Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 13, 24 January 1890 — Page 3

Page PDF (1.13 MB)

WHO?

-------

                        “Who killed Mr. Young?”

                        “I,” said Report,

                        “I cut him off short;

                        I settled poor Young.”

 

                        “Who caught his blood!

                        “I, said R.J. Greene,

                        “In my little canteen;

                        I caught his blood,”

                       

                        “Who saw him die?”

                        “I,” said Kaaukai,

                        “I heard his last sigh

                        As I saw him die.”

           

                        “Who tolled the hell!

                        “I,” said W. O. S.

                        “In bitter distress

                        “I tolled the sad knell.”

 

                        Then all the reform blacklegs

                                    Fell to sighing and sobbing,

                        Saying, “this is the end

                                    Of our stealing and robbing!”

-------------------------------

QUERY.

-----

To this Editor of the National Herald:

            Why did Dr. Trousseau resign from the Presidency of the Board of Health! Did he make any unreasonable exactions? Did he make room for a better man! Did he cost more than his successor! Was his successor forced to swallow the pill which he refused to!                                                                                        N.

            Honolulu, Jan.23, 1890.

 

NA MANAO PEPA.

---------------

KA AHAILONO A KA LAHUI.

-----------------

HONOLULU, IANUARI 24, 1890.

------------------

            UA like loa ka aoao Hoomaemae Aupuni hapuku oihana me ke kinana inoa i hoomoe iho i na hua a ka Manu Kaka, a i ke kiko ana, holo no na Kaka iloko o ka wai, a pukoko hele ka moa makula e hoaa hele ai!

            HE lono kai hoea mai i o makou nei e holoi ia ana ka ko Kale Aki, inoa mai ka papa inoa ae o na moho o ka aoao aupuni, a e hoopaa ia iho ana ma kona hakahaka he mea okoa. O ka makou inoa wale no i ike ai he kupono i lunamakaainana no ka Apana Elima, oia no ka Moho o ka Aoao Lahui, a ka Lahui hoi e ohohia nei ka Hon. R.W. Wilikoki .!

---------------------------

            E hoohiki paa ana ka makou mau noho e paa, a e hoomau i ke kuokoa o ko Hawaii Paeaina— Kumuhana Aoao Lahui.

---------------------------

            E MR. DILINAHAMA e! ua hoi mai la oe, a ua kaa ma ko makou aoao ka hanohano o ka hoike ana aku ia oe i ka mea hou, oia keia: ua koho ia iho nei oe, o oe kekahi o na moho ma ka Aoao Hoomaemae Aupuni. Nolaila, eia ka makou ninau ia oe, o ke aha la auanei o keia mau mea ekolu kau e kokua a e hooikaika ai ke komo oe iloko o ka Hale Ahaolelo, o ka waiona waikeke anei, ke kopaa a o ka poe haipule hemolele paha!

            “ANO e o’u mau hoaloha, oiai au i nana aku nei ia oukou na poe i akoakoa mai nei maanei i keia ahiahi, ke manao nei au o oukou kekahi hapa uuku ma ko kakou aoao Poai Hoomaemae i akoakoa mai nei i keiapo maanei” o keia ae la na olelo a Mr. S.M. Kaaukai, ma ka halawai a ka aoao hoomaemae aupuni i ka po Poakahi nei. Ke hoapono aku nei na poe koho o ka aoao Lahui i keia mau olelo oiaio au e Mr. Kaaukai! Pikanina wahi a ke Pukiki? Uuku wahi a ke kanaka!

-------------------

            O ka makou mau moho ua makemake ia e hoohana a e kokua ikaika i na hana a pau e pomaikai ai na Linahana— Kumuhana Aoao Lahui.

------------------

            KE kono aku nei makou i ke ahahui o na kanaka Hawaii i ko lakou oluolu e heluhelu pono iho i ka Pauku 4, o na kumuhana o ka Aoao Lahui ma ka papa e puka mau aku nei i kela a me keia la, oia hoi, e hoopau loa ia kela kanawai e keakea ana i na kanaka i ke koho i na ‘lii. Ua hoohikipaa loa na wahi paalalo o ka Aoao Aupuni Hoomaemae oia o—Kaaukai. Kane Aki a me Kaulukou e kokua i na kumuhana o ka aoao a lakou i hoopili aku nei, a e hooikaika no auanei lakou e hoomau ia kela kanawai, aia a loaa ia oe e ke kanaka Hawaii na dala he 600, i ka makahiki; alaila, loaa iho la ia oe ka mana koho alii!

            MA ka halawai a ka Poai Hoomaemae o ak po Poakahi nei, o Hon. W.O Kamika kekahi mea i haiolelo. Ua olelo ae oia penei: O na kahua a me na kumuhana o ka Aoao Lahui he lapuwale, a o ka lakou no ka oi, ka maikai a me ka hemolele. Kahaha! Ina oe e Kamika e hoohalike iho i ka moolele o ka oukou mea i hana iho nei i ke Aupuni a me ka Lahui, me na wahi kumuhana omilumilu a oukou i hoaiai ae nei imua o ka lehulehu, ua like ole ko laua ano, he okoa oa ka manao o ka mua a me ka hope, a ua pili pono loa na olelo hoohuoi a Ikaika ia oukou, penei: “O ka lima, ka lima no ia o Ekau, o ka lea, ka leo no nae o Iakoba!”

            MAMULI o ka ike ia ana o ka aoao aupuni aole loa lakou i hilinai iki ia ma ka mokupuni o Maui, nolaila, ua holo okoa aku nei o W.O. Kamika, S.M. Kaaukai a me kekahi poe e iho ma ko lakou aoao e hoohulihuli malaila, me ka manao e waiho aku i na manao e hiki ai ke hoohaulehia i ka aoao lahui. Aole loa e puni mai ana ko Maui poe ia laua, ina no e haiolelo laua a po ka la no ka pono o ko lakou aoao, oiai, ua puehu e no ka hulu i ka Aoao Lahui. He mea paakiki loa ka manao ana ae e hiki ia laua ke hoohuli mai i ka manao i kani paa loa ia iloko o na puuwai o na kanaaina o ua aina la iloko o keia mau la kupilikii!

            O W.H. HALSTEAD (Bila Liilii) ka makai nui o ka Hale Ahaolelo o kela kau aku nei, a oia ae nei kekahi o na moho o ka aoao hoomaemae e holo mai ana ma ka apana koho o Makawao, Maui. He kanaka keia i hooikaika nui loa e holo balota, aka, mamuli o kekahi mau kumu ua haule mau oia i ka hopewaa. Ina, paha e hilinai mai ana na poe i lilo i kona hoa holo o ka aoao Lahui ma kekahi ma kekahi mau belo aha ana, alaila komo mai oia. Aka, ua ike no o Bila i kana mea e holo nei, oia no kahi oihana aupuni. E holo ana no o Bila elike no me kona mau, a e haule ana no oia elike no me kona ano o ka haule wale iho no!

--------------------

MAKE KE KANAKA LA MR. R.J. GREENE

KA MOHO ALII AOAO HOOMAEMAE.

---------

            UA hoolaha ae ka nupepa aupuni i kela mau la aku nei, ua koho ia o Mr. R.J. Greene, he moho alii no ka aoao hoomaemae aupuni, ka haole hoi i olelo ae oia ka mea mua loa nana i ki pu a make ke kanaka ma ka la 30 o Iulai. Aka, ua ala mai nei ka nupepa aupuni a pale ma kona aoao, me ka olelo ana i hele ka oia e hooko i kana hana ma kona ano he makaainana e makemake ana e malama i ka maluhia, ina hoi na pela, heaha la hoi kona mea i kipa ai i ke kanaka? Aole no e hiki iaia ke alo ae, ina no aole oia i kipu i ke kanaka mua aka, ua kipu nae oia i ke kanaka hope!

 

            Ua hoole mai nei ka nupepa aupuni, aole o Mr. Greene, i olelo iki nana i kipu mua ke kanaka, aka, ua loaa ia makou na hooia ana, ua olelo e ae no oia mamua e kipu no oia i kanaka ke loaa iaia he manawa pono. Ke manao nei makou aole loa e hilinai mai ana ka lehulehu i na olelo pale e keia nupepa, a o ka lawe ana ae nei o ka poai hoomaemae i keia haole kipu i moho alii no lakou aole loa kela he mea maikai.

 

KA LA.

----------

            I ka manawa mua loa i lawe ia mai ai no ke kanawai koho balota a wehewehe ia aku ke ano imua o ka lehulehu maloko o na kolamu o ka ELELE mamua aku nei, ua loaa iho ia ia makou kekahi kina’una’u maloko o na kanawai la. O ka puana a ka moe ma ua kanawai la, aia iloko o na lima o ke Kuhina Kalaiaina ka mana o ka hooponopono ana i ka mana koho o ke kanaka. Ma ua manawa la a makou i ike ai i keia mea, ua hoike aku makou i ko makou manao penei: ina e ike ana ke Kuhina e loaa ana kekahi kuia ma ko lakou aoao, alaila, ua hiki no iaia ke hana iho i kekahi mau mea e kuia a e haulehia ai paha ka aoao kue aku i ke aupuni. Ua hoike aku no hoi makou ia manawa e ulu mai ana no na hoohuoi a lehulehu wale no keia kanawai. A pehea i keia la, aole anei i ko ka makou mea i wanana e aku ai? Ae, ua pololei loa! Ke niu nui mai nei na nemanema ana mawena o ka lahui no keia ano kanawai i hana ia, a pela no hoi i ke koho balota mua ana iho nei.

 

            He mea ku no i ka minamina ma ko makou aoao i ka hoomaopopo aku i ka halahu ana o ke Kuhina Kalaiaina ma ka hooponopono ana i kahi kupono ole o ke kanawai, Oiai, ma kekahi wahi o ua kanawai la, ua hana oia i kekahi mau mea i ku ole i ka hoihoi ia e na poe i kupono i ke koho balota, oia hoi keia: ma kona koho ana i na luna nana o na apana koho. A eia hou no ua kina’una’u hou ona, o kona moolelo o ke au i hala, ma kona ano he lunamakaainana he ku i ka hohono e pili ana i kela Bila Kanawai kanu Kope ana i lawe mai ai iloko o ka Hale Ahaolelo. A aole wale no oia, aka, ua komo hou iho nei no oia iloko o ka hana ana i kela kuikahi malu a lakou i hana iho nei me Amerika Huipuia, a mamuli o keia mau mea ana i hana ai, ua pau ka hilinai ana o ka lehulehu iaia. O kana mau mea ana i hana ai, ua pau ka hilinai ana o ka lehulehu iaia. O kana mau hooponopono a me kana au hoonohonoho ana no ka hooko ana i ka manao o ke Kanawai Kohu Balota e nune nui ia nei, ke kiai ma kaala loa ia aku nei e na poe o keia aoao, ina e pau pono loa aku ana paha na mea i na noii ia, e oi pakela loa aku ana paha kona nema ia. Ke maano hou nei makou, e ka hoao ana ae nei a ke Kuhina Kalaiaina e hoaoa i kekahi nupepa i mea aoao e paia iaia iho no kana mau hana pili oihana kuhewa i hana ai, he manao kuhihewaloa kela ona. Aka, ina oia e hookele e like me na olelo a ke kanawai, oia paha oia ke kumu pale maikai loa ma kona aoao.

 

            Aka, me he la, mamuli o kona hoonoho ana aku nei i na luna aupuni a puni na paemoku maluna o na oihana o ke aupuni, ua hahai wale mai la no lakou malalo o kana mau alakai ana, a mamuli o keia ua ulu ae na manao hoowahawaha iloko o kela a me keia o ka lahui iloko o ka manawa pokole loa. He mau hiohiona keia e hoonawaliwali ai i ka aoao o ke aupuni hoomaemae, oiai o ka mua loa no keia o ko lakou noho ana ae nei ma ke kulana hooponopono aupuni. Aka, ina no o na hooponopono a me na hooko ana o keia kanawai koho balota, a iloko o na lima o kekahi kuhina kupono a hoopono paha, me kona hooikaika nui ana e hooholo pono ia ka manao o keia kanawai me ka manao ana aole paha e ulu mai ana na nema ana, aole loa no e hiki, oiai he kanawai pono ole no keia. Aole no e nele ana ka hoino ia o keia kanawai e na poe naauao hoopono, oiai eia no na kanawai la ke ku mai nei imua o na poe kalaiaina aupuni naauao me he akua lapu la imua o lakou a me ka lehulehu!

-------------------------

            E kokua ana no ka makou mau moho i ka hoopau mai i ke kanawai e pili ana i na dala eono haneri, e keakea nei hoi ia oe e ke kanaka Hawaii ma ke koho ana i na ‘Lii o ka Ahaolelo--- Kumuhana Aoao Lahui.

------------------------

 

KA MOOLELO O

Marina.

--------

            Pane aku la ua wahi koa ala aia no paha ia i kou manao, aole paha ia’u ia mea o ka makana, aia wale no ia i ka makemake ou e ke aliiwahine.

            Pane aku la ua aliiwahine ala, heaha la hoi na pono, ua lilo no hoi paha au i wahine nau, heaha aku auanei ia makana, oiai aohe no a’u mea e ae e au ae ai ma ke a me ke alo, owau iho iho la no ia mai luna a lalo, au e ike mai la.

            Pane aku la ua wahi koa ala, heaha auanei hoi ka hewa, no ka mea, oia aku paha ka heke o na makana mamua o na makana a pau.

            Pau ae la keia mau kamailio ana a laua, hoomaka iho la laua nei e ai no kekahi mau minute, pau ae la ka laua ai ana hoi aku la laua e hooluolu maluna o na puu pohaku e waiho mokaki ana iloko o na wahi ana uuku ala.

            Ia laua nei i haule iho ai maluna o kahi moe, aia hi, ua hoai iki aku la no hoi ua wahi koa ala i ka papaaina o Sepania.

            Wahi a na wahi koa nei, he nani i ike ole ia mamua, pela iho ka ka ike a ua wahi koa ala, ke hele ai na wahi koa la a liilii ka maka i ka ua mea o ka nanea i ka hana lealea a ua kaikamahine nei.

                                                            Aole i pau.