Nuhou, Volume I, Number 24, 14 April 1874 — KE KAAO O LAKAMANA. KE KOA NUI O KA POE MALAE! [ARTICLE]

KE KAAO O LAKAMANA.

KE KOA NUI O KA POE MALAE!

līakuiu e W. M. Kipikom* 1 Helu 24. Alu ae la o Lakamana i ka puka ana o ka !a, me'ka oluolu a me ka ikaika o ke kino, maīiope iho o ka liiamoe niaikai ana j aka, ua iK>okaumahaia nae kona inanao no kona ike ana iho i ke kaikamahme opiopio e moe ana nia kona mau lima, e apo ana nm kona ui me ka puliki a honi hoomau *ana hoi, O kona puuwai ikaika ua īnau no me ke kup<ia mahope o ke kaikamahine alii Umeha, He kulana ko Lakamana i like pu me ko na kanaka kaulana a pau, e aloha ana i ka walīine hookaln ka puuwai oiaio; aole hoi hiki ke hoohonehone aku i kekahi wahine a lakou i aloha ole ai, e like me ka liana a ka holoholona. Aka, ma keia kumu o ke kaikamahine Papua ua hoopakeleia kona ola, e like me ke kaikamahine alii Letana Kolana i hoopakele ai i kona ola, nolaiia, he mea hoomainoino loa, a pono ole hoi ke kipaku aku a haaleie hoi iaia, ka mea i hana inaikai mai iaia ma na moa a pau, a i hoomanawanui pu hoi i na pilikia he nui wale. Aole no hoi e hiki 'iaia ke hookaawale aku i ke kaikamahine i kahi e. Eia no hoi oia i ka ama o ka poe Papua, i hoopuniiu me na iausani o koua mau enemi', a o kahi inanaolana wale uo o kona pakele ma o ua kaikainahine Papua la, a nolaila, i ke ala ana ae o ke kaikamahine a hoomaka mai la e honehone iaia, aka, aole nae e hiki ia Lakamana ke pale a huhu aku i ke kaikamaiiine i ka wa ana i iioni mai ai me ka puliki ana mai e honi hoomau ana me he ipo la. Aka no ka wa pokole ala ae la o Lakainana iluna e hele. īaia 1 hele ai a mawaho »> ke ana, pii ae la ia iluna pono o kekahi pohaku nui e ku koke ana i ka aekai, ua hiki iaia ke ike aku maluna o ka aina no kahi mamao loa. He hiki no hoi iaia ke ike aku i kona mau moku e ku mai ana, he e-lima paha mile ke kaawale, aka he lehulehu o na tausam Papua ma lea aekai, nolaila, he mea liiki ole iaia ke au aku i kona mau moku, a i ole ia ma ka 'waa paha, a no kona ike ana aku i na poe Papua he lehulehu wale e hele mai ana i kahi ana e ku.nei, awiwi iho la i ka hoi ana ilalo a komo aku la iloko o kje ana. Ani peahi aku la ia i ke kaikamahine e noho malie ma kekahi kihi pouliuli o ke ana, a ku ae la ia ma kekahi aoao ma kahi e pili Ist>ke aku ana i ku o ke ana» kahi hoi e hiki ole ai i ka poe e komo mai ana ke ike iaia. Mahope' . iho m kekalii mhnawa pokole, hele mai la kekahi poe o nu kanaka hihiu i ke aua, ui£ | he mea la no hoi e imi aua i ko l^kou'enemii mn. Komo mai la he elip>a o ua poe la j iloko o ke ana me ka palanelie loa, a i ko la* j kou komo loa ana aku iloko, lele aku la o Lukamnna me ka hikiwawe loa, a pehi aku j U ī Icr mea oi«hdpe !oa me ka pohaku ma 1

ke poo, a heiule a inake loli iho la kahaui la ma ko Lakamana mau kapuai. 1 kaiohe ana o na kanaka eha mainua i ; ka haluiu o ka pohaku a me ke ■ pahu ana ■ ilalo o ke kino make o ko lakou hope ioo. ' huli ino tnsjii la lakou i hope, a i ka ike aua mai ma ka mnlansnlama o ki\ puka o ke anu i ko kino loihi liuliiiM*hrn o ko hkou enemi o Lakamana, ilio h !a- -! kon a .pau ilalo me ka hulipapu ana o na alo i ka lepo no ka makau loa. He olohelohe ' ! wale no lhko!? } aohe kapa, aka, I nae ma ko lakou mau pooliiwi a wili ma nu i a-i o lakou'he mau kaei i btnaia me ka i!i o ke a malaila 1 hoopaaia ai he nui f wale o na i hanaia a oi loa, me he ► maka ihe laumoki !a a maka pua paha ; a ' mnloko heli o ka lakou mau eke i!i he man ■ niea ai i hfinaia mai ka'hu mai o na laau, a : i kapaia'hoi he sago. Hooweliweli aku la ! no hoi o iiakamana ia lakou me ka make . ! ina lakou e hoohaunaele ; a hooinaka a!v"»i la : I no hoi ua kaeaea nei e weliewehe i na kaula i ili mau kino ae, a me ia mau jme?vi haw 7 ele iho ai oia ia lakou a t pati !oa j ma 'ha limii a me na wawae, a kauoloko aku I la lakou iloko loa o ke ana ma hahi hoi e ike | o!e ia ai īakou, ina e hiki hou mai ana he ! poe hiiiiu e imi ia lahou. ! Hoolawa ilio la ua Lakamana iu.*i a n\r I kaikamahi'tjie ,'Papua i ko laua poioli uu- ki- ; Seiro i loaa ai ia laua iloko o na ekeeke ili a j ka poe hihiu. A i ko laua'maona ana, hoao S mai la ke kaikamahine e kamailio ia La'kaI mana, ua koke ia maila nne kona leo I me ka leo i kekahi o ka poe hihi.u i nakii ia ! ma ka healana mai Bora, Awoho, Bora. A j hele aku la ke kaikaina!iin<i i ona ia. a i I kona hoohi li ana ae i kona maka iluna. ike . koke iho la ia o kekalii o kona mau kaiku* j naue ana i kapa u\ o Batu. Knakuai i!io la j ia ma ka papalina o koua kaikunane j kona ihu ma-u, a hele mai la i o Lakamana iia ine ka |ioni mai hoi ma ka jxipalina, a j kuhikuhi a|cu la i na lima a me na wawae o koua kaiki)mnne. me. he mea la e noi mai aua ia Laktjimana e hookuu iaia» Ano ka ' , oi pakela loa o ka maikai o ko ke alii^nui : j manāo, uo hoi ana mea e makau ai, a 1 jme ka hiliuai no hoi i ke aloha o ke kaika-' j mahine Pa|>ua iaia, a kakou hoi e kapa nei! j iaia o Boraj ua wehe aku la ia i na lima a j me na waw|ae o Batu, oiai i koua wa ana i j ike iho ai ua hemo ia o kana hana mua ia ; j wa o ka hopu ana inai ma na wawae o La-1 | kamana, a |iuli aku la ia i koua kaikuahine [ a hoopaka aku la i ka kuwili ma na ; piipulina noheuohea me kona ihu ma-u. i Mn ko Ljikamana paulele ana ia Batu, ua ioaa iaia he, kauwa hoolohe a he hoa hele | uiaikai hoi., i keia wa ua makuukau keia kanaka Papua e mauiui i kona ola makamae ma ka hakaka ana no Lakamana e like me kana hoao ikaika ;aia e imi a e pepehi iai*u No kekaiii wa pakole mahope iho, lohe aku la kkou he waws uui aua o ua leo o ku poe hihiu iiookokol>e mai auu i ke aua— holo aku !a Lakanu|ua i ka waha o ke aua

me ka paa aria i kekalii iho ma kona !lma ; aka, hahai aku la o Batu a"me Bora maho]ona a ku ana iinua o kona nio, a me m hoa:lona i noi aku ai laua pee iiio sfco ma kak' maloko !oa oke ana. Ano ko Lnkama * pauleiiia no lioi i ke alolia o ke kaikamahi;:: Bora liooko iho ]a ia mo ka !rr.:n, a pe!a u!a 'a me Bom ai ia !unn iru;a kahi o na kanuka i nokiikiiia ai: a olo!aku kr kaikamahine i.-na kanaka e pep* r. t kola ia no lakou ina !akou e oin a kal;-: paha : a nolaila i malu ai na snea a pan n: !oko o ke ujīa i ka wa i hoea i'nai a; ka ptnu * 0 nu hihiu nu* ka waha o ke ana. . Haiawaī mai la lakou me| Ealu, a naī. - i hai aku ia !akou ua manao ia a me kona p-. hoahele ua pee paha ke alii nui o ka pc>Ma!;\- o na nna, nolaila ua huli !ak; i 1 na ai;v. me ke akahele loa, me kopa vV\~ pu aku nn hoi o ka hala ana aku no ia - ' kona man hoa iloko o kekah} ana holiouu l : kokoke mai ana, holo koke aku la ua duu].; kanaka hihiu nei, kanakolu'paha ko lako- . nui. a ukali pu aku la no hoi \o Baiu maliop'. o lakou komo iloko oua ana hohonu la, me na keena liilii ma ke!a a me keia wahl o loko oke ana. Ike komo ana o keia puuh* kanaka hihiu iloko oke ana t hol, hou miu la o Batu i hope iloko o k|> ana ma kaLi a Lakaman* e noho ana, liopu mai la i kn lima a huki hele aku Ja i i«: ka awiwi ana ; ano k,i jx\a pu ana ae hoi o Bora i koaa lima, aliialu aku la ia ia Batu oiai oia i holo a\ia. ; » Alualu aku o Lakamana |ia Baiu a iuLi ma ka waha o ua ana nui hju aka, he haik; nae ka wpha a he ano poepoe no aoi, aokpaha i oi akn mamua o ka kapuai kniū'a; — aka oke komo ana laku o loko \\< akea U»a ; i ka hele'na aku a fuko h»a, e haiuwai aku no oe me kekahi kacjna nu;, h- iw.ikalua paha kapuai ke kiekie.! Ma ke kae o keia lua he pohaku nui, me |ie mea la ua ei aku mamua o ke toua hookafii ke kaumaua ua kau pouo lioi maluna o kaj lua, a ma kah: kamoe lioi o ka pali pohaku ;ja he niea moukaka !ea no hoi i ka ike akii, ina e ana ua pohaku la, e kakaa inai ana no ia haule pono maluna o ka waha o ka lua a paa hoi ka puka komo o ke| ana. A*uo ia u.oa, me ka hēlehelena pihoil .» i kuhikuh: ;ae ai o Batu i ka pohaku, a ine nu hoailom - hoi i hoike mai ai oia ia Lak|imauu e olokāa .• laua i ua pohaku la iluna <» ka :ua i ai : hoi ke ana. Oka pohaku ika naua'ku hj nui e luki iai :j na kanaka ikaiku» iie uuu ke olok»i * mai, a i kanaka liapa ikaika niui i;o hoi aoi. ; loa e hiki ke hoouauo* a oiai p Lakamaua k- ? pukonakona a oi no hoi o ka fkuika iuae;u ika poe Malae, pela i hoopili aku ai oia : kona mau poohiwi ikaika i ka pohaku a Wj J*ku ao!e nae jiie wahi u*ea a . neeu iki ae. Mahope iho o, keia, lolie . ' ta lakon i ka nuuui ana uiai o na ieo o ' P°° hihiu me he mea la * lioi nui uiai a ! a uv ve ae lu hoi ke kaikamahine Bo:\* ! makau, a iaia e uwe ajua hoopiii tn . juku la ua Lakamaua uei i mau poLi\<: ;uoka wa elua iua pohaku ue;, a j j u t iloi ke uoi ana : Ol $ Araguno : E Kokna mai ia*u. A hou aua 1, |mi ka pohaku me kona ikaika nui % a haul|aku k ua pohaku nei u ka lua a p*a' |P U hoi kahi e komo ai iloko o ke I _ . i : - |