Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 7, 17 January 1890 — Page 3

Page PDF (895.83 KB)

Giving the democrats a further chance stayed the onward march of events. The people hald the party in pwer to accommodate what if had done, had not done and what it had proposed to do ; just as the people of Hawaii now hold the present government responsible. As the democratic incumbency did not develop much that was hopeful, or secure the confidence of the mahority, there was nowisdom in risking their party further. The appraisal of the Advertiser over a change of government is the sheerest hypocrisy. It well known that a changed political stewardship does not constitute a revolution, unless offected by force of arms, as in 1887! The country will be perfectly safe in the event of a change of administration. In fact it will be safer than at present because national and industrial protection will be accorded where it is greatly needed!

 

            REV. Mr. Olsen is bound to keep his name in print, even though he is forced to attack the telephone posts! Brother Oleson, why do you not rather attack the incompetent government, which allows the nuisances you complain of to exist!

 

 

KA AHAILONO A KA LAHUI.

Pai ia a Hoolaha ia no na Ona ma na ahiahi a pau iho na Sabati e ka

HUI PAI ELELE.

Helu 65 Alanui Moi, Honolulu, H.I.

NA UKU PEPA

KA AHAILONO A KA LAHUI, 25 keneta o ka mahina.

E hookomo mai i na Hoolala mamua ae o ka hora 12 awakea ina e hoopuka ia ma ia ahiahi.

No ke kauoha a na Ona o

KA AHAILONO A KA LAHUI.

----------------

NA MANAO PEPA.

KA AHAILONO A KA LAHUI.

HONOLULU, IANUARI 17, 1890.

------------------

MAKE KA HON. E. PRESTON.

            Me ka luuluu makau e hoike aku nei i ka lono kaumaha mahope o ka waiho ma’i pokole ona, ua haalele mai ia ka Mea Hanohano Edward Preston, Lunakanawai Kokua Elua o ka Aha Kiekie, ma kona wahi noho i ka hora 2 nei i hala aku ai oia, a me ia i hala aku ai ia looea kanawai o ka aina a hoa’loha oiaio hoi o ka lahui Hawaii. Ua hanau ia oia ma Ladana, Enelani. Aloha wale!

            HE mea haohao loa, aole anei, aohe o kakou lohe hou aku no na kumuhana i aihue ia?

 

            MAI palalaha na oiwi ponoi o ka aina i ka eleu aku e hoopaaia na inoa ma na apana koho lehulehu, i mea hoi e loaa ai o ka mana koho. E eleu nui a e malama a e nana pono no a ike ma ka kai paa io o na inoa.

 

            AOLE loa i makemakeia o Mr. S.K. Kane e hana wale i ka iini o ka Hui Mekanika a o ka Hui Kalaiaina Hawaii paha, e like me kona painuu nona iho ma ke Kiai o nehinei, aka, i ka makemake o ka lahui holookoa mai o a o.

 

            NO KA mea hoi e pili ana ia Mr. R.W. Wilikoki, kekahi moho o ka Poai Aoao Lahui, no kela mahele kumukanawai hoi a he Kiai o ke awakea nui, ke olelo aku nei ka AHAILONO O KA LAHUI aole ia i pili ia Wilikoki, no ka mea he Hawaii oia i haalele iho ai i ka aina nei, a huli hoi mai no he oia mau no kona Hawaii, a pela no a hiki mai i nei la.

 

            AUHEA la oe e Mr. S.K. Kane—ma ka mana hou i hiki ai i kela halawai o na poe noho kakaikai o ka Apana Elua i hiki ai ke wae ia oe i moho no ia apana. Ehia la poe Hawaii e like ia oe ma ka halawai? Aole anei o keia ke ano like loa me kau kikaho no na hai elua o ka lahui, au hoi i nuha kamali’i ai, me he la no uka o Waolani, a pau oe i ka alapoho ia la e ka aoao hoomaemae hoopalaimaka.

 

            AIA ka “hoohalahala oihana aupuni” ma kela aoao mai, aole loa hoi ma keia aku. Ua ikeia ia mea no ia poe, no ka mea, i ke au i hala o ua poo la no ka i hoohalahala a nunuha nui no ka loaa ole o na oihana aupuni ia lakou, a o ke Kuhina Kalaiaina o nei au ka i leo nui iloko o ka Hale Ahaolelo i ka ike ole ia o na mamo a na mikanele i molia nui ai ia lkou iho ianei ma ke a lo a hoonaauao ana i keia lahui.

 

            I NEHINEI! Ua loaa i ka Advertiser o na paahana ke ahewaia no ke kipi o 1887; i kela la ua loaa iaia ai ka balota lahui ma ka aoao o na pono o na poe mahiko iloko nei o ka aina. Kakahiaka auanei paha o ka la apopo e kuhi ia mai paha auanei ka balota lahui me ke kokua i ka pono o na poe kuai waiona, i alakai a hoomaluia hoi e “na kamalii” kuokoa; a me he la i kela i pakahi ae e kuni ia mai ana, a i ole e ahewa ia mai ana ka poai lahui me ka lawe pio ana i ka Luakini o Kaukeano!

 

            AOLE loa o Mr. Kale Aki i makemake iki e holo balota i keia kau, wahi no a kana mau olelo ponoi i kekahi poe lehulehu i lohe pono mai kona alelo aku no ka mea hoi, ua nui loa kana mau oihana e lawelawe nei nona iho a na nui pu me kona aie. Aka, heaha keia e ikeia nei ; eia oia ke kukala nei he “moho lunamakaainana” oia “no ke kau koho balota e hiki mai ana” ma ka Aoao Hoomaemae, a ua makaukau oia e hakaka no kona aloha aina. Ola wale oia i neia mau mamala olelo. Akaka no hoi ka mea i lilo mamuli o ka haawe koikoi o na mahele kopaa.

 

            ILOKO o kela aha wae moho alii a ka aoao aupuni i kela la aku nei o Mr. S.M. Kaaukai kekahi o ekolu poe i loaa na balota kiekie loa, oia hoi, ke kanaka. Aka, i ka wa i wae ia ai no ka manawa e kupono ai oia e noho alii ma ia aoao, ua haule loa mai la oia a i ka haule loa a paa ana i ka hopena. Heaha keia? Kaukeia piha haaheo o Murata i kinohi, a mahope ia mai la ka manao oiaio o ua poai la aole oia i makemake ia ma o Kaaukai la a ma o kona ili paha, aka, i mea paani na lakou a i maunu pahele hoi i ka puhi-paka e pee mai la iloko o ka lua. Aole ia he maunu e hei ai, no ka mea, he kaukemio wale no i ke kau i ka hale iluna .!

 

            OHOHIA ka halawai e ka Aoao Lahui i ka po nei mauka o Pauoa, o Mr. S. Kaaumoana ka lunahoomalu, a o Mr. J. Mana ke kakauolelo. O ka Moho Ailuene Buki ka i haiolelo aku no ka Moho Uilama Kamaki, i hiki ole aku hoi mamuli o ka pilikia nui i kau iho maluna o kona ohana. Mahope aku ona o A. Makuisa. H.G. Papai, D.M. Crowley, R.W. Wilikoki, J. Bowler a me W.H. Pohaku, iloko no o ke ohohia nui ia . Pela hou aku ana e pela hou aku no o kui ai ka lono a hiki i ka hoea ana aku i ka pahuhopu o ka la mokomoko.

 

Panai Olelo Hou Imua o ke Kahua.

Mr. Lunahooponopono,

            ALOHA OE: Ma ka nupepa “Kiai o ka Lahui” o Ianuari 16, 1890, ua ike ia na manao o na wahi “moho muhee.” O ka mua o laua ua hoike ae i kona manao ma na nupepa la a ua ike ka poe heluhelu. A eia ka mea hilu—ua hoopuka ae oia ma kana leta he mau huaolelo haole i pane la aku iaia ma ka Makeke, ana paha i makemake ole ai e mahele ia o ike pono ka lahui Hawaii i na manao ana i ake nui ai e hoolaha no na Hawaii. A oiaio aole au he ike lua i ka olelo haole, e hoao au e kope i na mau huaolelo la a e mahele pu, a oiai hoi o ko’u kuia i hoonaauao ia ai ma Hilo aole he kula i kaulana i ka ike i ka olelo haole, a eia na mau huaolelo la “I am very sorry for you, we tried the best for you, but the kanaka go back on you”—“Ke minamina nei au nou, ua hoao makou e hana i ka oi loa aku o ka hiki ia makou ke hana nou, aka, ua huli ke kua o na kanaka ia oe.” A he hiki no paha la’a ke olelo ae me ko’u wahi ike haiki i ka olelo haole aole keia o na huaolelo pololei i hoopuka ia, no ka mea, aohe pololei o ka olelo namu, wahi a ko’u ike a me ka poe ike a’u i ui aku ai. Homai ua ike ou i ka namu.

            A ua lohe ia mai no keia haule ana o Kane i keia Hui Waena ua hookeekee oia a a e e holo no ka aoao Hoomaemae. Ua ninau au ia Akoni Loke no ka oiaio o na mea i kamailio ia e lana, a ua oluolu oia e hai mai, na oiaio no kekahi aole nae i pau ka io, oia ka keia: Ua ninau aku oia iaia ma ka aoao hea oe e holo nei, a ua hai mai o Kane e holo ana oia nona iho (kuokoa); pane aku ka o Rose, ua lohe oia e holo ana o Kane ma ka aoao Hoomaemae, oiai, ua hai aku o Hon. W.O. Smith iaia ua ae aku o kane e holo ma ko lakou aoao, a e hele aku ana oia (Kane) i ka lakou halawai ma Kaalaa i ike ia mai oia e na haole o ka poai Hoomaemae; pane mai o Kane, aole oia e ae e hoopaa ia oia malalo o ka lakou mau kumuhana, a nolaila aole oia e holo mai ana ma ia aoao. Pane aku ka o Rose, “pono oe e hoike i kou aoao i ike ia ai e ka lehulehu, a he makehewa ke hakaka wale ke loaa he kanaka kupono e like me oe.” Pane mai ua Kane la, aole loa oia e ae ana. A noi o Rosa iaia, “Heaha kou mea ae ole hoi e holo ma ko makou aoao, oiai ke lohe ia mai nei aole hiki ia Pila Kamaki ke holo.” Olelo mai o Kane, aole ona makemake e hoohilahila ia e kela mau komite e like me ka lakou i hana ai, noi mai iaia a mahope mai haalele mamuli o keia mau olelo, ua muau au i kekahi mau lala o keia mau komite, a ua olelo mai lakou aole hiki ke koho ia oia, oiai, ua hooholo ia e na komite o na Hui elua o ka ka hapanui e hooholo ai malaila na mea a pau, a i ka paloka ana iho ua haule o Kane a me kekahi poe kuonoono e ae e like me Hon. C.P. Iaukea, Mr. J.F. Colburn a me kekahi poe, e ae he lehulehu wale aku i oi aku ke kulana koikoi iloko o ka aina mamua o Mr. Kane e ae ia ka inoa o S.K. Kane i moho no ka Apana Elua, ma kekahi halawai o ka Hui Kalaiaina i malama ia mahope mai. O keia mau mea i hoike ia ae la maluna, a ua lohe mai au mai kekahi poe malaila, ua hai o Mr. Rosa i na mea a pau ana i kamailio ai me Mr. Kane, a ua olelo mai ka hapanui o na Komite ,- -“aole e hiki ke hoololi, oiai ua hooholo ka hapanui o na Komite o na hui elua pela” a ua nui na lala o na Komite la i hoakaka i ke ano o ke koho ana ma kela halawai hui, a ua hooholoia e na halawai la aole hiki ke hoololi.

            Ua noi aku au ia Mr. Rosa e hoike ae ma ke akea ma ka leta i ka oiaio o a na mea i kamailio ia e laua a i hooholo ia ma ka halawai i olelo ia.

            Owai la ka “muhee,” o na Komite paha o na hui a o Kane paha? Ke pa-e mai nei ka leo o Kane. Aka nae, e na hoa heluhelu, e kali kakou i na olelo a Mr. Akoni Loke, ke oluolu nae hoi ia ke hai mai.

            Eia keia mea haohao, ua hoike mai o Mr. S.K. Kane i kana mau kumuhana ma kana leta i olelo ia , aka nae, lohe mai au aole oia i hoopuka iki mauka ma kela halawai ma Kaalaa. Pehea la keia; oiaio anei?

            Eia kekahi, “e holo ana au ma keia aoao i puka, ke hiki aku au iloko aia au ma ka aoao o ko’u koko.” Pehea la ka manao o ka lehulehu no keia. Ke holo nei o Kane ma ka aoao kokua i keia Aupuni kipi nana i hoohaiki i ka mana o na kanaka o wi o ka aina; a ina e oi ana na moho o ka aoao Hoomaemae ma keia hale, alaila, e paa ana no keia Aha Kaua, a wahi a ka lono aole loa e hoopii kanawai ia kela poe haole nana i pepehi kanaka a mainoino kela poe ehiku i ki poka ia ma ka la 30 o Iulai, M.H. 1889. O keia paha ka manao aloha o Mr. Kane i ka lahui Hawaii, a me ka lehulehu. E pane mai oe e Mr. Kane i keia ninau, “aole anei i pili ka hewa pepehi kanaka a lawe ola paha i kela poe , oiai, aohe kanawai kukala kaua i hoolaha ia?” E oluolu hoi o Mr. A. Rosa e pane pu mai i keia i ike ka lehulehu.

            A ka la apopo puka aku ka’u pane ia Mr. W.C. Achi.

                                                Me ka mahalo,

                                                            HAWAII OIAIO.

                                    Honolulu, Ianuari 17, 1890.

 

He makana no $10 ke haawi ia ana i ka mea a mau mea paha e hoihoi ae ana i ka lio o See Yick Wai ma kahi o D. Manaku. E nana ae i ka olelo hoolaha.

 

J. H.   B A R E N A B A

-----------

      He Loio a he mea kakaolelo ma ke Kanawai. Ma ke kihi o na Alanui Moi & Betela, ma na keena maluna.               Apr.13—3ms