Nupepa Puka La Kuokoa, Volume I, Number 171, 20 November 1893 — He Moolelo Hawaii [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii

A ao ae la, ike iho la na haole ua aihue iā ka waapa, aua make pu paha me ke kiai, alaila, holo nui aku la lakou iuka me ka lako ina mea kaua, aua hull lakou me ka ninau ana i na kanaka, aole he wahi hiona no ka loaa, a ua hana ino wale aku la lakou ina kanaka ma ke ki ana i ka pu, a ua nui ka poe i make wale ia lakou, me ka maopopo peno ole o ka hewa, A ua hopu īa kekahi mau kanaka elua, a lawe ia 1ka mōku e hoopaa ai, no Honuaula kekahl, a no Olowala kekahi. A ua kaua mai ko Honuaula poe ina haole. Ama īa kaua ana, ua make wale hoi kekahi kanaka no Walluku mai, i hele i Honuaula I ka pīepiele i-a, akiia e na haole i ka pu, a make iho la oia, o Keoho kona inoa. Ua manao ia, na kekahi o na kanaka i hoopaa ia ai ma ka moku i hai i ka mea nana i aihue i ka waa. pa, oia ke kanaka o Olowalu, no ka mea, o lakou pu kai holo mai me Kaapuiki ma, aole nae oia i holo pu īa po 6 aihue ai. A pau ke kaua ana, ua holo mai la ua moka la a ku ma Olowalu i ke . ahlahl. Ma ke kakahiaka ae, kau mai la oKalōlai ke kauawai, e papa ana t aole auwaa e holo ika moku a pau j na la ekolu, oka mea e kue ana I ua kanawai nei, oka uku hoopai e t puhila o ia ike ahi, da kapaia ua i k'anawai la oka mauu mae. [ Ua kapu 'io iho la no ia mau la a

paa ekolu. Ai ka eha oka la, noa ae la ke kanawai, alaila, holo aku la na anwaa he nui loa ika moku me na mea kuaL No Lahaina mai kekahi, no Lanai ame Kaanapali mai kekahi, a piha pu o lalo o ka moku ina auwaa he mau kaau ka nui, me ko lakou moeuhane mua ole eia ka make no lakou ke hoomakaukau ia nei e na haole o ka moku. I na auwaa e akoakoa ana a puni ka moku, e nana aku „ana hoi i k e knai, holo mai la kekahi kanaka o Oeakakane ka inoa, a pii aku la ol a ilana o ka moku, a ku iho la ma ka palekai me kana mau mea kuaī, a ua ki ia mai la oia ika pu eka haole a make loa iho la, alaila ua ki la iho la na pu oua moku la 1na kanaka o luna o na auwaa, a pau loa iao la na kanaka ika make, a ua nalo aku la ko lakou mau kino a pau loa iloko oka opu oka moaha, a he kakaikahi loa ka poe i pae aku iuka-me na ola mahunehune. Ma ka Olohana hoike, oial oia kekahl ma ua moku la, ua ike maopopo loā pia he nui lōa ka poe i makē. A mahope iho o keia, holo 'aku lā ua moku la, alaila, holo aku la na auwaā he nui ma ke kahua o ka poino i hana hilahila ole ia me ka puuwai eieēle a aloha ole, a e nla pa mai ana ke kai ike koko ona kanaka, I hoolou maoll ia kekahi poe kino make me ka mākau I loaā ai, a i kekahl la ae, pae aku la na kino make he lehnlehu wale iuka, a ahu mokaki iho la i kāhākal, hu ae la ka lolo, oia ka lolo pahu. He wahi hana ekaeka loa no keia i hana ia ma Hawaii nei ē kekahi lahui naauao, i like loa no me ka Kapena Kuke, me ka hookolokolo mu£ ole ana ika hewa, e poina ole al ma ko Hawaii nei moolelo. A o keia hoi ka hopena aka mea hookahi i hana hewa ai, oka lilo ana ona ola makamae oka poe hewa ole i luahi no ka hewa aka mea hookahi i hana ai me kona olioii kuhihewa i kona pomaikai i ka la i loaaai iaia ka waiwai aihue. Aka, ala no i ka la nul hookolokolo e halawai ana ke Kapena Mitcalf o ua Elenola la me ka poe i make iaia, na ka lunakanawal kiei kie loa e hoomaopopo mai i ka pono a me ka hewa oia hana. Holo aku la ua moku la ma Hawaii a halawal pu oia me kahi moku kiakahl uuku. Malaila ka hele āna o Olohana mauka, a hiki oia i o Elamehameha la, a hookipa ia oia me ka makemake nui o Kamehameha laia no ke keokeo o ka ili, oia o John Young. A i kona makemake ana e hpi i ka moku, aole e hiki, ua aua loa ia e Kamehameha. E fa kekahiknmu o ko Kamehameha paa ana ia Olohana, no ka mea, ma ia la no ua pio kahl mokn kiakahi ia Kameeiamoku, aua ike hoi o Olohana ia mau mea i hana ia me ka ike ole mal o ke kapena o ka Elenola. Manao o Elamehameha o hai aku o Olohana i keia mea i haua ia a poina hoL A uā malāma loa o Kamehameha iala me ka lokomaikai. A6U i pau.