Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 151, 16 October 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

Mahope iho, pau ihola na wahīne i ka pala, apau pu me na kane, a me keikl, a iaha ae la keīa mai iuo loa ma Waimea, Kauai. O keia ka helu hua mua o ka ino i kanu ia ma Hawaii nei e' Kapena Kuke. A lie hana ino hilahiia loa kelaana i hana ai e poina ole la ai kona inoa e na. hanauna a pau 6 Hawaii neī a hikl i ka hopena, ma ko Hawaii nel mooleloA mahope iho o keīa, holo aku o Kapena Kuko mai Kaaai aku no ka aoao komohana o America, a nalo aku la. Ko Kapena Kuke hikielua anamai. A hala kekahi mau malama oiamakahlki no, hoi hou mai la o Kapena Kuke i Hawali nei, a ku oia ma ka akua o Maui Hikina i ka la 20 o Novemaha. H. 1778, ma Haaluea i Wailuaiki, J Koolau; i ka po ko ku ana mnl. īa wa o noho a'ia o Kalanlopuu iluila; ua holo mai oia mai Hnwaii mal e kaua me Kahekill ke alii o

Mauī, a lilo no ia ai ka aoao hikina o Maui. A pau ke kaua ana ma Hamakualoa, hol mai oia a me kona puall kaua a pau, a noho ma Wailuaīki. I kekahi po maī, a ao ae, i ke kakahiakanui, ike aku la lakou ika moku o Kapena Kuke © ku kokoke ana ma kai aku o lakou. Ike aku la lakou 1 ke ano o ka moku; a me na mea maluna o ke kia, a mea na puka e hamama mai ana ma ka aoao 0 ka moku, a kahaha loa lakou 1 ka ike ana la mau mea. 1 ae la hoi keknhi poe, aīa io uo ka puka o ka waiki la a kakou i lohe mal ai, he mea kani oeoe. A be oiaio , ua lohe mai lakou no ua moku nei, oiai, ua holo mai ko Kauai poo i Oahu a olelo mai : i na mea a pau e pili ana no ua moku nei. A loho kekahl kanalea o Hawali o noho aua ma Oahu I keīa moolelo o Kapena Kuke, (ua kapaia o Lono e ko Kauai poe) o Moho kona inoa ; a I kona hol ana mni Oahu aku, a loaa o Kalaniopuu ma ia ia ma Huna, Maui, alalla, hai aku la oia i na mea a pau a na i lohe ai no Lono. Ninau aku la ko Hawaii poe i ke ano o ka ululaaua, hai mai la o Moho, “he kia, mo ka pea, a rae ka hoe.” Ninaa hou mai la lakou no ke ano o kanaka, hai mai la kela, “He kanaka keokeo, he ili alualu, he poo kīhikīhī, he akua lakou, he poe Lonopele; no ka mea, ua a mai ke ahi ma ka waha, he mau puka waiwai ma ko lakou aoao, ua puka loa iīoko o ke kino, a ma ua mau puka ia e nao iho aī ko lakou mau llma, a unuhī ae i ka hana oi, a me ke kanikanī, he pahi a me ka pila puhipuhi, a me ka hao. ka lei, ka lole, ke kuī, a me na mea e ae no a pau. Ninau hou aku la lakou, “Pehea ka elelo?” Alaila, fcu ae la ia iluna, lakou aku he mau wahi apana pohue, a hookomo ihola maloko o ka malo ma kona aoao, o like me ka ka haole hana ana, alaīla, unuhi; houaela oīaiua mau wahiapana pohue nel mai kona malo ae ma kona aoao, a i mai la. Penei ka olelo ana a ka haole; <£A-hi-ka-pa-la-Ie, hi-ba pala-le, hi-o-Iu-ai, o-wala-ki, o-wala-hī, walawala- ki, waiki-po ha- Aloha kahiki, aloha Haehae, aloha keiki, aloha ka hale-” A mamull o ka lukou lo he e ana 1 keia mau mea ia Moho mamua o ko Lono ku ana mal, nolaila, aole o lakou pioo ano pahaohao ino loa e like me ko Kauai poe. A i ko lakou ike ana ika moka, hooiaio iho la lakou i na mea a pau a lakou i lohe mai ai iaMoho. A iapu maīailao Kamehameha, no ka mea, e koa ana ia a me Ellwalao no Kalaniopuu ko laua makuak&ne. A ahiahl, holo aku la o Kameha-l meha i kal o ka moku, a moe oia īa po ma ka moku. I ke ao aoa ae, aole ka moku, ua holo aku, a pono ole ka manaoo Kalaniopuu, a'ihe na lii, a me na makaainana; ua : manao lakou ua laweia i Kahiki. Uwe nul o Kalanīopuu no ka lilo ana o Kamehameha. A ao ae, hoihoi ma la ka moku ia Kamehameha; a lele oīa i uka, alaila, holo aku la ka moku a nalowale mai Maui aku. (Aole i pau.) j