, ua makemake no hoi au e hui pu me lakou mamua o ko'u hoi ana.

   I ka aui ana ae o ke kuhikuhi minute mai ka hora 6 ae, nona hoi ka manawa i hala, hora 1:35 minute, ua lohe ia aku la ka leo hoena o na mea kaui e hauwalaau mai ana, a ike pu ia aku la no hoi na puali koa, hele wawae a me na koa kaui o e nee mai ana imua me ka hanohano nui.

   I ke kani pono ana ae o ka hora 2, ua hiki pono mai la ka huakai ma ke kahua o ke keena oihana o ka ilamuku, ua hele hoi a hihimanu na poohiwi, a me na umauma i ua kea hoohanohano, o ka poe i loaa ia hanohano.

   Ua hookipa mai la ka ilamuku ia lakou a pau iloko o kona keena, me ka hanohano piha o ka oihana, a nana hoi i hoolauna aku ia Lau Omaomao, a me ka poe a pau meia.

   A he mau setona hoi ia o ka hauoli mawaena o lakou a pau.

   I ke kuu ana iho o ke nae, ua hoike aku la ka ilamuku Pohakuulaula i na mea a pau, imua o kona poo ma ka oihana, a nana hoi i pahola, ae imua o na luna aupuni a pau.

   I kela wa, ua pane mai la ka loio kuhina, e ka hoopakele o ka repubulika nui o Amerika Huipuia nei ka mea hiki hoi ke noii aku i na wahi a pau, a ka poe haihai kanawai i noho ai; me ka hauoli au e hoike aku nei imua ou, a o oukou no hoi a pau, ka poe i lawe i ka pale umauma o ke koa, a me ka wiwo ole, ma keia oihana ano nui.

   A no, ua hoike ae ko'u hope ma ka oihana, e haalele iho ana oe i ke kulanakauhale nei o Nu Ioka, a huli hou aku no Misouri, no kekahi hana ano nui a'u i manao ai e hana aku, a e hooko aku hoi i ke kanawai o ka maluhia, maluna o ka mea hana hewa.

   A no, e Mr. Lau Omaomao, ka Makai Kiu kaulana, ua kono ia mai au e kou mau hoa nei, e noi aku ia oe, e oluolu oe e noho iki i Nu Ioka nei, no elua pule mai keia la aku.

   A oiai hoi, ua makemake na hoa a pau o ka aha kiekie e ike pono i na mea a pau, e pili ana i ka poe i hopu ia, a lawe mai ia mai no Nu Ioka nei.

   Aole hoi no na poe powa, aka, no ka ona o kekahi mau Banako nui, e ku ala ma Misisipi, a ma Nu Ioka nei hoi kekahi.

   A i manao ia hoi nana i aihu e ka waihona dala o ke aupuni, a oia kau e noi aku nei ia oe.

   Pane aku la ka Makai Kiu, ua lohe au i kau mau olelo a pau, a hiki hoi i ka ona banako o Misisipi, a oia ka'u e hoike aku nei, na ae au no hookahi pule, aole i elua, a ua makemake no hoi au o ka ona banako ke hookolokolo mea ia, a mahope aku na poe e ae.

 

   Ua like ka halepule o Kawaiahao me kekahi hale hou loa ka hele a panio a hinuhinu o loko i like me ka halepule hou o Kaukeano eia no hoi ke hana ia nei na kukui uwila a e ku maoli ana no i ka nani ke pau na hemahema a paa i ka hana ia.

 

MAI NA AINA E MAI

   Ma ka mokuahi Australia, ua hiki mai la na nuhou mai na aina e, a hiki i ka la 9 Iulai. Eia iho la kekahi mau mea hou, penei:

   Tegucigalp,'(Honduruas) July 4. - Ua manaoia aia maluna o kekahi moku kialua nui, e kalewa ana mawaho iho o Amalp, kekahi huakai puali kanaka kokua ia Peresidena Vasguez, i hoopau ia. Ua imi ia aku ka oiaio o keia mea, a ua ike ia he moku keia mai Kaleponi mai, ua hooili aku la i na lako kaua mai kekahi mokumahu ma ka moano kai o na kapakai o Mekiko, a i mea i alakai hewa ia ai na kiu e kiai ana paha ia ia, ua holo aku la oia no Amalp.

   E holo ana hoi oia no Hawaii oiai ua hoolimalimaia oia no ka pono o ka moiwahine i pau.

   Vallego, Iulai 7. - Ua hiki aku la ka mokukaua Piledelepia i ka Poalima (la 5) a me he la ma na hoikeana e noho ana malaila a hala elua mahina. Oiai oia ma keia wahi e hookomoia ana oia ma kahi kapili a hoomaemae moku e hoomaemaeia ai.

   Havana, July 7. - Ua hiki aku la na mea hou i Santiago, e hoike ana ua hookui aku la hoi na koa aupuni me na koa kipi. Ua loaa aku la kahi i hoopunana ai o 1500 kipi malalo o kabi, e kokoke ana ia Manozanillo, ia Major Zanchey a mamuli oia mea, na hoouna aku la oia i kekahi elele ia Major Aznar. Ua loaa keia elele i ka poe kipi a ua lilo kana leta, i lawe ai na Aznar, a ua li ia iho la oia. Ua hoouna ia aku la he pane mai na kipi aku i kakau apuka ia, e alakai ana i na koa iloko o kekahi kowa pali, e pilikia ai lakou. Ua puni o Major Sanchez, a i ka wa i maki aku ai e hui me na koa a Major Aznar, a kaa iho la ma ke kowa pali, ia wa i lele kaua aku ai na kipi. Mamuli o ka loaa i kekahi mau kakiana me kekahi mau koa iluna ae o ke kiekiena, pakele ai na koa Sepania, oiai he haiki loa ko lakou kulana. Mamuli o ka pololei o ka lakou ki ana, ua holo hope na kipi, a waiho iho la he 280 poe make. He 50 make e poino o ke aupuni.

   Napela, Italia, July 6. - Eia hoi o Mauna Etena ke puai hou nei i ke ahi ka uwahi a me ka pele. Pela no hoi o Mauna Vesuvia, a i oi aku ia Etena kona kokoolua. Ke hooweli la ke kulanakauhale o Resina, i kukuluia maluna o ke kahua o Hakutaneama, a me na kauhale liili e ae a pili kokoke ana.

   Ladana, Julai 3. - Ua hiki mai ka leta a ka mea kakau nuhou ma Freiderichsrube, e hooia mai ana na telegarama o nehinei he onawaliwali loa o Bisimaka.

   Sofia, Bulagaria, Julai 4. -  Ua haoia ae la hoi na waa o na ano a pau ma ka muliwai Vadar e ka Tureke i hiki ole ai i na puali kanaka Macedonia ke hui a ke launa pu. Ua hoi ae la hoi kekahi mahele o na kanaka o Kaaganevrokop a hoolilo ia lakou he poe kipi. He hopohopoia la e lilo aku ana keia hana luku weliweli iwaena iho o na aoao kuee ana, oiai ka poe Alabani he poe laka ole ke hoomaka i keia hana. No ka maopopo loa aole e hiki ana ia Tureke ke hoomalu i keia uluaoa o na lahui Macedonia, malia paha e lilo aku ana ka hooponopo ana o na lima o ka Aha Uwao o ke Suletana e koi nei e kahea ia e kuka me ia no ka hooko ana i na hoomaemae ana i ka pono o ka poe Karistiano ma Tureke.

 

KE ANO KULANA NOHO'NA.

   I keia mau la ua lula ka holo ana o na mea hana o ka aina, koe aku ka hana mahi ko a me kope, a me na hana mahi e ae. Ma ke komo ana mai o na laina mokumahu ma keia mua aku e holo kipa mai ana i Honolulu nei, e loaa ai he wahi pono iki i ka poe lima hana kaokoa a me ka poe mea kuai liilii, ma na wahi kipa @a. Mawaho ae o keia mau mea elua aole he mau mea hou ae ma na hana kalepa, e ulu hou ae ai he mau kumuhana e aku e hooulu ai i na loaa o ka lehulehu. Nolaila, o ka poe e noho maluna o na kuleana aina a e paahana ana no lakou pono iho, aole lakou e ike i ka nele a me ka pilikia o ka noho ana. Ma keia mua aku, ua like ole ka noho ana me ko na la i hala. He au hou keia, aka, aole ana e loaa ana ka milenia a kekahi poe i kuhihewa ai, a i pule ai e hiki mai. E like me ka piha ana mai o ka aina i na lahui-e i maa i ka noho piliaiku ana, pela no hoi e pii ai ka pilikia o ka noho ana o ka lahui maoli o ka aina i maa ole i ka noho hana ana e like me ka noho hana ana o na lahui e komo mai nei. Aka aole nae keia he kumu pilikia io no ka poe i makauknu e lalau na lima i ka hana. O ka pilikia o keia mea, oia no ka hookae o na lima i ka hana, a ina he ike a he naauao kekahi e pakui iho i ka ikaika kino, aole he kumu e hopohopo ai. Aia no i kekahi kanaka kona pono a me kona nele. E waiho i ka hoonani a me ke kamawae o ka noho ana, a e hooikaika, e hoopono, e hoohaahaa, i mau ai ka ai ana i ka pono a ke Akua i hoolako ai ia kakou.

 

NA NUHOU.

   Ua holo aku la ke aumoku kaua o Beritania no ke awa o Hakodati, Iapana July 6.

   Ke pahola ala ka mai Kolela ma Kina a me na aina Asia.

   Ua hoolilo aku la ka moi a me ka moiwahine o Corea i ke Kuhina noho i Rusia i hoa kuka no laua.

   He 49 make mai kolelo ma Iapana oloko o na mai he 223 i kekahi la, a i kekahi la mai he 56 iloko o 162.

   Ua hooholo ke aupuni o Iapana e uku makana aku i na koa i komo i ke kaua ma Kina he 15 yeu pakahi.

   Ke kaua ala no na Iapana me na kanaka o Fomosa, a ke hilinai la na kamaaina i ka luku a ka ma'i kolela i na malihini he mea e kokua ai ia lakou.

   Ua hookui ae la hoi ka Moji Maru i ka Toyo Maru ma kekahi ana o Iapana oiai ka Toyo Maru a ku ana June 27. Ua piho iho la ka Moji Maru iloko o ka hohonu o ehiku anana.

   Ua pakele ke ola o na koa me na 'lii koa, a aole he ola i make. O na pukuniahi he 6 a me 58 lio kai poino aku.

   Ke paipai la na nupepa o Iapana i ke aupuni e hui me Enelani, ma ke kuikahi.

 

KAPENA MAKINIKAEA.

   Ma ka la 17 o Iulai, nehinei, ua make aku la hoi o Kapena Archibald McIntyre, ma kona home ma Honolulu nei. Ua hanau oia ia Greenock, Secotia, i ka la 10 o Mei, 1819, a he 76 kona mau makahiki a make aku la. Ua hiki mua mai oia i ka makahiki 1855, ma ke kiapa Francis Palmer mai Kaleponi mai, a noho Kapena iho la no Pele, he elua makahiki mahope iho, mahope aku ua hookohuia iho la oia he Pailaka, a hiki i ka 1893, no ka omaimai haalele loa iho oia ka hana. Ua haalele iho oia he ekolu kaikamahine me hookahi keikikane, a ma Honolulu nei, a he hookahi kaikamahine me hookahi keikikane ma Kapalakiko, a me Portalana. Me ka ohana ko makou aloha iloko o ka lakou noho kanikau ana.

 

Olelo Hoolaha.

   Ke hoolaha aku nei na mea nona na inoa malalo iho, ua hoohui ia laua iho ma kekahi hui no ka lawelawe ana i ka hana kaa lawe ukana ma Honolulu nei, Oahu, ma ka inoa nui o Sanders Express, e malama ia ana ma ke Keena Hana ma Alanui Moi

         MCCORRESTON

         F. R. FOSTER

   un 20 lwkdly.