Ka Wai Ola - Office of Hawaiian Affairs, Volume 36, Number 4, 1 April 2019 — Ka Huaka'i i Kautokeino, Nolewai [ARTICLE+ILLUSTRATION]

Ka Huaka'i i Kautokeino, Nolewai

j EOLAMAUKA > ŌLELO HAWAIl

na Ku'uipolani Wong ka mahina o 'Aukake 2018, ua huaka'i aku nei he 'ekolu wahine Ni'ihau i Nolewai o Kauka

Ku ' u i p o 1 a n i Wong, Kāhea Faria, a me Leiana Pahulehua no kekahi 'Aha Kūkā 'ōiwi i kapa 'ia 'o I "World Indigenous Research Education , Conference" ma ke , kulanui Sami ma Kautokeino, Nolewai. 'Okapapahana I nui no kēia huaka'i 'ana i kēia 'āina I mamao loa, no ka | ha'i 'ana i ke ala e | ola mau ai ka 'ōlelo ^ Kanaka o Ni'ihau.

'O kēia papahana ho'omau 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau, he papahana ia i kāko'o a i mālama 'ia ma lalo o ka malu o ka Meia o Kaua'i, Bernard Carvalho. Ma kona kāko'o nui 'ana i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau, ua kāko'o pū ke kaiaulu Ni'ihau, Kawaihuelani, a me ke kula Ho'ona'auao o ke kulanui o Hawai'i ma Mānoa kekahi. '0 ka papahana no ka ha'i 'ōlelo ma Kautokeino Nolewai, ka hō'ike 'ana i ke 'ano o ka ho'ona'auao 'ana i nā haumāna ma ka 'ōlelo Ni'ihau. Me ka mana'o, pehea ka po'e Sami i ho'ona'auao ai i ko lākou

po'e pono'ī i a'o 'ole i ka 'ōlelo Sami. No ia kumu i ho'okumu 'ia ai o "Ka Waihuna o ka Na'auao." He papahana ia e hō'o'ole'a ai i ka 'ōlelo Kanaka a nā haumāna

i laeo 'o o Kawaihuelani a me ke kula l Ho'ona'auao e mana'o ana e lilo i i mau kumu kaiapuni. Ua mana'o 'ia, he ala paha ia e 'o'ole'a ai ke a'o i 'ana mai o nā haumāna kulanui i ka i ' ōlelo Kanaka o Ni ' ihau a wali ho ' i l ka 'ōlelo me he mānaleo lā ke noho : pūlākoumenāmānaleooNi'ihaua i a'o mai i ka 'ōlelo Kanaka o Ni'ihau he alo a he alo. '0 ka 'ōlelo Kanaka i wale nō o Ni'ihau ka 'ōlelo o kēia : huaka'i. No laila, ua ho'omaka 'ia l ka ho'olālā 'ana i kēia huaka'i me ka mālama 'ia i kēia Mei 2018 i : hala iho nei. '0 nā haumāna i koho l 'ia no kēia huaka'i mua 'ana, he

mau haumāna laeo'o wale nō. Na Kauka Ku'uipolani Wong lāua o Kāhea Faria i alaka'i i kēia huaka'i o Ka Waihuna o Ka Na'auao. He ho'okahi pule ka lō'ihi o kēia

huaka'i a i kēlā me kēia lā, ua noho pū nā haumāna me nā mānaleo mai ka hiki 'ana aku i Kaua'i a hiki i ka ha'alele 'ana. Ua 'ike 'ia nō | ka 'o'ole'a o ke a'o 'ana mai o lākou i ka 'ōlelo Kanaka o i Ni'ihau no ka ma'a 11 'ole o ka waha a me ka pepeiao i ka 'ōlelo Ni'ihau. Eia | na'e, ua 'a'apokoke ka waha i ka 'ōlelo mamuli paha o ka 'ōlelo wale nō ia i

ho'opuka 'ia ma kēia huaka'i. O ka ha'awina nui ho'i i a'o 'ia ma kēia huaka'i, ka lohe 'ana i ka po'e Sami i ka ho'opuka i kā lākou 'ōlelo Sami ma waena o lākou iho nō. 'O ka wā wale nō i lohe 'ia ai ka 'ōlelo Haole ma kā lākou mau ha'i 'ōlelo. Akā ma waho a'e o kēla, ma ka 'ōlelo Sami nō. He ha'awina ia e paipai ai iā kākou e ho'opuka aku nō i kā kākou 'ōlelo ma nā wahi a pau i mea e ola mau ai kā kākou 'ōlelo mau a mau. Ho'olako 'ia ke ki'i e Kahealani Faria. Me ka mahalo, Ku'uipolani Wong ■

hui mino'aka o ko Hawai'i a me ko Nolewai. ■ Ki'i: Courtesy