Ka Oiaio, Volume I, Number 109, 1 June 1896 — Page 1

Ka Oiaio/Ka Oiaio Puka La/

Hoopukaia i na la a pau koe ka la Sabati a me Lapule no 30 keneta o ka mahina.

BUKE I. HONOLULU, IUNE 1, 1896. HELU 109

OIAIO PUKA LA

AOHE KIMU PALE.

(Hoomauia.)

        Ina e olelo ka lehulehu he mea kupono loa e hoike maopopo ia ke kulana o ka nohona a me ka hoopono o ke kanaka, e puka mai no ka pane, Pela no i hoakaka ia ai. Ua olelo ia no e laulaha ana na hana hewa, ma ka olelo a ke Akua, e ulu mai ana na kanaka hana hewa a poe hoowalewale a e oi loa aku ka lakou mau hana, e inaina ana na lahui kanaka, e pa'e ana na lono haua, a e pioo a piliaiku ana na aupuni, a e hoaa ana lakou. I keia mau la ua piha pono na nupepa i na moolelo o keia mau mea, a ua hoohauliia ke ao i ka ike i na mea i hana ia. Ua ike anei lakou, a ua ku nana iho no na mea i hooko ia e like me ka olelo? Aole ane lakou e ku pahaohao a ahewa iho?

        E olelo hou mai anei lakou e hoike ia hoi ka moolelo o na  lahuikanaka o kei ao i mea e ike ia ai na anuu a me na loli ana a hiki i keia la, a hiki i ke kukuluia ana o ke aupuni o ke Akua? Eia hou ana no ka pane: Ua haawina keia mau mea a pau ma ka olelo wanana. Ua hoomaka keia hoike mua he eono haneri makahiki mamua o ko Karisto hiki kino kanaka ana mai, a ua wehewehe ia mai na mea nui a pau a hiki i ka hopena, ka haawin@ ope loa, a me ka anai ia ana o na mea a pa a@kaoka e ke aupuni hope loa nana e hoomaiu a e noho aku keia poepoe honua, ka manawa o Mikaela e hoopakele ai i kona poe kanaka. A ia oukou e ike ana i ke ano keia mau mea e aneane ana e pau loa i ka h@ ookoia, a koe uuku aku, e ike pono ia ana ka mahelehele ia ana o ka hope loa o na aupuni i heluia. Ua hooluhi anei oukou i ka imi ana e ike i na mea e ukali ana mahope aku? Eia hou e ku pane ole ana no lakou me ka nele i na olelo huikala.

        E olelo hou mai ana anei lakou he kupono e hoouna ia mai na elele mai ke Akua mai e ao ana i ke kokoke mai o ka la nui a la weliweli hoi? E puka hou mai ana no ka pane, Ua hoolahaia aku no ia mea. Ua lohe' ke ao holookoa; ua manaoio ka poe e imi ana i ka oiaio a o ka poe hoohenehene ma na wahi a pau ke minau ae, Aihea ka olelo e hiki hou mai ana?

        A pela iho la e haule ai ka lakou mau olelo pale a pau; no ka mea heaha hou aku ka lakou mea e olelo ae ai? ua ku leo ole a ahewa ia lakou mai mua loa mai.

        A i ka mea heluhelu e like me ko lakou ku leo ole no na mea i olelo mua ia, pela no lakou i hoonele ia ai i na kumu hoole no ko Karisto hiki hou ana mai. Eia imua o kakou a pau ka ke Akua mau olelo, na hoailona o ka honua nei, kulana o na aupuni, ke ano o na lahui kanaka, a me ka olelo e hoolahaia nei no ka hiki ana mai o ka la o ka inaina, ka olelo aloha hope loa. A eia ka maka o ke ao holookoa ke kiai nei no ka luku hope loa ana o ua mau mana la i ka pau ana o ko lakou manawa i olelo ia maloko o ka baibala ka hookumu ana o ka la o ke Akua. E nana i ka mana Pope, a me ka mana Mahomeda. Ua kukaia mai ke kaula ke hiki aku kakou i na la hope, e kinai ia a e luku ia ana a hiki i ka hopena, ka mana o ka pepeiaohao nuku, oia ka Pope. A heaha la na hiohiona nui o kona moolelo no na makahiki he kanalima i hala iho la? Haina: O ka helelei pakahi ana o kona mau kakoo. Heaha ka mea i ike ia i ka makahiki 1870? Kekahi o na auhulihia hikiwawe a ano nui ma Europa, ka oi aku paha i ike ia ma ka moolelo o keia honua, ka hulihia ana o Farani, ke koo hope loa o ka mana aupuni o ka Pope, iloko o ke kaua me Perusia. A i keia manawa ua lawe ia aku kona mana aupuni maoli a pau loa, a aole loa hoi e hoihoi hou ia aku ia ia wahi a ka olelo paa a ke alii o Italia. He mea keia e hooko ia ana e pili kokoke ana i ka hopena. A ia manawa hookahi no, e lohe ana kakou iaia e hoopuka ana ina olelo hookiekie (he hewa ole ka Pope), iloko o ka Aha Ekumena o 1870, ka mea a ke kaula i olelo ai oia na huaolelo a ka Pope e hoopuka ae ai i pili kokoke loa me kona luku ia ana e ke ahi nui, a ke kaula i elelo ai, e hiki ana kona hoopuka ana i keia mau olelo a me kona puhi ia ana i ke ahi aneane i ka wa hookahi.

        Pela no hoi, ua like no me ia ke pahaohao o ke kulana ma ke aupuni Tureke. Keia mana ka makou i hoomaopopo ai i hoailona ia ma ka muliwai nui o Euperate, ma Hoik. 9:14; 16:12, a i olelo ia hoi oia ke alii o ka akau, ma Dan. 11: 14-45. Kona wa e hiki aku ai i kona hopena hulihia, oia ka manawa e hoohanini ia iho ai o ke ono o na hoopai ehiku o na ipuhue o ka inaina maluna o ke ao holookoa; no ka mea aia hoi ia manawa e like me ia ma Hoik. 16:16, e hoomalooia ai ua muliwai Euperate la, a ea no hoi keia aupuni o Tureke ke kunewanewa nei a hiki aku i konahina ana. Ke nana ia aku nei kona hulihia ana e na mea a pau, i keia manawa. Ua maopopo aole he manaolano nona. E hina aku ana no oia..  A o ka haulehia ana o Tureke oia ka hoailona no ke ku ana mai o Mikaela, a o ka hookumu ana mai o ke aupuni mau loa o Karisto, Dan. 12:1. Oia iho la ke kulana o keia mau mana i keia wa, me ke kamailio ole ana no na mana e ae, no lakou hoi na moolelo e alakai ana ia kakou a ka pio ana o na mea a pau. Aole he mea hoomaopopo i nele i ka ike i ko lakou hopena e hookokoke mai nei. Aka, owai ka mea e hooluhi iaia e ike e kamaaina me ka olelo a ke Akua, i olelo ai no na mea e hiki mai ana mahope o keia mau mea?

        A i ka mea heluhelu akahele, ke waiho aku nei makou i na ninau, Heaha hou aku ua hoike a ke Akua, e haawi mai ai no keia mau mea mamua o kana i haawi ai? Heaha hou ae na ano hoike i hiki ke haawi ia, a ma o ke ano hea hoi e hiki ai a oi loa ae mamua o na mea i hoike ia? A ina hoi he oiaio keia mau mea, a e hele mai ana oe i ka la hookolokolo, aole anei oa i hoea aku ia la, me ka nele i ke kumu pale nou iho.

HE OLELO.

        I keia pule ua lohe nui hou ia ae na olelo hoolana manao i ka lahui Hawaii, e hiki mai ana kekahi pomaikai no lakou ma keia mua iho. Ua laha ae no keia olelo mamuli o na mea i hoopuka ia ae ma na nupepa na Davies a me kekahi mau haole malihini i huli hou aku no ko laua home. Mamuli o keia mau ano olelo ua pohala ae ka helehelena o ka poe e kau nui ana na naau e hoikoi hou ia mai no ko lakou pono. O keia mau ano olelo hoi ka ka lahui i paulele ai i na la i hala me ka waiwai ole. Ina he pomaikai kekahi e loaa ana i ka lahui Hawaii, he mea maopopo aole ia mea mamuli o na hana hoopono a lakou. Ua hiki mai ka manawa e loaa ai ka pomaikai i kela a me keia lahui ma ka noho aua naauao. He au keia o ka holomua a me ka malamala, a o ka hana o keia manawa o ke kai pu ana me ke ko a ke au.