Ka Puuhonua o na Hawaii, Volume V, Number 5, 1 February 1918 — E MAKAALAI E PALE I NA MANAO HOINO! [ARTICLE]

E MAKAALAI E PALE I NA MANAO HOINO!

I kela mau ,1h i hala aku nei, ua puka aku ma, kekahi o na .nupepa eamu n'a bbi.no, i; ka,E!e!e Aiii. a kakou mamu'i o na hana Hoole Waiona aka Hui Kalepa ! ho.oikaika ai. makc-nr ke ka Hui Kalepa o Hōnoiulu rei e kau oha i ka Per€ssclena o Amanka Huīpuia e hoohana mai i ks!a mana i waihei* ma kjna lima e| hoopau lo?> i ke ! i.aua ana o ka rarr>a ma Honolulu nei, oiai he kikowaena ke'a no na koi Amertka. Ika hoounaia ana o keia m-jnao ma Wasirietona aole i loaa ka mea :» lakeu i makemake ai, no ka mea, ua makenuke ke Alii, (wahi no a ua nupepa haole nei) e hoihoi no i.a mana i ke Komisina i kpho'ia' no. ia hana ma Hoaolulu nei. Oia hoi, ua kupa'ā' no ke Alii ma kona kahua "Home Rula" no ria hannpnu i manaoia ma Hawaii nei. Wahi ana i heike akea ae ai iioko oka pepa haole, "aia no iloko ok j o keia Komisina ka Mana Hoomalu aku ina hana.piH Waiona no Hono'ulu nei; nohila, he mea kupono ole ka Hoomana stt io ke 'Kalana i keia Kom"sina e like me ia ina ,• noi ana kakou i ke Aupuni Makua e kaili ,-e ia rPdi iaia ae," O keia manao oki Elfcl? A!ii a kakou, he manao pololei maoli. Owai ia mea hoiho? e paa i kekahi Oihina'noni ki Mana hiki no ke kaili hou ia aku? Ua Hke ia ine ka hana paani ike Aupuni Ku!oko oka Lehulehu, Aole wale oia. Ua like no ia me ka hoike ana aku i ke Aupuni Makua i ko kakou ano hiki ole ke mala-

•ma-a hoomalu ia kakou'ihō. Aka. he manao n;- kai no hoi ko ka Hui Kalepa i ka makemake ana e hōohana mai ka Peres ; dena i kona Mnna rio ka lioopau ana i ka Rama mai Honoiulu aku nei, no ka mea, eia na koa Amenka maanei, Aole wa'e oia. He rrca maikai maoli uo ka. pau ana ae o keia ino nui o ka rama mai keia kuianakauhale ae. Mao keia pau wale ar?a e ma'uhīa ai ka lehulehu mai na hoepoino an.i a ka rama. Aka, ejs ka mea ap'ki me na 1-Ua o'kā īīui 2?alepa. Ao!e lakou'i u'i mua aku, i hoohana - 'aku i ko lakou ikaika i ke Komisina iaia n-i hoomalu ana ob Q\mnz E.am*. Hele, mua aku la lakou i Wasint lona-.me he mea ia aoie i lawa ke I£omisina i ka nronoo ana mai i ka lakou kumuhana, Aole v;r.!e oia. Eia no ka Elele i Hawaii nei. Hiki o!e <ho hia lakou ke 6i mua aku iaia maanei oiai o ka Elele Alii Jonah K. Kalanianaole ko kakou Wahaolelo ma Wasinetona. Telegarapa mua aku la lakou nei i Wasinetona a mahope teiepona &ku la i ke Alii, me he mea la 5 e i okoa maī ana: "Owai Oe?" Wahi a ka li'e'e i heike se ai, "Aole i hiki aku na olelo heeho.'o a ka Hui Kalepa imua, ona. Ua hoea oiua aku la nae ke telegarapa i Wasinetona." • 1 Heaha ka manao rna kela mau hana? Ma ka nana aote no he noonoo nui ia 'o ka Elele Hawaii e lakou nei, a pela no kakou ena Oiwi Hawaii e koho mau aku ai i ka Eiele no ke kiai.ana i ko kakou mau'penoma ka Ahaolelo Lahui. I ka puka ana mai o na manao o ka pepa haole, me he rrea la, no ke Alii ka he'wa, a ua pono loa lakou nei. Oia hoi, ma na hana ku ole'i ka Rula Oihana a keia poe, ke lilo nei ka Elele Alii Hawaii l mea «kipehi mau ia mē na manao hoinoino a ke pilikia nel ka Lahui Hawali mao kda mau'hana kupono ole ala. Pehea e hiki ai ike Aīii ke noonoo mai i kekahi, mau olelo hooholo ina aole i hiki aku !a mau olelo hooholo imua ona ma ke ano oihana? Aole loa he kuleana o kekahi Elele Lahui e noonoo ai i kekrhi o!eīo hooholo ina aoie i'a mea i hiki aku imua ona ma ke ano pili oihana, a, aole loa ona kuleana e neonoo ai ia mea i hoo j pukaia iloko oka nupepa. (Ina no o kekahi o keia poe kai lilo i E!s!e, e hana ana ia e like me ka ka Eiele Hawaii e hana nei. Ike ole iho la no, nae lakou nei i na Ru!a Oihana i keia wa.) I Eia hor: Puka hou ae la no iloko o ua' nupepa h.-ole nei ua "pale ae" ka ke Alii i ka! noonoo ana a me ke k&koo ana I na Olelo Hoo-j holo oka Ahahui Puuhonua ona Hawaii i ka .wa i waiho ia aku ai imua ona," ka nana iho ina manao oua nupepa nei, me he mea la ua kue loa mai ke Alii i na hana a ka Ahahuī, a, ua oi aku no hoi na manao hoiao mamua oke kupono. O ka tnea pololei ( loa nae, oia keia: A hiki i keia la, aia no ua

mau o'e'o hooholo la i'.oko o ka liina o ke Komite aole i komo aku iloko oka lima o k-? Ēieie. Ke kali nei po ke n'ie k; '/oihni'M ona pa!apala i hoounai«i aku ika 'lē-hulehu' no' ke kakauinoa nna e kakeo i nu O't*lo Hooholo oka Ahahuī. Aok- p hiki ike A!ii ke noonoo mai i na mea i heea olu akiv iloko o kona lima ma k« ano p'li o'h ui-':. Ua hoea ae-nn t haole kakau nupepi e n'-iau i ktij mt\i ia Re\. iAkaiko Akan?. Ua hoike' : sku r • a piui 1 hoike ia ae !a. Ela nae k?. mea apiki. Ika j puka ana mai iloko t'u pspa haok-, u.i oko? i loa mai na mea i hoike ia aku ia l ikou. Ua nui' maoli no ka in? ina o keia poe i ke Alii a ke imi nei ina oiea a pau e hoop'likia a-ku ai iai*, O ; keia mau hoopilikia, ao!e wa'e maluna o ke A!ii,' aka, maluna p ( .3 oka Lahui Haw;v.i. ' O ke a'o ikaika a ka Nupepa Ka Paulionuai ika Lahei Hawaii, j kfL: M-n puni w«le mai, i na hoino a na n«pep;i namu i ko kakon Elele a| ia kakou Haw.iii. E ninau i ke Keena o Ka; jPuuhonua no n.j mea pi'i L'hni a pau. Mai ae| wale maj i na mea e wawah-i 'ai ka L:.'kahi o> na līawaii, a e kupa,- p. o ki E'ele nana! kakon o al.'ikai nei n i- ho.i! 'no : , l.j noi n > W-i-' sinclona. E makaa'a k ; a kakou iko ka!?so j Pono a me ko kakou Maluhia, a, e p-ile loa akn i ria manao hoinoino.