Ahailono o ka Lahui, Volume I, Number 18, 30 January 1890 — Page 3

Page PDF (1.01 MB)

DON’T TELL MARQUES.

--------

            When Mr. Wilder entered on his famous dissection of the opposition personnel he was filled with special virtuous indignation against Mr. Marques for constructing his house on a Chinese contract. This intense fury on the part of the worthy candidate for Noble, probably induced him to recently order a large desk of a Chinaman at considerably below caucasion figures.

_____________________________________

                        Our candidates are emphatically pledged to maintain the absolute independence and autonomy of the Kingdom .— Kumuhana Aoao Lahui.

_____________________________________

            “It has been, as you are well aware, the avowed object of this government to assist in the establishment and maintenance of a native autonomy of government in the Pacific island groups, under which civilization should advance and the arts of peace be encouraged.” T.F. Bayard U.S. Secretary of State to Mr. H.A.P. Carter.

_____________________________________

                        Our candidates will unconditionally endorse and further by all means, the earnest wish expressed by our Political Associations, for immediate and stringent measures against the Asiatic Hordes who threaten this country—supplanting and starving ou the natives and driving away the foreign workmen .— Kumuhana Aoao Lahui.

_____________________________________

 

 

NA MANAO PEPA.

 

KA AHAILONO A KA LAHUI.

 

HONOLULU, IANUARI 30, 1890.

 

------------------

 

            O L.A. KAKINA, aia oia mahope mai o ka nupepa “Manawa”— A o ka mea hoi mamua oia nupepa—Na Moho a ka Lahui!

_____________________________________

                        O ka makou mau moho ua makemake ia e hoohana a e kokua ikaika i na hana a pau e pomaikai ai na Limahana .— Kumuhana Aoao Lahui.

_____________________________________

 

            HE ipo hooheno aku nei ka “Advertiser” na kekahi poe, a ke hoohenoheno ia mai nei hoi ka nupepa “Manawa” e na Ipoahi!

 

            O NA balota no a na moho o ka aoao Lahui ka oukou e koho ai a e kapae loa ae i ka balota o ka aoao Aupuni! Pela ka leo pane a kekahi wahi kanaka i wawalo ae mawaho o ko makou keena—Pololei oe, o ka kakou mau moho no ia e koho ai—a o na moho hoi ia ola Hawaii!

 

            O KELA kuikahi malu i hana ia ai, a i hoolaha ia aku ai mamua aku nei ma na kolamu o ka ELELE, me he la aole loa i poina iki kela hana a keia noho’na aupuni i na mea a pau, a ke hoao mai nei ua poe nei e hoouhiuhi laumamane mai, aole ka o lakou kekahi ilaila!

 

            O NA poe a pau o ka aoao hemolele, e muki iki ana lakou i mau wahi muole waiona waikeke a me ona wahi kopaa ma ka la koho balota ae nei e hiki mai ana, i oolea ae ai na wahi au i ke koke hele mao a maanei, i loaa ona wahi kanaka nana e koho ka lakou balota!

 

            O NA poe a pau i makee loa i ke kuikahi a me ke kuokoa o ka aina a Amerika Huipuia i haawi mai ai ia oe e ke kanaka Hawaii, aole a oukou balota e ae e koho ai o ka balota wale no o na moho o ka aoao Lahui mai luna a lalo a mai loko a waho! Hewa ia la?

 

            EIA iho na olelo a ke kakauolelo o ke Aupuni o Amerika Huipuia, T.F. Bayard ia H.A.P. Kaaka:

            “E hoomaopopo lea ia, ua makemake ke Aupuni o Amerika Huipuia e kokua loa i ka hoomau ia ana o ke kuokoa o na pae moku a pau ma ka moana Pakipika i ike ia hoi ka holomua o ka naauao a me ka noho maluhia ana, e haawi au no ke aupuni o Amerika Huipuia i na kokua a me na hoohoihoi ana he nui.”

 

KA LA.

-------------

            O ka nupepa Advertiser oia no ka nupepa nana i painuu mau iho nei ka aoao o ke aupuni no na makahiki ae nei i hala, a iloko aku nei o kela mau la ua haalele ia a hehi aku la na alakai o ke aupuni i ua nupepa la, a ua hoopuka maoli ae nei no kekahi mau paalalo o lakou he wahi nupepa hou, oia hoi ka Nupepa Manawa. Iloko ae nei o ekolu la, ua ku mai nei ua wahi nupepa la a kokua mai la i ka aoao o na wahi alakai lapuwale o ke aupuni, me ka i ana mai nei aole ka keia noho’na aupuni i kokua iki i ka hoomalu maoli ana mai o Amerika Huipuia ia Hawaii a me ka hoohui aku hoi ia Hawaii me Amerika. Ma ia pepa hookahi no, ua olelo hou mai nei no ua poe lapuwale nei ma ka aoao o ke aupuni, ua makemake lakou e haawi liilii aku i kekahi mau wahi o kakou ia hai. E hoomaopopo mai e ka lehulehu i keia, aole loa no e noi iki mai ana o Amerika Huipuia i kekahi mea a mau ea e ae paha ma ka moana Pakipika nei, he ole loa no. E hoomaopopo iho kela a me keia kanaka e noho ana ma keia aupuni, he ekolu mau kalai manao e oili ae nei maloko o ka nupepa Manawa, e pili ana i ke kumu o ka loaa ana mai o ke Kuikahi Panailike, he mau kalai olelo kela i hana ia iho nei e ko onei mau poe, aka, aole kela he mau kalai manao ana e puni mai ai ke aupni o Amerika Huipuia, a ae mai paha e komo mai a hoomalu i kono mau pono ma Hawaii nei, a aole no hoi oia e hoomaopopo mai ana ina no no ka hoopau ae paha i ke Kuikahi Panailike i hookahi minute!

---------------

            Aka, o na hana pai memeue a keia poe kalai aupuni e akena mai nei ua lehulehu wale. Ke manaoio nei keia poe ma o ka lanakila ana o keia noho’na aupuni kipi, aka, he nui loa kela hana ana i ka manao o na luna aupuni o Amerika, a eia lakou ke kiai mai nei i ka puka hou ae o na hana oia ano. Ua ike no anei na Kuhina o ke Aupuni Hawaii a me ka lakou wahi nupepa i na kauoha i haawi ia mai e ke aupuni o Amerika Huipuia i kona mau Kuhina noho e noho pu nei me kakou ? Ina aole lakou i ike ia mau kauoha, alaila, ke hai aku nei makou, o makou kai ike, a nolaila, ke a’o aku nei makou i keia mau Kuhina lapuwale e akahele ma ke kamailio ana ma na mea oiaio ole, aole he mau hooiaio mahope mai. Ua poina koke nui iho la no ka paha oukou i ke kahua i ku ai ke Kuhina noho o Amerika Huipuia i ka makahiki 1887, oia hoi ka hele ana aku o kekahi mau wahi laeula o kela haunaele o ka makahiki 1887, a noi aku la i ke Kuhina noho e hoihoi ia ka mana o ke Aupuni Hawaii malalo o ka hoomalu ana o ka hae Amerika! Ina e haule ana ka aoao o keia noh’na aupuni ma keia kau koho balota, alaila, e heluhelu ia ana ka moolelo o keia papa Kuhina a puni o Amerika Huipuia, penei: “Ua haulehia kekahi papa Kuhina no lakou ka moolelo he mau Kuhina hoopilikia i ka lahui Hawaii, a i hoao e hoolilo i ke kuikahi o Hawaii i mea ole, a ua nanakee ia aku lakou e ka poe imi waiwai o ke aupuni, a me ka hana ana i na hana hoopilikia, a no ka mea hoi aole loa i hooko iki keia mau Kuhina i ka manao a me ka makemake o Amerika Huipuia, a pela no hoi me ka makemake o ka hapanui o ka lehulehu e noho ana ma ko Hawaii Paeaina!”

---------------

Iloko iho nei o eha la mai ka puka ana ae o kahi nupepa hou a na alakai o ka aoao aupuni, ua hoike mai na wahi paalalo lapuwale nana e hookele nei ua wahi nupepa la i ko lakou hupo haalele loa! Mahope iho nei o ko kakou noho molaelae ana malalo o ke kuikahi mailoko mai o ka M.H. 1877, ua loaa no keia pono ia kakou mamuli o ka lokomaikai wale ana mai o Amerika Huipuia, ke aupuni a me ka lahui hoi i kue loa i na kalepa waiwai ana me ke dute ole e kue mai ana no ia i ka poe e hoao aku ana e hapai i keia kumuhana o ke kalepa waiwai me ke dute ole. O keia na kumu nui loa i haulehia ai ka Peresidena Kalivilana ma kona hoao ana mai nei e holo hou i Peresidena no Amerika Huipuia, a e ia hoi na alakai a me na paalalo o ke aupuni ke hele mai nei ma ia alanui hookahi! Ina kakou e ike i kekahi mea e hana ia ana no ka hoopoino ana i keia wahi kuleana i loaa mai ai o keia pomaikai a kakou e noho nei, oia hoi ka loaa ana ia kakou he kuikahi e hoomalu ana i na waiwai kalepa o kakou e komo aku nei a e komo mai nei mai a Amerika Huipuia mai, alaila e hooikaika loa kakou e kapae aku ia mau hana, a oia ka manao o keia poe, oia hoi na paalalo a me na agena o na mahiko o na haole o na aina e e hoolilo i keia wahi kuleana i haawi ia mai ia kakou e Amerika Huipuia i mea ole, aka, o ka hapanui nae o lakou aole he mau kanaka Amerika, a he ole loa kau no hoi kanaka Hawaii!

 

            Aka e hoomaopopo iho oukou, aole o keia poe kalai aupuni lapuwale a hupo i noh ole ia e ka uhane maikai, ka poe mua nana i imi a i hooikaika me ka pauaho ole a loaa keia pomaikai ia kakou ma ka ae oluolu ana mai o Amerika Huipuia, a aole no hoi o lakou nei ka poe nana i hooikaika e hoakea ae i keia pomaikai iwaena o kakou, aole loa! A aole loa no hoi o lakou nei na poe e hiki ai ia kakou ke hilinai aku no ka hoohana hou ana a loaa hou mai ona mau pomaikai hou ia kakou. Ina e hiki aku ana keia lono o keia mau hana naaupo a lakou i hana nui iho nei i na poe mahiko o ka aoao Hema o Amerika Huipuia, alaila, e lilo ana keia i mea nune nui loa ia mawaena o na kanaka o Amerika Huipuia, oiai he hana kue loa keia a lakou i hana iho nei i ka pomaikai o na poe kanu ko oia mau mokuaina. He oiaio o ke kumu i hoea ae nei o keia manao a keia poe kuina hawawa a lapuwale hoi, ua manao lakou pela e puni mai ai kekahi mau wahi haole kakaikahi a koho aku i ka balota o ka aoao aupuni, i kumu e paa a e lanakila ai paha ka lakou mau wahi kumuhana. He poe keia e ake nui nei e kumakaia a e hoohaiki mai i ka hoakea ana ae o ko kakou noho launa pu ana me Amerika Huipuia aole hoi elike me keia a kakou e noho nei; mamuli o ko lakou hoala ana mai nei i keia manao hou i olelo ia ae nei, me ka manao ana a keia poe o keia hoala ana ae nei a lakou i keia manao o ke kalepa waiwai me ke dute ole he mea kela e puni mai ai o Amerika Huipuia, aole loa, he hana hoonaukiki aku kela i ke aupuni o Amerika Huipuia, oiai ua kue maopopo loa kela aupuni i ke kokua ana i kela manao, oiai ua haawi mua mai no kela ia oe e Hawaii i kou noho kuokoa ana nou iho, nolaila, e nana mai ana no kela i kou maluhia!

 

            Ua hoowahawaha loa ia o Mr. Kalivilana no kona hooikaika ana i ke kalepa waiwai ana me ke dute ole, a o ka hoomalu ana hoi o Amerika ia kakou ua hookahua mua loa ia no ia e Daniel Webster, oiai o ia ke kakauolelo o ke aupuni o Amerika Huipuia a ua oni paa loa, e pili ana i kona [Amerika Huipuia] nana ana mai i na poe ma na poai o ka moana Pakipika nei, a o keia hookahua ana a Daniela Webster i kinohi, ua mau mai no ke kakoo ia oia hana ana e na kakauolelo o ke aupuni o Amerika Huipuia mahope mai nei ona, oia hoi o Mr. Bayard a me Blaine! a ua haawi ia mai la no hoi keia kuleana hookahi ia Hanale Kaaka a me keia noho ana aupuni o keia la ma kekahi mau palapala i kakau ia. Aka nae, me ia ike no o keia poe i keia mau hana maikai mai a Amerika ia kakou, ke hapai hou mai nei no lakou i kekahi mea e hoomokuahana ia ai kekahi poe koho, me ka hoike ana i na mea oiaio ole no ko kakou kuikahi, a me ia mau wahi hana paha a lakou i manao iho ai e loaa kekahi mau balota ma ka aoao o ke aupuni, he ole loa!

 

            E hoomanao e ka lehulehu, aole loa na keia mau wahi poe kalai aupuni lapuwale i imi a loaa ke kuikahi ia kakou mai a Amerika mai, aole loa! a ke makemake nei na poe a pau e holoi ia ae keia mau hana olalau a na alakai o keia noho’na aupuni, aka, me he la ina e hoomau ia aku ana keia mau alakai hawawa ana a lakou, o ka hopena e hiki mai ana maluna o kakou oia no ka hoopau ia mai o kahi kuleana e loaa mau nei ia kakou na pomaikai. Nolaila, oia ka leo hea a ka AHAILONO ia oukou e na poe i kupono i ke koho a i makee nui hoi i ka hoomau aku i ko kakou noho kuokoa ana e like me ka makemake o ke aupuni o Amerika Huipuia, e koho i ka paa balota o ka lahui mai luna no a lalo, o ka poe hoi ia i hoohiki e hooikaika e hoomau loa ia aku ko kakou noho launa pu ana me Amerika Huipuia!

 

_____________________________________

                        Our candidates will support a liberal modification of the present law on the property and income qualifications now required of electors for Nobles .— Kumuhana Aoao Lahui.